“Aramidenyo Amin a Bambanag a Pakaidayawan ti Dios”
Dagiti Tampok Manipud Umuna a Corinto
TI DAYAG ni Jehova a Dios nasken unay kadagiti amin nga agdaydayaw kenkuana “iti espiritu ken kinapudno.” (Juan 4:23, 24) Gapu itoy, imbaga ni apostol Pablo kadagiti padana a Kristiano idiay kadaanan a Corinto: “Uray mangankayo wenno uminumkayo wenno uray ania nga aramidenyo, aramidenyo amin a maipaay iti dayaw ti Dios.” (1 Corinto 10:31) Ti panangaramid iti daytoy sapulenna nga akseptarentayo ti dalan ni Jehova a panangresolbar kadagiti problematayo iti daytoy materialistiko, imoral a lubong a naigamer iti ulbod a relihion.
Kasapulan dagiti Kristiano a taga Corinto ti nadiosan a tulong tapno maresolbarda dagiti parparikutda, ta agbibiagda iti nabaknang, imoral a siudad a napunno kadagiti ulbod a relihion. Nagsaad iti naisungyot a daga iti nagbaetan ti Grecia nga adda iti kontinente ken ti Peloponnisos, ti Corinto ket kabisera ti probinsia a Romano nga Acaya ken napattapatta ti populasionna a 400,000. Imbangon ni Pablo ti kongregasion sadiay idi agarup 50 K.P.—Aramid 18:1-11.
Nagsurat dagiti taga Corinto ken Pablo nga agsalsaludsod maipapan iti panagasawa ken panagsida ti karne a naiyatang kadagiti didiosen. (7:1) Isut’ mariribukan gapu kadagiti panagsisinasina ken iti maysa a kaso ti nakaro nga imoralidad nga adda iti tengngada. Kasapulanda ti pammagbaga maipapan iti umiso a panangrambakda ti Pangmalem ti Apo. Adda pay peggad ti apostasia, ken kasapulan ti kongregasion ti balakad maipapan iti panagayat. Gapu kadagita a rason, insurat ni Pablo ti umuna a naipaltiing a suratna kadagiti taga Corinto manipud Efeso iti agarup 55 K.P. Ngem uray datayo mabalintay met ti magunggonaan iti dayta.
Nasken ti Panagkaykaysa ken ti Moral a Kinadalus
No “aramidentay amin a bambanag a maipaay iti dayaw ti Dios,” ditayto suroten ti asinoman a mangpatpataud ti panagsisinasina iti kongregasion—maysa kadagiti parikut a naipasango kadagiti taga Corinto. (1:1–4:21) Pinatigmaanan ni Pablo ida nga ‘agsaoda koma iti maymaysa a banag ken maymaysa a panagrikna.’ Maadda ti panagkaykaysa no surotentayo daytoy a balakad ken sukayentayo dagiti naespirituan a kualidad. Imbes nga agpasindayag iti asinoman a managbasol a tao, laglagipentay koma a nupay ‘nagmula ken nagsibugtayo, ti Dios ti mangpadakkel iti dayta’ iti naespirituan. Dagidiay natatangsit idiay Corinto awananda iti aniaman a dida inawat; gapuna ditay koma ikukuenta ti bagbagitayo a nasaysayaat ngem kadagiti kapammatiantayo. Ti kasta a napakumbaba nga espiritu tulongannatayo a mangipamatmat ti panagkaykaysa.
Tapno agtalinaed ti panagkaykaysa, masapul a dagiti nadutokan a panglakayen agtignayda koma a mangsalimetmet iti naespirituan a kinadalus ti kongregasion. (5:1–6:20) Yantangay ti “bassit a lebadura pabussogenna ti intero a masa,” masapul a dagiti awan panagbabawina a mannakiabig, tattao a naagum, managdaydayaw ti ladawan, mannakiapa, mammartek, wenno dagiti nasuitik ket masapul a mailaksidda. Ti moral a kinarugit, a mangtulaw iti templo ti Dios, di rebbeng a mapalubosan iti ili ni Jehova. Imbes ketdi, masapul nga agaramidda kadagiti bambanag a mangidayaw iti Dios.
