ASAWA A BABAI

Iti Hebreo, ti ʼish·shahʹ kaipapananna ti “babai” (iti literal, babai a tao) wenno “asawa”; natukoy ti asawa a babai kas “tinagikua ti maysa nga asawa a lalaki.” (Isa 62:4, Rbi8 ftn) Iti Griego, ti gy·neʹ mabalin a kaipapananna ti “asawa a babai,” wenno mabalin a kaipapananna ti “babai,” naasawaan wenno saan. Ni Jehova a Dios impaayanna ti immuna a tao a ni Adan iti asawa babaen ti panangalana iti maysa a paragpag manipud kenkuana ket binukelna dayta kas babai. Iti kasta, ti babai nagbalin a tulang dagiti tulangna ken lasag ti lasagna. Isu ti kaasmang ni Adan ken naparsua a katulongan maipaay kenkuana. (Ge 2:18, 20-23) Ti Dios direkta a nakilangen ken Adan, ket kalpasanna, ni Adan inyallatiwna iti asawana dagiti bilin ti Dios. Gapu ta immun-una a naparsua ken naparsua iti ladawan ti Dios, ni Adan ti addaan iti karbengan kas ulo ken pannakangiwat ti Dios maipaay iti babai. Kasapulan idi a watwatenna ti kinaulona buyogen ti ayat, ket ti babai kas katulongan makitinnulong iti pannakaitungpal ti bilin a panagpaadu a naituyang iti pagassawaan.​—Ge 1:28; kitaenyo ti BABAI.

Kalpasan ti panagbasolda, nga immuna ni Eva, a nagbalin a mannulisog imbes a katulongan iti asawana, ken simmaruno ti asawana a ni Adan, a simmurot met a nagsalungasing, insawang ti Dios ti panangukomna iti babai, a kunkunana: “Paaduekto unay ti rigat ti panagsikogmo; kadagiti ut-ot iti panaganak agipasngaykanto iti annak, ket ti panaggartemmo agpaayto iti asawam, ket dominarannakanto.” (Ge 3:16) Nanipuden iti daydi a tiempo, kadagiti adu a tattao iti daga, pudno a ti babai dinominaran ti asawana, masansan nga iti nagubsang unay a pamay-an, ket imbes a maysa a kadua ken katulongan, iti adu a kaso natrato a nakarkaro pay ngem maysa nga adipen.

Kadagiti Nagkauna a Hebreo. Kadagiti nagkauna a Hebreo, ti lalaki isu ti ulo ti sangakabbalayan ken makinkukua iti asawana (Hebreo, baʹʽal), ket ti babai isu daydiay natagikua (beʽu·lahʹ). Kadagiti adipen ti Dios, nadaeg ken nadayaw a saad ti asawa a babai. Dagiti nadiosan a babbai nga addaan espiritu ken abilidad, bayat nga agpasakupda iti assawada nga ulo, adu ti saklawen ti wayawayada nga agtignay ken naragsakda iti saadda; nabendisionanda iti panangaramat kadakuada ni Jehova a Dios a mangaramid kadagiti naisangsangayan a panagserbi kenkuana. Dagiti pagarigan iti adu a matalek nga assawa a babbai iti Biblia isu da Sara, Rebecca, Debora, Ruth, Ester, ken Maria nga ina ni Jesus.

Nasalakniban ti asawa a babai iti sidong ti Linteg. Nupay ik-ikutan ti asawa a lalaki ti natantan-ok a saad iti urnos ti panagasawa, kinalikaguman ti Dios a ti lalaki ipaayanna ken taripatuenna ti pamilia iti namaterialan ken naespirituan a pamay-an. Kasta met, mayanninaw kenkuana ti aniaman a panagbiddut ti pamilia; gapu iti dayta, addaan iti nadagsen a responsabilidad. Ket nupay dakdakkel dagiti pribilehiona ngem iti asawana, ti linteg ti Dios sinalaknibanna ti asawa a babai ken impaayanna iti sumagmamano a naisalsalumina a pribilehio, iti kasta nabalinanna ti maaddaan iti naragsak, nabunga a panagbiag.

