“Isuamin nga Israel Maisalakanto”
“Ket iti kasta isuamin nga Israel maisalakanto. Kas iti naisurat: ‘Aggapunto idiay Sion ti mangluk-at ken iyadayonanto ken Jacob dagiti kinadakes.’”—ROMA 11:26.
1. (a) Maipapan iti Roma 11:26, ania ti salsaludsod a mapataud? (b) Apay a ti Republika ti Israel saan nga isu ti Israel a “maisalakanto”?
ANIA a nasion ti masasao ditoy? Kasano a dayta ti naisalakan? Ken kasano nga amin a dadduma a nasnasion apektadoda iti pannakaisalakanna? Bueno, idi a ti Britaniko nga orden iti Palestina nagpaso idi 1948, inagaw dagiti Judio ti paset dayta a teritoria ket impasdekda ti Republika ti Israel. Babaen panagbiktoriada a maibusor kadagiti Arabe iti innem nga aldaw a gubat idi 1967, innatnat dagiti Israelis ti pagbedngan ti republikada. Ngem nanipud pay pannakaipasdek ti Republika ti Israel, masapul a taginayonenna ti kaaddana babaen puersa ti igam. Addaan man ti moderno aldaw nga Israel kadagiti nuklear a bomba a nakatambak a maipaay iti nasional a pannakaispalna wenno saan, daytat’ piho a di agpampannuray iti aniaman a ‘mangluk-at nga aggapunto idiay Sion.’ Apay, agraman dagiti nasion a Gentil, no iyar-arig daytoy ubing pay a napolitikaan a bagi ket paset ti Naciones Unidas! Nalawag, daytoy a republika saan a maysa a teokrasia, kas ti nasion ti Israel ti kaaldawan ni Moises, idi 1513 K.K.P.
2. Kasano a naiduma ti pannakaibangon ti Republika ti Israel manipud pannakaisubli dagiti Judio iti iíida idi 537 K.K.P.?
2 Ti Israelita a taga Austria a ni Theodor Herzl, a pundador ti Zionist World Organization idi 1897, ti nagkuna a dagiti Judio ti maysa a nasion ket indawatna a maysa a teritoria ti mailasin a maipaay ti pannakaipasdek ti maysa nga estado a Judio. Ngem awan iti amin a paspasamak a nakairamanan ti Republika ti Israel ti addaan aniaman a katupag ti pannakaisubli dagiti Judio iti pagilianda idi 537 K.K.P., ti umuna a tawen ni Emperador Ciro a Dakkel a taga Persia. Dayta kadaanan a pannakaisubli tinungpalna ti naideklara a panggep ti Dios ti Israel, ni Jehova, kas naipadto idiay Isaias 45:1-5. (2 Cronicas 36:22, 23; Esdras 1:1-4) Ngem iti pannakaipasdek ti Republika ti Israel awan makitatayo a natalna a kurso a naala a buyogen ti naan-anay a pammati iti Dios ti kadaanan nga Israel. Gapuna saan a maipatarus daytoy a kaitungpalan dagiti padto ti Hebreo a Kasuratan; wenno ebidensia a ti iyaay ti Judio a Mesias asidegen.
3. Kasano ti naminsan panangmatmat dagiti International Bible Students iti pannakaisalakan ti isuamin nga Israel,” ngem aniat’ napasamak iti daytoy idi 1932?
3 Agingga idi tawen 1929 impato dagiti miembro ti International Bible Students Association a dagiti Judio iti lasag kaskasdi isuda pay laeng ti ili a pinili ti Dios, a maurnongdanto pay nga agsubli idiay Palestina nga awan pay lattat’ pammatida, a makumbertedanto ken Jesu-Kristo kas ti maikari a bin-i ni Abraham ket isudanto ti agbalin a kangrunaan a nasion ti daga a pakabendisionan ti sangatauan. Idi 1932, nupay kasta, napaneknekan daytoy a di umiso a pannakaawat ti padto ti Biblia, agraman sasao ti Roma 11:26 maipapan iti pannakaisalakan ti isuamin nga Israel.”—Kitaenyo ti Study VIII iti libro a Thy Kingdom Come, copyright 1891 ti Watch Tower Bible & Tract Society.
