Masarakanyo ti Rag-o iti Makapaleddaang a Lubong!

NI Marie ket addaan ti naragsak, nakaay-ayat a kababalin. Kasla nagrigat a patien nga iti sumagmamano laeng a tawen ti napalabas, daytoy 32-años a babai dineskribirna ti bagina nga awan pulos ragsak iti unegna. Ni Marie nagbalin a biktima ti serioso a panagleddaang. “Arigna a kasla maysa a nagdakkelan a nangisit nga ulep ti nagin-inut a naibagkat,” inlawlawagna. Wen, makaparagsak ta isut’ immimbag ket napasublinat’ rag-ona.

Kada tawen ginasut a milion a tattao iti sangalubongan ti mapakpakapsutan iti nakaro unay a panagleddaang! Daytoy a sakit ket saan laeng a maysa nga aglabas a panagladingit a sagpaminsan a mapasaran ti kaaduan kadatayo. Ti nakaro a panagleddaang ramanenna ti di agressat a panagladingit. Ti malmaldaang a tao mapukawnat’ interes iti biag, awan ragsakna iti aniaman, ket addaan rikna ti pangkaaduan a kinaawan-namnama ken kinaawan-pategna. Idi 1983 kuna ti World Health Organization: “Iti agdama bassiten ti panagduadua a dagiti makapaleddaang a sakit mapaspasamakda iti amin a paset ti lubong.”

Dagiti naannad nga estudiante ti Biblia saanda a masdaawan itoy a damag. Ipabigbig ti Biblia ti tiempotayo kas “dagiti maudi nga al-aldaw,” a mailasin babaen “kadagiti panawen a napeggad a narigat a pakibagayan.” (2 Timoteo 3:1-5) Dagiti sangal ti kagimongan a kadagiti napalabas makasuportarda no tiempo ti emosional a pakarigatan ket kimmapuydan. Iti artikulo a “Ti Panawen ti Panagladingit?”, impabiang ni Dr. Gerald Klerman ti agdama nga idudur-as ti panagleddaang iti daytoy a panagbalbaliw. Inlawlawagna: “Dagiti tallo a gagangay unay a sistema a makasuportar ti kagimongan ket isuda ti pamilia, ti simbaan, ken ti asideg a sangakaarrubaan. . . . Maysan a kababalin ti agdama a panawen nga amin dagitoy a tallo a sistema a mangsupsuportar ti kagimongan ket addaandan iti nadumaduma a rukod ti pannakadadael.”

Ti pannakariribuk idi ti pamilia ni Marie ti nangiturong iti panagleddaangna. “Idi ti agsioman kaniak a babai pinanawannakami nga awan sasaona, nariknak a kasla naliputanak ken agmaymaysa. Agtawenak idi ti 12, ket kasla bigla a nagbalinsuek ti lubongko,” malaglagip pay ni Marie. Di nagbayag kalpasanna isut’ nagtalaw iti pagtaenganda agsipud ta ni amana ket addaan kadagiti imoral a panggep kenkuana, ket inadmitirna: “Abnormal ti panagriknak, ket napukawko amin a panagtalekko iti bagik.” Gapuna nangrugin ti pannakatnagna iti nakaro unay a panagleddaang.

Maysa nga aldaw idi nakaro unayen ti panagleddaang ni Marie, dua a Saksi ni Jehova ti simmarungkar iti pagtaenganna. Dagdagus nga isut’ nangipakita ti dakkel nga interes iti makaparagsak a mensaheda ti Biblia. “Iti napalabas, makitkitak laeng ti napalalo a kinaawan-serbi ti biag ken dagiti nakaad-adu a nalaad a bambanag, ngem itan kumbinsidoakon a mabalinkot’ agbiag iti maysa a baro a lubong a sadiay korehirento ti Dios amin dagitoy a kinaulpit. Babaen iti tulong ti Dios makakualipikarak iti dayta a bendision; gapuna, naaddaan ti biagko ti pudpudno a kaipapanan.” Bayat a timmabuno iti gimong dagiti Saksi, nasarakanna ti pudpudno nga ayat ken emosional a tulong. (Juan 13:34, 35) Dagiti nasigo a panangbalbalakad dagiti panglakayen ti kongregasion ti nakatulong met kenkuana a nangbalbaliw ti negatibo a panagpampanunotna. (Santiago 5:14) Ti panagleddaangna nangrugin a bumaba. Umariwekwek a dadduma a tattao a, kas ken Marie, a malmaldaang gapu kadagiti kasasaad ti lubong ket nasarakanda “ti rag-o ni Jehova” babaen ti pannakagtengda iti umiso a pannakaammo ti kinapudno ti Biblia.​—Nehemias 8:10; 1 Timoteo 2:4.

