Pagreggetan nga Italimeng ti Pamiliayo Agingga iti Baro a Lubong ti Dios
“Salimetmetamto ida, O Jehova; salaknibamto ida manipud iti daytoy a kaputotan nga agnanayon.”—SALMO 12:7.
1, 2. (a) Aniat’ sasaaden dagiti dadduma a pamilia iti sidong dagiti pakarigatan kadagiti maudi nga al-aldaw? (b) Kasano a mapagreggetan dagiti Kristiano a pamilia ti makalasat?
“NAPNO iti rag-o ti pusok ita nga aldaw!” indir-i ti maysa a Kristiano a panglakayen nga agnagan John. Ti makagapu? “Nabautisaranen ti 14-años a barok ken ti 12-años a balasangko,” kinunana. Ngem di nagpatingga dita ti rag-ona. “Agpada a nag-auxiliary pioneer ti 17-años a barok ken ti 16-años a balasangko itay napan a tawen,” innayonna.
2 Adu a pamilia iti tengngatayo ti addaan umasping a nasayaat a resulta bayat nga iyaplikarda dagiti prinsipio ti Biblia. Nupay kasta, daddumat’ addaan kadagiti parikut. “Lima ti annakmi,” insurat ti agassawa a Kristiano, “ket rumigrigat ti panangaywan kadakuada. Maysan nga anakmi ti nayaw-awan iti daytoy daan a sistema. Dagiti agtutubomi ti kasla kangrunaan a rarauten ni Satanas ita.” Adda met dagiti agassawa nga addaan nakaro a di panagkikinnaawatan, a no dadduma agtungpal iti panagsina wenno diborsio. Nupay kasta, mabalin a malasatan dagiti Kristiano a pamilia a mangsukay kaddagiti Nakristianuan a galad ti “dakkel a rigat” ken maitalimeng iti mapasungad a baro a lubong ti Dios. (Mateo 24:21; 2 Pedro 3:13) Ania no kasta, ti mabalinyo nga aramiden tapno masigurado ti pannakaitalimeng ti pamiliayo?
Panangparang-ay iti Komunikasion
3, 4. (a) Kasano kapateg ti komunikasion iti biag ti pamilia, ken apay a masansan a tumaud dagiti parikut mainaig iti dayta? (b) Apay a pagreggetan koma dagiti assawa a lallaki ti agbalin a nasayaat a managdengngeg?
3 Ti nasayaat a komunikasion ti biag ti nasalun-at a pamilia; no awan dayta, kumaro ti pakadanagan ken pakarigatan. “No awan ti balakad, dagiti gandat mawasda,” kuna ti Proverbio 15:22. Makapainteres, kunaen ti maysa a mammagbaga iti panagasawa: “Ti kaaduan a reklamo a mangngegko kadagiti assawa a babbai a balbalakadak ket ‘Dinak kasao,’ ken ‘Dinak denggen.’ Ket no ibagak daytoy a reklamo kadagiti assawada, didak met denggen.”
4 Aniat’ makagapu iti kinakurang ti komunikasion? Maysa, nagduma dagiti lallaki ken babbai, ket masansan a nagduma dagiti wagasda a makikomunikar. Kinuna ti maysa nga artikulo a “no dadduma diretsa ken praktikal” ti panagsasao ti asawa a lalaki, idinto ta “ti kangrunaan a tarigagayan ti [asawa a babai] isu ti mannakipagrikna a managdengngeg.” No mangparnuay daytoy iti parikut iti panagasawayo, pagreggetanyo a pasayaaten dagiti bambanag. Mabalin nga ikagumaan ti Kristiano nga asawa a lalaki ti agbalin a nasaysayaat a managdengngeg. “Tunggal tao,” kuna ni Santiago, “nasiglat koma a dumngeg, nabannayat iti panagsao.” (Santiago 1:19) Dikay mandaran, bagbagaan, wenno sermonan ni baketyo no “pannakipagrikna” laeng ti masapulna. (1 Pedro 3:8) “Ti mangmedmed kadagiti saona, addaan pannakaammo,” kuna ti Proverbio 17:27.
