Kasanot’ Panagtartarayyo iti Lumba ti Biag?

“Saanyo kadi nga ammo a dagiti makilumba agtarayda amin, ngem maymaysa laeng ti umawat iti gunggona? Agtaraykayo met iti kasta tapno magun-odyo.”​—1 CORINTO 9:24.

1. Iti aniat’ nangiyarigan ti Biblia iti Nakristianuan a kursotayo?

IYARIG ti Biblia ti pananggun-odtayo iti biag nga agnanayon iti lumba. Iti arinunos ti panagbiagna, kinuna ni apostol Pablo panggep iti bagina: “Nakirupakak iti nasayaat a pannakidangadang, naturposko ti tarayek, inaywanak ti pammati.” Ginutugotna dagiti padana a Kristiano a kasta met koma ti aramidenda: “Iwagsaktayo ti amin a pakadagsenan ken ti basol a manglawlaw a silalaka kadatayo, ket tarayentayo koma a siaanus ti tarayen a naikabil iti sanguanantayo.”​—2 Timoteo 4:7; Hebreo 12:1.

2. Ania a makaparegta a panangrugi ti makitatayo iti lumba ti biag?

² Maikanatad ti panangiyarig ngamin ti lumba buklennat’ pangrugian, tarayen, ken pagpatinggaan, wenno kalat. Kasta met iti pamay-an ti naespirituan nga irarang-aytayo nga agturong iti biag. Kas nakitatayon, tinawen a ginasut a ribo a tattao ti nasayaat panangrugida iti lumba ti biag. Kadagiti napalabas a lima a tawen, kas pangarigan, 1,336,429 a tattao ti pormal a nagrugi iti lumba babaen ti dedikasion ken bautismo iti danum. Makaparegta unay ti kasta a napinget a panangrugi. Nupay kasta, ti napateg ket panagtalinaed iti lumba agingga a magtengan ti pagpatinggaan. Ar-aramidenyo aya daytoy?

Ti Lumba ti Biag

3, 4. (a) Kasanot’ panangipaganetget ni Pablo iti kinapateg ti panagtalinaed iti lumba? (b) Kasano a napaay ti dadduma a nangipangag iti balakad ni Pablo?

³ Tapno ipaganetget ti kinapateg ti panagtalinaed iti lumba, ingunamgunam ni Pablo: “Saanyo kadi nga ammo a dagiti makilumba agtarayda amin, ngem maymaysa laeng ti umawat iti gunggona? Agtaraykayo met iti kasta tapno magun-odyo.”​—1 Corinto 9:24.

⁴ Pudno, kadagiti kadaanan nga ay-ayam, maymaysa laeng ti makaawat iti gunggona. Nupay kasta, iti lumba ti biag, maikari ti tunggal maysa iti gunggona. Nasken laeng ti agtalinaed iti kurso agingga a maturpos! Makaparagsak ta adu ti simamatalek a nangtaray iti kurso ingganat’ ngudo ti panagbiagda, kas ken apostol Pablo. Ken riniwriw ti agtartaray pay laeng. Ngem napaay dagiti dadduma nga agtultuloy wenno umabante agturong iti pagpatinggaan. Imbes ketdi, pinalubosanda dagiti dadduma a banag a manglapped kadakuada nga insardengdan ti makilumba wenno nadiskualipikarda iti sumagmamano a pamay-an. (Galacia 5:7) Daytoy koma ti makagapu nga usigentayo no kasanot’ panagtartaraytayo iti lumba ti biag.

