PEDRO, SURSURAT NI

Dua a naipaltiing a surat iti Kristiano a Griego a Kasuratan. Insurat dagita ni apostol Pedro kas dinakamatna iti panglukat a sasao dagitoy a surat. (1Pe 1:1; 2Pe 1:1; idiligyo ti 2Pe 3:1.) Ti dadduma pay a linaon dagita ket nalawag a paneknekanda a ni Pedro ti mannurat. Imbagana a nasaksianna ti panagbalbaliw ti langa ni Jesu-Kristo, pribilehio a nakita laeng da Pedro, Santiago, ken Juan. (2Pe 1:16-18; Mt 17:1-9) Ken kas nabatad iti Juan 21:18, 19, ni Pedro laeng ti makaikuna: “Ti pannakaikkat ti tabernakulok ket dandanin, a kas met iti imparipirip kaniak ni Apotayo a Jesu-Kristo.” (2Pe 1:14) Ti panagduma ti estilo dagitoy dua a surat ket mabalin a gapu ta ni Silvano (Silas) ti inaramat ni Pedro a mangilanad iti umuna a surat ngem nalawag nga isu a mismon ti nangisurat iti maikadua a suratna. (1Pe 5:12) Dagitoy a surat ket nabatad nga agpaay iti amin a Kristiano, Judio man wenno di Judio. Ti umuna a surat ket espesipiko nga agpaay kadagidiay adda idiay Ponto, Galacia, Capadocia, Asia, ken Bitinia​—dagiti rehion ti Asia Menor.​—1Pe 1:1; 2:10; 2Pe 1:1; 3:1; idiligyo ti Ara 2:5, 9, 10.

Dagiti surat ni Pedro ket naan-anay a tumunos iti dadduma pay a libro ti Biblia iti panangipaganetgetna iti umiso a kababalin ken dagiti magunggona iti dayta ken kasta met iti panagadawna manipud kadagita kas mapagtalkan a Sao ti Dios. Nagadaw manipud Genesis (18:12; 1Pe 3:6), Exodo (19:5, 6; 1Pe 2:9), Levitico (11:44; 1Pe 1:16), Salmo (34:12-16; 118:22; 1Pe 3:10-12; 2:7), Proverbio (11:31 [LXX]; Pr 26:11; 1Pe 4:18; 2Pe 2:22), ken Isaias (8:14; 28:16; 40:6-8; 53:5; 1Pe 2:8; 2:6; 1:24, 25; 2:24). Naipakita a ti Nainkasuratan a padto ket gapuanan ti espiritu ti Dios. (2Pe 1:20, 21; idiligyo ti 2Ti 3:16.) Naulit ti kari ti Dios maipapan iti baro a langlangit ken baro a daga. (2Pe 3:13; Isa 65:17; 66:22; Apo 21:1) Dagiti panagkaasping ti 2 Pedro (2:4-18; 3:3) ken Judas (5-13, 17, 18) ket nabatad a mangipasimudaag a binigbig ni adalan a Judas a naipaltiing ti maikadua a surat ni Pedro. Makapainteres met ti kinapudno a dagiti surat ni apostol Pablo ket imbilang ni Pedro a karaman “iti dadduma a Kasuratan.”​—2Pe 3:15, 16.

Tiempo a Naisurat. Sigun iti anag dagiti surat, agparang a naisurat dagita sakbay a rimsua ti panangidadanes ni Nero idi 64 K.P. Yantangay agkadua da Pedro ken Marcos, agparang a naaramid ti umuna a surat iti nagbaetan ti 62 ken 64 K.P. (1Pe 5:13) Nasapsapa ngem iti dayta, bayat ti umuna a pannakaibalud ni apostol Pablo idiay Roma (a. 59-61 K.P.), adda sadiay ni Marcos, ket idi naibalud ni Pablo iti maikadua a gundaway idiay Roma (a. 65 K.P.), kiniddawna a makikadua kenkuana da Timoteo ken Marcos. (Col 4:10; 2Ti 4:11) Mabalbalin nga insurat ni Pedro ti maikadua a suratna di nagbayag kalpasan a naaramidna ti umuna a suratna, wenno idi agarup 64 K.P.