5. Ania dagiti sumagmamano a pamay-an a rumang-ay dagiti assawa a lallaki iti panangiyebkas ti pampanunot ken rikriknada?
5 Iti sabali a bangir, adda “panawen ti panagsao,” ket nalabit nasken a sursuruenyo nga iyebkas nga ad-adda pay dagiti pampanunot ken rikriknayo. (Eclesiastes 3:7) Kas pangarigan, naparaburkayo kadi a mangidayaw kadagiti gapuanan ni baketyo? (Proverbio 31:28) Iyeb-ebkasyo met laeng kadi ti panagyaman iti kinagagetna a tumultulong kadakayo ken mangaywan iti sangakabbalayan? (Idiligyo ti Colosas 3:15.) Wenno nalabit kasapulan a parang-ayenyo ti panangiyebkas kadagiti “ebkas ti panangipateg.” (Canta ni Salomon 1:2) Mabalin a kasla mabainkayo iti damo, ngem makatulong dayta a mangpatalged ken baketyo nga isut’ ay-ayatenyo.
6. Aniat’ maaramidan dagiti assawa a babbai tapno rumang-ay ti komunikasion iti pamilia?
6 Dagiti ngay Kristiano nga assawa a babbai? Kinuna ti maysa a babai nga ammo ni lakayna nga isut’ patpatgenna, isu a di kasapulan nga ibagana pay dayta kenkuana. Nupay kasta, kasapulan met dagiti lallaki ti panangapresiar, komendasion, ken panangidayaw. (Proverbio 12:8) Kasapulanyo kadi ti agbalin a naeb-ebkas iti daytoy a banag? Iti sabali a bangir, nalabit kasapulan a panunotenyo a nalaing no kasano ti panagimdengyo. No marigatan ni lakayyo a mangisarita a sipapanayag kadagiti parikut, pakadanagan, wenno pakakumikomanna, nasursuroyon kadi no kasano a tignayen isuna a makikomunikar a sibubulos kadakayo iti naasi ken nataktika a pamay-an?
7. Aniat’ mamataud kadagiti panagaapa ti agassawa, ken kasano a malapdan dagita?
7 Siempre, no maminsan mapasaran uray dagiti nadekket nga agassawa ti panagkapuy ti komunikasion. Mabalin a ringbawan ti emosion ti panunot, wenno mabalin nga agtinnag ti natanang a panagsarita iti panagsinnungbat. (Proverbio 15:1) “Masansan a maitibkoltayo”; nupay kasta, ti panagapa ti agassawa dina kaipapanan ti panagpatingga ti panagasawa. (Santiago 3:2) Ngem di maitutop ken makadadael iti aniaman a relasion ti “ariwawa ken dakes a panagsao.” (Efeso 4:31) Makikappiakayo a dagus no nagpinnasakitkayo. (Mateo 5:23, 24) Masansan a malapdan dagiti panagaapa no iyaplikaryo nga agpadpada dagiti sasao ni Pablo idiay Efeso 4:26: “Saan koma a lumnek ti init a sipupungtotkay pay laeng.” Wen, risutenyo dagiti parikut bayat a bassit ken matamingda pay laeng; dikay urayen pay nga agpungtotkayo. Sumayaat ti komunikasion ken maliklikan dagiti di panagkikinnaawatan no pagsaritaanyo dagiti nasken a bambanag iti uray sumagmamano laeng a kanito iti inaldaw.
‘Ti Pammagabaga ni Jehova’
8. Apay a mabalin a sumiasi dagiti dadduma nga agtutubo iti kinapudno?
8 Agparang a bassit laeng a panangiwanwan ti ipapaay ti sumagmamano a nagannak kadagiti annakda. Makigimong ken makipaset met iti tay-ak ti serbisio dagiti annak, ngem masansan nga awan ti personal a relasionda iti Dios. Inton agangay mabalin nga iyadayo “ti derrep ti lasag ken ti derrep dagiti mata” dagiti kasta nga agtutubo iti kinapudno. (1 Juan 2:16) Anian a nakalkaldaang no maisalakan dagiti nagannak iti Armagedon ngem madadael dagiti annakda gapu iti kinaliwayda!
