Apresiarenyo Aya ti Naaramidanen ti Dios?

“No asinoman a tao ti mayat a sumurot kaniak, paglikudanna ti bagina ket alaenna ti kayona a pagtutuokan iti inaldaw ket agtultuloy a surotennak.”​—LUCAS 9:23.

1. Aniadat’ sumagmamano kadagiti nakaskasdaaw a sagut nga impaay ti Dios?

UTANGTAYO iti Dios ti biagtayo. No saanna koma a pinarsua ti sangatauan, saantay met koma a naiyan-anak. Ngem pinarsua ti Dios ti ad-adda pay ngem ti biag. Inaramidnatayo tapno tagiragsakentayo dagiti adu a bambanag: ti nanam ti taraon, ti bara ti init, ti aweng ti musika, ti kinapresko ti maysa nga aldaw ti primavera, ti lailo ni ayat. Ken ad-adda pay, ti Dios inikkannatayo ti isip ken ti tarigagay a makaadal ti maipapan kenkuana. Impaltiingna ti Biblia, a mangted kadatayo iti nasin-aw a pakaiwanwanan, nga ipakitana kadatayo no kasanot’ panagbiag a naragragsak, ken impaayna ti namnama nga agbiag nga agnanayon iti nalinteg a baro a lubong. Impaay met ti Dios ti nasantuan nga espirituna, ti panangsuportar ti lokal a kongregasion, ken dagiti naayat a nataengan a lallaki ken babbai a makatulong kadatayo nga agtalinaed a napigsa iti serbisiona.​—Genesis 1:1, 26-28; 2 Timoteo 3:15-17; Hebreo 10:24, 25; Santiago 5:14, 15.

2. (a) Aniat’ naisalsalumina unay a banag a naaramidan ti Dios kadatayo? (b) Mabalintay kadi a magun-odan ti pannakaisalakan babaen iti ar-aramid?

² Mainayon kadagita amin, ti Dios imbaonna ti mismo nga inauna nga Anakna tapno ibagana ti ad-adu pay kadatayo maipapan ti namnamaen ti Ama kadatayo ken tapno mangipaay “ti pannakasubbot” kadagiti amin a mangakseptar iti dayta. (Efeso 1:7; Roma 5:18) Dayta nga anak, ni Jesu-Kristo, ti nagkuna: “Ta kasta la unay ti panagayat ti Dios iti lubong, nga intedna ti Anakna a bugbugtong, tapno amin a mamati kenkuana, saan a mapukaw, no di ket adda biagna nga agnanayon.” (Juan 3:16, King James Version) Ti pannakaisalakan a nagbalin a posible babaen iti dayta a subbot ket superlatibo ti pategna ta awan pulos sabali a wagas a mabalin nga aramiden ti asinoman tapno mateggedna dayta, uray dagiti ar-aramid a naar-aramidanen iti sidong ti Linteg Mosaiko. Gapuna, insurat ni Pablo: “Ti tao mapalinteg, saan a gapu kadagiti ar-aramid ti linteg, no di ket gapu laeng iti pammati ken Kristo Jesus.”​—Galacia 2:16; Roma 3:20-24.

Pammati ken Ar-aramid

3. Aniat’ kuna ni Santiago maipapan iti pammati ken ar-aramid?

³ Ti pannakaisalakan umay babaen ti pammati, ngem ti pammati ken apresasion kadagiti amin a naaramidanen ti Dios ti rebbeng a mamagtignay kadatayo. Daytat’ rebbeng a mamagtignay kadatayo nga agaramid iti bambanag a mangipamatmat iti pammatitayo. Ni Santiago a kabsat ni Jesus iti ina nagsurat: “Kasta met ti pammati, no awan dagiti ar-aramidna, isu ti pammati a natay.” Sa kinunana pay: “Ipakitam kaniak ti pammatim nga awan dagiti ar-aramidmo, ket siak gapu kadagiti ar-aramidko ipakitakto kenka ti pammatik.” Intudo ni Santiago nga uray pay dagiti demonio “patienda ken agpigergerda,” ngem kaawatan a dagiti demonio awan nadiosan nga ar-aramidda. Ni Abraham, iti kasumbangirna, addaan agpadpada ti pammati ken ar-aramid. “Ti pammatina a napakuyogan kadagiti ar-aramid ket gapu kadagiti ar-aramid ti pammatina naaramid a naan-anay.” Inulit ni Santiago: “Ti pammati nga awanan ar-aramid natay.”​—Santiago 2:17-26.

