Itultuloyyo ti Agmula ti Bukel—Padakkelento ni Jehova
KAS INSALAYSAY NI FRED METCALFE
IDI karrugi ti 1948, kabayatan ti panagbalay-balay a ministeriok, sinarungkarak ti maysa a bassit a pagtalunan iti away ti Cork idiay abagatan ti Ireland. Idi inlawlawagko iti mannalon no asinoak, limmabbaga ti rupana. Isut’ nakapungtot, inyikkisna a maysaak a Komunista, ket nagtaray tapno alaenna ti pagtalonna a tinidor. Awan panagpangpangadua, timmarayak a pimmanaw iti arubayan ti talon ket tinarayko a sinakayan ti bisikletak a pinanawak iti igid ti kalsada. Kasta unay ti panagsuek ti turod sadiay, ngem nagkuy-atak a nagpababa iti kapartak a kabaelak, diak timmaltaliaw, ta napanunotko ti mannalon a mangipalpalladaw ti tinidorna kaniak a kasla ti gayang.
Nairuamakon kadagiti kakasta a reaksion iti dua a tawen manipud idadatengko iti Republika ti Ireland manipud Inglatera kas maysa nga espesial payunir idi 1946. Ti bassit a grupo dagiti manangaskasaba ti Pagarian a nakikaduaak, agarup 24 laeng ti bilangda, napadasandan ti nakaad-adu a pannakabusbusor ken pannakaabusar. Ngem nagtalekak a ti espiritu ni Jehova inton agangay mangpataudto kadagiti bunga.—Galacia 6:8, 9.
Sakbay a salaysayek no kasano a rimmang-ay dagiti bambanag, nupay kasta, palubosandak a mangibaga kadakayo ti sangkabassit maipapan ti nasapsapa a biagko ken ti panagsanay a nangkabal kaniak iti sidong dagiti kakasta a narigat a sirkumstansia.
Naimbag nga Ulidan ti Nagannak ken Panangsanay
Nasapa a naammuan ti amak ti kinapudno idi 1914. Bayat panagawidna manipud ay-ayam ti soccer idiay Sheffield, Inglatera, nabasana ti maysa tract ti Biblia a nangilawlawag ti kasasaad dagiti natay. Simmarungkaren iti adu a simbaan iti panangsapsapul ti sungbat iti salsaludsodna ngem bassit laeng a balligi. Ti nabasana itan iti dayta tract ti nangparagsak kenkuana. Kiniddawna ti innem a tomo ti Studies in the Scriptures nga inyanunsio ti tract, ket sipapasnek a binasana dagitoy, masansan kadagiti oras ti parbangon. Alisto a nabigbig ni Dad ti kinapudno.
Di nagbayag nangrugin a makitimpuyog iti lokal a kongregasion dagiti Saksi ni Jehova, pannakitimpuyog a nagpaut iti 40 a tawen, a kaaduan dagita nagserbi kas mangidaulo a manangaywan. Nagpaay pakaay-ayuan ni tatangko, dua kadagiti kakabsatna a lallaki ken amin dagiti tallo a kakabsatna a babbai inawatda ti kinapudno. Maysa kadagiti kakabsatna a lallaki nangasaba iti maysa nga agtutubo a katulongan iti paglakuan, ket isu ken ti kabsatna a babai agpadpada a nagbalinda a dedikado, napulotan a Kristiano. Ti amak ken ti kabsatna a lalaki inasawada dagitoy dua nga agtutubo a babbai.
Iti pamiliak maysaak kadagiti uppat nga ubbing a lallaki a napadakkel iti “panangaywan ken pammagbaga ti Apo.” (Efeso 6:4, King James Version) Maragsakanak ta nagreggetan dagiti nagannakko ti panangimula ti kinapudno kadakami. Iti daydi a tiempo awan dagiti publikasion nga espesial a nadisenio a pangtulong kadagiti nagannak iti panangisuro kadagiti annakda dagiti kinapudno ti Biblia; ngem naaddaankami ti regular a panagadal Biblia ti pamilia a mamindua iti makalawas nga inusarmi ti libro a The Harp of God, kasta met ti regular a diskusion ti teksto para ti aldaw.—Deuteronomio 6:6, 7; 2 Timoteo 3:14, 15.