Asinoda ti Mangbukel ti “Isuamin nga Israel”?
4. Ania a sirkumstansia ita ti mangipamatmat a ti Republika ti Israel saan nga isu “ti Israel ti Dios”?
4 Ti inawagan ti Judio a mannurat iti Roma 11:26 nga “isuamin nga Israel” inawaganna “ti Israel ti Dios” idiay Galacia 6:16. Ngem no dagiti Judio iti lasag idiay Republika ti Israel ken iti intero a globo saanda a buklen ti “isuamin nga Israel,” asinoda ngarud dagiti miembrona? Daytoy a saludsod ti nasken, ta dagiti Judio iti lasag itatta saanda nga ammo no asino kadagiti 12 a tribo ti Israel ti nakaikamenganda. Addaanda kadagiti rabbi ngem awan kinapadida, awan nangato a padida ditoy daga, awan temploda idiay Jerusalem ken awan altarda sadiay a pagidatonanda sigun iti Linteg ti Dios nga intedna kadakuada baeten ken Moises. Amin daytoy ti agkurkurang nanipud pay panangdadael dagiti taga Roma iti Jerusalem idi 70 K.P. Awan met ebidensia a ti Dios a ti naganda madida nga ibalikas ti adda kadakuada kas maysa a nasion. Kaskasdi, ni Jehova a Dios addaan ti Israel ditoy daga, uray iti daytoy maika-20 a siglo. Gapuna asino dagiti miembrona?
5, 6. Kasano nga impakita ni Pablo a ti panagbalin a “ti Israel ti Dios” di agpannuray kadagiti natural, nainlasagan a sirkumstansia?
5 Ti Judio iti lasag a ni Saulo ti Tarso, a naikkan pribilehio a nagbalin a ni Kristiano nga apostol Pablo, mangted ti makapnek a sungbat. Agarup idi tawen 56 K.P. inturongna ti atiddog a suratna kadagiti “amin nga adda dita Roma nga ay-ayaten ti Dios, ken naawis nga agsanto.” (Roma 1:1, 7) Iti dayta a surat, intudo ni Pablo dagidiay imbilang ti Dios kas pudno nga Israelitas—saan nga Israelita iti lasag no di ket iti espiritu. Nagsurat ni Pablo:
6 “Ta saan nga amin a nagtaud iti Israel Israelitasda.’ Ket saan met a gapu ta kaputotan ida ni Abraham annakna ida amin, ngem: ‘Ken Isaac managanto ti “kaputotam.”’ Kayatna a sawen, a saan a dagiti annak ti lasag isuda dagiti annak ti Dios, no di ket dagiti annak ti kari ti maibilang a kaputotan. . . . Nupay kasta, ni Isaias umawag a maipapan ken Israel: ‘No ti bilang dagiti annak ti Israel kasla koma kadagiti darat ti baybay, ti laeng matda isunto ti maisalakan. Ta ni Jehova tungpalennanto a siinget ti saona ditoy daga, ken leppasennanto iti apagbiit.’ Kasta met, kas kinuna ni Isaias idi: ‘No ni Jehova dagiti buybuyot dinatayo koma inteddaan ti putot, nagbalintayo koma a kas iti Sodoma, ket pimmadistayo koma iti Gomorra.’”—Roma 9:6-9, 27-29.
7, 8. Apay a napaay dagiti Israelita ti lasag a nangpunno amin a luglugar kas sangsanga ti simboliko a kayo ti olibo a nailadawan iti Roma kapitulo 11?