5. Idildilig kadi ni Pablo ti lumba ti biag iti mannakisalisal nga ay-ayam? Ilawlawag.

⁵ Mabalin a maisaludsod: Aniat’ adda iti panunot ni Pablo idi kinunana a “maymaysa laeng ti umawat iti gunggona”? Kas nakitatayon, dina kayat a sawen a kadagidiay amin a nangrugi iti lumba ti biag, maymaysanto laeng ti umawat iti gunggona a biag nga agnanayon. Nalawag a saan a kasta, ta masansan a pinagminarna a pagayatan ti Dios nga amin a kita ti tao ket maisalakan koma. (Roma 5:18; 1 Timoteo 2:3, 4; 4:10; Tito 2:11) Saan, dina ibagbaga a ti lumba ti biag ket maysa a salisal nga ikagumaan ti tunggal makilumba nga atiwen dagiti sabali. Pagaammo unay dagiti taga Corinto a dayta a kita ti mannakisalisal nga espiritu ket kadawyan kadagiti atleta iti Isthmian Games, a naikuna a natantan-ok ngem ti Olympic Games idi a tiempo. Ngarud, aniat’ adda iti panunot ni Pablo?

6. Aniat’ ipalgak ti konteksto panggep iti salaysay ni Pablo maipapan iti mannakilumba ken iti lumba?

⁶ Iti panangdakamatna iti ilustrasion ti mannakilumba, salsalaysayen ni Pablo kangrunaanna ti mismo a namnamana maipaay iti pannakaisalakan. Kadagiti immuna a bersikulo, inlawlawagna no kasano nga isut’ nagbannog ken nagregget iti kasta unay iti adu a pamay-an. (1 Corinto 9:19-22) Sana kinuna iti 1Co 9 bersikulo 23: “Ngem aramidek amin a banag gapu iti naimbag a damag, tapno mairamanak kenkuana.” Nabigbigna a ti pannakaisalakanna ket saan a garantisado gapu laeng iti pannakapilina kas maysa nga apostol wenno gapu ta adun a tawen ti binusbosna a nangaskasaba kadagiti sabsabali. Tapno makiraman kadagiti bendision ti naimbag a damag, rumbeng nga itultuloyna nga aramiden amin a kabaelanna gapu iti naimbag a damag. Rumbeng nga isut’ agtaray buyogen nasged a tarigagay a mangabak, nga igaedna ti agtaray a kaslat’ tay makilumlumba iti Isthmian Games, a sadiay “maymaysa laeng ti umawat iti gunggona.”​—1 Corinto 9:24a.

7. Aniat’ kasapulan tapno “agtaraykayo met iti kasta tapno magun-odyo”?

⁷ Adut’ maadaltayo iti daytoy. Nupay tunggal maysa a makilumba kayatnat’ mangabak, dagidiay laeng determinado a mangabak ti mainanama nga agballigi. Gapuna, ditay koma agpampamayan gapu ta nakipasettayon iti lumba. Ditay koma panunoten nga amin ket nasayaat gapu ta ‘addatay iti kinapudno.’ Mabalin nga awittayo ti nagan a Kristiano, ngem adda aya pakakitaan a datayo ket Kristiano? Kas pangarigan, ar-aramidentayo aya dagiti banag nga ammotayo a rumbeng nga aramiden ti maysa a Kristiano​—tumabuno kadagiti Nakristianuan a gimgimong, makipaset iti tay-ak ti ministerio, ken dadduma pay? No wen, makomendaran dayta, ket ikagumaantay koma ti agtalinaed kadagita a nakasaysayaat nga ugali. Nupay kasta, posible aya nga ad-adda a magunggonaantayo iti aramidentayo? Kas pangarigan, kanayon aya a nakasaganatayo nga agkumento kadagiti gimgimong? Ikagkagumaantay aya nga ipakat iti personal a panagbiagtayo dagiti maadaltayo? Sipapanunottayo aya a mangparang-ay kadagiti kinasigotayo iti kasta makaipaaytayo iti naan-anay a pammaneknek agpapan kadagiti lapped a masabettayo iti tay-ak? Situtuloktayo aya nga awaten ti karit ti isasarungkar manen kadagiti interesado ken panangidaulo kadagiti panagadal iti Biblia iti pagtaengan? “Agtaraykayo met iti kasta tapno magun-odyo,” indagadag ni Pablo.​—1 Corinto 9:24b.

Agteppel kadagiti Isuamin a Banag

8. Aniat’ nalabit nangtignay ken Pablo a nangparegget kadagiti padana a Kristiano nga ‘agteppelda kadagiti isuamin a banag’?