Naisurat Idiay Babilonia. Sigun iti mismo a pammaneknek ni Pedro, inaramidna ti umuna a suratna bayat ti kaaddana idiay Babilonia. (1Pe 5:13) Mabalin a sadiay met nga insuratna ti maikadua a suratna. Ti magun-odan a pammaneknek silalawag nga ipakitana a ti “Babilonia” ket tumukoy iti siudad nga adda iti Eufrates saan ket nga iti Roma, kas kunaen ti dadduma. Yantangay naitalek ken Pedro ‘ti naimbag a damag maipaay kadagidiay a nakugit,’ mainanama nga agserbi iti maysa a sentro ti Judaismo, kas iti Babilonia. (Ga 2:7-9) Adu a Judio ti agnanaed idi iti uneg ken aglawlaw ti kadaanan a siudad ti Babilonia. Iti panangisalaysay ti Encyclopaedia Judaica (Jerusalem, 1971, Tomo 15, bin. 755) maipapan iti pannakaaramid ti Talmud ti Babilonia, tukoyenna dagiti “naindaklan nga akademia [ti Judaismo] iti Babilonia” bayat ti Kadawyan a Panawen. Yantangay nagsurat ni Pedro “kadagiti temporario nga agnanaed a naiwarawara idiay [literal a] Ponto, Galacia, Capadocia, Asia, Bitinia” (1Pe 1:1), nainkalintegan ngarud a kunaen nga idiay “Babilonia” ti naggapuan ti surat, ti literal a lugar a kasta ti naganna. Saan a pulos dakamaten ti Biblia a ti Babilonia ket espesipiko a tumukoy iti Roma, saanna met a pulos kunaen a napan ni Pedro idiay Roma.

Ti kaunaan a nangibaga a namartir ni Pedro idiay Roma ket ni Dionisio, obispo ti Corinto idi naud-udi a kagudua ti maikadua a siglo. Nasapsapa ngem iti dayta a tiempo, nupay da Pablo ken Pedro ket agpada a dinakamat ni Clemente ti Roma, kunaenna a ti panangasaba ni Pablo iti daya ken iti laud ti naisangsangayan a pakabigbigan dayta nga apostol, a mangipasimudaag a saan a pulos napan ni Pedro iti laud. Yantangay agparang a saan pay idi a nangrugi ti nadamsak a pannakaidadanes dagiti Kristiano iti sidong ti gobierno ti Roma (iti panagturay ni Nero), awan ti rason nga ilimed ni Pedro ti pakabigbigan ti Roma babaen ti panangaramatna iti sabali a nagan. Idi nagsurat ni Pablo kadagiti taga Roma, nga innagananna a kinablaawan ti adu a Kristiano idiay Roma, saanna a dinakamat ni Pedro. No ni Pedro ket maysa a kangrunaan a manangaywan sadiay, imposible a saan man laeng a madakamat ti naganna. Kasta met, saan a karaman ti nagan ni Pedro kadagidiay kimmablaaw a nailanad kadagiti surat ni Pablo a naaramid idiay Roma​—Efeso, Filipos, Colosas, 2 Timoteo, Filemon, Hebreo.

Umuna a Pedro. Agpaspasar idi iti nakaro a pakasuotan dagiti Kristiano a nagpaayan ti umuna a surat ni apostol Pedro. (1Pe 1:6) Kanayonanna pay, asideg idin “ti panungpalan ti amin a bambanag”​—nabatad a ti panungpalan ti Judio a sistema ti bambanag nga impadto ni Jesus. (Idiligyo ti Mr 13:1-4; 1Te 2:14-16; Heb 9:26.) Ngarud, tiempo idi nga ‘agridamda no maipapan iti panagkarkararag.’ (1Pe 4:7; idiligyo ti Mt 26:40-45.) Kinasapulanda met ti pammaregta nga agibtur a simamatalek, ti mismo a pammaregta nga impaay ti apostol.

Maulit-ulit nga impalagip ni Pedro kadagiti padana a Kristiano ti maipapan kadagiti sagsagrapenda a bendision. Gapu iti asi ti Dios, immawatda iti baro a pannakayanak a mangiturong iti sibibiag a namnama, a banag a pagrag-oanda. (1Pe 1:3-9) Nagatangda babaen iti napateg a dara ni Kristo. (1Pe 1:18, 19) Babaen iti bautismo, immawatda iti naimbag a konsiensia ken mataginayonda dayta babaen ti panagbiagda a maitunos iti isimsimbolo ti bautismoda iti danum. (1Pe 3:21–4:6) Kas sibibiag a batbato, maibangbangonda ken Kristo Jesus tapno agbalinda a naespirituan a balay wenno templo. Isuda ket “maysa a napili a puli, maysa a naarian a kinapadi, maysa a nasantuan a nasion, maysa nga ili nga agpaay a naisangsangayan a sanikua.”​—1Pe 2:4-10.