9, 10. (a) Aniat’ ramanen ti panangpadakkel kadagiti annak “iti alagaden ken pammagbaga ni Jehova”? (b) Apay a nasken a palubosan dagiti annak a mangipeksa iti rikriknada a sibubulos?
9 Isu nga insurat ni Pablo: “Dakayo nga amma, dikay ruroden dagiti annakyo, no di ket idalanyo ida iti alagaden ken pammagbaga ni Jehova.” (Efeso 6:4) Tapno maaramidyo dayta, masapul nga ammoyo a naimbag dagiti pagalagadan ni Jehova. Nasken a mangituyangkayo ti umiso nga ulidan no kadagiti bambanag kas ti panangpili iti paglinglingayan, personal a panagadal, pannakigimong, ken pannakipaset iti tay-ak ti serbisio. Ipasimudaag met dagiti sasao ni Pablo a ti maysa a naganak masapul a (1) nasiput kadagiti annakna ken (2) taginayonenna ti nasayaat a komunikasion kadakuada. Iti kasta maammuanyo no kasapulanda ti “pammagbaga.”
10 Kadawyan kadagiti agtutubo ti agtarigagay iti panagwaywayas. Nupay kasta, masapul a nasiputkayo kadagiti pagilasinan ti nailubongan nga impluensia iti panagsao, panagpampanunot, panagkawkawes ken panaglanglanga, ken panangpilida kadagiti gagayyem. Kinuna ti maysa a masirib nga ama idiay Proverbio 23:26: “Anakko, itdem kaniak ti pusom.” Sibubulos kadi dagiti annakyo a mangipeksa iti pampanunot ken rikriknada kadakayo? No saan a maam-amak dagiti annak iti insigida a pannusa, natalgedda a mangipanayag iti panangmatmatda kadagiti bambanag kas ti extracurricular activities, panag-date, panagadal iti kolehio, wenno kinapudno ti Biblia a mismo.
11, 12. (a) Kasano a mausar dagiti oras ti pannangan tapno sumayaat ti komunikasion iti pamilia? (b) Aniat’ mabalin nga ibunga ti panagan-anus ti naganak a mangpasayaat iti komunikasion kadagiti annakna?
11 Iti adu a pagilian kaugalian dagiti pamilia ti mangan a sangsangkamaysa. Ngarud, mangipaay ti oras ti pannangan ti nasayaat a gundaway para kadagiti amin a kameng ti pamilia nga agsasarita. Masansan a singaen ti TV ken dadduma pay a banag ti pannangan ti pamilia. Nupay kasta, kanayon a maim-impluensiaan dagiti annakyo idiay pagadalan ken maisarsarang iti nailubongan a panagpampanunot. Ti oras ti pannangan ikkannakayo ti nasayaat a gundaway a makisarita kadagiti annakyo. “Usarenmi ti oras ti pannangan nga agsasarita maipapan kadagiti bambanag a napasamak iti aldaw,” kuna ti maysa a naganak. Ngem, ti oras ti pannangan saan a tiempo ti makapabain a panangdisiplina wenno panagimbestigar. Taginayonenyo a makapabang-ar ken naragsak dayta nga okasion!
12 Maysa a karit ken agkasapulan ti adu nga anus ti panangparegta kadagiti annak a makikomunikar a sibubulos kadakayo. Nupay kasta, inton agangay, makitayonto dagiti naragsak a resultana. “Naliday ken managpakni ti 14-años a baromi,” malagip ti maysa a maseknan nga ina. “Babaen ti karkarag ken panagan-anusmi, mangrugrugin a makilangen ken makisao!”