⁸ Iti unos ti panagbiagna, adun ti nakita ni Pablo nga imminayad, simmiasi, wenno simmuko iti lumba ti biag. (1 Timoteo 1:19, 20; Hebreo 2:1) Isut’ gapuna a maulit-ulit a pinalagipanna dagiti padana a Kristiano nga addada iti napinget ken agtultuloy a salisal. (Efeso 6:12; 1 Timoteo 6:12) Tinukoyna pay ti ilustrasion ti mannakilumba ket kinunana: “Maysa pay, tunggal tao a makipaset iti salisal agteppel kadagiti isuamin a banag.” (1 Corinto 9:25a) Iti panangibagana iti daytoy, tuktukoyen ni Pablo ti maysa a banag nga ammo unay dagiti Kristiano a taga Corinto, nga isu ti nainget a panagsanay a sursuroten dagiti mannakisalisal iti Isthmian Games.

9, 10. (a) Kasano nga iladawan ti maysa a gubuayan dagiti mannakisalisal iti Isthmian Games? (b) Aniat’ nangnangruna a makapainteres iti dayta a panangiladawan?

⁹ Adtoy ti napatak a pannakailadawan ti agsansanay a mannakisalisal:

“Sikukontento ken situtulok nga agtungpal kadagiti paglintegan ken pannakapawil iti sangapulo a bulan a panagsanayna, a no awan dagita saan laengen a makisalisal. . . . Pagpannakkelna ti bassit a panagrigatna, ken panagbannogna, ken panagsakripisiona, ken ibilangna a pakaidayawan ti nainget a panangidian iti aniaman a mabalin nga iti kabassitan a rukod ket mangpukaw ti gundawayna nga agballigi. Im-imatanganna ti dadduma a lallaki nga agpabpabus-oy iti tarigagayda maipaay iti taraon, agin-inanada idinto ta isut’ umanangsab gaput’ bannogna, aglanglang-ayda iti pagdigosan, agragragsakda; ngem mammano a sumken ti panunotna nga umapal, ta nasged ti tarigagayna a gun-oden ti gunggona, ket nakapatpateg ti nainget a panagsanay. Ammona a mapukaw dagiti gundawayna iti kanito nga isardengna ti nainget a panagsanay.”​—The Expositor’s Bible, Tomo V, panid 674.

¹⁰ Nangnangruna a makapainteres ti kapaliiwan a ti tao nga agsansanay “ibilangna a pakaidayawan” ti panangsurot iti kasta a nainget a panangtallikud iti bagi. Kinapudnona, “mammano a sumken ti panunotna nga umapal” iti bang-ar ken nam-ay a makitana a tagtagiragsaken dagiti sabali. Adda kadi maadaltayo iti daytoy? Wen, adda.

11. Ania a di umiso a panangmatmat ti pagannadantayo bayat ti pannakilumbatayo a maipaay iti biag?

¹¹ Lagipenyo dagiti sasao ni Jesus nga “akaba ken nalawa ti dalan a mangiturong iti pakadadaelan, ket adu dagiti sumrek kenkuana; ta nailet ti ruangan ken akikid ti dalan a mangiturong iti biag, ket natakkon dagiti makasarak kenkuana.” (Mateo 7:13, 14) Bayat nga ikagumaanyo ti magna iti ‘akikid a dalan,’ apalanyo aya ti wayawaya ken nam-ay a kasla tagtagiragsaken dagidiay adda iti sabali a dalan? Mariknayo aya a mapapaidamankayo kadagiti banag a kasla saan met a dakes nga ar-aramiden dagiti sabali? Nalaka la kadatayo ti makarikna iti kastoy no saantay a sipapanunot iti makagapu a sursurotentayo daytoy a kurso. “Isuda aramidenda daytoy tapno magun-odda ti maysa a balangat nga agrupsa, ngem datayo ti saan nga agrupsa,” kuna ni Pablo.​—1 Corinto 9:25b.

12. Apay maikuna a ti dayag ken kinalatak a binirbiruk dagiti tao ket kas balangat nga agrupsa a maiyawat iti Isthmian Games?