Maigapu iti inaramiden ti Dios ken ti Anakna maipaay kadagiti Kristiano, impakita ni Pedro nga adda rason nga ibturanda dagiti panagsagaba ken taginayonenda ti nasayaat a kababalin. Inanamaenda nga agsagabada, ta “uray ni Kristo natay a namimpinsanen maipapan iti basbasol, maysa a nalinteg a persona maipaay kadagiti nakillo.” (1Pe 3:17, 18) Ti pannakiramanda kadagiti panagsagaba ni Kristo ket maysa a rason ti panagragsak, ta agresultanto iti napalalo a panagrag-o iti pannakaipanayag ti dayag ni Kristo. Ti pannakaumsi maigapu iti nagan ni Kristo ket pammaneknek nga addaan ti maysa a tao iti espiritu ti Dios. (1Pe 4:12-14) Dagita a pakasuotan ti mangibunga iti nasubok a pammati, a kasapulan iti pannakaisalakan. (1Pe 1:6-9) Mainayon pay, babaen ti simamatalek a panagibturda, agtultuloy nga aywanan ida ti Dios. Pagbalinenna ida a natibker ken napigsa.​—1Pe 5:6-10.

Nupay kasta, kas impaganetget ni Pedro, saan koma a pulos agsagaba dagiti Kristiano gapu ta sinalungasingda ti linteg. (1Pe 4:15-19) Rumbeng a mapagulidanan ti kababalinda, iti kasta agulimek ti nasabrak a panagsasao maibusor kadakuada. (1Pe 2:12, 15, 16) Ramanen daytoy ti amin nga aspeto ti panagbiag ti maysa a Kristiano​—ti relasionna iti autoridad ti gobierno, kadagiti appo wenno amo, kadagiti kameng ti pamilia, ken kadagiti Kristiano a kakabsat. (1Pe 2:13–3:9) Kasapulan ti umiso a panangusar iti dila, panangsalimetmet iti naimbag a konsiensia (1Pe 3:10-22), ken di panangaramid kadagiti mangtulaw nga ar-aramid dagiti nasion. (1Pe 4:1-3) Dagiti lallakay nga agserserbi kas papastor iti uneg ti kongregasion ket saanda koma nga iturayan dagiti karnero, no di ket situtulok ken sigagagar nga aramidenda ti trabahoda. Ti ub-ubing a lallaki agpasakupda koma kadagiti lallakay. (1Pe 5:1-5) Managpadagus koma amin a Kristiano, ikagumaanda a pabilgen ti maysa ken maysa, maaddaan iti nasged nga ayat iti maysa ken maysa, ken bariksanda ti bagbagida iti kinapakumbaba iti panagpampanunot.​—1Pe 4:7-11; 5:5.

Maikadua a Pedro. Insurat ni Pedro ti maikadua a suratna tapno matulongan dagiti Kristiano iti panamagbalinda a sigurado ti pannakaayabda ken pannakapilida ken tapno saanda a maiwawa kadagiti ulbod a mannursuro ken di nadiosan a tattao iti uneg ti mismo a kongregasion. (2Pe 1:10, 11; 3:14-18) Naidagadag kadagiti Kristiano a maaddaanda iti pammati, kinasingpet, pannakaammo, panagteppel, panagibtur, nadiosan a debosion, nainkabsatan a panagayat, ken ayat (2Pe 1:5-11), ket naparegtada nga agimdeng iti naipaltiing a “naimpadtuan a sao.” (2Pe 1:16-21) Nadakamat ti pagarigan dagiti naglabas a panangukom ni Jehova kadagiti di nadiosan a tattao tapno maipakita a dagidiay mangbaybay-a iti dana ti kinalinteg ket saandanto a malisian ti pungtot ti Dios. (2Pe 2:1-22) Ti aniaman a kunaen dagiti managuy-uyaw “kadagiti maudi nga aldaw,” ti iyaay ti aldaw ni Jehova, aldaw a pannakapapatay dagiti di nadiosan a tattao, ket sigurado a kas iti napagteng iti lubong idi kaaldawan ni Noe. Kasta met, sigurado ti kari ti Dios a baro a langlangit ken baro a daga ken dayta koma ti manggutugot iti napinget a panagregget ti maysa a Kristiano tapno masarakan nga awan pakapilawanna iti panangmatmat ti Dios.​—2Pe 3:1-18.