Ti sumagmamano a pagarigan kadagiti probision ti Linteg a mainaig iti asawa a babai ket: Ti asawa a lalaki wenno babai mabalin a mapapatay gapu iti pannakikamalala. No ti asawa a lalaki atapenna nga adda nalimed a di kinamatalek iti biang ti asawana, mabalinna nga iyeg ti asawana iti padi, tapno ti banag ukomen ni Jehova a Dios, ket no nakabasol ti babai, kumbet dagiti kamengna a nainaig iti panagpaadu; iti sabali a bangir, no saan a nakabasol, nakalikaguman a ti asawa a lalaki sikoganna ti babai, iti kasta maipabigbig iti publiko ti kinaawan basol ti babai. (Nu 5:12-31) Ti asawa a lalaki mabalinna nga idiborsio ti asawana no adda masarakanna a naalas a panagug-ugali iti biang ti babai. Mabalbalin a ramanen daytoy ti bambanag a kas iti panangipakita iti nakaro a kaawan panagraem wenno panangyeg iti umsi iti sangakabbalayan wenno iti sangakabbalayan ti ama ti lalaki. Ngem ti asawa a babai nasalakniban babaen iti maysa a makalikaguman​—ti lalaki masapul a mangisurat maipaay kenkuana iti kasuratan ti diborsio. Kalpasanna siwayawayan ti babai a makiasawa iti sabali a lalaki. (De 24:1, 2) No ti asawa a babai nangaramid iti kari, ket pagarupen ti asawana a lalaki a di nainsiriban dayta wenno makadangran iti pagimbagan ti pamilia, mabalin a waswasen dayta ti lalaki. (Nu 30:10-15) Nupay kasta, daytoy ket pangsaluad iti asawa a babai, a mangiliklik kenkuana iti aniaman a nadarasudos a tignay a mabalin a mangyeg kenkuana iti pakarigatan.

Naipalubos ti poligamia iti sidong ti Mosaiko a Linteg ngem nakedngan tapno masalakniban ti asawa a babai. Ti kalintegan ti inauna di mabalin nga iyakar ti asawa a lalaki iti anak ti kaykayatna nga asawa manipud iti anak ti saan unay a maay-ayat nga asawa. (De 21:15-17) No ti maysa nga Israelita nga anak a babai inlako ni amana kas adipen ket innala ti apona kas kamalala, mabalin nga ipalubos ti makinkukua kenkuana nga isu masubbot no saan a naay-ayo kenkuana ti apona, ngem saan a mabalin nga ilako ti apona iti ganggannaet a tattao. (Ex 21:7, 8) No isu innala ti apona wenno ti anak a lalaki ti apona kas kamalala ket kalpasanna nangasawa iti sabali a babai, masapul a maipaayan iti taraon, kawes, ken pagtaengan, kasta met iti karbenganna kas asawa.​—Ex 21:9-11.

No ti asawa a lalaki siuulpit a pinabasolna ti asawana kas siuulbod a nangikuna nga isu birhen idi tiempo ti panagasawada, ket napaneknekan nga ulbod dayta a pammabasolna, ti lalaki madusa idi ket kasapulan a bayadanna iti ama ti babai ti napamindua a gatad ti panangasawa kadagiti birhen ket saanna a pulos mabalin nga idiborsio ti babai iti amin nga al-aldawna. (De 22:13-19) No ti maysa a lalaki inallilawna ti maysa a di naitulag a birhen, nakalikaguman a bayadanna iti ama ti babai ti gatad ti panagasawa ken asawaenna no ipalubos ti ama, a kalpasan dayta saanna a pulos mabalin nga idiborsio ti babai iti amin nga al-aldawna.​—De 22:28, 29; Ex 22:16, 17.

