Rebbeng Aya a Maipalubos ti Diborsio?
IDI Hunio 1986 dagiti botante idiay Irish Republic nagbotosda iti diperensia a 3 kontra 2 tapno itandudo iti panangiparitda iti diborsio. Daytoy ti namagbalin iti Republica a kakaisuna a pagilian iti Makinlaud nga Europa a sadiay ti diborsio kaskasdi a di ipalubos ti linteg.
Nalawag, agpapan pay iti allon dagiti liberal a kababalin ken panagpampanunot, ti panangmatmat ti kaaduan a tattao iti napnuan emosion nga isyu ti diborsio ket kaskasdi a naimpluensiaan iti kasta unay kadagiti nalikudanda. Ti rasa, edukasion, ken dagiti bambanag iti kagimongan ket addaanda iti paset. Ngem kadagiti isuamin a bambanag, ti relihion, wenno ti kinakurang dayta, ti nagtalinaed a maymaysa a kapatgan unay nga impluensia.
Aniat’ panangmatmatyo iti diborsio? No ti pagasawaan mariknada a miserable unay ti panagkadkaduada ken nalawag a saanda nga agkabagayan, rebbeng aya a mapalubosanda a mamagpatingga iti nakaay-ay-ay a kasasaadda babaen iti diborsio? Kasanoyo a sungbatan daytoy a saludsod? Ad-adda pay a napateg, iti ania ti inkay pangibatayan ti sungbatyo?
Nadumaduma ken Agsusuppiat a Panangmatmat
Kadagiti riniwriw a mangsalsalimetmet kadagiti pagalagadan a Romano Katoliko, basta awan latta ti diborsio. “Iti Nakristianuan a panagasawa,” inlawlawag ti The Catholic Encyclopedia, “nikaanoman awan ti naan-anay a diborsio [nga addaan kalintegan a makiasawa manen], no iti kalpasan ti pannakaitungpal ti panagasawa.” Nupay kasta, mangmangted ti Iglesia Katolika Romana ti pannakawaswas kadagiti sumagmamano a kondision, ket daytoy a pamay-an ti sisasaknap a maus-usar. Kas pangarigan, idi Abril 1986 kinuna ti The Denver Post: “Agdawdawat dagiti lokal a Katoliko iti nagadu a pannakawaswas ti panagasawa ta ti Denver Archdiocese ti mangbusbusbos ti $250,000 iti immadu a kameng ti opisina ken iti kompiuter tapno magebgebanda ti kaadu ti trabaho.” Kuna pay ti damag nga “idiay Denver Archdiocese, adda ti tallo-tawen a nabunton a 700 a kaso ti panangwaswas.”
Dagiti Protestante kadagiti ginasgasut a denominasion iti intero a lubong ti naipasango iti nagadu a kita dagiti linteg ken regulasion iti iglesia maipapan iti diborsio. Kaaduanna, nupay kasta, dagiti agtuturay a Protestante ipalubosda laeng ti diborsio maipuon kadagiti serioso a pakaibatayan. Ngem no ania ti maibilang a serioso ti agduduma unay manipud maysa nga iglesia iti sabali. Dagiti biddut a kas ti pannakikamalala, kinaranggas, ken ti panangpanaw ket kaaduanna a maak-akseptar, ngem nikaanoman saan a dagitoy laeng. Dadduma kadagiti denominasion ket addaandan kadagiti seremonia ken serbisio ti diborsio nga addaanda pay kadagiti himno ken karkararag kas iti panagkasar. Iti maysa kadagita a seremonia, “dagiti kari iti panagasawa ket mawaswasda. Ti pagasawaan iyawatda dagiti singsing a pagkasarda iti ministro. Ti serbisio agpatingga babaen iti panangiwaragawag ti ministro a ti panagasawa ket nawaswasen, ket agalamano dagiti pareha,” kuna ti The New York Times.
Dagiti Judio ket addaanda ti tradision nga ipapaalagad dagiti narelihiusuan a korte. Dagiti rabiniko a linlinteg ipalubosda ti diborsio babaen iti panagtulag dagiti agasawa wenno maibatay kadagiti pisikal a depekto wenno di maanduranen a kababalin. Ngem, ti diborsio ket maibilang laeng a legal inton ti asawa a lalaki mangted ti “get,” wenno sertipiko ti diborsio, ket mabalin a daytoy ti pagtaudan ti susik. Dadduma kadagiti assawa a lallaki madida a mangted iti dokumento gapu iti sakit ti nakemda, wenno usarenda dayta a kas pakitinnawarda. “Daytoy a problema ti nangikabil kadagiti rinibo a debosionado a babbai a Judio iti nakasaksakit a limbo iti panagasawa,” kuna ti New York City Council President Andrew Stein iti palawagna iti panagtataripnong dagiti rabbi, abogado, ken dadduma pay. No awan ti get, ti pannakiasawa manen ti babai ti maibilang a saan a legal, ket aniaman nga anak ti maaddaan dakes a pakasarsaritaan kas mamzer, wenno bastardo, idiay moderno nga Estado ti Israel.
No maipapan kadagiti saan a relihiuso ken ateista, a maipato a sumursurot iti linteg ti daga, ti isyu ket kaskasdi a saan a maysa a banag a nalaka. Ngamin ta ti linteg ti diborsio agduduma manipud maysa a pagilian iti sabali ken uray pay manipud maysa a lugar iti sabali iti uneg ti isu met laeng a pagilian. Maysa nga autoridad ti nangilista ti agarup 50 a pakaibatayan a mabalin a pakagun-odan iti legal a diborsio iti nagduduma a paset ti Estados Unidos. Ramanen daytoy ti “aglablabes a kinapilio ken kinadakes,” “awan rasonable a pakakitaan a maitalimeng ti panagasawa,” ken “panagmadi ti asawa a babai nga umakar a kadua ni lakayna iti daytoy nga estado.” Kadagiti nabiit pay a tiempo, uray pay ti kaudianen a pakatuntunan iti pannakaawat ti naimbag ken dakes ket naikkaten babaen iti gagangay a maaw-awagan no-fault a diborsio.
Kaskasdi a Nagulo a Kasasaad
Nupay adu kadagitoy nagduduma ken agsusuppiat a linteg ken regulasion maipapan iti diborsio ti naikuna a naibatay iti Biblia, nagballigida aya a nangpatibker iti institusion ti panagasawa wenno nangparang-ay iti natauan a ragsak? Ti agpangpangato a bilang ti diborsio—maysa a diborsio iti tunggal dua a panagasawa iti dadduma a pagilian-mangted ti nalawag a sungbat. Saan laeng a di naballigi dagitoy a linteg a nangpatibker ti singgalut ti panagasawa no di ket ninayonanda pay ti sennaay ken panagsagaba iti panagbiag dagiti minilmilion.
Gapu iti daytoy, nasken para kadagidiay pudpudno a maseknan iti panagaramid no ania ti nalinteg nga ammuenda no ania ti pudno a kunaen ti Biblia iti daytoy a tema.