4. Aniat’ kuna ni Jesus nga aramiden dagidiay mayat a sumurot kenkuana?

⁴ Impakita met ni Jesus ti kinapateg ti naimbag nga ar-aramid, a kunkunana: “Paglawagenyo ti silawyo iti sanguanan dagiti tao, tapno makitada dagiti naimbag nga aramidyo ket dayawenda koma ni Amayo nga adda sadi langit.” “No asinoman a tao ti mayat a sumurot kaniak, paglikudanna ti bagina ket pidutenna ti kayona a pagtutuokan iti inaldaw ket agtultuloy a surotennak.”a No “paglikudan[tay]” ti bagitayo, isukotay ti adu kadagiti personal a pilitayo a kurso ti panagbiag. Bigbigentayo nga utangtay ti isuamin iti Dios, gapuna itdentay ti bagitayo kenkuana kas ad-adipenna, a sapsapulen ti panangammo ken panangaramid ti pagayatanna, kas inaramid ni Jesus.​—Mateo 5:16; Lucas 9:23; Juan 6:38.

Apektado dagiti Biag

5. (a) Aniat’ impakita ni Pedro a rebbeng mangapektar ti intero a panagbiagtayo? (b) Ania a nasayaat nga ar-aramid ti inrekomendarna?

⁵ Intudo ni Pedro a ti “nasudi a dara” ni Kristo, a naited nga agpaay kadatayo, ket aglaplapusanan ti pategna a ti panangapresiartayo iti dayta ket rebbeng a nabatad iti intero a wagas ti panagbiagtayo. Inlista ti apostol ti adu a bambanag a rebbeng pangtignayan ti panangapresiartayo nga aramiden. Imbalakadna: “Idianyo ti amin a kinadakes.” “Tarigagayanyo ti awan lalaokna a gatas a nainaig iti sao.” “Ipaduyakyakyo dagiti kinatan-ok daydiay nangayab kadakayo manipud kinasipnget inggana iti nakaskasdaaw a lawagna.” “Umadayokay koma iti dakes ket agaramid iti naimbag.” “Madadaankayo a sumungbat iti isuamin a mangimtuodto kadakayo ti gapu ti inanama nga adda kadakayo.” “Tapno ti tiempo[yo] a natda pay iti lasag, dikay agbiag a maipaay kadagiti derrep dagiti tattao, no di ket maipaay iti pagayatan ti Dios.”​—1 Pedro 1:19; 2:1, 2, 9; 3:11, 15; 4:2.

6. (a) Kasano nga indemostra dagiti immuna-siglo a Kristiano ti pammatida? (b) Ania nga ulidan ti rebbeng nga ipaay daytoy kadatayo?

⁶ Nagbiag dagiti immuna-siglo a Kristiano maitunos ti pammatida. Binalbaliwan dayta ti panangmatmatda ken ti personalidadda, a tinignayna ida a mangitunos ti biagda iti pagayatan ti Dios. Nagsagabada ti pannakakayaw, pannakaub-ubor, pannakakabkabil, pannakaibalud, ken uray pay ipapatay imbes a salungasingenda ti pammatida. (Aramid 7:58-60; 8:1; 14:19; 16:22; 1 Corinto 6:9-11; Efeso 4:22-24; Colosas 4:3; Filemon 9, 10) Daydi nalatak a Romano a historiador a ni Tacitus, a naiyanak idi agarup 56 K.P., kunana a dagiti Kristiano “ket naikeddengda a matay kadagiti apuy ken pannakauram, tapno agserbida a pagsilawan iti rabii, no nagkupasen ti lawag ti aldaw.” Kaskasdi saanda a nagkullayaw!​—The Annals, Book XV, parapo 44.

