PANANGDADAEL

Panangperdi, panangrebba, wenno panangtalipupos. Ti pannakadadael ket gagangay a tumukoy iti panagpatingga ti maysa a banag wenno sibibiag a parsua. (2Ar 21:3; Jer 18:7; Da 2:12, 14, 18) Mabalin a tumukoy met dayta iti pannakadadael iti naespirituan a pamay-an.​—1Co 3:17; kitaenyo ti TEMPLO (Dagiti Napulotan a Kristiano​—Maysa a Naespirituan a Templo).

Ti Hebreo a sao a gagangay a naipatarus a “dadaelen” ket ʼa·vadhʹ. (Le 23:30; Sal 21:8, 10) Kangrunaan a kaipapananna ti “mapukaw,” wenno “madadael,” ket katupagna ti Griego a termino nga a·polʹly·mi. (Ex 10:7; 1Sm 9:20; Mr 3:6; 4:38; Lu 15:4) Ti nombre a porma ti ʼa·vadhʹ ket ʼavad·dohnʹ, a kaipapananna ti “pannakadadael.” (Job 26:6, Rbi8 ftn; kitaenyo ti ABADDON; APOLION.) Ti Hebreo a termino a cha·ramʹ ket kaipapananna ti “ipaay [wenno, ikeddeng] iti pannakadadael,” wenno ituding iti sagrado a pannakaiparit, kayatna a sawen, saan a maaramat iti kadawyan nga usar wenno natabbaaw a pamay-an.​—Ex 22:20, Rbi8 ftn; kitaenyo ti NAIKEDDENGEN (NAIPAAYEN) A BANAG.

Adda dagiti gundaway a masapul nga ukomen ni Jehova dagidiay maikari iti pannakadadael tapno maitandudo ti naganna ken dagiti pagalagadanna iti kinalinteg. Kas resulta ti dakes a kababalin dagiti tattao idi kaaldawan ni Noe, impakat ni Jehova ti panangukomna idi impagtengna ti sangalubongan a layus tapno madadael ti lubong iti daydi a tiempo. (2Pe 3:5, 6) Umasping iti dayta, maigapu iti ‘napigsa nga ikkis ti panagreklamo maipapan ti Sodoma ken Gomorra’ ken iti ‘nadagsen a basolda,’ dinadael ni Jehova dagita a siudad ken dagiti agnanaed kadagita. (Ge 18:20; 19:13, 24, 25) Malaksid kadagiti natural a puersa, no dadduma aramaten ni Jehova dagiti tattao tapno maitungpal ti maysa a sentensia a pannakadadael. Iti kaso dagiti nadangkes a nasion ti Canaan, inaramat ni Jehova ti ilina nga Israel kas kangrunaan a mangipakat iti panangukomna.​—De 9:1, 3, 4; 20:15-18.

Nainkalintegan a dadaelen ni Jehova dagiti sipapakinakem a mangsalsalungasing iti linteg, dagiti managulbod, ken dagidiay mangbusbusor kadagiti adipenna. (Le 23:30; Sal 5:6; 143:12) Isu agtignay maibusor iti ulbod a relihion ken kadagiti idolo dayta. (Nu 33:52; De 12:2, 3) Nangaramid pay ni Jehova iti panangdadael maibusor iti ilina nga Israel idi sinukirda ti tulagna.​—De 8:19, 20; 28:63; Jer 31:28.

Agnanayon kadin a natay ti amin a tattao a dinadael ti Dios kadagidi naglabas a tiempo?

Ipakita ti Biblia a saan nga amin a pannakadadael ket agnanayon. Naipamatmat daytoy iti kinapudno a ti Hebreo a sao nga ʼavad·dohnʹ (pannakadadael) ket namindua a naaramat a pumadpada iti “Sheol.” (Job 26:6; Pr 15:11) Tinukoy ni mammadto Sofonias ti pannakadadael ti Asiria, idinto ta kinuna ni Ezequiel a dagiti Asirio bumabada iti Sheol. (Sof 2:13; Eze 32:21, 22) Idi dinakamat ni Moises ti pannakadadael dagiti rebelde a da Datan ken Abiram, insuratna a bimmabada a “sibibiag nga agturong iti Sheol.” (Nu 16:31, 33) Yantangay ti Sheol iti Biblia tukoyenna ti gagangay a tanem ti sangatauan nga addanto pay laeng panagungar manipud iti dayta, nabatad a saan nga amin a pannakadadael ket kanayon nga agnanayon​—uray ti panangdadael nga inaramid ti Dios.

