EUNUKO
Ti Hebreo a sao a sa·risʹ ken ti Griego a sao a eu·nouʹkhos agaplikar, no maaramat iti literal a kaipapanan, iti tao a lalaki a nakapon. Nadutokan ti kakasta kadagiti naarian a palasio kas katulongan, wenno pagay-aywanen, ti reyna, ti harem, ken ti babbai. (Est 2:3, 12-15; 4:4-6, 9) Gapu iti kinasingedda iti sangakabbalayan ti ari, dagiti eunuko nga addaan abilidad masansan a maital-oda iti nangato a ranggo. Iti nalawa a kaipapanan, ti termino impamatmatna met ti asinoman nga opisial a naituding kadagiti annongen iti palasio ti ari, a saanna nga ipatpatuldo a literal a eunuko dagitoy a lallaki.
Iti sidong ti Linteg ti tulag, saan a napalubosan ti maysa a eunuko nga agbalin a paset ti kongregasion ti ili ti Dios. (De 23:1) Maitunos iti dayta, awan pasimudaag a ti asinoman kadagiti Israelita wenno ganggannaet nga agnanaed iti nagtetengngaanda ket napagbalin a eunuko maipaay iti panagserbi iti palasio ti Israelita nga ar-ari. Iti sidong ti Linteg, makugit dagiti adipen, saan a makapon. Nupay kasta, kaugalian idi dagiti Dumaya a pagano a nasion ti agaramid kadagiti eunuko manipud iti sumagmamano kadagiti annak a nakautibo iti gubat.
Ti opisial ti palasio nga agay-aywan iti pagidulinan iti gameng ti reyna ti Etiopia ken kinaskasabaan ni Felipe ket naawagan eunuko. Maysa idi a proselita iti relihion dagiti Judio nga immay iti Jerusalem tapno agdaydayaw iti Dios. Ngem yantangay ti nakapon a tao saan idi a maawat iti kongregasion ti Israel iti sidong ti Linteg, ti termino a eu·nouʹkhos agaplikar ditoy saan nga iti literal no di ket iti kaipapananna nga “opisial ti palasio.” (Ara 8:26-39; De 23:1) Ni Ebed-melec, ti Etiope a nangalaw ken mammadto Jeremias manipud pannakaibalud iti maysa a pagurnongan ti danum, ket maysa a eunuko iti palasio ni Ari Zedekias. Agparang a ti termino ditoy agaplikar, met, iti gagangay a kaipapananna nga opisial. Ni Ebed-melec agparang a maysa a tao nga addaan autoridad. Direkta a nagkiddaw ken Ari Zedekias maigapu ken Jeremias ket naipaayan iti karbengan a mangbilin iti 30 a lallaki maipaay iti panangalaw.—Jer 38:7-13.
Buyogen ti panangliwliwa nga impadto ni Jehova ti tiempo inton awatennan dagiti eunuko kas ad-adipenna ken, no natulnogda, maaddaanda iti nagan a nasaysayaat ngem iti annak a lallaki ken annak a babbai. Babaen ti panangwaswas ni Jesu-Kristo iti Linteg, amin a tattao a mangwatwatwat iti pammati, aniaman ti sigud a takder wenno kasasaadda, makapagbalinda a dinutokan ti espiritu nga annak ti Dios. Naikkat dagiti nainlasagan a pagdudumaan.—Isa 56:4, 5; Jn 1:12; 1Co 7:24; 2Co 5:16.
Nagsao ni Jesu-Kristo maipapan iti tallo a klase dagiti eunuko iti Mateo 19:12, a kunkunana: “Ta adda dagiti eunuko a nayanak a kasta manipud iti aanakan ti inada, ket adda dagiti eunuko a napagbalin a eunuko babaen kadagiti tattao, ket adda dagiti eunuko a namagbalin iti bagbagida a eunuko maigapu iti pagarian ti langlangit. Ti makaiwaya iti dayta iwayaanna koma dayta.” Dagidiay naikuna a “namagbalin iti bagbagida a eunuko” gapu iti pagarian isuda dagidiay mangwatwat iti panagteppel tapno maaramatda ti bagbagida iti panagserbi iti Dios. Irekomenda daytoy ni apostol Pablo kas “nasaysayaat” a dana maipaay kadagiti Kristiano a saan a “sumged iti derrep.” Kinunana nga ad-adda a naynay a makapagserbi dagitoy iti Apo nga “awan ti makasinga.” (1Co 7:9, 29-38) Ti kakasta a “eunuko” ket saan a tattao a nangkapon iti bagbagida wenno nagpakaponda iti pisikal; imbes ketdi, dagitoy a tattao boluntario a nagtalinaedda a di naasawaan. Awan ti irekrekomenda ti Biblia a kari ti selibasia, ket ti ‘panangiparit iti pannakiasawa’ nakondenar kas maysa kadagiti tanda ti apostasia. Kinapudnona, ti sumagmamano kadagiti apostol ket naasawaan a lallaki.—1Ti 4:1-3; 1Co 9:5; Mt 8:14; Mr 1:30; Lu 4:38; kitaenyo ti OPISIAL TI PALASIO.