¹² Ti mangabak iti Isthmian Games ket umawat iti balangat nga aruo iti Isthmus wenno sabali a mula nga umarngi iti dayta, a nalabit malaylay iti uneg ti sumagmamano nga aldaw wenno lawas. Siempre, saan a ti balangat a madadael ti makagapu a makisalisal dagiti atleta no di ket ti dayag, dayaw, ken kinalatak nga itden dayta. Kunaen ti maysa a gubuayan a no agawid ti nangabak, isut’ abrasaenda kas maysa a manangparmek a banuar. Masansan a rebbaenda dagiti pader ti siudad maipaay iti panaglibutna, ken mangibangonda kadagiti estatua kas pammadayaw kenkuana. Iti laksid amin daytoy, nupay kasta, kaskasdi nga agrupsa ti dayagna. Itatta, mammano a tattao ti makaammo kadagidiay a manangparmek a banuar, ken saan a maseknan ti kaaduan. Dagidiay mangisakripisio iti panawenda, pigsa, salun-at, ken uray payen ti kinaragsak ti pamiliada tapno magun-odda ti pannakabalin, kinalatak, ken kinabaknang ditoy lubong, ngem saanda a nabaknang iti Dios, maamirisdanto a ti namaterialan a “balangatda,” kas iti biagda, ket aglabas.​—Mateo 6:19, 20; Lucas 12:16-21.

13. Kasano a ti kurso ti panagbiag ti maysa a makilumlumba a maipaay iti biag naiduma iti daydiay atleta?

¹³ Dagiti makisalisal iti ay-ayam nalabit sitatallugodda nga agtungpal kadagiti nainget a kalikagum ti panagsanay, a kas dagidiay nailadawan iti ngato, ngem apagbiit laeng. No naturposen ti ay-ayam, agsublida iti gagangay a wagas ti panagbiag. Mabalin a sagpaminsan nga agsanayda pay tapno mataginayon ti laingda, ngem saandan a suroten ti dati a kurso ti nakaro a panagsakripisio, malaksid no umadanin ti sumaganad a salisal. Ngem saan a kasta dagidiay makilumlumba a maipaay iti biag. Kadakuada, ti panagsanay ken panangtallikud iti bagi ket masapul a maysa a wagas ti panagbiag.​—1 Timoteo 6:6-8.

14, 15. Apay masapul nga agteppel a kanayon ti makisalisal iti lumba ti biag?

¹⁴ “No sinoman a tao ti mayat a sumurot kaniak,” kuna ni Jesu-Kristo iti ummong dagiti adalan ken sabsabali, “paglikudanna koma ti bagina (wenno, “masapul a kunaenna, ‘Saan’ iti bagina,” patarus ni Charles B. Williams) ket alaenna ti kayo a pagtutuokanna ket surotennak a kankanayon.” (Marcos 8:34) No awatentay daytoy nga awis, masapul a nakasaganatay nga aramiden dayta a “kankanayon,” saan a gapu ta adda naisangsangayan a pakaidayawan iti panangtallikud iti bagi, no di ket gapu ta iti kanito a ditay agannad, agbiddut iti pangngeddeng, nalabit perdienna ti amin a naaramidantayo a panagrang-ay, pagpeggadenna pay ketdi ti agnanayon a pagimbagantayo. Masansan a nabuntog ti naespirituan nga irarang-ay, ngem anian a naglaka a makeltay dayta no ditay agsalukag a kanayon!

¹⁵ Mainayon pay, indagadag ni Pablo a masapul nga agteppeltayo “kadagiti isuamin a banag,” kayatna a sawen, masapul nga aramidentayo a kanayon dayta iti amin a benneg ti panagbiag. Nainsiriban daytoy ngamin no agpalamlam ti agsansanay wenno napanuynoy ti panagbiagna, ania ngay ti serbi ti amin a panagrigat ken panagbannog nga ibturanna? Kasta met iti pannakilumbatayo a maipaay iti biag, nasken nga agteppeltayo kadagiti isuamin a banag. Mabalin a mateppelan ti maysa dagiti banag a kas ti panagbarbartek ken pannakiabig, ngem bumassit ti pategna daytoy no isut’ napangas ken mannakiringgor. Wenno ania ngay no isut’ mabayag nga agitured ken naasi kadagiti sabsabali, ngem agilemlemmeng met iti nalimed a basol iti personal a panagbiagna? Tapno naan-anay a makagunggona ti panagteppel, masapul nga ipakat dayta “kadagiti isuamin a banag.”​—Idiligyo ti Santiago 2:10, 11.