Agnanayon a Pannakadadael. Saan a dakamaten ti Biblia a mapagungarto dagiti amin a natay. Imparipirip daytoy ni Jesus idi dinakamatna “dagidiay naibilang a maikari a makagun-od iti dayta a sistema ti bambanag ken iti panagungar kadagiti natay.” (Lu 20:35) Adda dagidiay agnanayonen ti pannakadadaelda, kas ipakita met ti sasao ni Jesus iti Mateo 10:28: “Dikay agbuteng kadagidiay mangpapatay iti bagi ngem saanda a kabaelan a papatayen ti kararua; no di ket agbutengkayo iti daydiay makabalin a mangdadael agpadpada iti kararua ken bagi idiay Gehenna.” Maipapan itoy a teksto, kuna ti The New International Dictionary of New Testament Theology (inurnos ni C. Brown, 1978, Tomo 3, p. 304): “Saan nga isursuro ti Mat. 10:28 ti panagbalin nga imortal ti kararua no di ket isursurona a saanen a mabalbaliwan ti panangukom ti Dios kadagidiay awanan panagbabawi.” Kasta met, sigun iti Greek-English Lexicon of the New Testament ni Bauer (rinebisar da F. W. Gingrich ken F. Danker, 1979, p. 95), “agnanayon nga ipapatay” ti kaipapanan ti Griego a sasao iti Mateo 10:28 a naipatarus a “mangdadael agpadpada iti kararua ken bagi idiay Gehenna.” Gapuna, ti pannakaipan iti Gehenna ket tumukoy iti naan-anay a pannakadadael nga awanen a pulos ti panagungar.​—Kitaenyo ti GEHENNA.

“Ti Sodoma ken Gomorra ken dagiti siudad iti aglawlawda . . . naikabilda iti sanguanantayo kas mamakdaar a pagarigan babaen ti panagpasar iti pannakaukom a dusa ti agnanayon nga apuy.” (Jud 7) Dayta a dusa ket nabatad a saan laeng nga agaplikar kadagita a literal a siudad no di ket kadagiti met agnanaed kadakuada, agsipud ta dagiti umili a mismo ti nagaramid kadagiti nakaro a basol a nagbanag iti pannakatalipuposda.

Mabalin nga agnanayon a pannakadadael ti lak-amen ti dadduma a tattao inton agpatingga ti sistema ti bambanag. Idi a ni Jesus sinaludsodan dagiti adalanna no ania ti ‘pagilasinan ti kaaddana ken ti panungpalan ti sistema ti bambanag,’ inramanna kas paset ti sungbatna ti pangngarig maipapan kadagiti karnero ken kadagiti kalding. (Mt 24:3; 25:31-46) Maipapan kadagiti “kalding” naipadto a kunaen ti nailangitan nga Ari: “Umadayokayo kaniak, dakayo a nailunoden, nga agturong iti agnanayon nga apuy a naisagana iti Diablo ken kadagiti anghelna,” ket innayon ni Jesus, “Agturongto dagitoy iti agnanayon a pannakagessat.” Nalawag a ti kababalin ken tigtignay ti sumagmamano nga indibidual agresultanto iti permanente a pannakadadaelda.

Nupay kasta, ni Jehova “saanna a tarigagayan a madadael ti asinoman no di ket tarigagayanna a makagteng ti isuamin iti panagbabawi.” (2Pe 3:9; idiligyo ti Eze 18:23, 32.) Iti kinapudnona, kasta unay ti panagayat ni Jehova kadagiti tattao isu nga impaayna ti subbot a sakripisio ti mismo nga Anakna, ni Jesu-Kristo. (Jn 3:16; idiligyo ti San 4:12.) Agpapan pay itoy naayat a probision, ti kaaduan a tao pagkedkedanda a suroten ti “dalan nga agturong iti biag,” imbes ketdi agtalinaedda iti “dalan nga agturong iti pannakadadael.”​—Mt 7:13, 14.

Ipakita ti Biblia nga adda dagiti banag, indibidual, ken organisasion nga agnanayonto a madadael. Ni Jesus tinukoyna ni Judas kas “anak ti pannakadadael.” (Jn 17:12) Gapu iti inggagara a panangliput ni Judas iti Anak ti Dios, maikari isuna iti agnanayon a pannakadadael. Pudno met dayta kadagidiay mangtabbaaw iti nasantuan nga espiritu. Nakaaramidda iti “agnanayon a basol” ket saanda a mapakawan iti “daytoy a sistema ti bambanag wenno uray iti daydiay umayto.” (Mr 3:28, 29; Mt 12:32; kitaenyo ti TABBAAW.) Agnanayon a pannakadadael ti agur-uray met kadagidiay nangpili iti ‘saan a panangammo iti Dios ken kadagidiay saan nga agtulnog iti naimbag a damag.’ (2Te 1:8, 9) Ti simboliko nga apostata a “tao ti kinakillo” ket naawagan met “anak ti pannakadadael.” (2Te 2:3; kitaenyo ti TAO TI KINAKILLO.) Pannakaukom iti agnanayon a pannakadadael ti naikeddeng ken Satanas, kadagiti sairona, iti simboliko nga “atap nga animal” ken iti “ulbod a mammadto,” ken uray ken patay ken iti Hades. (Mt 25:41; Apo 20:10, 14, 15; 21:8) Maipan amin dagitoy iti “danaw nga apuy,” kayatna a sawen, madadael iti agnanayon.​—Kitaenyo ti DANAW NGA APUY.

Idi tiempo ti Biblia, naaramat ti apuy kas naan-anay a pamay-an ti panangdadael. Gapuna, inaramat ni Jesus ti apuy idi inyilustrarna ti naan-anay a pannakadadael dagiti nadangkes.​—Mt 13:40-42, 49, 50; kitaenyo ti APUY.