7 Kamaudiananna, idiay Roma kapitulo 11, inyarig ni Pablo ti nasion ti Israel iti kayo nga olibo a naikawing iti “gayyem ni Jehova,” ni patriarka Abraham. (Santiago 2:23) Kalpasan panangipamatmat dayta a “gayyem” ti kinatulnogna, kuna ti Dios kenkuana: “Ket iti putotmo mabendisionanto isuamin dagiti nasnasion ti daga, agsipud ta tinungpalmo ti timekko.” (Genesis 22:18) Agsipud ta ti kaaduan kadagiti Judio iti lasag dida imparangarang ti pammati ni amada nga Abraham ken nagtulnog iti Dios, dagidiay di manamati nga Israelita nagupedda manipud simboliko a kayo ti olibo a nairamut ti Dakdakkel nga Abraham, ni Jehova a Dios. Ti lugarda innala dagiti manamati a Gentil, wenno di Judio, tapno dayta simboliko a kayo maaddaan ti naan-anay a bilang ti sangsangana. Dagidiay nangala ti lugar dagiti Israelita iti lasag nagbalinda a “kaputotan ni Abraham” kas proselita, wenno Israelita babaen ti pannakaibilangda kas annak iti biang ti Dios, Daydiay dakdakkel ngem ni Abraham. (Galacia 3:26-29) Nagbalinda nga Israelita iti naespirituan a kaipapanan, kayatna a sawen, naespirituan nga Israelitas. Gapuna intuloy a kinuna ni Pablo:
8 “Ta diak kayat a dikay maammuan, kakabsat, daytoy a palimed, tapno dikayo aginsisirib iti kinatangsit, a ti itatangken ti maysa a paset naaramid ken Israel, agingga a makastrek a naan-anay dagiti Gentil; ket iti kasta isuamin nga Israel maisalakanto: kas iti naisurat, Aggapunto idiay Sion ti Mangluk-at; iyadayonanto ken Jacob dagiti kinadakes: ket daytoy ti tulagko kadakuada, inton ikkatek dagiti basbasolda.”—Roma 11:25-27, American Standard Version.
9. Nupay “ti nadutokan a panawen dagiti nasnasion” naibus idi 1914, ania ti posision ti Republika ti Israel iti Manangibabaet ti baro a tulag?
9 Naammuantayo a di kinuna ni Pablo, ‘agingga a dagiti panawen Gentil natungpalda.’ Imbes ketdi, kinunana, “agingga iti makastrek a naan-anay dagiti Gentiles,” wenno, “agingga iti naan-anay a bilang dagiti tattao ti nasnasion nakastrekdan.” Ti Panawen Gentil, wenno “ti nadutokan a panawen ti nasnasion,” nagpatingga idi 1914, ti tawen a bimtak ti Gubat Sangalubongan I. (Lucas 21:24, Authorized Version) Nupay kasta, itatta, 70 a tawtawen kamaudiananna, ti Republika ti Israel ken dagiti Judio iti lasag iti intero a daga saanda nga ibagbaga nga addada iti baro a tulag a kuna ni Jehova ipasdekna iti balay ti Israel. (Jeremias 31:31-34) Nasurok a 19 a siglo ti napalabasen, idi Nisan 14, 33 K.P., iti rabii ti Paskua dagiti Judio, ti manamnama a Manangibabaet dayta a tulag impasangona ti kopa ti arak kadagiti matalek nga apostolesna ket inaramidna daytoy a kumento: “Daytoy a kopa kaipapananna ti baro a tulag gapu iti darak, a maibuyat gapu kadakayo.” (Lucas 22:20) Ngem kalpasan amin dagitoy a panawen ti Republika ti Israel dina pay latta bigbigen ni Jesu-Kristo kas ti Manangibabaet iti tulag a naipadto ken Jeremias.
10. Dagiti manamati a Judio iti lasag ti mangbukbukel ti kasano kaadu iti “kaputotan” ni Abraham a pakabendisionan ti sangatauan, ket ania dagiti ibungana?
