Panangsolbar ti Misterio dagiti Nakakabayo

ASINO ti makasolbar iti misterio dagiti nakakabayo iti Apocalipsis? Iti Biblia, idiay Daniel 2:47, ni Jehova a Dios ti maaw-awagan “Manangipalgak kadagiti palimed.” Yantangay isut’ nangipaltiing iti Biblia, agraman ti sirmata maipapan kadagiti nakakabayo, maipaayna dagiti sungbat a kasapulantayo. Gapuna, babaen ti panangsukimat iti naipanayagen a Saona a maipaay iti impormasion, mabalinantayo a lawlawagan ti kaipapanan dagiti nagduduma ti kolorna a kabayo ken dagiti nakasakay kadakuada.​—Amos 3:7; 2 Timoteo 3:16; 2 Pedro 1:21.

Dagiti tallo a panglukat a bersikulo ti Apocalipsis, 1:1-3 wenno ti Paltiing, ti mangted ti tulbek a mangwarwar iti misterio. Ipakitada a daytoy a serie dagiti sirmata ti addaan kaipapananna kadagiti masanguanan a pasamak, kayatna a sawen, kasanguanan ti tawen 96 K.P. idi a nakita ni apostol Juan amin dagitoy a bambanag ken insuratna ida. Maitunos daytoy iti sao ti Apocalipsis 1:10 a dagiti bambanag a nakita kadagitoy a sirmata ket mapasamakda kalpasanto laeng ti panangrugi “ti aldaw ti Apo.”​—Idiligyo ti 1 Corinto 1:8; 5:5.

Silalagip iti daytoy, sukimatentayo dagiti kabayo ken dagiti nakasakay kadakuada. Iti pangrugianna, nasken ti maaddaan ti umiso a pannakaawat iti puraw a kabayo ken ti nakasakay kenkuana. Kalpasanna ti kaipapanan dagiti dadduma a kabayo ket maibagaydanto iti lugarda.

Masukimat dagiti Panangilawlawag

Iti napalabas nga artikulo, naipakaammo a maysa kadagiti panangilawlawag iti puraw a kabayo ken ti nakasakay kenkuana ket irepresentarda ‘ti panagballigi ti ebanghelio wenno imperialismo.’ Ngem ti lubong ket saan pay met a nakumberte iti ebanghelio (naimbag a damag) maipapan ken Kristo ken kadagiti pangpanggep ti Dios a nanglikmut kenkuana. Ken, nalawag, ti imperialismo ket saan pay met a nagsakay a sibaballigi. Imbes ketdi, dayta ti mawarawara, masinasinada, iti daytoy a siglo.

Ket ania met ngay ti panangilawlawag a ti puraw a kabayo irepresentarna ti panagballigi ti ebanghelio ken ti kinadalus ti pammati idi umuna a siglo? Laklaksiden daytoy a banag a ti sirmata ket maipaay kadagiti bambanag nga umayto iti masanguanan. Ket yantangay insurat ni Juan ti sirmata kas maysa idi a balud a naidestierro idiay isla ti Patmos idi tawen 96 iti Kadawyan a Panawentayo, kaawatan a dina ireprepresentar ti aniaman nga addaan kaipapananna idi umuna a siglo.

Ti sabali pay a panangilawlawag a ta ti puraw a kabayo iyam-ammona ti panggep imbes a ti persona ni Kristo ken ti Pagarianna ti ‘adda iti tengnga[tayo],’ kayatna a sawen, kadagiti puspusotayo. Ngem ti panggep ni Jesu-Kristo ken ti Kinakristiano ket saan a nangrugi iti panawen a masakbayan ti panangisurat iti Apocalipsis. Imbes ketdi, daytoy a panggep ti addan a nakalatlatak kadagiti umuna-siglo a Kristiano sakbay ti panagsurat ni Juan.