[Kahon iti panid 893]

DAGITI TAMPOK TI UMUNA A PEDRO

Surat a mangiparparegta kadagiti Kristiano nga agridamda ken simamatalek nga agibturda iti laksid dagiti pakasuotan

Insurat ni apostol Pedro idiay Babilonia nga inaramatna ni Silvano kas sekretario, idi agarup 62-64 K.P.

Rumbeng nga agtignay dagiti Kristiano iti wagas a maikari iti nakaskasdaaw a namnamada

Naipaayan ‘dagiti napili’ iti sibibiag a namnama, di agrupsa a tawid idiay langit (1Pe 1:1-5)

Adda pammatida ken Jesu-Kristo maipaay iti pannakaisalakan dagiti kararuada​—a sinegseggaan unay dagiti mammadto idi ugma ken uray dagiti anghel (1:8-12)

Gapuna, rumbeng a patibkerenda ti panunotda maipaay iti trabaho; rumbeng nga iwaksida dagiti sigud a tarigagayda, agbalinda a nasantuan, ken agbiagda buyogen ti nadiosan a panagbuteng ken nainkabsatan nga ayat (1:13-25)

Masapul a patanorenda ti panagtarigagay iti ‘gatas ti sao’ tapno dumakkelda nga agturong iti pannakaisalakan (2:1-3)

Isuda ket maysa a naespirituan a balay, nasantuan a kinapadi, naibangon iti pamuon ni Kristo; masapul ngarud a mangidatonda kadagiti naespirituan a sakripisio a makaay-ayo iti Dios (2:4-8)

Kas maysa nga ili nga agpaay kas naisangsangayan a sanikua, ideklarada a sisasaknap ti nasayaat a kualidad ti Diosda ken agbiagda iti pamay-an a mangidayaw kenkuana (2:9-12)

Ti relasion iti pada a tao rumbeng a maibatay kadagiti nadiosan a prinsipio

Rumbeng nga agpasakup kadagiti natauan nga agtuturay; ayaten dagiti kakabsat; agbuteng iti Dios (2:13-17)

Dagiti adipen iti balay masapul nga agpasakupda kadagiti appoda uray pay no di nainkalintegan dagitoy; nangipasdek ni Jesus iti nasayaat nga ulidan ti naanus a panangibtur iti dakes (2:18-25)

Ti assawa a babbai rumbeng nga agpasakupda kadagiti assawada; no di manamati ti asawa a lalaki, mabalin nga agbalin a manamati babaen ti nasayaat a kababalin ti asawa a babai (3:1-6)

Ti assawa a lallaki rumbeng nga ipaayanda iti dayaw dagiti assawada “a kas iti narasrasi a basehas” (3:7)

Amin a Kristiano rumbeng a makipagriknada iti sabsabali, a saanda a supapakan ti panangdangran iti sabali pay a panangdangran, no di ket surotenda ti talna (3:8-12)

Ti panungpalan ti amin a bambanag immasidegen, isu a nasimbeng koma ti panagpampanunot dagiti Kristiano ket agridamda no iti panagkarkararag, maaddaanda koma iti nasged nga ayat iti maysa ken maysa ket usarenda dagiti sagutda a mangidayaw iti Dios (4:7-11)

Dagiti panglakayen rumbeng a sigagagar nga ipastoranda ti arban ti Dios; dagiti ubbing a lallaki masapul nga agtultuloyda nga agpasakup kadagiti lallakay; ti isuamin rumbeng nga iparangarangda ti napakumbaba a panunot (5:1-5)

Ti matalek a panangibtur iti panagsagaba mangibunga iti bembendision

Makapagrag-o dagiti Kristiano uray iti sidong dagiti makapaleddaang a pakasuotan, yantangay maiparangarangto ti kualidad ti pammatida (1:6, 7)

Saanda koma nga agsagaba gapu iti aramid a dakes; no agsagabada gapu iti kinalinteg, idaydayawda koma ti Dios ket saanda nga ibain; tiempo dayta ti panangukom (3:13-17; 4:15-19)

