LUGIT TI KALAPATI
Ti pannakailadawan ti pannakalakub ti Samaria babaen iti Sirio nga Ari Ben-hadad isalaysayna a ti bisin a napataud nagbalin a nakaro unay ta “ti ulo ti maysa nga asno nagbalin nga agpateg iti walopulo a kapisi a pirak, ket ti kakapat ti cab a sukat ti lugit ti kalapati agpateg idi iti lima a kapisi a pirak.” (2Ar 6:24, 25) Ti gatad ti ulo ti maysa nga asno ket napattapatta a $176 (no dagiti “kapisi a pirak” ket siklo) ket ti “kakapat ti cab a sukat [0.3 L; 0.55 a namaga a pint] ti lugit ti kalapati” agpateg iti agarup $11. Ipasimudaag daytoy a, gapu iti kinakirang ti taraon, ti banag kas iti natulang, naingpis ti lasagna nga ulo ti asno nagbalin a nangina a pagtaraon (nupay narugit nga animal ti asno sigun iti Mosaiko a Linteg), ket nakanginngina idi uray pay ti lugit ti kalapati. Ti pannakatukoy ti lugit ti kalapati nangpataud iti adu a panagsusupiat no ti termino ket literal ken ti maipapan iti usar a nangaramatan dayta ti gimmatang.
Naidatag dagiti argumento a ti termino a “lugit ti kalapati” mabalin a nayaplikar iti maysa a kita ti mula. Nupay kasta, awan pammaneknek a ti mulmula a tinukoy dagidiay umanamong iti daytoy a panangmatmat ket pagaammo idi babaen iti nagan a lugit ti kalapati wenno ti kasta a mulmula magun-odan dagiti umili a nakubong iti Samaria gapu ti pannakalakub.
Dagidiay mangbigbig iti literal a kaipapanan ti sasao, kalpasanna, nabingbingayda no maipapan iti nakaaramatan dayta a sangkap. Ipatuldo ti sumagmamano a ti lugit ti kalapati nabayagen nga us-usaren dagiti tattao iti Makintengnga a Daya kas ganagan iti panagmula kadagiti murod, ngem agparang a nainkalintegan a ti tattao a matmatayen gapu iti panagbisin maseknanda iti taraon a madagdagus a makan imbes a ti apit a saan a magun-odan nalabit iti sumagmamano a bulan.
Ti panangmatmat a ti lugit ti kalapati aktual a nausar a pagtaraon ket kaykayat ti adu, nga ipatuldoda a ti topiko ket maipapan iti bisin ken kadagiti nakaam-ames a panaglablabes a pakaipasungalngalan ti tattao gapu kadagiti ut-ot ti panagbisin. Nupay nairanta a nakaro ken naulpit tapno mangpataud iti mamagkapuy a buteng, ti pangta ti opisial ni Senaquerib, ni Rabsaque, a ti panaglakub ti Asiria ti makagapu a dagiti umili ti Jerusalem “kanenda ti bukodda nga ibleng ken inumenda ti bukodda nga isbo” mabalin nga adda nakaibatayanna a kinapudno. (2Ar 18:27) Nupay makapasugkar unay ti kapanunotan a panangaramat iti literal a lugit kas pagtaraon ti tao, dayta a mismo ket saan a pangibatayan iti panangilaksid iti daytoy a panangmatmat. Ti kinapudno a nakaro unay idi ti panagbisin idiay Samaria a ti babbai ilambong ken kanenda ti bukodda nga annak ipasimudaagna a nagtengda ti punto a panangkaan iti aniaman a banag nga adda idi. (2Ar 6:26-29) Nupay ipatuldo ti sumagmamano a ti lugit bassit ti pategna kas nasustansia a taraon, daytoy a banag laeng saanna a mabalusingsing ti posibilidad a nagatang dayta kas pagtaraon, ta masansan a saan a nasimbeng ti panagpampanunot ti mabisin a tattao, a kanenda ti aniaman tapno maep-epda dagiti ut-ot ti panagbisin.
Nalabit ti mabalbalin pay a singasing isu ti singasing ti sumagmamano a rabbi nga agkuna a ti lugit wenno ibleng naaramat kas sungrod. Adda nakaipadaan daytoy iti Biblia, yantangay ni mammadto Ezequiel nabilin nga iladawanna dagiti umas-asping a nakas-ang a kasasaad ti pannakalakub a naikeddeng a dumteng iti Jerusalem babaen ti pananglutona iti taraonna a ti pagsungrodna ket ibleng. (Eze 4:12-17) Ti namaga nga ibleng dagiti baka ti agpaay kas kadawyan a sungrod iti adu a paset ti daga agingga ita nga aldaw. No umiso daytoy a panangmatmat, ngarud ti salaysay mabalin nga ibinsabinsana laeng ti gatad ti taraon (ulo ti maysa nga asno iti daytoy a kaso) ken ti gatad ti sungrod a pangluto iti dayta. Ipasimudaag dagiti sumaruno a bersikulo a dagiti umili saanda pay a kankanen idi ti lasag a di naluto.