7. Iti ania a situasion ti mabalin a pakasarakan dagiti dadduma a tattao iti bagbagida?

⁷ Kadagiti dadduma a kongregasion mabalin a makakitakay kadagiti tattao a tumabtabunon ti gimong iti adu a tawtawenen. Ay-ayatenda ti organisasion ni Jehova, a patienda a ti ilina ti kasasayaatan a tattao a nakitkitada pay laeng, nagsasayaat ti komentoda maipapan iti kinapudno, ken idepensada pay ti kinapudno kadagiti taga ruar. Ngem adda makalapped iti dalanda, adda mangtengtengngel kadakuada. Dida pulos innal-ala ti nagsayaat nga addang nga innala dagiti 3,000 idi aldaw ti Pentecostes, nga indawat daydiay manamati nga Etiope, wenno daydiay indagadag ni Ananias nga alaen ni Saulo apaman a nalasin daydiay dati a manangidadanes a ni Jesus ket isu a talaga ti Mesias. (Aramid 2:41; 8:36; 22:16) Aniat’ kurang kadagita kakasta itatta? Apay a saanda pay nga innala ti addang nga aw-awagan ti Biblia a “ti dawat ti maysa a nadalus a konsiensia iti Dios”? (1 Pedro 3:21) No makitkitayo ti bagiyo nga adda iti daytoy a situasion​—nga ammoyo ti kinapudno ngem agalikakakayo a mangaramid ti maysa a banag iti dayta​—matmatanyo koma daytoy nga artikulo kas naisagana a gaput’ dakkel a panagayat kadakayo.

Panangparmek kadagiti Lapped Agturong ti Bautismo

8. No dikay pay pulos nagbalbalin a nasayaat nga estudiante, aniat’ nainsiriban a kurso nga alaenyo itan?

⁸ Ania ngata ti makatuben iti dalanyo? Impakita ti napalabas nga artikulo a mabalin a dadduma makitkitada ti personal a panagadal kas maysa a parikut. Inikkannatay ti Dios kadagiti nakaskasdaaw nga isip, ket namnamaennatayo a mangusar kadakuada a pagserbi kenkuana. Dadduma a tattao a di pulos makaammo nga agbasa idi ket impakatda ti bagida iti kamaudianan iti dayta a trabaho tapno makaadalda pay ti ad-adu maipapan iti Dios ken ti pangpanggepna. Dakayo ngay? No ammoyon ti agbasa, talaga kadi nga agad-adalkayo, kas inaramid dagiti taga Berea, “nga inaldaw a sinuksukimatda dagiti Kasuratan” tapno makita no pudno dagitoy a banag? Sinirarakyon aya “ti kaakaba ken kaatiddog ken ti kangato ken kauneg” ti kinapudno? Nagkalikayon aya ti nauneg iti Saot’ Dios? Nakitayo kadin no kasano a talaga ti kinaragsak dayta? Napatanoryo kadin ti pudpudno a tarigagay a mangammo iti pagayatan ti Dios? Addaankay kadi ti pudpudno a panagbisin iti kinapudno?​—Aramid 17:10, 11; Efeso 3:18.

9. Aniat’ umiso a banag nga aramidenyo no addaankay problema iti maysa nga adda iti kongregasion?

⁹ No maminsan agkedked dagiti tattao gapu iti pudpudno wenno maipagpagarup a parikutda iti maysa nga adda iti kongregasion. Adda kadi asinoman a nakaopendir kadakayo? Ngarud surotenyo ti pagannurotan nga impamatmat dagiti sasao ni Jesus: “Inka ibaga kenkuana ti basolna a dakdakayo.” (Mateo 18:15) Mabalin a makellaatkayo a makakita a ti tao dina pay ammo nga naopendirnakayo. Ngem uray pay no ammona, mabalin pay ketdi a ‘maalam ni kabsatmo,’ kas kinuna ni Jesus. Mabalin pay ketdi nga isut’ matulongam a mangliklik iti panangitibkolna manen iti sabali. Mainayon pay, no panunotenyo dayta, asino aya ti talaga a pagserserbianyo​—dayta a tao wenno ti Dios? Limitado aya ti ayatyo iti Dios ta palubosanyo pay ti aniaman a biddut ti imperpekto a tao a mangsinga iti panagayatyo Kenkuana?

10, 11. Aniat’ rebbeng nga aramidenyo no adda nalimed a basol nga isut’ mangtengtengngel kadakayo?

¹⁰ Ti nalimed a basol mabalin a lapdanna ti maysa a tao manipud panagpabautismo. Mabalin a daytoy ket napasamaken iti nakabaybayag, wenno mabalin a daytat’ agtultuloy a dakes a padron. No problema daytoy kadakayo, saan kadi a tiempon a palintegen dayta a banag? (1 Corinto 7:29-31) Adu iti ili ni Jehova kinasapulan a balbaliwanda ti panagbiagda. Kuna ti Biblia: “Agbabawikayo, ngarud, ket agsublikayo tapno mapunas dagiti basbasolyo, iti kasta umayto dagiti aldaw ti bang-ar aggapu iti sanguanan ni Jehova.”​—Aramid 3:19.

