“Agbiagkayto”

1-3. Apay a nagbalbaliw ti kapanunotan dagiti Judio idiay Babilonia? (Kitaen ti ladawan iti rugi ti kapitulo.)

NAGBALBALIW ti kapanunotan dagiti Judio idiay Babilonia! Agarup lima a tawen nga impadto ni Ezekiel a madadael ti Jerusalem ngem awan ti namati. Uray adda dagiti inyaktona a pagilasinan, imbagana nga ilustrasion, intedna a mensahe, saan a pinati dagiti naipanaw a Judio nga ipalubos ni Jehova a madadael ti Jerusalem. Uray idi naammuanda a pinalikmutanen ti armada ti Babilonia ti siudad, nagtalekda latta a natalged dagiti umilina.

² Ngem dua a tawen kalpasan a nangrugi ti iraraut, adda nakalibas idiay Jerusalem a simmangpet iti Babilonia, ket impadamagna: “Nadadaelen ti siudad!” Nalpay ti abaga dagiti Judio a naipanaw. Dida maawatan ti naan-anay a kaipapanan dayta: awanen ti ipatpategda a siudad, ti nasantuan a templo, ti il-ilalaenda a daga! Nagbanag iti pannakapaay ti nabayagen a namnamada.​—Ezek. 21:7; 33:21.

³ Ngem bayat a maup-upayda, nakakita ni Ezekiel iti sirmata a mangpabileg ken mangyeg iti namnama. Ania ti mensahe ti sirmata para kadagiti maup-upay a Judio idiay Babilonia? Ania ti kaipapanan dayta a sirmata para iti ili ti Dios ita, ken kasano a magunggonaan ti tunggal maysa kadatayo? Tapno maammuantayo, usigentayo ti imbaga ni Jehova ken Ezekiel.

“Agipadtoka Maipapan Kadagitoy a Tulang” ken “Agipadtoka iti Angin”

4. Ania ti naisangsangayan a nadlaw ni Ezekiel iti nakitana a sirmata?

⁴ Basaen ti Ezekiel 37:1-10. Babaen ti sirmata, naipan ni Ezekiel iti tanap a napno iti tulang. Tapno sigurado a maawatan a naimbag ni Ezekiel ti kaipapanan ti sirmata, imbilin ni Jehova kenkuana a ‘lumasat’ kadagiti naiwarawara a tulang. Bayat a nagna ni Ezekiel iti tanap, adda dua a naisangsangayan a nadlawna kadagiti tulang: ti bilangda ken ti itsurada. Nakitana a “nakaad-adu” ken “nakamagmaga” dagita.

5. Ania ti dua nga imbilin ni Jehova ken Ezekiel, ket ania ti napasamak kalpasan nga inaramid dagita ni Ezekiel?

⁵ Kalpasanna, adda dua nga imbilin ni Jehova ken Ezekiel a mangirugi iti in-inut a pannakaisubli. Ti umuna a bilin ket: “Agipadtoka maipapan kadagitoy a tulang,” nga ibagana kadakuada, “agbiagkayto.” (Ezek. 37:4-6) Apaman a nagipadto ni Ezekiel, “adda agkakanaltuok nga uni, ket nangrugi nga agsisilpo dagiti tulang,” sa naaddaan iti “pennet ken lasag” dagiti tulang ken “nakalupkopan dagita iti kudil.” (Ezek. 37:7, 8) Ti maikadua a bilin ket: “Agipadtoka iti angin,” nga ibagana iti dayta a ‘puyotanna’ dagiti bagi. Idi nagipadto ni Ezekiel, “naaddaan dagita iti anges. Nagbiag ken nagtakderda, ket nagbalinda a nagdakkel nga armada.”​—Ezek. 37:9, 10.

“Namagaan Dagiti Tulangmi, ket Napukaw ti Namnamami”

6. Ania ti imbaga ni Jehova a nakatulong ken Ezekiel a mangtarus iti sirmata?

⁶ Insaruno nga imbaga ni Jehova ken Ezekiel ti kaipapanan ti sirmata: “Dagitoy a tulang ket ti intero a sangakabbalayan ti Israel.” Idi naammuan dagiti naipanaw a nadadaelen ti Jerusalem, nariknada a kasda la natayen. Isu nga insangitda: “Namagaan dagiti tulangmi, ket napukaw ti namnamami. Naan-anay a naisinakami.” (Ezek. 37:11; Jer. 34:20) Kas pangliwliwa, imbaga ni Jehova a ti naladingit a sirmata maipapan kadagiti tulang ket kinaagpaysuanna naragsak a mensahe ti namnama para iti Israel.