Nagsagaba ni Kristo ket natay iti lasag tapno maiturongnatayo iti Dios; gapuna, saantayon nga agbiag maitunos kadagiti nainlasagan a tarigagay​—uray pay no pagbassawangandatayo dagiti linalasag a tattao agsipud ta naidumatayo (3:18–4:6)

No simamatalek nga ibturan ti maysa a Kristiano dagiti pakasuotan, makiramanto iti dakkel a panagrag-o inton maipanayag ni Jesus ken kasta met a maipanamnama nga addan kenkuana ti espiritu ti Dios (4:12-14)

Agpakumbaba koma ti tunggal maysa iti sidong ti ima ti Dios ket iyallatiwna Kenkuana ti pakaringgoranna; agtakder koma a bumusor ken Satanas, buyogen ti panagtalek a ti Dios a mismo patibkerennanto dagiti adipenna (5:6-10)

[Kahon iti panid 894]

DAGITI TAMPOK TI MAIKADUA A PEDRO

Surat a mangparparegta kadagiti Kristiano nga umagawada ken kumpetda iti naimpadtuan a sao; naglaon dayta kadagiti nabileg a pammakdaar maibusor iti apostasia

Nalabit naisurat idiay Babilonia idi agarup 64 K.P.

Masapul nga umagawa dagiti Kristiano ket agtalekda iti naimpadtuan a sao

Sibubulos nga impaay ti Dios ti amin a bambanag a mainaig iti biag ken nadiosan a debosion; kas panangtagipateg dagiti Kristiano, masapul nga umagawada a mangpatanor iti pammati, kinasingpet, pannakaammo, panagteppel, panagibtur, nadiosan a debosion, nainkabsatan a panagayat, ken ayat​—dagiti kualidad a mamagbalin kadakuada nga aktibo ken nabunga (2Pe 1:1-15)

Masapul nga imdengan dagiti Kristiano ti naimpadtuan a sao nga impaltiing ti Dios; idi nakita ni Pedro ti panagbalbaliw ti langa ni Jesus ken nangngegna a ti Dios nagsao idiay bantay, ad-adda a naipasigurado ti naimpadtuan a sao (1:16-21)

Agaluad kadagiti ulbod a mannursuro ken dadduma pay a rinuker a tattao; um-umayen ti aldaw ni Jehova

Dagiti ulbod a mannursuro sumrekdanto iti kongregasion, nga iserrekda dagiti makadadael a sekta (2:1-3)

Sigurado nga ukomen ni Jehova dagitoy nga apostata, no kasano nga inukomna dagiti nagsukir nga anghel, ti di nadiosan a lubong idi kaaldawan ni Noe, ken dagiti siudad ti Sodoma ken Gomorra (2:4-10)

Dagiti kasta nga ulbod a mannursuro laisenda ti autoridad, mansaanda ti naimbag a nagan dagiti Kristiano babaen kadagiti panaglablabes ken imoralidad, allilawenda dagiti nakapuy, ken ikarida ti wayawaya idinto ta isuda a mismo ket ad-adipen ti panagrupsa (2:10-19)

Dakdakes dagitoy itan ngem idi saanda a naammuan ti maipapan ken Jesu-Kristo (2:20-22)

Kadagiti maudi nga aldaw, masapul nga agaluad kadagiti managuy-uyaw a mangrabrabak iti mensahe maipapan iti naikari a kaadda ni Jesus; malipatanda a ti Dios nga addaan panggep a mangdadael iti daytoy a sistema ti bambanag ket dinadaelna daydi lubong sakbay ti Layus (3:1-7)

Di koma pagarupen a ti kinaanus ti Dios ket kinabannayat​—isu naanus agsipud ta kayatna nga agbabawi dagiti tattao; nupay kasta, daytoy a sistema ti bambanag madadaelto iti aldaw ni Jehova, ket ti nalinteg a baro a langlangit ken daga ti mangsukatto iti dayta (3:8-13)

Masapul nga aramiden dagiti Kristiano ti amin a kabaelanda nga agbalin a “di namulitan ken awan pakapilawanna ken sitatalna”; iti kasta saanto ida nga iyaw-awan dagiti ulbod a mannursuro no di ket rumang-ayda iti di kaikarian a kinamanangngaasi ken pannakaammo ken Kristo (3:14-18)