Ni nanang ken tatangko ket nakaskasdaawda met nga ulidan iti apresasionda kadagiti gimgimong ken iti regtada iti ministerio. Kas kanayonan dagiti nagsayaat a naespirituan a kualidad, nasayaat met nga agpakatawa ni tatangko, a naipasana kadagiti annakna. Nangiturong iti naimbag a bungbunga ti nagaget a panagtrabaho dagiti dadakkelko. Amin dagiti uppat nga annakda a lallaki, addada itan kadagiti edad 60, siraragsak nga agserserbida pay laeng ken Jehova.
Iseserrek iti Payunir a Serbisio
Idi Abril 1939, idi agtawenak ti 16, tinurposko ti panageskuelak ket nagbalinak a regular payunir. Nakikadua kaniak ni tatang iti serbisio ti kinapayunir ken impaayannak ti primera-klase a panangsanay. Nagbibiahe babaen bisikleta, nakubreanmi a naan-anay ti amin a teritoriami nga adda iti sangapulo-ket-maysa-kilometro a distansia iti aglikmut ti pagtaenganmi. Iti tunggal aldaw agpadpada a nangalakami ti 50 a bokleta, ket dikam nagawid agingga a naipaimamin dagitoy.
Dua a tawen iti naud-udi naaddaanak pribilehio a madutokan a maysa kadagiti immuna nga espesial payunir idiay Britania. Maysa a rag-o ti umawat itoy a bendision, ngem makapaladingit ti pumanaw manipud naragsak a kinatalged iti maysa a teokratiko a pagtaengan. Idi agangay ken babaen ti tulong ni Jehova, nakibagayak.
Nasinga ti payunir a serbisiok kabayatan ti Gubat Sangalubongan II idi, agraman dua nga agtutubo a Saksi, naibaludak gapu ti isyu ti neutralidad. Idiay Pagbaludan ti Durham, nainagananak kas maysa a YP (Young Prisoner). Kaipapananna daytoy nga agisuotak ti sapin—maysa a mabigbig a disbentaha iti nalamiis a panawen. Panunotenyo laengen ni Wilf Gooch (agdaman a coordinator ti Komitiba ti Sanga idiay Britania), Peter Ellis (miembro ti Komitiba ti Sanga ti Britania), Fred Adams, ken siak—amin kami ti agarup 1.8 a metro ti katayagna—sitatakder a sangsangkamaysa ken sisusuot ti sapin a kasla ubbing nga ages-eskuela!
Annongen—Ireland
Kalpasan pannakawayawayak manipud pagbaludan, nagpayunirak iti nadumaduma a paset ti Inglatera iti tallo a tawen. Kalpasanna immawatak ti annongen a mapaneknekanto agpadpada a makasubok ken makaipaay napalaus a pannakapnek—ti Republika ti Ireland. Ti laeng ammok maipapan ti akin-abagatan nga Ireland ket ngangngani isuamin sadiay ket Romano Katolikoda. Ngem inlaksidko dagiti negatibo a kumento dagiti dadduma ket diak nagkitakit a nangawat ti annongen. Maysa daytoy a tiempo ti panangpalawa ti pudno a panagdayaw, ket masiguradok a ni Jehova, babaen ti nasantuan nga espirituna, tulongannakto.