Ipakitat’ Konsiderasion kadagiti Dadduma
Tapno ‘maaramid ti isuamin a bambanag a pakaidayawan ti Dios,’ masapul ti intay panangiyaplikar ti balakad ni Pablo iti panagasawa ken kinawaywayas. (7:1-40) Dagidiay pinagkaysa ti panagasawa itdenda koma ti seksual nga annongda nga addaan konsiderasion. Ti kasado a Kristiano rebbeng a di makisina manipud di mamati nga asawana, ta ti panagtiponda mabalin a makatulong iti daydiay maysa a makagun-od ti pannakaisalakan. Nupay ti panagasawa mangyeg ti ad-adu a panagagawa, ti panagwaywayas ket manggungona iti daydiay agtarigagay a tumulong kadagiti dadduma iti naespirituan babaen ti panagserbi iti Apo nga awan ti pakasingsingaanna.
Ti panangipakita ti konsiderasion iti naespirituan a pagimbagan dagiti dadduma ket annongen amin dagiti Kristiano, agwaywayas man wenno naasawaanen. (8:1–10:33) Gapu tioy, nabalakadan dagiti taga Corinto a dida itibtibkol dagiti dadduma babaen ti pannangan ti taraon a naidaton kadagiti didiosen. Tapno lisian ti pananglapped ti asinoman iti panangakseptarda ti naimbag a damag, di pay ginundawayan ni Pablo ti kalinteganna nga umawat ti namaterialan a tulong. ‘Ginubatna ti bagina tapno kalpasan ti panangaskasabana kadagiti dadduma, isut’ saanto met a mapagtalaw.’ Ti panangipapuso kadagiti kapadasan ti managbasol nga Israel idiay let-ang tulongannatayo a mangliklik ti panagdaydayaw ti didiosen ken ti kinadakes. Mainayon pay, ‘ti panagaramid ti isuamin a bambanag a pakaidayawan ti Dios’ ket tulongannatayo a manglisi iti panangitibkol ti asinoman.
Ipakita ti Panagraem ken Taginayonen ti Kinaurnos
Ti ‘panangaramid ti isuamin a bambanag a pakaidayawan ti Dios’ kalikagumanna ti intay panangipakita ti panagraem. (11:1-34) Ti maysa a Kristiano a babai idi umuna a siglo impakitanat’ panagraemna iti kinaulo babaen ti panagdalungdongna no agkarkararag wenno agipadpadto iti kongregasion. Ti umas-asping a panagraem iti kinaulo ipakpakita met dagiti nasantuan a babbai itatta. Mainayon pay, tapno maliklikan ti panagbalin kas kadagiti taga Corinto nga agkasapulan ti pannubngar, masapul nga ipakitatay amin ti panagraem iti Pangmalem ti Apo.
Tapno “maaramidan ti isuamin a bambanag a pakaidayawan ti Dios,” masapul nga idaulotayo ti panaggigimong iti naurnos a pamay-an. (12:1–14:40) Idi nagtataripnong dagiti immuna a Kristiano, dagiti sagut ti espiritu kas ti panagsao ti nadumaduma a pagsasao ket nausarda a buyogen ti panagraem ken panangipateg iti gubuayan ken panggepda. Nupay awanantayon kadagitoy a sagsagut itatta, makaiyegtay ti dayaw iti Dios babaen ti panangiparangarang ti ayat, a manglab-aw amin kadakuada. Idaydayawtay met ni Jehova gapu ta organisado unay dagiti panaggigimongtayo, ken sidadayaw nga iyap-aplikartayo ti balakad ni Pablo: “Ngem maaramid koma dagiti isuamin a banag iti natakneng ken naurnos.”
Ti ‘panangaramid ti isuamin a bambanag a pakaidayawan ti Dios’ kalikagumannatay met a mangraem iti doktrina ti Biblia ken agtakder a natibker iti naespirituan. (15:1–16:24) Nalabit naimpluensiaanda iti pilosopia a Griego, dagiti dadduma idiay kongregasion ti Corinto kunada: “Awan ti panagungar dagiti natay.” (Idiligyo ti Aramid 17:18, 32.) Mabalin a pinetpetanda ti apostata a panangmatmat nga awanto ti masanguanan a panagungar no di ket linak-amen dagiti sibibiag a Kristiano ti maysa a simboliko, naespirituan a panagungar. (2 Timoteo 2:16-18) Sinuportaran ni Pablo ti pudno a namnama babaen ti panangisitarna ti panagungar ni Jesus ken impakitana met a dagiti napulotan a Kristiano masapul a matayda tapno mapagungardanto iti imortal a nailangitan a biag. Kadagiti dadduma met a pamay-an, dagiti sasaona tulongannatay a mangliklik ti apostasia ken “agtakder a sititibker iti pammati.”
