Ayat iti Dios​—Ti Puersa Maipaay iti Moral a Pagimbagan

DAGITI nainkalintegan a tattao dagdagus nga aminenda a ti imoralidad masapul a malapdan. Kas panangikuna ti maysa a ministro iti United Church of Canada: “Dagiti pagbanaganna, no di ikankano dagiti indibidual ken ti sosiedad ti moral a linteg, ket nakaam-amak; gubgubat, implasion, Watergate, ken anarkia.” Kas naipakita iti napalabas nga artikulo, dagiti kangrunaan a relrelihion itoy a lubong saanda a napaneknekan a nabileg a puersa a maipaay iti moral a pagimbagan. Gapuna no kayattayo kas indibidual ti agbiag iti moral a panagbiag, masapul a kumitatayo iti sabali nga autoridad a mangipaay iti kasta a puersa ken kalpasanna situtuloktayo a mangtungpal iti dayta nga autoridad.

Ti impluensia iti kasta a natan-ok nga autoridad ket nalawag iti pasamak iti biag ni Jose, maysa a Hebreo nga administrador a maipaay iti maysa nga opisial iti korte idiay Egipto. Idi isut’ ginargari ti asawa ti opisial a makidenna kenkuana, nagkedked ni Jose, a kunkunana: “Kasano ngarud ti panangaramidko itoy naindaklan a kinadakes ken makabasolak iti Dios?” (Genesis 39:7-9) Ti panangbigbigna iti autoridad iti Dios ken ti panagtarigagayna a mangay-ayo kenkuana ti nangipaay ken Jose iti moral a bileg nga agkedked kadagiti pananggargarina.

Dua a gasut a tawtawen kalpasanna, ti nasion iti Israel, dagiti kaputotan iti ama ni Jose, ni Jacob, inawatda ti Sangapulo a Bilbilin kas paset iti Linteg a naited babaen ken Moises. No kasano a ti panangsalungasing nangipaay iti saan a pannakaay-ayo ni Jehova a Dios, ti panagtulnog iti daytoy a Linteg nangipaay kadagiti nadiosan a bendision. Gapuna dagitoy a bilbilin nagserbida a kas moral a mangiwanwan iti nasion.

Ti Sangapulo a Bilbilin​—Maysa a Puersa a Maipaay iti Pagimbagan

Kasano kabileg a puersa ti Sangapulo a Bilbilin? Ti impluensiada ti marikna pay laeng iti daytoy maika-20 a siglo. Idi 1962 ti gobernador-heneral iti New Zealand kinunana: “Pagarupek a dadduma a tattao ti mangipagarup a ti Sangapulo a Bilbilin ket saanen nga uso. Ngem nalabit nakapatpateg a no datay amin simamatalek a surotentayo ida itatta, ti gagangay a linteg iti daga ti mabalin a saanen a kasapulan.”

Nupay kasta, iti pannakisarita iti maysa a baro a Judio nga agturay, impakita ni Jesu-Kristo a saan laeng a ti panangalagad iti Sangapulo a Bilbilin ti kasapulan. Ti baro nagimtuod: “Ania ti naimbag nga aramidekto tapno maaddaanak ti biag nga agnanayon?” Idi imbaga ni Jesus a “salimetmetanna a kankanayon dagiti bilbilin,” nga imbinsabinsana ti dadduma kadagiti Sangapulo, simmungbat ti agturay: “Amin dagitoy tinungpalkon; ania pay ti pagkurangak?” Kinuna ni Jesus kenkuana: “Inka, ilakom ti amin nga adda kenka ket itedmo kadagiti napanglaw ket maaddaankanto ti kinabaknang idiay langit, ket umayka surotennak.” Intuloy ti salaysay: “Ngem idi nangngeg ti baro daytoy a sao, nagawid a sililiday, ta isu addaan adu a kukua.”​—Mateo 19:16-22.

Ti panangidilig iti daytoy a salaysay iti umasping iti daytoy idiay Lucas 10:25-28 ti mangtulong kadatayo nga umawat iti kangrunaan a parikut ti baro nga agturay. Mabasatayo: “Maysa a masirib iti linteg timmakder ket sinuotna [ni Jesus], a kinuna: ‘Mannursuro, anianto ti aramidek tapno matawidko ti biag nga agnanayon?’” Isut’ tinulongan ni Jesus a makirinnason maipapan iti dayta a banag, ket kas banagna, ti lalaki nasungbatanna ti bukodna a saludsod, a ti kababagasna kunana: ‘Ayatem ni Jehova a Diosmo iti amin a pusom, kararuam, pigsam, ken isipmo, ken ti kaarrubam a kas iti bagim.’ Nagserra ni Jesus: “Itultuloymo nga aramiden daytoy ket agbiagkanto.”

