ASAWA A LALAKI

Ti naasawaan a lalaki natukoy babaen iti Hebreo a termino nga ʼish (lalaki) ken iti Griego a termino nga a·nerʹ (lalaki a tao). (Os 2:16, Rbi8 ftn; Ro 7:2, Int) Ti dadduma pay a Hebreo a termino a nadumaduma ti pannakausarna mainaig iti asawa a lalaki ket ʼa·dhohnʹ (apo), baʹʽal (makinkukua; apo), ken reʹaʽ (kadua; gayyem). (Ge 18:12; 20:3; Jer 3:20) Idiay Israel, ti lalaki a naitulag, wenno naikari a mayasawa, nadakamat met kas “asawa a lalaki” ken ti babai kas “asawa a babai.”​—De 22:23, 24; Mt 1:18-20.

Ti lalaki ikarina nga asawaen ti maysa a babai wenno makitulag nga asawaenna iti masanguanan babaen ti panangibayadna iti sab-ong, wenno panggatang a kuarta, iti ama ti babai wenno kadagiti agay-aywan kenkuana. (Ex 22:16, 17) Iti kasta ti babai nagbalin a kukua ti lalaki. (Ex 20:17) Ti sao a baʹʽal, kaipapananna ti “makinkukua, apo,” nagaplikar iti lalaki, ket ti babai naawagan beʽu·lahʹ, kaipapananna ti “natagikua a kas asawa.” (Ge 20:3; De 22:22; Isa 62:4) Iti kadaanan a nasion ti Israel, kinuna ni Jehova: “Siak nagbalinak nga asawa a makinkukua [maysa a porma ti baʹʽal] kadakayo.”​—Jer 3:14; Isa 62:4, 5; kitaenyo ti TAWID (Idi Panawen ti Linteg).

Kadagidi tiempo dagiti patriarka, ti asawa a lalaki nagserbi kas padi ken ukom iti pamilia, ket iti intero a Kasuratan, ti asawa a lalaki ken ama gistay kanayon a naipakitaan iti nauneg a panagraem.​—Ge 31:31, 32; Job 1:5; 1Pe 3:5, 6; idiligyo ti De 21:18-21; Est 1:10-21.

Kinaulo. Ti lalaki, apaman a maasawana ti maysa a babai, iyegna ti babai iti sidong ti maysa a baro a linteg, ti “linteg ti asawana,” a sigun iti dayta mabalin ti asawa a lalaki ti agaramid kadagiti paglintegan ken pagannurotan maipaay iti pamiliana. (Ro 7:2, 3) Agbalin nga ulona ti lalaki, a rumbeng a pagpasakupanna. (Efe 5:21-24, 33) Daytoy ket relatibo a kinaulo, maigapu kadagiti natantan-ok a kinaulo ti Dios ken ni Kristo.​—1Co 11:3.

Nupay kasta, ti asawa a lalaki, uray no isu ti ulo ti balay, nakalikaguman nga ipaayna iti asawana dagiti karbengan iti panagasawa, ti seksual a pannakidenna, ta “ti lalaki saanna a watwaten ti kinaturay iti bukodna a bagi, no di ket ti asawana.” (1Co 7:3-5) Isu met ti makinrebbeng iti naespirituan ken namaterialan a pagimbagan ti pamiliana.​—Efe 6:4; 1Ti 5:8.

Ti kinaulo ti asawa a lalaki mangipabaklay kenkuana iti nadagsen a responsabilidad. Nupay isu ti ulo ti asawa a babai, masapul a bigbigenna a ti babai napateg kadagiti mata ti Dios, nangnangruna pay no ti babai ket Kristiano. Masapul nga ayatenna a kas iti panagayatna iti bagina, ta ‘maymaysada a lasag.’​—Ge 2:24; Mt 19:4-6; Efe 5:28, 33.