Nupay ti saad idi ti asawa a babai iti kagimongan dagiti Hebreo adda nakaidumaanna iti sasaaden ita ti asawa a babai iti kagimongan ti Laud, ti matalek a Hebreo nga asawa a babai tinagiragsakna ti saadna ken ti trabahona. Tinulonganna ti asawana, tinaripatona ti pamilia, inaywananna ti sangakabbalayan, ken nakasarak iti adu a banag a makapnek ken makaparagsak, a naan-anay a naiparangarangna ti kinababaina ken dagiti talentona.

Pannakailadawan ti Naimbag nga Asawa a Babai. Nadeskribir iti Proverbio 31 ti naragsak a kasasaad ken ti ar-aramid ti matalek nga asawa a babai. Naikuna a dakdakkel ti pategna iti asawana ngem dagiti korales. Ti lalaki mabalinanna ti agtalek kenkuana. Ti asawa a babai nagaget​—agabel, agaramid iti pagan-anay maipaay iti pamiliana, asikasuenna ti panaggatang kadagiti kasapulan ti sangakabbalayan, agtrabaho iti kaubasan, nagaywan iti sangakabbalayan a kaduana dagiti adipen, tulonganna ti sabsabali nga agkasapulan iti tulong, ipaayanna ti pamiliana iti napipintas a kawes, adda pay maiyegna a sapul babaen iti aramid ti imana, kabalanna ti pamiliana maipaay kadagiti narikut a kasasaad iti masanguanan, agyebkas buyogen ti kinasirib ken naayat a kinamanangngaasi, ken umawat iti dayaw manipud asawana ken manipud annakna gapu iti panagbutengna ken Jehova ken iti naimbag nga ar-aramidna, iti kasta mapadayawanna ni asawana ken ti pamiliana iti daga. Pudno unay a ti lalaki a nakasarak iti naimbag nga asawa nakasarak iti naimbag a banag ken makagun-od iti naimbag a nakem manipud ken Jehova.​—Pr 18:22.

Iti Kongregasion Kristiano. Iti kongregasion Kristiano, ti pagalagadan ket ti asawa a lalaki rumbeng nga addaan iti maymaysa a sibibiag nga asawa. (1Co 7:2; 1Ti 3:2) Naibilin kadagiti assawa a babbai nga agpasakupda kadagiti assawada, Kristiano man dagitoy wenno saan. (Efe 5:22-24) Saan nga ipaidam ti assawa a babbai ti karbengan ti naasawaan, ta no kasano iti asawa a lalaki, kasta met iti asawa a babai, saanna a “watwaten ti kinaturay iti bukodna a bagi.” (1Co 7:3, 4) Naibilin iti assawa a babbai a ti kangrunaan nga arkosda isu koma ti nalimed a kinatao ti puso, a pataudenda ti bunga ti espiritu, tapno uray babaen iti kababalinda laeng, ti di manamati nga asawa a lalaki mabalin a maallukoy nga agbalin a Kristiano.​—1Pe 3:1-6.

Piguratibo nga Usar. Iti piguratibo a kaipapanan, tinukoy ni Jehova ti Israel kas asawana a babai gapu iti tulagna iti nasion. (Isa 54:6) Ni apostol Pablo dakamatenna ni Jehova kas Ama dagiti nayanak-iti-espiritu a Kristiano, ket tukoyenna ti “Jerusalem sadi ngato” kas ti inada, a kasla ni Jehova nayasawa iti dayta maipaay iti panggep a panangpatanor kadagiti nayanak-iti-espiritu a Kristiano. (Ga 4:6, 7, 26) Ti kongregasion Kristiano nadakamat kas nobia, wenno asawa a babai, ni Jesu-Kristo.​—Efe 5:23, 25; Apo 19:7; 21:2, 9.