¹¹ Aniaman ti naar-aramidanyo iti napalabasen, mabalinyo ti agbabawi, agbaliw, ken dawaten ti pammakawan ti Dios. “Papatayenyo, ngarud, dagiti kamkamengyo nga addada iti rabaw ti daga, nga isuda ti pannakikamalala, ti kinarugit, dagiti derrep, dagiti dakes a tarigagay . . . Yantangay uksobenyo daydi daan a personalidad, agraman dagiti ar-aramidna, ket ikawesyo ti baro a personalidad, isu a mapabpabaro iti pannakaammo nga umasping iti Daydiay namarsua kenkuana.” Maitunosyo ti panagbiagyo kadagiti daldalanna, a tagiragsaken ti nadalus a konsiensia, ken maaddaan ti namnama ti biag nga agnanayon iti nalinteg a baro a lubongna. Saan kadi a maikari dayta iti aniaman a panagregget nga alaenyo?​—Colosas 3:5-10; Isaias 1:16, 18; 1 Corinto 6:9-11; Hebreo 9:14.

12. Aniat’ aramidenyo no ti sigarilio, panangabuso ti alkohol, wenno makaadikto a droga ket lapdannakay a maaddaan ti nadalus a konsiensia?

¹² Ti kadi panagsigarilio, panangabuso ti alkohol, wenno adiksion ti droga lapdannakay a maaddaan ti nadalus a konsiensia? Di met aya dagita a mamagpeggad iti biag a bisio ipakitana ti di panagraem iti nakaskasdaaw a sagut ti Dios a biag? No dagita a bisio laplapdannakayo, pudno a tiempon a korehiren ida. Maikari aya dagitoy a bisio iti biagyo? Kuna ni Pablo: “Agdalustay koma iti isuamin a kinarugit ti lasag ken espiritu, nga an-anayentayo ti kinasanto iti panagbuteng iti Dios.” Umdas aya ti panangapresiaryo kadagiti nadalus ken nalinteg a daldalan ti Dios tapno aramidenyo dayta?b​—2 Corinto 7:1.

Dagiti Material a Bambanag

13, 14. (a) Aniat’ kuna dagiti Kasuratan maipapan kadagiti namaterialan a kalat? (b) Apay a nasken nga ipangpangruna dagiti nailangitan a bambanag?

¹³ Ti lubong itatta ket ikabkabilna ti balligi ken “ti kinapalangguad ti panagbiag” a nangnangruna iti ngangngani isuamin. Ngem ni Jesus inyarigna “dagiti agagawa itoy a sistema dagiti bambanag ken ti makaallilaw a pannakabalin ti kinabaknang” kas “kalkalunay” wenno sisiit a di mangpalung-aw ti sao ti Dios. Insaludsodna met: “Ania ti magunggona ti tao no maalananto ti amin a lubong ket mapukawnanto ti kararuana?”​—1 Juan 2:16; Marcos 4:2-8, 18, 19; Mateo 16:26.

¹⁴ Intudo ni Jesus a ti Dios inyurnosna a dagiti tumatayab makakitada iti taraonda ken dagiti lirio agsabongda ti nakapimpintas. Sana insaludsod: “Anianto ketdi kadakayo a napatpategkayo nga adayo ngem dagiti tumatayab? . . . Dinto aya ad-adda pay [a ti Dios] kawesannakayo!” Nainsiriban, imbaga kadatayo ni Jesus a “dikay agagawa” maipapan kadagiti material a bambanag. Kinunana: “Agtultuloy a birukenyo ti pagarian [ti Dios], ket dagitoy a bambanag mainayondanto kadakayo.” Intudona a rebbeng nga ipangpangrunatayo dagiti nailangitan a bambanag agsipud ‘ta no adino ti yan ti gupityo, addanto met idiay ti pusotayo.’​—Lucas 12:22-31; Mateo 6:20, 21.