Kaaduan kadagiti Saksi idiay Republika ti Ireland addada iti kabisera, ti Dublin, adda laeng maysa wenno dua a naiwaras iti sabali pay a lugar. Gapuna, kaaduan a tattao ti di pay nakakitkita ti maysa kadagiti Saksi ni Jehova. Agraman tallo a sabsabali pay nga espesial payunir, rinugiak ti trabaho idiay siudad ti Cork. Di nalaka ti agsapul ti dumdumngeg a lapayag. Kabayatan ti Misada, dagiti papadi kankanayon a mamakpakdaarda maibusor kadakami, nga aw-awagandakami a “dagiti diablo a Komunista.” Namakdaar met dagiti pagiwarnakan maibusor kadagiti trabahomi.
Maysa nga aldaw pukpukisannak ti maysa a barbero nga us-usarenna ti nalinteg a labahas. Kabayatan ti panagpatpatangmi, inimtuodna no ania ti ar-aramidek idiay Cork. Idi imbagak kenkuana, nakapungtot unay ket inlunodnak. Agpigpigerger dagiti imana iti pungtot, ket naaddaanak kadagiti sirmata a rumrummuar iti pagpukisan a napugotan ti ulok! Anian a bang-arko a makapanaw a di nadangran iti puestona!
Naranggas a Managderraaw
No dadduma maipasangokami iti naranggas a managderraaw. Kas pangarigan, iti maysa nga aldaw idi Marso 1948, kupadokami iti panagbalay-balay a ministerio idi a ti kaduak, ni Fred Chaffin, inatakar dagiti managderraaw. Kinamkamat ti bunggoy, nagtaray ni Fred iti pagsardengan ti bus ket nagpakpakaasi iti agmanmaneho ken ti konduktor ti bus para ti tulong. Imbes ketdi, nakitiponda iti panangatakar. Nagtaray ni Fred iti ad-adayo pay iti kalsada ket naglemmeng iti likudan ti nangato a pader a nanglikmut ti balay ti padi.
Kabayatanna, napanko innala ti bisikletak. Tapno makasubliak iti sentro ti siudad, innalak ti makin-uneg a dalan, ngem idi a kumamangakon iti kangrunaan a kalsada, agur-urayen dagiti managderraaw. Dua a lallaki ti nanggammat ti bagko ket impurruakda dagiti linaonna iti angin. Kalpasanna rinuggiandak a dinandanog ken kinugkugtaran. Bigla a nagparang ti maysa a lalaki. Isut’ maysa a polis iti gagangay a kawes, ket pinasardengna ti panangatake, innalanak ken dagiti manangatake iti estasion ti polisia.
Daytoy a panangatake nangipaay ti pakaibatayan ti ‘panangisakit ken pammaneknek iti naimbag a damag.’ (Filipos 1:7) Idi naiyeg ti kaso iti korte, ti polis a nangisalakan kaniak, mismo a Romano Katoliko, nangted ebidensia, ket innem nga indibidual ti napabasol iti panangdangran. Ti kaso impakitana nga addaankam ti kalintegan a mapan iti ruruangan ken nagserbi kas manglapped kadagiti sabsabali a mabalin a panunotenda ti agtungpal iti panangranggas.
Idi damdamona naibilang a nakapegpeggad nga ibaon dagiti kakabsat a babbai kas payunir kadagiti lugar kas ti Cork. Nupay kasta, masansan a kasla nasaysayaat para kadagiti kakabsat a babbai ti sumarungkar kadagiti interesado a babbai. Gapuna, sakbay la unay daytoy a panangatake, ti Sosiedad nangibaon ti dua a nalalaing a payunir a kakabsat a babbai idiay Cork. Ti maysa, ni Evelyn MacFarlane, nga iti naud-udi nagbalin a misionera ken nagsayaat naaramidanna idiay Chile. Ti sabali, ni Caroline Francis, a nangilako ti pagtaenganna idiay London tapno makapagpayunir idiay Ireland, ti nagbalin nga asawak.
