JUDA, LET-ANG TI
Ti makindaya a darisdis ti bambantay ti Juda a ti kaaduan a pasetna ket di mapagnanaedan ken naganggangan. (Uk 1:16) Daytoy let-ang a rehion, nga addaan kaakaba nga agarup 16 agingga iti 24 km (10 agingga iti 15 mi), ket mangrugi iti daya ti Bantay dagiti Olibo ken saknapanna ti agarup 80 km (50 mi) iti igid ti makinlaud a takdang ti Natay a Baybay. Ti kaaduan a pasetna ket katurturodan—napalanas, natimbukel, natikag, ken buklen ti nalukneng a tisa—a binal-etan dagiti naapres a ginget ken baw-ang. (LADAWAN, Tomo 1, p. 335) Iti asideg ti Natay a Baybay, dagiti natimbukel a turod ket in-inut nga agbalin a baw-ang ti batbato, ket ti mismo a baybay sisasango iti maysa a pader ti natitirad a rangrangkis. Ti pingir daytoy a let-ang ket bigla nga agpababa iti agarup 1,200 m (3,900 pie) iti distansia a 24 km (15 mi). Sangkabassit laeng a tudo ti dumanon iti daytoy a let-ang agsipud ta malaplapdan dagiti angin a mangawit iti tudo manipud laud. Kasta met, agpuyupoy sadiay dagiti nabara nga angin manipud iti daya. Ngem no agtudo, dumaruros ti danum kadagiti namaga a ginget, ket iti sumagmamano a lawas iti panawen ti panagtutudo, adda sumagmamano a mula nga agtubo iti daytoy a let-ang.
Dineskribir ni David ti Let-ang ti Juda kas “daga a namaga ken napaksuyan, a sadiay awan danum.” (Sal 63:Sup, 1) Awan waig nga aggubuay iti daytoy natikag a rehion, ket awan ti danum nga agayus iti rabawna. Iti kasupadina, ti waig nga agay-ayus manipud iti templo a nasirmata ni Ezequiel ket limmasat iti daytoy a let-ang ken pinadanumanna ti naruay a kaykayo kadagiti igidna.—Eze 47:1-10.
Awan duadua nga iti langalang a Let-ang ti Juda ti nakaipanan ti ‘kalding maipaay ken Azazel’ a naigapu iti templo idiay Jerusalem bayat ti tinawen nga Aldaw ti Panangabbong. (Le 16:21, 22) Idi umuna a siglo K.P., inrugi ni Juan a Manangbautisar ti ministeriona iti maysa a paset daytoy a rehion iti amianan ti Natay a Baybay. (Mt 3:1-6) Nalabit nga iti maysa a disso iti daytoy met laeng a let-ang ti nangaramidan ti Diablo iti panangsulisogna ken Kristo Jesus.—Mt 4:1.