KINALUPES

Ti Hebreo a sasao nga ʽa·qarʹ (“lupes”; Ge 11:30) ken gal·mudhʹ (“baog”; Isa 49:21) ipasimudaagda ti ideya a di pannakabael nga agipasngay iti annak. Kasta met, iti Proverbio 30:16, ti kinalupes literal a nadeskribir kas “pannakalapped ti aanakan.” (Rbi8 ftn) Ti Griego a sao maipaay iti “lupes” ket steiʹros. (Lu 1:7, 36) Natukoy met ti kinalupes kas “natay a kasasaad ti aanakan.”​—Ro 4:19.

Ti orihinal a bilin ni Jehova kada Adan ken Eva, a naulit idi agangay iti annak ni Noe, ramanenna ti bilin nga, “Agbungakayo ken agadukayo.” (Ge 1:28; 9:7) Kadagidi ngarud nagkauna a tiempo, ti di panaganak ti asawa a babai namatmatan kas umsi, rigat, dusa, maysa kadagiti kakaruan a dakes a kalak-aman. “Ipaayannak iti annak ta no saan maysaakto a natay a babai,” impakaasi ni Raquel iti asawana a ni Jacob.​—Ge 30:1.

Ipakita ti sasao ni Jacob ken Raquel a kabaelan ni Jehova a pagbalinen a nabunga ti lupes a babai: “Addaak aya iti saad ti Dios, a nangikedked kenka iti bunga ti tian?” Naikuna kamaudiananna, “ti Dios linagipna ni Raquel, ket isu nangngeg ken sinungbatan ti Dios iti kasta linuktanna ti aanakanna. Ket nagsikog ket inyanakna ti maysa nga anak a lalaki.” (Ge 30:2, 22, 23) Adda dadduma pay a kaso a mangiparangarang iti pannakabalin ni Jehova a mangipaay iti annak kadagiti babbai a nabayagen a nagsagaba iti nainkasigudan a kinalupes, kas pagarigan: ni Sara (Ge 11:30; 17:19; 21:1, 2); ni Rebecca (Ge 25:21); ti ina ni Samson (Uk 13:2, 3); ni Anna (1Sm 1:10, 11; 2:5); ti Sunamita a babai (2Ar 4:14-17); ken ni Elisabet (Lu 1:7, 36). Buyogen ti pamendision ni Jehova bayat ti temporario a panagnaedda idiay Egipto, immadu iti kasta unay dagiti Israelita nga uray la nagkullayaw dagiti Egipcio, a pinanunotda nga inton agangay malab-awanen ti bilangda. (Ex 1:7-12, 18-21) Naikuna met a ni Jehova ti makinggapuanan iti panaginaw ni Ruth nga inapo ni David.​—Ru 4:13.

No saan idi nga ipaay ni Jehova ti pamendisionna, uray ti daga agbalin a naganggangan ken langalang a rebbek. Iti sabali a bangir, babaen iti pamendision ti Dios, nakaipaay ti daga iti adu a bunga. (Le 26:3-5) Umasping iti dayta, babaen iti nabaknang a pamendision ni Jehova, naikari kadakuada nga “awanto iti daga[da] uray ti maysa a babai a maregreg ti sikogna wenno uray ti maysa a lupes a babai.” (Ex 23:26; De 7:13, 14; 28:4, 11; Sal 127:3-5; 128:3) Iti kasunganina, adda idi gundaway a ni Jehova “rinikpanna a siiirut ti tunggal aanakan” iti balay ni Abimelec idi ginandat daytoy a lalaki nga alaen ni Sara kas asawa.​—Ge 20:17, 18.

Gapu iti nakakaskas-ang a panagrigat a naipadto a dumteng iti umuna-siglo a Jerusalem, kinuna ni Jesus a maragsakan dagiti “lupes a babbai,” a mabang-aranda yantangay saanda nga agtuok iti pannakakita nga agsagaba ti annakda.​—Lu 23:29.

Nagipadto ni Isaias ken ti salmista maipapan iti maysa a lupes a babai a malipatanto ti umsi ken pannakaibabainna, ta agipasngayto iti adu nga annak, nga aminda sinursuruan ni Jehova. (Sal 113:9; Isa 54:1-15) Iyaplikar ni apostol Pablo ti sasao ni Isaias iti “siwayawaya a babai,” awan sabali, “ti Jerusalem sadi ngato.”​—Ga 4:26-31.