Makitayo kadi itan ti parikut ti baro nga agturay a nadakamat nga immun-una? Ti panagayatna iti Dios ken iti kaarrubana ket nakullaapan babaen iti ayatna kadagiti namaterialan a sanikua. Anian a nakalkaldaang! Nupay no ikagkagumaanna ti panangsalimetmetna iti Sangapulo a Bilbilin, isut’ agpeggad iti pannakapukawna iti biag nga agnanayon.

Ania ti Kaipapanan iti Ayat iti Dios?

Agbibiagtayo iti tiempo a ti ayat iti Dios ken kaarruba ti nasukatanen babaen iti panagayat ti bagi met laeng, ti namaterialan a sanikua, ken sekso. Ta, uray ti panamati iti Dios kas ti Namarsua ti nasukatanen kadagiti adu nga is-isip babaen iti panamati iti saan a napaneknekan a teoria iti ebolusion. Ania ti nangpataud kadagitoy amin?

Bayat dagiti adun a siglo, dagiti klero iti Kakristianuan inusarda ti di naibatay iti Biblia a doktrina iti nakaam-amak nga impierno nga apuy iti panangikagumaan a mangituray iti moral dagiti tattao. Kuna ti Encyclopedia International: “Ti kabibilgan a puersa a maipaay kadagiti gagangay a lallaki agingga iti Edad Media isu awan duadua ti panagbuteng iti impierno, isu a namagbalin uray kadagiti Ar-ari ken Emperador nga agpaituray iti Iglesia, ken nalabit ti kakaisuna a lapped iti di mapengdan a derrepda.” Daytoy a doktrina iti impierno nga apuy ti namataud iti kapanunotan a ti Dios ket awanan ayat, saan a naasi, ken manangibales. Uray pay no ti doktrina mabalin a nakalapped kadagiti dadduma a tattao, dayta ti nangiyadayu kadagiti adu iti Dios, isu a nangibati kadakuada a nalaka a biktima iti di nainkasuratan a sursuro ken dagiti teoria, a kas iti ebolusion.

Ti Biblia, nupay kasta, dina isuro a ti Dios tutuokenna dagiti kararua iti impierno nga apuy. Imbes ketdi, ibaga kadatayo ni apostol Juan: “Ti Dios isu ti ayat.” “Isu ti mapagtalkan ken nalinteg a mamakawan kadagiti basbasoltayo.” Nagsurat ni Moises: “Ni Jehova, Dios a manangngaasi ken managparabur, nainayad nga agpungtot, ken aglaplapusanan iti kinaimbag a siaayat ken kinapudno.” (1 Juan 4:8; 1:9; Exodo 34:6) Dagitoy ti sumagmamano laeng kadagiti nakaay-ayat a kualidad iti Dios. Dagitoy iyasidegnatayo kenkuana. Dagitoy a kualidad, nangnangruna ti ayatna, ti mamagbalin kadatayo a mangayat kenkuana. “Datayo, agayattayo, agsipud ta isu inayatnatayo nga immuna.” (1 Juan 4:19) Isu daytoy nga ayat iti Dios ti kadadakkelan a puersa a maipaay iti moral a pagimbagan; dayta ti mabalin a mangiturong iti agnanayon a biag!