Makapabileg a Panagadal ti Pamilia
13. Apay a nakapatpateg ti nasapa a panangsanay kadagiti annak, ken kasano a mabalin nga aramiden dayta?
13 “Ti pammagbaga” ramanenna met ti pormal a panangisuro iti Sao ti Dios. Kas ken Timoteo, rumbeng a mangrugi ti kasta a panangsanay “manipud iti kinaubing.” (2 Timoteo 3:15) Ti nasapa a panangsanay papigsaenna dagiti annak a mangsaranget kadagiti pakasuotan ti pammati a rumsua idiay pagadalan—panangrambak iti kasangay, patriotiko a seremonia, wenno narelihiusuan a pasken. No saan a nakasagana kadagita a pakasuotan, mabalin a madadael ti pammati ti ubing. Isu nga usarenyo dagiti publikasion nga insagana ti Watch Tower Society agpaay kadagiti ubbing, kas dagiti libro a Panagimdeng iti Naindaklan a Mannursuro ken Ti Librok dagiti Estoria ti Biblia.a
14. Kasano a mataginayon a regular ti panagadal ti pamilia, ken aniat’ inaramidyon tapno maaddaan ti regular a panagadal ti pamilia?
14 Masapul a maikkan met ti atension ti panagadal ti pamilia, a naglaka nga agbalin nga iregular wenno makapasikor, mekanikal a panagadal a makapadagsen agpadpada kadagiti nagannak ken annak. Kasanoyo a maparang-ay dagiti bambanag? Umuna, masapul a ‘gatangenyo ti gundaway’ agpaay iti panagadal, a diyo palubosan a singaen dagiti pabuya iti TV wenno dadduma a pakasingaan. (Efeso 5:15-17) “Narigatankam a nangtaginayon iti panagadal ti pamiliami a regular,” impudno ti maysa nga ulo ti pamilia. “Pinadasmi ti nagduduma a tiempo agingga a nakasarakkami kamaudiananna ti tiempo iti rabii a praktikal kadakami. Regular itan ti panagadalmi a sangkapamiliaan.”
15. Kasanoyo a maibagay ti panagadal ti pamiliayo kadagiti kasapulan ti pamiliayo?
15 Sumaruno, usigenyo dagiti partikular a kasapulan ti pamiliayo. Tagtagiragsaken ti adu a pamilia ti sangsangkamaysa a panangisagana iti linawas a maadal iti Pagwanawanan. Nupay kasta, no dadduma mabalin nga adda dagiti espesipiko nga isyu a kasapulan a pagsasaritaan ti pamiliayo, agraman dagiti parikut a masabet idiay pagadalan. Makatulong ditoy ti libro a Dagiti Saludsod nga Iyimtuod ti Agtutubo—Dagiti Sungbat nga Epektibo ken dagiti artikulo manipud iti Ti Pagwanawanan ken Agriingkayo! “No adda madlawmi a kababalin dagiti annakmi a masapul a mailinteg,” kuna ti maysa nga ama, “ipamaysami ti partikular a kapitulo iti libro nga Iyimtuod ti Agtutubo a mangsaklaw iti dayta.” Innayon ni baketna: “Ibagaybagaymi. Uray no adda naiplanomi para iti panagadalmi, baliwanmi no kasta nga adda rumsua a banag a masapul a pagsasaritaanmi.”
16. (a) Kasanoyo a masigurado no maaw-awatan met laeng dagiti annak ti ad-adalenda? (b) Aniat’ rumbeng a liklikan iti panangidaulo iti panagadal ti pamilia?
16 Kasanoyo a masigurado no maaw-awatan met laeng dagiti annakyo ti ad-adalenda? Ti Naindaklan a Mannursuro, ni Jesus, nagusar kadagiti saludsod a mangallukoy iti panangiyebkas ti maysa iti kapanunotanna, kas ti, “Ania ti pagarupem?” (Mateo 17:25) No aramidenyo met dayta, ikagumaanyo nga ammuen no ania a talaga ti pampanunoten dagiti annakyo. Paregtaenyo ida a sumungbat iti bukodda a sasao. Siempre, no agpungtot wenno makigtotkayo kadagiti napudno a sungbatda, mabalin nga agalangandanton kadakayo inton sumaruno. Isu nga agkalmakayo. Dikay mangsermon bayat ti panagadal ti pamilia. Agbalin koma a makaparagsak, makapabileg dayta. “No maduktalak nga adda parikut ti maysa kadagiti annakko,” kuna ti maysa nga ama, “tamingek dayta iti sabali a gundaway.” “No duakayo laeng nga agsarita iti ubing,” innayon ti maysa nga ina, “saan a mapabainan ti ubing ken ad-adda a sibubulos nga agsao ngem no mabagbagaan bayat ti panagadal ti pamilia.”