7. Ania ti impalgak ni Jehova ken Ezekiel a mabasa iti Ezekiel 37:12-14, ket ania ti ipanamnama daytoy iti naipanaw nga ilina?

⁷ Basaen ti Ezekiel 37:12-14. Iti daytoy a sirmata, impanamnama ni Jehova kadagiti naipanaw a biagenna ida, isublina ida iti dagada, ken pagtalinaedenna idan sadiay. Maysa pay, inawagan manen ida ni Jehova kas “ilik.” Anian a makaliwliwa dagita a sasao kadagiti naipanaw a maup-upay! Apay a masiguradoda a pumayso dayta a kari ti pannakaisubli? Gapu ta inkari a mismo ni Jehova. Imbagana: “Siak, ni Jehova, ti nagsao ken nangaramid iti dayta.”

8. (a) Kasano a kasla natay ti kasasaad “ti intero a sangakabbalayan ti Israel”? (b) Kasano nga iladawan ti Ezekiel 37:9 ti makagapu iti simboliko nga ipapatay ti Israel? (Kitaen ti footnote.)

⁸ Kasano a napadasan ti nagkauna a nasion ti Israel ti kaitungpalan ti naladingit a paset ti sirmata a padto? Ti simboliko nga ipapatay ti Israel ket nagrugin idi 740 B.C.E. idi nadadael ken naipanaw dagiti umili ti 10 a tribu a pagarian. Idi naipanaw met dagiti umili ti Juda, agarup 130 a tawen kalpasanna, naadipen “ti intero a sangakabbalayan ti Israel.” (Ezek. 37:11) Iti simboliko a sasao, ti amin a naipanaw ket natayen a kas kadagiti tulang iti sirmata ni Ezekiel.a Laglagipenyo met a saan a basta tultulang ti nakita ni Ezekiel no di ket “nakamagmaga” a tultulang, a mangipakita a nabayagen ti kasla natay a kasasaadda. Kinapudnona, no pagtiponen ti Israel ken Juda, nasurok a 200 a tawen dayta manipud 740 agingga idi 537 B.C.E.​—Jer. 50:33.

9. Ania dagiti pagpadaan ti kapadasan ti nagkauna a natural nga Israel ken ti “Israel ti Dios”?

⁹ Adda dakdakkel a kaitungpalan dagiti padto ti pannakaisubli maipapan iti Israel, kas kadagiti imbaga ni Ezekiel. (Ara. 3:21) No kasano a “napapatay” ti nagkauna a nasion ti Israel ken nabayag a nagtalinaed a natay iti simboliko a pamay-an, kasta met ti “Israel ti Dios,” ti kongregasion dagiti Kristiano a dinutokan ti espiritu, a simboliko a napapatay ken nakapadas iti kasla natay a kasasaad gapu iti napaut a pannakaadipenda. (Gal. 6:16) Kinapudnona, nagtultuloy ti napaut a pannakaadipen ti intero a kongregasion dagiti Kristiano a dinutokan ti espiritu isu a ti naespirituan a kasasaadda ket kas iti “nakamagmaga” a tultulang. (Ezek. 37:2) Kas nailawlawag iti napalabas a kapitulo, ti pannakaadipen ti kongregasion dagiti Kristiano a dinutokan ti espiritu ket nangrugi idi maikadua a siglo C.E. ken nagpaut iti ginasut a tawen, kas impakita ni Jesus iti ilustrasionna maipapan iti trigo ken ruot mainaig iti Pagarian.​—Mat. 13:24-30.

“Nangrugi nga Agsisilpo Dagiti Tulang”

10. (a) Ania ti in-inut a napasamak iti ili ti Dios a naipadto iti Ezekiel 37:7, 8? (b) Ania dagiti rason nga in-inut a nagsubli ti pammati dagiti naipanaw a managbuteng iti Dios?