Ti napudno nga ayat iti Dios saan laeng a maysa a di makita a kualidad. Dayta ti mangtignay iti maysa a tao nga agtignay a maipaay iti pagimbagan ti sabali. Inlista ni apostol Pablo dagiti adu a pamay-an ti panangipakita iti daytoy nga ayat. Tapno dakamaten ti sumagmamano: “Ti ayat managitured ken nalaing. Ti ayat awan apalna, ti ayat saan a napasindayag, saan a natangsit, saan a naalas ti panagkukuana, saan nga agimbubukodan, saan nga agluksaw, saanna nga ikankano ti maysa a pannakaranggas.” (1 Corinto 13:4, 5) Ti panangipakitatayo itoy nga ayat isu ti panangikagumaantayo a mangtulad iti nainlangitan nga Amatayo. Kinuna ni Jesus: “Kadagitoy dua a bilin [panangayat iti Dios ken iti kaarruba] magupgop amin a Linteg ken ti sinao dagiti Mammadto.” (Mateo 22:40, An American Translation) Iti sabali a pannao, no ipakitatayo daytoy nga ayat, saantayo nga agtakaw manipud iti kaarrubatayo wenno mangpapatay kenkuana wenno makiabig iti asawana. Immanamong ni apostol Juan, a kunkunana: “Ta daytoy ti ayat ti Dios, a tungpalentayo koma dagiti bilbilinna.”​—1 Juan 5:3.

Ti Ayat iti Dios Maysa a Puersa Maipaay iti Pagimbagan

Paliiwenyo ti epekto ti ayat iti Dios kadagiti immuna a Kristiano, kas impakita ni Tertullian, iti maikadua a siglo. Kinaritna ti kasuppiatna nga itudona ti maysa kadagiti Kristiano a mairaman kadagiti kriminal. Idi saanda a makaitudo, innayonna a kinuna: “Dakami, ngarud, laeng ti awanan krimen.” Ti libro a The Old Roman World suportaranna daytoy a kapanunotan, a kunkunana: “Adda pammaneknekmi iti kinaawan mulit ti biagda, ti di malais a moralda wenno kababalinda.” Kasta met, ti Christianity Today inadawna ti historiador iti iglesia a ni Roland Bainton: “Manipud iti ngudo iti panawen ti Baro a Tulag agingga iti dekada 170-180 awan ti pammaneknek nga aniaman a Kristiano nga adda iti armada.” Ti ayat iti Dios ti nangtignay kadakuada a mangtungpal kenkuana babaen ti panagbiag iti moral wenno nadalus a panagbiag. Mabalin a panunotenyo, nupay kasta, ‘Adda kadi pammaneknek iti daytoy a makagunggona a puersa iti moral itatta?’

Pudno nga adda! Ti maysa a mannurat iti benneg ti pagiwarnak a ni Mike McManus nagsurat iti Herald & Review nga isut’ di pay nakangngeg iti sermon a maibusor iti panagdenna sakbay iti panagkasar. Makabulan kalpasanna impadamagna a kadagiti sursurat a naawat kas sungbat ket naggapu iti maysa a 14-años, maysa a Saksi ni Jehova, a nagsurat: “Ti laeng panangpanunot iti pannakaala kadagitoy a saksakit ket umdasen a manglapped kadagiti kaaduan a tattao [manipud panagdenna sakbay ti kasar]. Ngem ti rason dagiti Saksi nga agkedkedda ket ibilin ni Jehova kadatayo nga umadayutayo manipud iti pannakikamalala.” (Kuami dagiti italiko.) Iti panagkomentona maipapan iti surat, inimtuod ni McManus: “Mano a 14-años iti kongregasionyo ti mangadaw ken San Pablo a silalawag (1 Cor. 6:18)?”

Daytoy met laeng a prinsipio iti panagtulnog kadagiti bilbilin ni Jehova, nga insitar ti maysa nga agtutubo a babai, ti iyaplikar dagiti Saksi kadagiti dadduma a luglugar. Ti kababagas iti dadduma kadagiti bilbilin a nailanad iti Kasuratan ket: ‘Agbalin a mapagtalkan kadagiti isuamin a banag,’ ‘Liklikan dagiti idolo,’ ‘Adaywanyo ti dara ken ti pannakiabig,’ ‘Agbalinkayo a napudno,’ ‘Sanayenyo dagiti annakyo iti daldalan ti Dios.’ (Hebreo 13:18; 1 Juan 5:21; Aramid 15:29; Efeso 4:25; 6:4) Napaliiwyo kadi dagiti Saksi ni Jehova iti sangakaarrubaanyo wenno iti lugar ti pagtrabahuanyo a mangpadpadas a mangtungpal kadagitoy a bilbilin? Napanunotyo kadin no apay nga ar-aramidenda ti kasta, no apay nga agkedkedda iti panangiyalison iti dara, no apay nga agkedkedda a makigubat, no apay a sumarungkarda kadagiti pagtaenganyo, iti ababa a pannao, no apay a naidumada? Ti ayatda iti Dios ti sungbat.