Nagtubo dagiti Bukel ti Kinapudno
Nalaklaka koma a panunoten a saysayangenmi laeng ti orasmi nga agimulmula kadagiti bukel ti kinapudno ti Pagarian iti sidong dagiti kakasta a kasasaad. Ti pannakakita ti panagtubo ti kinapudno ditoy ken idiay, nupay kasta, ti nangtaginayon ti panagtalekmi iti pannakabalin ni Jehova a mangpadakkel kadagiti bambanag. Kas pangarigan, naminsan impatulod ti Sosiedad ti nagan ken direksion ti maysa a tao a nagsurat a nangkiddaw ti kopia ti libro a Mapapati Coma Ti Dios. Ti direksion ket idiay Fermoy, maysa a bassit nga ili agarup 35 a kilometro manipud siudad ti Cork. Gapuna nagbiaheak iti bisikletak iti maysa nga agsapa ti Domingo tapno biruken daytoy a tao.
Idi nakagtengak iti Fermoy, inimtuodko dagiti direksion iti maysa a lalaki. “O,” kinunana, “daytat’ sangapulo ket uppat a kilometro pay iti kalsada.” Nagbiaheak manen ket idi agangay dimtengak iti maysa a taltalon iti baba ti kalsada ti away. Ti agtutubo a lalaki a nagkiddaw ti libro ti agtaktakder idiay ruangan ti talon. Idi inyam-ammok ti bagik, kinunana: “Dayta a libro katupagna ti balitok iti pategna!” Naaddaankami ti nasayaat a panagpatang, a diak inkaskason ti 50-kilometro a panagbisikletak nga agawid. Uray pay itan, iti nasurok nga 40 a tawen kalpasanna, napalaus ti ragsakko no makitak dayta “agtutubo” a lalaki, ni Charles Rinn, tunggal tawen kadagiti kumbension. Itatta, addan sangapulo a kongregasion idiay lugar ti Cork.
Kabayatan dagiti 1950, ni Caroline ken siak nagiwaraskami kadagiti bukel ti kinapudno iti dagdaga ti nagtengngaan ti Ireland. Immay ti pammaregta nga agibtur idi 1951 idi a dagiti naemma a tattao kas kada “Lola” Hamilton ken ti manugangna a babai simmungbatda a nadaras. Ni “Lola” Hamilton ti immuna a nabautisaran nga agibumbunannag idiay County Longford.—1 Tesalonica 2:13.
Parikut dagiti paggianan. Idi a ti panangiparit naipapilit kadagiti kasero, kiniddawda a pumanawkami. Gapuna, idi nagsasaganad a napukawmi ti tallo a nagduduma a pagturogan, gimmatangkami ti tolda, ikamen, ken bag a pagturogan ket intugtugotmi ida iti Y a modelo ti Ford. Impatakdermi ti tolda no sadinoman ti pakadanonanmi iti ngudo ti panangasaba iti tunggal aldaw. Iti naud-udi, nakaalakami ti 4-metro ti kaatiddugna a mapagpaguyod a lugan (trailer). Daytat’ bassit laeng, addaan sumagmamano a moderno a pagnam-ayan—ket kasapulan a pagnaenmi ti gudduat’ kilometro tapno mangala ti danum nga inumen—ken awan insulasion, ngem kadakami daytat’ naluhon. Nasubok met ti kinaangawko iti maysa nga aldaw idi a naipagalisak iti nabasa a ramut ti kayo ket nagbaliktadak iti atiddug, akikid, ngem di met unay nauneg, a bubon. Kaskasdi, sinangailimi ti manangaywan ti sirkito ken ti asawana iti dayta a trailer no sarungkarandakami.
No dadduma dagiti naimbag panagpuspusoda mangipakitada ti di ninamnama a panangaasi. Kas pangarigan, napankami idiay Sligo idiay laud ti Ireland idi 1958, walo a tawen kalpasan a ti sabali pay a pagassawaan a payunir ti napapanaw iti ili. Inkararagmi ti tulong ni Jehova tapno makasapulkami ti lugar para ti trailer, ket kalpasan dagiti oras a panagsapsapul, dimtengkami iti maysa a nalawa, di nausar a pagkalian ti bato. Imbaga kadakami ti maysa a lalaki nga agiturturong ti baka iti dalan a ti pamiliana ti akinkua ti pagkalian. “Mabalinmi kadi nga usaren dayta?” dinamagmi, nga imbagami kenkuana nga ahentekami ti maysa a sosiedad ti Biblia. Kinunana a nasayaat.