Agtaray a “Saan a Kasla Makigasanggasat”

16. Aniat’ kaipapanan ti agtaray a “saan a kasla makigasanggasat”?

¹⁶ Mabigbigna ti pannakasapul iti kinapinget tapno agballigi iti lumba ti biag, intuloy a kinuna ni Pablo: “Siak ngarud agtarayak iti kastoy, saan a kasla makigasanggasat; ta ti pannakidangadangko saan a kasla makikabil iti angin.” (1 Corinto 9:26) Ti sao a “makigasanggasat” literal a kayuloganna “saan a masinunuo” (Kingdom Interlinear), “saan a makita, saan a mailasin” (Lange’s Commentary). Gapuna, ti panagtaray a “saan a kasla makigasanggasat” kayuloganna a nalawag koma a nalaing iti tunggal managpaliiw no sadino ti pagturongan ti mannakilumba. Ti The Anchor Bible ipatarusna dayta kas “saan nga iti agsikko-sikko a kurso.” No nakakitakayo kadagiti tugot nga agsikko-sikko nga agpangato ken agpababa iti takdang, agrikos-rikos, ken agpasapasanud pay, dikay pagarupen a timmaray daydiay a tao, saanna la ketdi ammo ti pagturonganna. Ngem no nakakitakayo kadagiti tugot a mangporma iti atiddog, nalinteg a linia, a tunggal tugot ket linabsanna ti immuna ken parepareho ti kaadayoda, patienyo la ketdi a dagidiay a tugot ket kukua daydiay masinunuona ti papananna.

17. (a) Kasano nga impakita ni Pablo nga isut’ agtartaray a “saan a kasla makigasanggasat”? (b) Kasano a matuladtayo ni Pablo iti daytoy a banag?

¹⁷ Nabatad nga ipakita ti kabibiag ni Pablo nga isut’ nagtartaray a “saan a kasla makigasanggasat.” Isut’ addaan nawadwad a pammaneknek nga isut’ maysa a Kristiano a ministro ken maysa nga apostol. Maymaysa laeng ti kalatna, ken inkarigatanna a gun-oden dayta iti unos ti panagbiagna. Isut’ di pulos nagpasinga iti kinalatak, pannakabalin, kinabaknang, wenno nam-ay, nupay nabalinna koma a gun-oden ti aniaman kadagitoy. (Aramid 20:24; 1 Corinto 9:2; 2 Corinto 3:2, 3; Filipos 3:8, 13, 14) No taliawenyo ti kurso ti panagbiagyo, ania a tugot ti makitayo? Nalinteg kadi a linea nga addaan masinunuo a pagturonganna wenno maysa nga agsikko-sikko nga awan direksionna? Adda kadi pammaneknek nga agtartaraykayo iti lumba ti biag? Laglagipenyo, addatayo iti lumba, saan laeng a padasen nga aramiden ti maysa a banag ngem di nabuyogan iti panagregget, no di ket tapno makagteng iti pagpatinggaan.

18. (a) Aniat’ kayarigan ti “makikabil iti angin” iti biangtayo? (b) Apay napeggad a suroten dayta a kurso?