Nadiosan a Serbisio nga Addaan Tulong ti Dios

15. Ania a nagsayaat a pammaregta ti itden kadatayo ti ulidan dagiti umuna-siglo a Kristiano?

¹⁵ Ti kadi panangaskasaba kadagiti dadduma kasla mangiparang ti parikut kadakayo? Ti kadi panagbabain ti manglaplapped kadakayo? No kasta, nasken a laglagipenyo nga uray met dagiti Kristiano idi umuna a siglo addaanda ti kasta met laeng a rikrikna nga adda kadatayo itatta. Ti Dios saanna a pinili dagiti adu a mamasirib ken mannakabalin, no di ket pinilina “dagiti bambanag a minamaag ti lubong, tapno babainenna dagiti napigsa.” (1 Corinto 1:26-29) Dagiti mannakabalin a papangulo ti relihion ti nangbusor kadagitoy “gagangay” a tattao ken binilinda ida nga isardengda ti panangasabada. Aniat’ inaramid dagiti Kristiano? Nagkararagda. Dimmawatda iti Dios iti kinatured, ket intedna dayta kadakuada. Kas resultana, ti mensaheda pinunnona ti Jerusalem ken iti kamaudianan yinugyogna ti intero a lubong!​—Aramid 4:1-4, 13, 17, 23, 24, 29-31; 5:28, 29; Colosas 1:23.

16. Aniat’ intay maadal manipud iti nagdakkel nga “ulep dagiti saksi” a nailadawan iti Hebreo kapitulo 11?

¹⁶ Gapuna, ti buteng iti tao di koma pulos manglapped kadatayo iti panagserbi iti Dios. Saritaen kadatayo ti Hebreo kapitulo 11 maipapan ti nagdakkel nga “ulep dagiti saksi” a nagbuteng, saan nga kadagiti tattao, no di ket iti Dios. Rebbengtay nga ipakita ti umas-asping a pammati. Insurat ti apostol: “Gapuna datayo met idinto nga adda iti aglawlaw kadatayo ti kasta unay nagdakkel a kaadu dagiti saksi, iwagsaktayo ti amin a pakadagsenan ken ti basol a manglawlaw a silalaka kadatayo, ket tarayentayo koma a siaanus ti tarayen a naikabil iti sanguanantayo.”​—Hebreo 12:1.

17. Ania a pammaregta ti inted ti Dios babaen ken Isaias?

¹⁷ Ti Dios makaipaay ti dakkel a tulong kadagiti adipenna. Ti Namarsua iti uniberso ti nagkuna ken Isaias: “Ngem dagiti agpannuray ken ni Jehova pabaruendanto ti pigsada. Agpangatodanto a sipapayak a kasla agila. Agtaraydanto ket dida mabannog; magnadanto ket dida agkapuy.”​—Isaias 40:31.

18. Kasanot’ mabalinyo a panangparmek iti kinamanagbabain tapno makiraman iti panangaskasaba ti Pagarian?

¹⁸ Dagiti maingel ken naragsak a Saksi a makitkitayo iti lokal a kongregasion ket bassit laeng a paset ti nasurok ngem tallo ket kagudua a milion a nareregta nga ad-adipen iti intero a daga. Pagrag-oanda ti pannakipasetda iti trabaho nga impadto a mismo ni Jesu-Kristo kadagitoy a sasao: “Daytoy naimbag a damag ti pagarian maikaskasabanto iti amin a mapagnaedan a daga kas pammaneknek kadagiti isuamin a nasion; ket iti kasta umayton ti panungpalan.” No ti pannakiraman iti panangaskasaba ti Pagarian mangiparang ti problema kadakayo uray no kualipikadokayo a mangaramid iti dayta, apay a dikay kiddawen ti maysa a Saksi a nalaing iti ministerio a palubosannakayo a kumuyog kenkuana a makiraman iti panangaskasaba? Talaga a ti Dios ket mangted “pannakabalin nga ad-adda ngem ti gagangay,” ket mabalin nga agsiddaawkayo a makakita nga anian a ragsak a talaga daytoy nadiosan a serbisio.​—Mateo 24:14; 2 Corinto 4:7; kitaenyo met ti Salmo 56:11; Mateo 5:11, 12; Filipos 4:13.

19. Ania a trabaho a panangisuro ti imbilin ni Jesus nga aramiden dagiti paspasurotna?

¹⁹ Namnamaen ni Jesus a dagidiay mangapresiar ti mensahe ti Pagarian ket agtignayda iti dayta. Kunana: “Inkayo ngarud ket agaramidkayo ti ad-adalan kadagiti amin a nasion, ket bautisaranyo ida iti nagan ti Ama ken ti Anak ken ti nasantuan nga espiritu, nga isursuroyo kadakuada nga aywananda dagiti isuamin a banag nga imbilinko kadakayo.”​—Mateo 28:19, 20.