Di nagbayag kalpasanna inimtuodna: “Ania a Sosiedad ti Biblia ti nakaitimpuyoganyo?” Daytat’ makapadanag a kanito. Imbagami kenkuana a dakami ket Saksi ni Jehova. Napalaus pannakabang-armi, ta nagtalinaed a mannakigayyem. Sumagmamano a lawas kalpasanna, inyawatna kadakami ti maysa a resibo para ti makatawen a renta iti lugar. “Dimi kayat ti aniaman a kuarta,” kinunana. “Ngem ammomi ti ibubusor a sangsanguenyo, gapuna no adda asinoman a mangsaludsod ti kalinteganyo iti daytoy a lugar, adda ti pammaneknekyo.”
Bayat kaaddami idiay Sligo, nadamagmi ti maysa a tao, mabigbigbig nga agtagikua ti paglakuan ken managay-ayam ti soccer, a nangipakita ti interes idi a dagiti napalabas a payunir addada pay laeng iti ili. Bassit laeng ti pannakipagkitana iti walo a tawen, nupay kasta, gapuna pinampanunotmi no ania ngatat’ kasasaadna itan. Ti naraniag nga isem iti rupa ni Mattie Burn idi inyam-ammok ti bagik ti nangted ti sungbat. Dagiti bukel ti kinapudno a naimula tawtawen sakbayna ket di natay. Maysa pay laeng a miembro ti aktibo a bassit a kongregasion idiay Sligo.
Panagbalbaliw dagiti Kababalin
Maysa a lugar a nangiladawan ti bumusbusor a kababalin ti adu kadakami isut’ ili ti Athlone. Idi nangrugi sadiay ti naipamaysa a panangaskasaba kadagiti 1950’s, inyurnos dagiti papadi kadagiti amin nga agnanaed iti maysa a paset ti ili a pirmaanda ti maysa a petision nga agkunkuna a dida kayat nga umawag dagiti Saksi ni Jehova kadagiti ruanganda. Impatulodda daytoy iti gobierno, a namagbalin a nakarigrigat ti trabaho idiay Athlone iti sumagmamano a tawen. Idi naminsan nailasindak ti maysa a grupo dagiti agtutubo ket rinugiandak a binato. Idi nagpuestoak iti sango ti tawa ti maysa a paglakuan, ti akinkua inyawisna a sumrekak iti paglakuanna—tapno masalakniban nga ad-adda ti ti tawana ngem ti pannakasalaknibko—ket pinapanawnak iti pagruaran idiay likud.
Iti nabiit pay, nupay kasta, idi Agosto 1989, idi nangidauloak ti serbisio ti pumpon iti matalek a kabsat a lalaki idiay Athlone, awan maaramidak ngem ti agsiddaaw no kasano a pinadakkel ni Jehova dagiti bambanag sadiay. Malaksid kadagiti miembro ti kongregasion, agarup 50 a lokal a tattao ti siraraem a dimngeg iti serbisio ti pumpon idiay nagpintas a Kingdom Hall nga impatakder dagiti kakabsat.