Kasta met, idi a kinuna ni Jesus a “ti pagarian ti Dios adda iti tengngayo,” isut’ makisasao kadagiti managinsisingpet a narelihiusuan a Pariseo kas sungbat iti saludsod a pinataudda. Saan nga agsasao ni Jesus kadagiti matalek a paspasurotna ken ibagbaga kadakuada a ti Pagarian ket maysa a banag nga ‘adda iti tengngada’ iti kaipapananna a daytat’ adda iti puspusoda. Imbes ketdi, ibagbagana kadagiti di mamati a Pariseo nga isu, ni Jesus, kas pannakabagi ti masanguanan a Pagarian ti Dios, ket adda iti tengngada iti dayta nga okasion.​—Lucas 17:21; kitaenyo met ti The Jerusalem Bible ken ti The New English Bible.

Kasano met ngay ti kapanunotan a ti nakasakay ti puraw a kabayo ket isu ti antikristo? Pulos nga awan ti ibagbaga ti Biblia a ti antikristo ti mangaramid ti kasta nga iraraut ta mabalin a maikuna maipapan kenkuana nga “isu rummuar a sibaballigi ken tapno an-anayenna ti panagballigina,” kas nakuna iti nakasakay iti puraw a kabayo. (Apocalipsis 6:2) Nalawag nga asinoman a nakasakay iti puraw a kabayo ket rummuar nga agballigi a naan-anay. Ti panagballigina ket saanto a mapaay. Ket amin dagiti kabkabusorna madadaeldanto.

Dagiti Pagilasinan ti Biblia Tumulong iti Panangbigbig

Ti di nagkamali a panangipabigbig iti nakasakay iti puraw a kabayo ti inted ti “Manangipalgak kadagiti palimed” iti maud-udi a paset dayta met laeng a sirmata. Idiay Apocalipsis 19:11-16, nakita manen ti puraw a kabayo, itatta nga addaanen ti nalawag a pakailasinan ti nakakabayo.

Ti banag a ti puraw a kabayo ket namindua a nakita kadagitoy naimpadtuan a sirmata ipamatmatna a dayta ket pareho met laeng a kabayo ket dagiti nadumaduma nga annongen wenno ar-aramid ti nakasakay ti mailadladawan. Iti naud-udi a buya, nanaganan ti nakakabayo. Isut’ naawagan “Matalek ken Napudno,” “Ti Berbo ti Dios,” ken “Ari dagiti ar-ari ken Apo dagiti ap-appo.”

Dagidiay a designasion dinatayon pagduaduaen maipapan iti pakabigbigan iti nakasakay iti puraw a kabayo. Daytat’ awan sabali no di ni Apo Jesu-Kristo a mismo! (Idiligyo ti Apocalipsis 17:14.) Ngem iti ania a panawen ti panagbiagna? Dayta ket iti panawen kalpasan ti panungpalan ti umuna a siglo, idi a naiteden ti sirmata ti Apocalipsis. Kitaenyo, met, nga itan maysa a naarian a korona ti naited kenkuana. Gapuna iti masanguanan ni Jesu-Kristo ti mangrugin iti naisangsangayan nga akemna kas Ari, wenno Agturay. Ket iti dayta a kapasidad, isut’ nailadawan met kas maysa a mannakigubat a nagtagiigam iti pana, tapno agsakay a “sibaballigi ken tapno agballigi.”

Tapno maipakita met a daytoy ket mapasamak iti masanguanan isu daytoy a kinapudno: Idi panawenen ti Apocaliptiko a sirmata, nasurok a 60 a tawtawen ti napalabasen nanipud nairingpas ni Jesus ti naindagaan a biagna, napagungaren manipud ken patay, ket immulin sadi langit. Idi a nagsubli idiay langit, naibaga ken Jesus nga isut’ aguray iti makanawan ti Dios agingga iti panawen a masanguanan inton maaramid dagiti kabkabusorna “a pagbatayan dagiti saksakana.”​—Hebreo 10:12, 13.

Ti Panagsakay Nangrugin

Gapuna ti panagsakay iti puraw a kabayo ket mangrugi iti masanguanan inton ni Jesu-Kristo ket maitronon kas nailangitan nga Ari iti Pagarian ti Dios. Iti dayta a tiempo isunto ti ibaon ti Dios iti daytoy a bilin: “Agturayka iti tengnga dagiti kabkabusormo.” (Salmo 110:2) Ngem kaano ti pannakapasamak daytoy?