10 Sigun kadagiti Israelis, “ti mangluk-at” ti saan pay a rimmuar manipud Sion. (Isaias 59:20; Roma 11:26) Ngem idi aldaw ti Pentecostes idi 33 K.P., ti maysa a natda ti kadaanan nga Israel ti nangakseptar ken Jesus kas ti Mesias. Dayta a natda idi ti nangrugin nga umawat iti naikari a nasantuan nga espiritu ken naiyegda iti dayta naipadto a baro a tulag. Kaskasdi, ti natda ket di umdas a mangbukel ti naan-anay a kameng ti naespirituan a “nobia” ni Kristo, a daytat’ 144,000 a napigsa. (Apocalipsis 7:1-8; 14:1-3; 21:9) Gapuna awan umdas nga Israelitas ti lasag ti nagbalin a paset ti simboliko a kayo ti olibo a nairamut iti Dakdakkel nga Abraham, a nangikari a ti “kaputotan” dayta patriarka idi ugma ti mangyeg kadagiti bendision iti amin a pamilia ti daga, Judio man wenno di Judio.
11, 12. Ti “isuamin nga Israel” tuktukoyenna ti ania nga Israel, ket kasano a mapaneknekan daytoy iti Kasuratan?
11 Kasano, ngaruden, nga “isuamin nga Israel” ket “maisalakanto” babaen iti naikari a “mangluk-at”? Pangngaasiyo ta timudenyo a nagsurat ni Pablo kadagiti taga Roma agarup 56 K.P., kalpasan a nagsurat kadagiti taga Galacia (agarup 50-52 K.P.). Gapuna, saan a naisurat ti Roma 11:25-27 kalpasan dagiti sasaona idiay Galacia 6:16 maipapan “ti Israel ti Dios.” Dayta nga Israel isu daydiay nakaaramidan ti baro a tulag babaen ken Jesu-Kristo, saan a ni mammadto a Moises. Ni Jesus ti Manangibabaet ti Kristiano nga Israel, maysa a naespirituan nga Israel, a naiyanak kas maysa a nasion iti aldaw ti Pentecostes, 33 K.P., idi a naiparukpok ti nasantuan nga espiritu kadagiti Judio a nangawat ken Jesu-Kristo kas Manangibabaet ti baro a tulag.
12 Siimatang iti dayta nga okasion isu ti Judio nga apostol Pedro. Kamaudiananna, nagsurat kadagiti “napili kas maiyannurot iti sigud a pannakaammo iti Dios” ket kinunana: “Ngem dakayo ti ‘napili a kaputotan, ti naarian a kinapadi, nasantuan a nasion, naisangsangayan nga ili a kukua ti Dios’ . . . dakayo nga idi napalabas nga aldaw saankay nga umili, ngem ita dakay ti ili ti Dios.” (1 Pedro 1:1, 2; 2:9, 10) Daytoy ti mangpatalged ti kinapudno a ti Israel nga “isuamin” ket “maisalakanto” ket saan a ti agdama a republika dagiti Israelis wenno ti nawarawara nga Israelitas iti lasag iti intero a globo. Ti “isuamin nga Israel” a “maisalakanto” isu ti naespirituan nga Israel a naipasngay idi Pentecostes ti 33 K.P. babaen iti pannakaiyanakda iti mangpaadu nga espiritu ti Dios. Isu daytoy nga “Israel ti Dios” ti umayan ti naikari a Mangluk-at.
13. (a) Kasano ken kaano nga aggapunto ti naikari a Mangluk-at manipud Sion? (b) Inton agangay, “ti Israel ti Dios” iramannanto dagiti siasino kas miembrona?