20. No umab-abantekayon iti naespirituan, ania a saludsod ti dandanin a maiyanatup?

²⁰ Ti kadi panangapresiaryo kadagiti bendision ti Dios, iti “nasudi a dara” ni Jesus, ken iti nakaskasdaaw a namnama ti biag nga agnanayon ti mamagtignay kadakayo? (1 Pedro 1:19) Intunosyon aya ti biagyo kadagiti nalinteg a pagannurotan ti Dios? Makiramramankay aya a regular iti panagaramid ti ad-adalan? Tinallikudanyon aya ti bagiyo ken indedikaryon ti biagyo iti Dios? No ti sungbat kadagitoy amin a salsaludsod ket piho a wen, mabalin a tiempon nga isaludsod iti maysa kadagiti panglakayen ti kongregasion nga at-atendaranyo ti isu met laeng a saludsod ti manamati nga Etiope ken Felipe: “Ania ti makapawil kaniak a mabautisaran?”​—Aramid 8:36.

[Dagiti Footnote]

Malagipyo Pay Aya?

◻ Ania dagiti adda a naisangsangayan a rasontayo nga agyaman iti Dios?

◻ Ti pammati ken apresasion tignayennatayo a mangaramid iti ania?

◻ Ania dagiti parikut a mabalin a manglapped kadatayo iti panagtulnog iti Dios, ket aniat’ intay maaramidan kadakuada?

◻ Ania a salsaludsod ti mabalin nga iyimtuod dagiti tattao a di pay nabautisaran iti bagbagida?

[Kahon iti panid 18]

‘Aniaak a kita ti “daga”?’

Nangted ni Jesus ti ilustrasion maipapan ti maysa a tao a napan nagmula. Dadduma a bin-i nagtinnag iti igid ti dalan ket tinuktok dagiti tumatayab. Dadduma nagtinnagda kadagiti kabatuan nga awan unay ti dagana. Dagitoy ti nagtubo, ngem idi nakatangkayagen ti init, nalaylayda ken natayda. Kaskasdi dadduma a bin-i nagtinnagda kadagiti kasisiiitan ket naleppesda. Kuna ni Jesus a dagitoy tallo a grupo irepresentarda: umuna, ti tao a “makangngeg ti sao maipapan ti pagarian ket dina maawatan”; maikadua, daydiay umawat ti sao ngem maitibkol babaen iti pudot ti “rigat wenno pannakaidadanes”; ket ti maikatlo, ti tao a gapu “ti agawa itoy a sistema dagiti bambanag ken ti panangallilaw dagiti kinabaknang leppesenda ti sao.”

Ngem imbaga met ni Jesus ti maysa pay a bin-i a nagtinnag iti nasayaat a daga. Kunana: “Daytoy ti dumngeg iti sao ket maawatanna, isu a mangted ti bunga.”​—Mateo 13:3-8, 18-23.

Nasayaat nga isaludsod iti bagbagitayo: ‘Aniaak a kita ti “daga”?’

[Kahon iti panid 19]

Natayda a maipaay iti pammatida

Adda aya ammoyo a kaykayatna lat’ matayen imbes a salungasingen ti pammatina? Rinibo kadagiti Saksi ni Jehova ti nangaramid ti kasta. Idiay The Nazi State and the New Religions: Five Case Studies in Non-Conformity, insurat ni Dr. Christine E. King: “Maysa iti kada dua a Saksi nga Aleman ti naibalud, maysa iti uppat ti nakapukaw ti biagda.”

Idi dagiti pagbutbutngan kadagiti kampo nagpatinggan iti kamaudiananna idi 1945, “ti bilang dagiti Saksi immadu ken awan naar-aramid a pannakikompromiso.” Idiay The Nazi Persecution of the Churches, insurat ni J. S. Conway maipapan kadagiti Saksi: “Awanen sabali a sekta ti nakaipakita ti umas-asping a determinasion iti sango ti naan-anay a puersa ti terorismo dagiti Gestapo.”

Dagiti Saksi ni Jehova saanda a naidaddadanes gaput’ politika wenno rasa. Imbes ketdi, nagsagabada nga interamente gaput’ ayatda iti Dios ken ti saanda a panangsalungasing kadagiti nasanay-Biblia a konsiensiada.