Ti assawa a lallaki masapul a watwatenda maipaay iti assawada ti isu met laeng a naayat a pannakaseknan nga impakita ni Kristo maipaay iti kongregasion. (Efe 5:25, 28-30, 33) Masapul a bigbigenda a ti asawa a babai ket “nakapkapuy a basehas,” nga itudinganda iti dayaw, nga ikabilanganda ti pisikal ken emosional a pakabuklanna ken dagiti agbaliwbaliw a kasasaadna. Nangnangruna a napateg daytoy no Kristiano ti agassawa, yantangay agpadada a makipagtawid “iti di kaikarian a parabur ti biag,” tapno saan a malappedan dagiti kararag ti asawa a lalaki. (1Pe 3:7) Uray pay no saan a manamati ti asawa a babai, saan a mangted daytoy iti asawa a lalaki iti pambar maipaay iti panangidiborsio wenno panangisina. Imbes ketdi, rumbeng a makipagnaed kenkuana ti lalaki no ti babai umanamong iti dayta ket bigbigen ti lalaki a mabalin a matulonganna ti babai nga agbalin a manamati ken kasta met nga agregget maipaay iti pannakaisalakan dagiti annak.​—1Co 7:12, 14, 16; kitaenyo ti AMA; PAMILIA; PANAGASAWA.

Diborsio. Iti sidong ti Mosaiko a Linteg, ti lalaki mabalinna nga idiborsio ti asawana, ngem ti babai saanna a mabalin nga idiborsio ti lalaki. Ti lalaki nakalikaguman a mangipaay kenkuana iti naisurat a kasuratan ti diborsio. (De 24:1-4) Impakita ni Jesu-Kristo a ti kasta nga urnos iti diborsio idiay Israel naaramid kas panangpalugod maipagapu iti kinatangken ti panagpuspusoda. (Mt 19:8) Nupay kasta, no ti maysa a lalaki sinulisogna ti maysa a birhen a babai a saan a naitulag, isu agbalin nga asawana (malaksid no agkedked ti ama a mangited kenkuana), ket ti lalaki saan a mapalubosan a mangidiborsio kenkuana iti amin nga al-aldawna.​—De 22:28, 29.

Agpada a ti Hebreo a Kasuratan ken ti Kristiano a Griego a Kasuratan ipaganetgetda a ti asawa a lalaki masapul a maaddaan iti seksual a pannakidenna iti asawana laeng (Pr 5:15-20) ket ti panagasawa masapul a mapagtalinaed a nadayaw, ta ti Dios ukomennanto dagiti mannakiabig ken dagiti mannakikamalala. (Heb 13:4) Bayat dagidi tiempo dagiti patriarka ken iti sidong ti Linteg, naannurot ti poligamia ken ti panangala iti kamalala babaen ti pammalubos ni Jehova, ngem iti Nakristianuan nga urnos mabalin a maaddaan ti lalaki iti maymaysa laeng a sibibiag nga asawa. (Ge 25:5, 6; 29:18-28; De 21:15-17; Mt 19:5; Ro 7:2, 3; 1Ti 3:2) Ti kakaisuna a Nakristianuan a pakaibatayan ti diborsio ken pannakiasawa manen ket “pannakiabig.”​—Mt 19:9; kitaenyo ti PANNAKIABIG.

Mangiladawan nga Usar. Maigapu iti kinapudno a ti kadaanan a nasion ti Israel ket naisinggalut ken Jehova babaen iti Linteg ti tulag, ti Dios isu ti “asawa a makinkukua” kadakuada. (Jer 3:14) Ni apostol Pablo dakamatenna ni Jehova kas ti Ama dagiti napulotan a Kristiano, ti dinutokan ti espiritu nga annakna, ken ti “Jerusalem sadi ngato” kas inada, a mangipasimudaag nga ibilang ni Jehova ti bagina kas asawa daytoy a Jerusalem.​—Ga 4:6, 7, 26; idiligyo ti Isa 54:5.

Ni Jesu-Kristo namatmatan kas Asawa ti kongregasion Kristiano. (Efe 5:22, 23; Apo 19:7; 21:2) Daytoy a panamagtupag itampokna agpadpada ti kinaulo ken ti naayat a panangaywanna iti kongregasion. Impaayna ti bukodna a biag maigapu iti nobiana, ket agtultuloy a taraonan ken ipatpategna dayta.