Espesial a Panagsanay idiay Eskuelaan ti Gilead
Idi 1961, naawisak iti sangapulo-bulan a kurso idiay Watchtower Bible School of Gilead. Daytoy naisangsangayan a kurso ti agpaay laeng kadagiti kakabsat a lallaki, gapuna ni Caroline ken siak impaayanmi ti nainkararagan a panangusig iti awis. Dikam nagsinsina iti 12 a tawen. Mainayon pay, yantangay ti asawak ket addaan nasged a tarigagay nga umatender ti Gilead ken agbalin a misionera, isut’ nagladingit iti saanna a pannakaawis. Ngem, agsipud ta nadayaw panagpampanunotna, inyun-unana ti intereses ti Pagarian ket immanamong a mapanak. Ti kurso ket maysa a nakaskasdaaw a pribilehio. Ngem maysa a rag-o ti agawid ken makiraman iti trabaho idiay sanga nga opisina ti Sosiedad, mangmangted pammaregta kadagiti 200 wenno nasursurok pay a Saksi a nagimulmula ken nagsibsibug idiay Ireland kadagiti nasapa a paset ti 1960.
Sumagmamano a tawen kalpasanna, idi 1979, nakapan ni Caroline idiay sangalubongan a hedkuarter dagiti Saksi ni Jehova idiay New York idi naawisak iti espesial a kurso ti Gilead para kadagiti miembro ti Komitiba ti Sanga. Dayta ti tampok ti nagbalin a maudi a paset ti biagna. Dua a tawen kalpasanna isut’ natay. Nagserbikami a dua iti amin-tiempo a serbisio iti intero a 32 a tawen, di pulos napukaw ni Caroline ti regtana iti serbisio ken Jehova uray ti panagtalekna a parang-ayennanto dagiti bambanag.
Isut’ inil-iliwko iti kasta unay. Ti nakatulong kaniak nga agballigi isut’ artikulo iti magasin nga Agriingkayo! iti daydi a tiempo, a napauluan “Panagsuro nga Agbiag nga Awan ti Inay-ayatyo.” (Hulio 8, 1981) Nagsangsangitak no malaglagipko ti naawan nga asawak, ngem inaramidko ti insingasing ti artikulo ket nagtultuloyak a kupado iti serbisio ken Jehova.
Agtultuloy ti Bendision ni Jehova
Maysa a tawen sakbay daytoy, idi Abril 1980, addaak idi a ni Kabsat Lyman Swingle iti Manarawidwid a Bagi indedikarna ti baro a patakder ti sanga idiay Dublin. Anian a nakaay-ayat a makita dagiti 1,854 a kakabsat idiay tay-ak, nga iti daydi a tiempo inramanna ti Akin-amianan nga Ireland! Ket itan, sangapulo a tawen kalpasanna, ti Yearbook inreportna ti kangatuan a bilang a 3,451 para ti 1990.
Kabayatanna naaddaanak ti kanayonan a bendision. Bayat panagserbik kas mangisursuro iti Kingdom Ministry School, naam-ammok ni Evelyn Halford, maysa a makaay-ayo ken naregta a kabsat a babai nga immakar idiay Ireland a sadiay dakdakkel ti panagkasapulan. Nagkasarkami idi Mayo 1986, ken isut’ napaneknekan a pudno a tulong kaniak iti amin a teokratiko a trabahok.
Iti 51 a tawen ti amin-tiempo a serbisiok nanipud ipapanaw iti eskuelaan, 44 ti nabusbos idiay Ireland. Makaparagsak a makita ti adu a natulongak nga agserserbi pay laeng ken Jehova, dadduma kas papanglakayen ken ministerial nga ad-adipen. Awan panagkedked a maikunak a maysa kadagiti kadakkelan a rag-o a magun-odan ti asinoman isut’ panangtulong ti sabali pay iti dalan ti biag.
Makapabileg pammati a makita ti panagrang-ay ti pudno a panagdayaw iti nadumaduma a lugar idiay Ireland, agpapan pay dagiti naranggas nga ibubusor. Itan, agarup 3,500 nga agibumbunannag ti naitimpuyogen iti nasurok a 90 a kongregasion iti intero a pagilian. Pudno unay, awan pagbeddengan ti kabaelan ni Jehova nga aramiden. Padakkelennanto dagiti bambanag no sigagaget nga agmula ken agsibugtayo. (1 Corinto 3:6, 7) Ammok daytoy a pudno. Nakitak a napasamak dayta idiay Ireland.