Kaskasdi, dagdagus aya a naikkat ti panagleddaang ni Marie? Rebbengtay aya nga ipakita a dagiti Kristiano ket nailaksidda iti panagleddaang? Tapno masungbatan dagitoy a salsaludsod, masapul ti intay panangala ti ad-adda pay ngem ti narabaw laeng a panangmatmat iti daytoy a sakit ken dagiti narikut a pagtataudanda. Ti panangammo ti pudpudno a ramut ti panagleddaang ti ad-adda a mamagballigi kadakayo a mangsango iti dayta iti mismo a bagiyo wenno iti panangtulong iti maysa a nakaptan iti dayta.

Dagiti Ramut ti Nakaro a Panagleddaang

Iti sumagmamano a kaso ti panagleddaang addaan kadagiti pisiolohikal a gapuanan, kas ti sakit, kinakurang ti sustansia ti taraon, ken dagiti problema ti hormones. Mabalin met a daytat’ reaksion kadagiti dadduma a sabidong, dagiti mangpatpataud ti polusion, ag-agas, ken dagiti makapaalerdyik a bambanag.a Nupay kasta, ipalgak met ti Biblia a dagiti mismo a “kaadu ti pampanunot” ti maysa ti mabalin met a makagapu iti dayta.​—Salmo 94:19.

Kaaduan a tattao a maldaangan, kas ken Marie, naipasangoda iti sumagmamano a nasaem a di makaay-ayo a kapadasan wenno makapaladingit a situasion. Adut’ mangrikna kas ti salmista: “Ta ti kararuak sipupunno kadagiti dukdukot . . . Linakubdak a namimpinsan. Mangay-ayat ken pagayam inyadayom [ni Jehova] kaniak; ken iti kasipngetan dagiti kaam-ammok.” (Salmo 88:3, 17, 18) Gapuna kas ti salmista, mariknada a nalapunosda ti parparikut wenno pukpukaw ket minatmatanda a pangkaaduan iti biag kas awanen namnamana. Mariknada a kasla agmaymaysadan iti nasipnget a lugar ket kasla ti Dios ti nangibellengen kadakuada.

Apay a magtenganda ti kasta a makaupay a konklusion, nga iti epektona makapatanor ti malidlidayen nga espiritu? Saan a daytat’ gapu laeng kadagiti makinruar a parparikutda; daytat’ gapu met kadagiti nasakit a rikna wenno panagduaduada iti bagida. Mariknada a dida kabaelan a tamingen ti problema wenno pukawda. “Gapu ti ladingit ti puso madudog ti espiritu,” inlawlawag ti Proverbio 15:13. Ti kasta a sennaay ti puso ramanenna ti rikna a ti maysa ket napaay wenno kastat’ pampanunoten ti dadduma. Uray ni Epafrodito a Kristiano idi umuna a siglo, kalpasan a napaungaran manipud grabe a sakit bayat ti mismo a mision nga inyurnos ti kongregasion idiay pagtataenganna, isut’ “sidadanag unay agsipud ta nadamag [ti kongregasion] a nagsakit.”​—Filipos 2:25-30.

Yantangay ‘ti sidudukot nga espiritu magmaganna ti tultulang,’ wenno pakapuyenna ti katatao ti maysa, dagiti rikna ti nababa a panangmatmat ti bagiyo ket masansan nga isut’ ramut ti nakaro a panagleddaang. (Proverbio 17:22) Ti sakit ti puso ket mabalin met nga iyeg ti nakaro unay a pannakaseknan no kasanot’ panangmatmat ti dadduma kadatayo, ti perpeksionismo, di masolsolbar a panagpungtot, sakit ti nakem, dagiti di masolsolbar a sussusik kadagiti dadduma, wenno basol (pudpudno wenno sobra iti kinapudno).

No kasta aduda dagiti makagapu iti nakaro a panagleddaang. Kaskasdi, nasarakan ni Marie ti pudpudno a rag-o kalpasan ti panagbalinna a Kristiano. “Idin naaddaanakon ti namnama,” kunana. Ngem iti sagpaminsan kaskasdi nga ibturanna ti panagleddaang. Kasano a dagiti kakasta a tattao maibturanda dayta iti agangay?

[Dagiti Footnote]