Ti Ayat Saan a Maibus

Gapu iti tarigagay a mangay-ayo iti Dios, dagiti Saksi ni Jehova ipapusoda ti balakad: “No di ket agbalbaliwkayo gapu iti pannakapabaro ti isipyo, tapno mapaneknekanyo no ania ti nasayaat ken makaay-ayo ken naan-anay a pagayatan ti Dios.” (Roma 12:2) Idi naammuanda no ania ti “pagayatan iti Dios” a maipaay kadakuada, tarigagayanda nga aramiden dayta. Ti ayatda iti Dios isu ti puersa nga adda iti likudan daytoy a tarigagay. Mariknayo kadi a daytoy ket pagragsakan laeng, saan a praktikal iti tiempotayo? Panunotenyo iti apagkanito dagiti sumaganad nga aktual a salaysay.

Idi 1963, ni José, iti São Paulo, Brazil, rinugianna ti nakikabbalay ken ni Eugênia, isu a naasawaanen. Dua a tawen kamaudiananna, rinugianda ti nakipagadal iti Biblia kadagiti Saksi ni Jehova. Manipud itoy a panagadal ti agassawa naammuanda a ti Dios sapulenna a ti “panagasawa nadayaw koma kadagiti isuamin.” (Hebreo 13:4) Nabigbigda a masapul nga agkasarda, ngem ti Brazil awanan iti linteg iti diborsio, isu a mangwayawaya ken Eugênia tapno makiasawa ken José. Nupay kasta, idi 1977, idi nagepekton ti linteg ti diborsio, isut’ nagaplikar iti diborsio, ket idi 1980 nagkasardan, a tinungpalda ti sapulen ti Dios. Ti ayatda iti Dios nagunggonaan.

Pinadas ni Inire ti amin a kita ti droga idiay Nueva York. Isut’ nakikabbalay iti nobiana a ni Ann. Gaput’ kasapulanna ti kuarta, isu ken ti nobiana ti nagipatulod kadagiti ladladawanda iti nalatak a magasin dagiti lallaki. Isut’ natukonan iti dadakkel a gatad iti kuarta tapno agparetrato a labos. Kabayatanna, rinugian ni Inire ti nakipagadal iti Biblia kadagiti Saksi ni Jehova, ket kamaudiananna nakikadua met ni Ann. Simmardengen ni Inire nga agusar kadagiti droga. Kalpasan iti tallo a lawas, inkeddengdan, a bukodda, ti agkasar. Kalpasanna, idi naammuanda manipud iti Biblia a ti maysa a Kristiano masapul nga agkawes a sieemma, inkeddengen ni Ann a dinan ipalubos a buyogen iti konsiensia ti panagparetratona a labos, kasano man ti kadakkel ti kuarta a maitukon. (1 Timoteo 2:9) Ania ti pagarupenyo a nangtignay kadagita a panagbalbaliw? Ni Ann kunaenna a no mabigbigna a ti panagbalin a maysa a Saksi ni Jehova ket saan laeng a banag a pannakikadua iti maysa a relihion no di ket ramanenna ti napasnek a panagbiag a naipamaysa iti Dios, ammona a masapul ti panangaramidna iti napartak a panagbalbaliw. Pudno, ti panagayat iti Dios ket maysa a nabileg a puersa a maipaay iti pagimbagan.

Mabalin a marikna ti maysa, ‘Bueno, dagitoy ket naisangsangayan a kaso.’ Ngem saan. Dagiti umasping a panagbalbaliw napasamakdan iti namin-ano a daras kadagiti luglugar a sadiay aktibo dagiti Saksi ni Jehova. Apay a dikay sukimaten nga ad-adda pay daytoy? Paneknekanyo a mismo a ti ayat iti Dios kas iyebkas iti pudno a relihion ti kaskasdi a ti puersa a maipaay iti moral a pagimbagan.

[Blurb iti panid 6]

Maipapan kadagiti immuna a Kristiano, ti libro a “The Old Roman World” kunaenna: “Addaantayo iti pammaneknek iti kinaawan mulit ti panagbiagda, ti di malais a moral a kababalinda.” Ania ti puersa iti likudan ti “di malais a kababalinda”?

[Ladawan iti panid 7]

Ti ayat iti Dios matulongannakayo nga agkedked iti pannakasulisog nga agaramid iti basol