¹⁸ Iti panangiyaspingna iti sabali pay nga ay-ayam, intuloy a kinuna ni Pablo: “Ti pannakidangadangko saan a kasla makikabil iti angin.” (1 Corinto 9:26b) Iti pannakisalisaltayo a maipaay iti biag, adut’ kabusortayo, agraman ni Satanas, ti lubong, ken ti bukodtayo a kinaimperpekto. Kas iti kadaanan a boksingero, nasken a kabaelantay a tumbaen ida babaen kadagiti napipigsa ken awan mintis a danog. Makaparagsak, sanayen ken tulongannatayo ni Jehova a Dios iti daytoy a pannakidangadang. Isut’ mangipaay kadagiti instruksion iti Saona, kadagiti naibatay-Biblia a publikasion, ken kadagiti Nakristianuan a gimgimong. Nupay kasta, no basaentayo ti Biblia ken dagiti publikasion ken makigimong ngem ditay met ipakat dagiti maadaltayo, saan aya a saysayangentay laeng dagiti panagreggettayo, “kasla makikabil iti angin”? No kastatayo delikado ti sasaadentayo. Ipagaruptayo a makidangdangadangtayo a mariknatayo a natalgedtayon, ngem saantay met a maparmek dagiti kabusortayo. Isut’ gapuna nga imbalakad ni adalan a Santiago: “Managtungpalkay koma iti sao, a saan laeng a managdengngeg, nga al-allilawenyo dagiti bagiyo babaen kadagiti ulbod a panangikalintegan.” No kasano a ti ‘makikabil iti angin’ dina maparmek dagiti kabusortayo, saan met nga ipanamnama ti panagbalin a “managdengngeg laeng” nga ar-aramidentayo ti pagayatan ti Dios.​—Santiago 1:22; 1 Samuel 15:22; Mateo 7:24, 25.

19. Kasanotayo a masigurado a saantayo a mapagtalaw?

¹⁹ Kamaudiananna, imbaga ni Pablo kadatayo ti palimed ti panagballigina: “Gubgubatek ti bagik ket iturayak kas maysa nga adipen, di la ket ta idinto a kinaskasabaak dagiti sabali, mapagtalawakto met.” (1 Corinto 9:27) Kas ken Pablo, masapul nga atiwentayo met ti imperpekto a lasagtayo imbes a palubosan dayta nga agbalin nga apotayo. Masapul nga ikkatentayo dagiti nainlasagan a pagannayasan, panagem, ken tarigagay. (Roma 8:5-8; Santiago 1:14, 15) Mabalin a naut-ot ti panangaramid iti dayta, yantangay ti sao a naipatarus a “gubaten” literal a kayuloganna ‘kabilen iti baba ti mata’ (Kingdom Interlinear). Ngem, saan aya a nasaysayaat ti aglak-am iti limmitem a mata, no ar-arigen, ken agbiag ngem ti tumulok kadagiti tarigagay ti managbasol a lasag ken matay?​—Idiligyo ti Mateo 5:28, 29; 18:9; 1 Juan 2:15-17.

20. Apay nangnangruna a naganat ita nga usigen no kasano ti panagtartaraytayo iti lumba ti biag?

²⁰ Ita, umad-adanitayon iti pagpatinggaan ti lumba. Asidegen a maiyawat dagiti gunggona. Para kadagiti napulotan a Kristiano, isu “ti gunggona ti natan-ok a panangawis ti Dios gapu ken Kristo Jesus.” (Filipos 3:14) Para kadagiti kameng ti dakkel a bunggoy, isu ti biag nga agnanayon iti paraiso a daga. Gaput’ naindaklan a gunggona, determinadotay koma, kas ken Pablo, a ‘saantay koma mapagtalaw.’ Sapay koma ta ipapuso ti tunggal maysa kadatayo ti bilin nga: “Agtaraykayo met iti kasta tapno magun-odyo.”​—1 Corinto 9:24, 27.

Malagipyo Kadi?

◻ Apay maikanatad nga iyarig ti biag ti maysa a Kristiano iti maysa a lumba?

◻ Kasano a naiduma ti lumba ti biag iti literal a lumba?

◻ Apay masapul nga agteppeltayo a kankanayon ken “kadagiti isuamin a banag”?

◻ Kasano a ti maysa ket agtaray a “saan a kasla makigasanggasat”?

◻ Apay napeggad ti “makikabil iti angin” laeng?

[Ladawan iti panid 16]

Ti balangat ti nangabak, kasta met ti dayag ken dayaw, ket agkupas