13 Ni Jehova, ti Dakkel a Mangluk-at, immay idi Pentecostes ti 33 K.P. Kasano? Babaen ti panangusarna ken Jesus a mangibukbok iti nasantuan nga espiritu kadagiti agarup 120 nga adalan iti makingngato a siled idiay nasional a kabisera ti Jerusalem. Gapuna dagidiay nga adalan isudat’ nagbalin nga umuna a paset “ti Israel ti Dios” a naiyanak iti naespirituan a biag ken addaan iti namnama ti biag nga agnanayon iti espiritu idiay ngato. Daytoy naespirituan nga Israel ti agangay iramannanto dagiti manamati a di Judio iti naikari a Mangluk-at. Kaano daytoy? Idi nakumberte dagiti Samaritano—ken kamaudiananna dagiti mismo Gentil iti pannakakumberte ni Romano a centurion a ni Cornelio ken ti pamiliana ken gagayyemna idi 36 K.P.—ni Jehova, ti Dakdakkel nga Abraham, imbilangna nga annak amin dagitoy di Judio a manamati iti bugbugtong nga Anakna, ni Jesu-Kristo, ti simboliko a puon ti piguratibo a kayo ti olibo. Gapuna dagitoy di Judio maaladan ti lugar dagiti awan pammatina a Judio a nabungtol manipud ti dayta kayo ti olibo nga addaan 144,000 a “sangsanga.”—Aramid, kapitulo 10; Ara 15:14-21.
Ti Trabaho a Panangisulbong Nalpasen
14. Itattan adda naimbag nga ebidensia a mangipakita ti ania maipapan ti “isuamin nga Israel”?
14 Sangapulo ket siam a gasut ket uppatapulo ket walo a tawtawen ti napalabasen manipud iti dayta nakalaglagip a pasamak idi 36 K.P. Nainkalintegan, ngarud, nga itan ti trabaho ti Dios a Mannakabalin-amin a mangisalakan iti “isuamin nga Israel” ti engrande a nalpasen. Dayta a periodo ti panawen ti at-atiddog ngem iti panawen a Judio iti naisangsangayan a nasantuan a pabor manipud 1513 K.K.P., idi kaaldawan ni Moises, aginggat’ 36 K.P., iti daydi umuna a pannakakumberte ti di nakugit a di Israelitas, wenno Gentil. Awan duadua, daytoy naiyat-atiddog a panawen ti nangipalubos ti nawadwad a panawen a pangisalakan iti “isuamin nga Israel,” no maipapan iti panangipaay iti supisiente a miembro nga agpaay iti dayta ti maseknan. Adda itan nasayaat nga ebidensia iti daytoy a banag.
15. Iti padto ni Jesus maipapan ti “pagilasinan” ti “panungpalan ti sistema dagiti bambanag,” kasano ti kinunana a pannakaurnong dagiti “napili”?
15 Tinukoy ni Jesu-Kristo dayta a periodo ti panawen idi intedna ti padto ti di makita a naespirituan a “kaaddana” ken “ti panungpalan ti sistema dagiti bambanag” ket kinunana: “Ket iti kasta agparangto ti pagilasinan ti Anak ti tao iti langit, ket agdung-awto dagiti amin a tribo ti daga, ket makitadanto ti Anak ti tao nga umay iti rabaw dagiti ulep ti langit, nga adda pannakabalin ken dakkel a gloriana. Ket ibaonnanto dagiti anghelna a buyogen ti napigsa nga uni ti trumpeta, ket urnongendanto dagiti pinilina, kadagiti uppat nga angin, manipud iti maysa nga ungto ti langit agingga iti bangir.” (Mateo 24:3, 30, 31) Kaano ti panangrugi dayta a “kaadda” ni Jesu-Kristo?
16, 17. Kaano ti panangrugi ti “kaadda” ni Jesu-Kristo, ket ania dagiti naisangsangayan a pasamak a simmaruno maipapan ti pannakaurnong dagiti “napili”?
