Apay Adu Unay a Sao-sao Maipapan ti Armagedon?
“ARMAGEDON”—aniat’ kaipapanan daytoy a nagan idiay Biblia? Tunggal maiparang dayta babaen iti napnuan kaipapanan nga abbongna, maysa a serie dagiti makaisuro nga artikulo iti daytoy a topiko ti maitampok kadagiti uppat a ruar Ti Pagwanawanan a maipaay iti Hulio ken Agosto 1985. Manamnama a dagitoy Nainkasuratan a pannalaysay ti mangliwliwa kadakayo iti pannakaammo no ania a talaga ti ARMAGEDON.
“Ammoyo, timmaliawak kadagiti kadaanan a mammadtoyo iti Daan a Tulag ken kadagiti pagilasinan a mangipadpadto ti Armagedon, ket nasarakak ti bagik nga agpampanunot no—no datayon ti kaputotan a makakita a dumteng dayta.”—Ronald W. Reagan, presidente ti Estados Unidos, Oktubre 18, 1983.
TI “ARMAGEDON” ti nagbalin a sao-sao ti lubong. Ti makaipartaan a sao ti ad-adda a mangmangngegan a masansan manipud bibig dagiti klero, politiko, estadista, dagiti heneral a militar, sientista, ken uray pay dagiti ekonomista. Idiay Estados Unidos laengen, ti sao nga Armagedon ti masarakan kadagiti paulo iti di bumabbaba iti 15 a liblibro nga agrakrakurak bayat ti 1983. Daytat’ nagbalin a tema dagiti sumagmamano pay a dadduma a libro, a dadduma ti mailaklako kadagiti riniwriw a kopia.
Kasla karkarna a daytoy a sao ti nagpangato iti kinapopular, a ti damdamo a nailanad nga usar ti sao nga Armagedon ti masarakan idiay Biblia—ket daytat’ nausar a namnaminsan laeng. (Apocalipsis 16:16, King James Version) Kaskasdi saan a binukbukodan dagiti klero iti panangusar iti sao. Kadagidi 1800’s ti sao nga Armagedon ti nangrugi a mausar iti awan idiay Biblia a pannakaawatna. Nupay kasta, saan nga agingga idi karrugi ti 1900’s a ti “Armagedon” nagbalin a kaasping iti “aniaman a naindaklan a panagpipinnatay” wenno “maudi a panagsasalisal.”
Nanipud idin ti sao nga Armagedon ti nagin-inut a naipasngat iti bokabulario dagiti nagduduma a grupo ti propesion, a tunggal maysa kinulkoloranda dayta iti nagduduma a kaipapanan. Idi 1912, ni Theodore Roosevelt, a nagkampania iti kanayonan a terminona kas presidente ti Estados Unidos, inikkanna dayta a sao ti napolitikaan a kaipapanan. Imparammagna: “Buyogen iti natangken a puso ken di napakudrepan a panangmatmat, sitatakdertayo iti Armagedon ket makigubattayo a maipaay iti Apo.” Napukaw ni Roosevelt dayta a napolitikaan a pannakidangadang a maipaay iti reeleksion.
Kadagitoy nga al-aldaw maysa a dakes a kaso a panagbutbuteng ti lubong ti mangpatpataud amin iti daytoy a sao-sao maipapan iti Armagedon: ti pammutbuteng iti sangalubongan a nuklear a pannakaikisap, maysa a naunday a nuklear a kalam-ekna gapu iti panangpabettakda kadagidiay a nakabutbuteng wenno nakaam-amak nga ig-igam, maysa a naidaklan a gubat ti Makintengnga a Daya, wenno maysa a giddato a pannakarpuog ti pundasion ti ekonomia ti lubong. Gapuna ti sao nga Armagedon ti tumtumpuar itatta uray pay kadagiti di namnamaen a luglugar:
◆ Maysa nga intero a pelikula a Hapones a mangitantan-ok iti kartoon a napauloan “Armagedon idiay Kichijoji” iladladawanna dagiti piguras ti kartoon a mangireprepresentar ti naimbag ken dakes nga agdangdangadang aginggat’ panungpalan.
◆ Ti namnamaen a panagparang manen ti Halley’s Comet iti 1986 ti nangtignay iti Frankfurter Neue Presse nga agkuna a dayta ti “mabalin a pangrugianen ti Armagedon” a maipaay kadagiti managan-anito.
Ngem awan uray maysa kadagitoy ti Armagedon. Itatta adda pay sabali a timek a mangmangngegan a mangiwarwaragawag ti Armagedon—maysa a dumegdegdeg iti kinabarana ken ipukpukkaw ti nasurok a dua ket kagudua milion a tattao. Nangngeganyon aya dayta? Babaen iti panagdengngeg iti daytoy a timek, mabalinyo a maammuan saan laeng a no aniat’ di kaipapanan ti Armagedon, no di ket, kangrunaanna pay, no ania a talaga dayta.
“Itatta ti Apocalipsis ket saan laeng a biblikal a panangiladawan no di ket daytat’ nagbalinen a pudpudno a posibilidad. Nikaanoman a ti natauan a kapadasan a naikabiltayon iti nakaak-akikid nga igid nga agngangabit iti pannakadadael ken iti ilalasat.”—Javier Perez de Cuellar, sekretario-heneral ti Naciones Unidas, Hunio 8, 1982.