Kanayon nga Aramiden dagiti Bambanag a Pakaidayawan ti Dios
Ti balakad ni Pablo idiay Umuna a Corinto ket makagunggona itatta kas met idi umuna a siglo K.P. Tignayenna dagiti agdama a Saksi ni Jehova nga agserbi iti Dios iti panagkaykaysa kas nadalus nga ili. Dagiti sasao ni Pablo rebbeng a tignayennatayo a nakonsiderar kadagiti sabsabali ken mangipakita ti maiyanatup a panagraem. Ti kinuna ni Pablo pabilgennatay met a mangatipa iti apostasia ken agtakder a sititibker a maipaay iti pudno a pammati.
Pudno unay, naimpusuan koma a tarigagay ti tunggal matalek nga adipen ni Jehova ti mangbendito kenkuana, mangiyanunsio ti Pagarianna, ken mangidayaw ti nasantuan a naganna. (Salmo 145:1, 2, 10-13) Kinapudnona, ti umuna a surat ni Pablo kadagiti taga Corinto tulongannatayo nga “aramiden ti isuamin a bambanag a pakaidayawan ti Dios.”
[Kahon/Ladawan iti panid 24, 25]
SIGURADO A MATAY: Nasursurok ngem naminsan kadagiti suratna kadagiti taga Corinto, insingasing ni Pablo ti ipapatay idiay arena. Kas pangarigan, insuratna: “Ta pagarupek a ti Dios inkabilnakami nga apostol a maipanayag a maud-udi a kasla nakedngan iti ipapatay, ta naaramidkami a bubuyaen ti lubong, dagiti anghel, ken dagiti tattao.” (1 Corinto 4:9) Mabalin a pampanunoten ni Pablo dagiti pabuya ti bestiarii (lallaki a nakilablaban kadagiti narungsot nga an-animal) ken dagiti gladiador (lallaki a nakidangadang kadagiti padada a lallaki). Dadduma nakilabanda gaput’ tangdan, ngem dagiti kriminal napilitanda a lumaban. Idi damo napalubosanda nga agusar kadagiti igam, ngem iti kamaudianan dagitoy a balud nairuarda a silalamolamo, awan kadepedepensada, ken siguradoda a matay.
Kadagiti “anghel” ken kadagiti “tattao” (saan laeng nga iti “lubong” ti sangatauan) kas managbuya, arig dagiti apostol dagidiay ngangngani matay iti kasta a maudin a nadara a bubuyaen. Kuna ni Pablo nga isu “nakikabil kadagiti narungsot nga animal idiay Efeso,” ngem dadduma pagduaduaanda a ti umili a Romano maipasango iti daytoy ket kunada a mabalin tuktukoyenna dagiti kas animal a bumusbusor kenkuana. (1 Corinto 15:32) Kaskasdi, ti sasao ni Pablo a ti Dios ti nangilisi kenkuana “manipud iti kasta a dakkel a banag kas ipapatay” idiay distrito ti Asia (nga yan ti Efeso) ket ad-adda a maiyanatup iti kapadasan kadagiti pudpudno a narungsot nga animal idiay arena ngem iti natauan nga ibubusor laeng.—2 Corinto 1:8-10; 11:23; Aramid 19:23-41.
[Kahon/Ladawan iti panid 25]
MATMATAN A KANAYON TI GUNGGONA: Inaramat ni Pablo ti ramramit dagiti ay-ayam ti kadaanan a Griego a mangiyilustrar kadagiti nasken a punto. (1 Corinto 9:24-27) Kadagiti a salisal kas iti Isthmian Games a maang-angay kada dua a tawen idiay asideg ti Corinto, ti programa ket buklen dagiti lumba, boksing, ken dadduma pay nga ay-ayam. Bayat ti panagsagsaganada kadagitoy a panagsisinnalisal, masapul a dagiti lumulumba ken boksingero agteppelda, agbiagda babaen kadagiti nasalun-at a bassit a dieta, ken saanda nga umin-inum ti arak iti sangapulo a bulan. Imbes a kadagiti agrupsa a korona a pino wenno laurel a mait-ited kadagiti mangab-abak iti Isthmian Games, nupay kasta, pagreggetan ti napulotan a Kristiano ti di agrupsa a balangat ti imortal a biag. Tapno magun-odan dayta a premio, masapul nga ipamaysana dagiti matana iti dayta ken agteppel. Ti isu met laeng a prinsipio agaplikar kadagiti Saksi ni Jehova a mangmatmatmat iti awan inggana a biag ditoy daga.