Ti pannakabalangat ni Jesu-Kristo kas nailangitan nga Ari ti naisalaysay idiay Salmo 45:3-7. Kalpasanna idiay Hebreo 1:8, 9 nagadaw ni Pablo manipud iti daytoy a salmo ket inyaplikarna dagiti bersikulo 6 ken 7 iti Anak ti Dios, ni Jesu-Kristo. Dagiti detaliado nga impormasion ken dagiti Nainkasuratan a pammaneknek nga ipabpablaak dagiti Saksi ni Jehova ipakitana a dayta a pannakabalangat ni Jesu-Kristo idiay langit ti napasamak idi panagpatingga ti Panawen Gentil, “ti naituding a panawen dagiti nasnasion,” idi tawen 1914 K.P.​—Lucas 21:24.a

Gapuna, aniaman a panangilawlawag a mangikabil iti panagsakay ti nakakabayo a nasapsapa ngem iti 1914 ket saan nga umiso. Kasta met, yantangay ti nakasakay iti puraw a kabayo isut’ umun-una, dagiti dadduma a kabayo ken dagiti nakasakay kadakuada a sumarsaruno ket irepresentarna dagiti pasamak a mapagteng a kagiddan dayta, wenno kalpasan ti panangrugi ti panagsakayna. Ngarud, ti panagsakay dagiti uppat a nakakabayo, ti mapasamak manipud ken kalpasan iti panangrugi “ti panawen ti panungpalan” idi 1914. Isu dayta ti mapaspasamaken idi a “ti maud-udi nga al-aldaw” ti napaneknekan a makitkitan.​—Daniel 12:4; 2 Timoteo 3:1-5, 13.

Dagiti Dadduma a Kabayo ken dagiti Nakasakay Kadakuada

Ti maikadua a kabayo ket “nalabaga,” wenno “kasla apuy ti kolorna.” (Apocalipsis 6:3, 4, An American Translation) Ti nagsakay naikkan ti pannakabalin “a mangikkat ti talna ditoy daga tapno agpipinnatayda.” Isut’ naikkan “ti dakkel a kampilan.” Napaneknekan a pudno daytoy naipaltiing a padto idi nakita ti 1914 ti panangrugi ti kadadaksan a gubat iti amin a pakasarsaritaan ti tao, ti umuna a sangalubongan a gubat. Iti daydi daytat’ maaw-awagan “Ti Dakkel a Gubat.” Kalpasan laeng ti 21 a tawtawen nangrugi manen ti Gubat Sangalubongan II, ket dayta ti dakdakkel ti panangdadaelna ngem ti Gubat Sangalubongan I. Nanipud idin adda a kanayonen ti gubat. No pagtitiponen, nanipud 1914, dagiti gubgubat ti nakaalan iti agarup sangagasut a milion a biag.

Ti maikatlo a kabayo ket nangisit, ket ti nagsakay kenkuana addaan maysa a pagtimbangan iti imana. (Apocalipsis 6:5, 6) Maysa a timek ti nagkuna a sapulenna ti agmalem a sueldo tapno makagatang laeng iti maika-maysa a kasukat ti trigo (1.1 L) wenno tallo a kasukat ti nalaklaka a binukel kas ti sebada. Apagpag-isu ti panangiladawan daytoy ti kinakurang iti taraon iti rukod a dakdakkel ngem idi. Napaneknekan a pudno dayta nanipud 1914. Manipud iti mismo a panagbettak ti Gubat Sangalubongan I, ti presio dagiti taraon ti ngimmato. Minilmilion dagiti natnatay manipud iti bisin. Nanipud idin, nagtultuloy ti kinakirang ti taraon nga awan sardengna. Napattapatta nga itan agarup 450 milion a tattao ti agkurang ti taraonna agingga iti punto a panagbisinda, ken agingga iti maysa a bilion ti di umdas ti kankanenda. Masansan a dayta nakalkaldaang a ladawan ti ipagpaganetget dagiti bisin ken ti nakaro unay a pannakapukaw ti biag kas naipadamag manipud Ethiopia kadagiti nabiit pay a tawtawen.