16 Nangrugi ti “kaadda” ni Jesus idi panagpatingga dagiti “pito a pannawen” dagiti Gentil idi otoño ti 1914. (Daniel 4:23-36) Iti dayta a tiempo inturong ni naipadayagen a Jesu-Kristo ti atensionna iti panangwatwat ti pannakabalinna iti daytoy daga a naparigat ti gubat. Dagiti kinapudno ti historia paneknekanda nga iti daydi tawen kalpasan ti gubat a 1919 ni agturturayen nga Ari Jesu-Kristo imbaonna dagiti nailangitan nga anghelesna tapno urnongenda dagiti “napili” manipud iti amin a paset ti daga. Iti sidong ti panangaywan ti Watch Tower Bible and Tract Society, naiyegda a sangsangkamaysa iti sangalubongan a panagkaykaysa, tapno pagtitiponen ti reggetda manipud iti dayta iti panangitungpal ti propetiko a bilin ni Jesus kas nailanad idiay Mateo 24:14: “Daytoy naimbag a damag ti pagarian maikaskasabanto iti amin a mapagnaedan a daga kas maysa a pammaneknek kadagiti isuamin a nasnasion; ket iti kasta umayton ti panungpalan.”
17 Iti kumbension heneral ti ili ti Dios idi 1931, sangsangkamaysa nga inanamonganda ti baro a nagan, tapno maammuanda kas dagiti Saksi ni Jehova. Daytoy ti sinaruno kalpasanna ti pannakaipablaak ti libro ti Sosiedad a Jehovah, a mangitamtampok ti nagan ti Dios a siraragsakda nga ibakbaklay. Siyayaman, inawat dagiti Saksi ni Jehova dayta baro a libro idi tawen 1934, idi a ti Nazi Führer, a ni Adolf Hitler, rinugianna a paksiaten dagiti Saksi iti makintengnga nga Europa.
18. Inton agangay, ania a pasamak ti mangipamatmat a ti naan-anay a bilang dagiti “napili” ket naurnongdan?
18 Ti simmaruno ipamatmatna a ti pannakaurnong dagiti dedikado, bautisado a “napili” nga agpaay iti nailangitan a Pagarian nalpasen. Kasano a kasta? Agsipud ta idi tawen 1935 ti atension ken panagregget dagidiay a “napili” ti naiturong iti “dakkel nga umariwekwek” a nasirmata idiay Apocalipsis 7:9-17. (AV) Iti ania ti pakabuklan daytoy “umariwekrek,” wenno “dakkel a bunggoy”? Kadagiti tattao a mangipapaay iti dayaw ken gloria ken Jehova a Dios ken ni Jesu-Kristo ken magunggonaandanto iti biag nga agnanayon iti Paraiso a daga a lasatendanton a di matmatay nupay adda iti dakkel a “rigat” iti amin a pakasarsaritaan ti tao. Dagitoy a naparaburan ti naipabigbigda kas ti naindagaan a “sabsabali a karnero” ti Naimbag a Pastor, ni Jesu-Kristo. Siraragsak, maaramiddanto a “maymaysa nga arban” a kadua dagiti natda ti “isuamin nga Israel” nga adda pay a sibibiag ditoy daga.—Juan 10:16.
Aniat’ Sungbatyo?
◻ Apay a ti Republika ti Israel saan nga isu ti Israel a tuktukoyenna idiay Roma 11:26?
◻ Apay a napaay dagiti Israelita iti lasag a nangpunno ti amin a luglugar kas sangsanga ti simboliko a kayo ti olibo?
◻ Asino ti naikari a Mangluk-at, ken kaano ken kasano nga isut’ naggapu manipud Sion?
◻ Asino ti mangbukel ti “isuamin nga Israel,” ken kaano a naurnong ti naan-anay a bilangda?
[Blurb iti panid 14]
Idi 1935 dagiti “sabsabali a karnero” a timmipon kadagiti natda ti “isuamin nga Israel” naitudoda kas ti “dakkel a bunggoy”
[Ladawan iti panid 12]
Idi inyusuat ni Jesus ti Pangmalem ti Apo, aniat’ kaipapanan ti “kopa”?
[Ladawan iti panid 14]
Ti nakaad-adu a dumedengngeg idiay 1935 a kumbension idiay Washington, D.C.