ACAYA

Sakbay ti panangparmek ti Roma idi 146 K.K.P., ti Acaya mayanatup a tumukoy laeng iti maysa a bassit a rehion iti Peloponnesus, a sinaknapanna ti makin-abagatan a kosta ti Gulpo ti Corinto, ken adda iti disso nga umas-asping iti nagsaadan itatta ti benneg a kanagnaganna.

Kadagiti daniw ni Homer, kaaduanna a dagiti Griego nadakamatda iti sidong ti nagan dagiti taga Acaya. Gapu iti kinalatak ti Liga nga Acayano, a maysa a panagkakappon dagiti siudad, kas ti kabilgan a napolitikaan a bunggoy iti Grecia idi tiempo ti pannakaparmekna, dagiti Romano kalpasan dayta gagangay a tukoyenda ti intero a Grecia kas Acaya.

Idi 27 K.K.P., idi inorganisar manen ni Cesar Augusto ti dua a probinsia ti Grecia, ti Macedonia ken Acaya, ti nagan nga Acaya agaplikar idin iti intero a Peloponnesus ken iti paset ti kontinente ti Grecia. Ti probinsia ti Acaya adda iti sidong ti panangtarawidwid ti Senado ti Roma ken naiturayan babaen iti maysa a prokonsul manipud iti kabeserana, ti Corinto. (2Co 1:1) Ti dadduma pay a siudad ti probinsia ti Acaya a nadakamat iti Kristiano a Griego a Kasuratan ket Atenas ken Cencrea. Ti Acaya ken ti kabangibangna a probinsia iti amianan, ti Macedonia, ket masansan nga agpadpadada a madakdakamat.​—Ara 18:1, 18; 19:21; Ro 15:26; 16:1; 1Te 1:7, 8.

Idi tawen 15 K.P., gapu kadagiti reklamo maibusor iti kinainget ti panagbuis, ni Tiberio inkabilna ti Acaya ken Macedonia iti sidong ti panangituray ti imperio, tapno matarawidwidan manipud probinsia ti Moesia. Nagtultuloy daytoy agingga idi 44 K.P. idi insubli ni Emperador Claudio dagitoy a probinsia iti panangituray ti senado, iti kasta prokonsul manen ti nangikut iti pannakabalin a mangituray idiay Corinto. Gapu iti kinaawan ammoda maipapan kadagitoy a kinapudno, ti sumagmamano a kritiko iti napalabas sinupiatda ti pannakatukoy ni Galion iti Biblia kas ti “prokonsul ti Acaya,” a nakaidatagan ni Pablo. (Ara 18:12) Nupay kasta, gapu iti pannakatakuat iti maysa a kitikit idiay Delphi, nagbalin a nabatad a pudpudno nga adda prokonsul idiay Acaya nga agnagan Galion iti daydi tiempo a dineskribir ti historiador a ni Lucas, ti mannurat ti Aramid.​—Kitaenyo ti GALION.

Iti Roma 15:26, dinakamat ni apostol Pablo ti kinamanagparabur dagiti Kristiano iti probinsia ti Acaya iti panangipaayda iti tulong kadagiti marigrigat a kakabsatda idiay Jerusalem. Bayat ti maikadua ken maikatlo a panagbaniaga ni Pablo kas misionero, adu a tiempo ti binusbosna idiay Acaya, ket inyebkasna ti nabileg a panagayat kadagiti kakabsat iti dayta a rehion.​—2Co 11:10.