Maipapan iti maikapat a kabayo, makitatayo a dayta ti “nabessag,” masaksakit ti langana. Ti nagan ti nakasakay ket “Patay.” (Apocalipsis 6:7, 8) Nagsayaat ti panangisimbolo dayta iti nagdakkelan a bilang dagiti natnatay nanipud 1914 babaen kadagiti di gagangay a makagapu, kas iti kinakirang ti taraon ken dagiti bisin, gubgubat ken kinaranggas, dagiti angol ken saksakit. Ti trangkaso Español a bimtak iti sangalubongan idi panagpatingga iti Gubat Sangalubongan I ti nakapataud iti ipapatay dagiti nasurok a 20 milion. Itan dagiti sakit ti puso, kanser, ken dadduma pay a saksakit ti mangip-ipan kadagiti minilmilion iti di naintiempuan nga ipapatayda.

Dagiti pasamak nga insimbolo dagitoy a kabayo ken dagiti nagsakay kadakuada ti makita met kadagiti katupag a padto nga inted ni Jesus maipapan iti tiempotayo. Kunana nga inton “panungpalan ti sistema dagiti bambanag,” nga isut’ pagbibiagantayo itan, addanto dagiti sangalubongan a gubgubat bayat a “tumakderto ti nasion a bumusor iti sabali a nasion ken ti pagarian a bumusor iti sabali a pagarian.” Impadtona nga “agadunto ti kinadakes” ket “iti nadumaduma a disso bisbisin ken baybayangubong.”​—Mateo 24:3-12; Lucas 21:10, 11.

Adda Kadi Maikalima a Kabayo?

Ti Apocalipsis 6:8 ti adda a mabasa: “Ket kimmitaak, ket adtoy! ti maysa a kabayo a nabessag; ket daydi adda a nagsakay kenkuana managan idi ti Patay. Ket ti Hades sumursurot kenkuana.” Gapu iti daytoy, insingasing dagiti dadduma a yantangay dagiti umuna nga uppat a karakter a nadakamat ket sisasakayda kadagiti kabayo, di met aya ti maikalima nakasakay met iti maysa a kabayo?

Saan nga ibagbaga ti Biblia a kasta. Iti teksto a Griego ti sao a maipaay iti “kabayo” ket saan a nagparang iti Apocalipsis 6:8 maipapan iti “Hades.” Gapuna, kaaduan a patarus ti Biblia saanda nga inraman ti sao a “kabayo” maipapan iti daytoy maikalima a karakter. Ngarud umdasen a maikuna a ti Hades, ti kadawyan a tanem ti sangatauan, ti sumarsaruno kadagiti napalabas a tallo a kabkabayo ken dagiti nagsakay kadakuada, nga isut’ mangur-urnong kadagiti amin a biktimada.

Kasano ti Panangapektar ti Sirmata Kadakayo?

Ti panagbibiag iti panawen inton ti sirmata ti panagsakay dagiti uppat a nakakabayo iti Apocalipsis ket addaanen iti dramatiko a kaitungpalan ti pudno a makaparagsak a kapadasan. Ngem daytat’ maysa met a tiempo ti naindaklan a kinaserioso, nga aw-awaganna ti panangsukimat kadagiti bagbagitayo. Apay a kasta? Agsipud ta tunggal tao ditoy daga ti apektado iti daytoy simboliko a panagsakay. Wen, dakayo ken dagiti inay-ayatyo nairamankay amin. Kasano?

Daytoy a saludsod pinataudna ti maysa a nainget a paset dagiti bambanag a masungbatanto iti sumaganad a ruar Ti Pagwanawanan: “No Kasano a ti Panagsakayda Apektarannakayo.” Dikay koma palabasen ti pudno a makapainteres a sungbatna.

[Dagiti Footnote]

[Ladawan iti panid 5]

1914—Ti “Ari dagiti ar-ari” sisasakay iti puraw a kabayona

[Ladawan iti panid 7]

Nanipud 1914, inani ti Hades ti nakabutbuteng nga apitna a sumarsaruno kadagiti nakakabayo a Gubat, Bisin, ken Angol