¹⁰ Idi un-unana, impadto ni Jehova a mapadasan ti ilina ti in-inut a pannakaisubli ti biag. (Ezek. 37:7, 8) Ania ngarud ti dadduma a rason nga in-inut a nagsubli ti pammati dagiti naipanaw a managbuteng iti Dios a matungpal ti namnamada nga agsubli idiay Israel? Ti maysa la ketdi a nangted kadakuada iti namnama ket dagiti impadto dagiti nagkauna a propeta. Kas pagarigan, impadto ni Isaias nga adda natda, maysa a “nasantuan a bin-i,” nga agsubli iti dagada. (Isa. 6:13; Job 14:7-9) Uray ti adu a padto maipapan iti pannakaisubli nga insurat ni Ezekiel ket sigurado a nangparayray iti namnamada. Ti kaadda met idiay Babilonia dagiti matalek a lallaki a kas ken propeta Daniel​—agraman ti nakaskasdaaw a pannakadadael ti siudad ti Babilonia idi 539 B.C.E.—​ket sigurado a nangpapigsa iti namnama dagiti naipanaw a makasublida iti dagada.

11, 12. (a) Kasano a napasamak ti in-inut a pannakaisubli ti “Israel ti Dios”? (Kitaen met ti kahon a “Nadalus a Panagdaydayaw​—In-inut a Naisubli.”) (b) Ania a saludsod ti tumaud gapu iti sasao a masarakan iti Ezekiel 37:10?

¹¹ Kasano a napasamak ti umasping nga in-inut a pannakaisubli kadagiti kameng ti “Israel ti Dios,” ti kongregasion dagiti Kristiano a dinutokan ti espiritu? Iti ginasut a tawen a pannakaadipenda a kasla natay ti kasasaadda, “adda agkakanaltuok nga uni” a nangngeg bayat nga indepensa dagiti managbuteng iti Dios a tattao ti pudno a panagdaydayaw. Kas pagarigan, idi maika-16 a siglo, impatarus ni William Tyndale ti Biblia iti Ingles. Nakapungtot dagiti padi a Romano Katoliko ta ti Biblia ket mabasan ti ordinario a tao. Napapatay ni Tyndale. Ngem intultuloy ti dadduma a natured a tattao ti nangaramid kadagiti patarus ti Biblia iti dadduma pay a lengguahe, isu nga in-inut a simmaknap ti naespirituan a lawag iti nasipnget a lubong.

¹² Idi agangay, sireregta a rinugian ni Charles T. Russell ken ti kakaduana ti trabaho a panangisubli kadagiti kinapudno nga isursuro ti Biblia, a kas man la ti tultulang ket naaddaan kadagiti “pennet ken lasag.” Nakatulong ti Zion’s Watch Tower ken ti dadduma pay a publikasion tapno maammuan dagiti interesado ti kinapudno manipud iti Biblia, isu a nakikaduada kadagiti adipen ti Dios a dinutokan ti espirituna. Idi rugrugi ti 1900’s, lalo a rimmegta ti nadutokan nga ili ti Dios gapu kadagiti alikamen a kas iti “Photo-Drama of Creation” ken ti libro a The Finished Mystery. Di nagbayag, dimteng ti tiempo a ‘pinagtakder ti Dios ti ilina kadagiti sakada.’ (Ezek. 37:10) Kaano ken kasano a napasamak dayta? Dagiti napasamak iti nagkauna a Babilonia ti makatulong kadatayo a mangsungbat iti dayta a saludsod.

“Nagbiag ken Nagtakderda”

13. (a) Manipud idi 537 B.C.E., kasano a natungpal ti sasao iti Ezekiel 37:10, 14? (b) Ania dagiti teksto a mangipakita a nagsubli iti Israel ti dadduma nga umili iti 10 a tribu a pagarian?

¹³ Manipud idi 537 B.C.E., nakita dagiti Judio idiay Babilonia ti kaitungpalan ti sirmata. Kasano? ‘Pinagbiag ken pinagtakder’ ida ni Jehova ta winayawayaan ken pinagsublina ida iti Israel. Adda 42,360 nga Israelita ken agarup 7,000 a saan nga Israelita a pimmanaw idiay Babilonia tapno ibangonda manen ti Jerusalem ken ti templona ken agnaedda iti daga ti Israel. (Esd. 1:1-4; 2:64, 65; Ezek. 37:14) Kalpasan ti agarup 70 a tawen, agarup 1,750 a naipanaw ti nakikadua ken Esdras idi nagsubli idiay Jerusalem. (Esd. 8:1-20) Isu a nasurok nga 44,000 a Judio ti dagup dagiti nagsubli​—talaga a “nagdakkel nga armada.” (Ezek. 37:10) Ipakita met ti Sao ti Dios a dadduma nga umili ti 10 a tribu a pagarian, a dagidi ammada ket impanaw dagiti Asirio idi maikawalo a siglo B.C.E., ti nagsubli met iti Israel tapno tumulong a mangibangon manen iti templo.​—1 Cron. 9:3; Esd. 6:17; Jer. 33:7; Ezek. 36:10.

14. (a) Kasano a makatulong kadatayo ti sasao iti Ezekiel 37:24 tapno maammuantayo ti tiempo a napasamak ti dakdakkel a kaitungpalan ti padto? (b) Ania ti napasamak idi 1919? (Kitaen met ti kahon a “‘Namagaan a Tulang’ ken ‘Dua a Saksi’​—Ania ti Koneksionda?”)

¹⁴ Ania ti dakdakkel a kaitungpalan daytoy a paset ti padto ni Ezekiel? Kas impakaammo ni Jehova ken Ezekiel iti sabali pay a padto, ti dakdakkel a kaitungpalan daytoy a padto ti pannakaisubli ket mapasamak kalpasan a mangrugi nga agturay ni Jesu-Kristo kas Ari, ti Dakdakkel a David.b (Ezek. 37:24) Ket talaga nga idi 1919, impaay ni Jehova ti espirituna iti ilina. Kas resultana, ‘nagbiag’ ken nawayawayaanda iti pannakaadipenda iti Babilonia a Dakkel. (Isa. 66:8) Kalpasanna, impalubos ni Jehova nga agnaedda iti ‘dagada,’ kayatna a sawen, iti naespirituan a paraiso. Ngem kasano a nagbalin a “nagdakkel nga armada” ti ili ni Jehova iti agdama a tiempotayo?

15, 16. (a) Kasano a nagbalin ti ili ni Jehova iti agdama a tiempo kas “nagdakkel nga armada”? (b) Kasano a makatulong kadatayo daytoy a padto ni Ezekiel tapno maibturantayo dagiti narigat a pannubok iti biag? (Kitaen ti kahon a “Tulong Tapno Makatakdertayo Manen.”)

¹⁵ Di nagbayag kalpasan a dinutokan ni Kristo ti matalek nga adipen idi 1919, nangrugi a napadasan dagiti adipen ti Dios ti impadto ni Zacarias a nagserbi a propeta kadagiti nagsubli a Judio: ‘Adunto a tattao ken napipigsa a nasion ti mapan tapno birokenda ni Jehova.’ Inladawanna dagidiay mangbirbirok ken Jehova kas “10 a tattao manipud iti amin a lengguahe kadagiti nasion.” Kumpet dagita a tattao iti bado ti “maysa a Judio,” ti naespirituan nga Israel, nga ibagbagada: “Kayatmi ti kumuyog kadakayo ta nangngegmi nga adda kadakayo ti Dios.”​—Zac. 8:20-23.

¹⁶ Ita, ti naespirituan nga Israel (ti nadutokan a natda) agraman ti “10 a tattao” (ti sabsabali a karnero) talaga a buklenda ti “nagdakkel nga armada,” a minilionen ti bilangda. (Ezek. 37:10) Kas dagiti soldado ni Kristo iti daytoy a dumakdakkel nga armada, sursurotentayo a naimbag ni Jesus nga Aritayo, agingga a maawattayo dagiti bendision nga agur-uray kadatayo.​—Sal. 37:29; Ezek. 37:24; Fil. 2:25; 1 Tes. 4:16, 17.

17. Ania ti usigentayo iti sumaruno a kapitulo?

¹⁷ Ti pannakaisubli ti nadalus a panagdaydayaw ket mangyeg iti napateg a responsabilidad iti ili ti Dios. Ania dayta? Tapno masungbatan dayta a saludsod, masapul a sublian ken usigentayo ti impaaramid ni Jehova ken Ezekiel sakbay a nadadael ti Jerusalem. Aramidentayo dayta iti sumaruno a kapitulo daytoy a libro.