17. Aniat’ maaramidan tapno makapainteres ti panagadal ti pamilia, ken aniat’ nagkurri a naimbag iti pamiliayo?
17 Mabalin a maysa a karit ti panangparegta kadagiti annak a makipaset iti panagadal ti pamilia, aglalo no nagduduma ti tawenda. Mabalin a naalikuteg, alusiisen, wenno apagbiit laeng ti atension dagiti babassit nga annak. Ania ngay ti maaramidanyo? Ikagumaanyo a taginayonen a makapabang-ar ti panagadal. No apagbiit laeng ti atension dagiti annakyo, padasenyo a paababaen ti panagadalyo ngem sansanenyo. Makatulong met no naganaygaykayo. “Ti mangidaulo, aramidenna koma a sireregta.” (Roma 12:8) Iramanyo ti tunggal maysa. Mabalin a dagiti ub-ubing nga annak ti mangkomento kadagiti ilustrasion wenno mangsungbat kadagiti simple a saludsod. Mabalin a maikalikagum kadagiti agtutubo a mangaramid ti kanayonan a panagsukisok wenno mangaramid ti praktikal nga aplikasion ti material a mapagsasaritaan.
18. Kasano a maisuro dagiti nagannak ti Sao ti Dios iti tunggal gundaway, ken aniat’ ibungana?
18 Nupay kasta, diyo kedngan iti maysa nga oras iti linawas ti naespirituan a panangisuro. Isuroyo ti Sao ti Dios kadagiti annakyo iti tunggal gundaway. (Deuteronomio 6:7) Dumngegkayo a naimbag kadakuada. Paregtaen ken liwliwaenyo ida no kasapulan. (Idiligyo ti 1 Tesalonica 2:11.) Mannakipagrikna ken naasikay koma. (Salmo 103:13; Malakias 3:17) No aramidenyo dayta, ‘makasarakkayto ti rag-o’ kadagiti annakyo ken matulonganyo ida a maitalimeng agingga iti baro a lubong ti Dios.—Proverbio 29:17.
“Panawen ti Panagkatawa”
19, 20. (a) Aniat’ paset ti panaglinglingay iti biag ti pamilia? (b) Ania dagiti sumagmamano a pamay-an a maiyurnos dagiti nagannak ti panaglinglingay para iti pamiliada?
19 Adda “panawen ti panagkatawa . . . , panawen ti panagsala.” (Eclesiastes 3:4) Mabalin met nga ipatarus ti Hebreo a sao para iti “agkatawa” babaen dagiti ebkas a kas ti “agrambak,” “agay-ayam,” “agaramid iti ay-ayam,” wenno “agragsak.” (2 Samuel 6:21; Job 41:5; Oc-ocom 16:25; Exodo 32:6; Genesis 26:8) Makagunggona ti ay-ayam, ken napateg dayta kadagiti ubbing ken agtutubo. Idi tiempo ti Biblia nangiyurnos dagiti nagannak ti panaglinglingay ken panagaliwaksay agpaay kadagiti pamiliada. (Idiligyo ti Lucas 15:25.) Ar-aramidenyo met kadi dayta?
20 “Gundawayanmi dagiti parke ti publiko,” kuna ti maysa a Kristiano nga asawa a lalaki. “Awisenmi no kua dagiti agtutubo a kakabsat a lallaki nga agay-ayam iti bola ken agpiknik. Kaay-ayoda ti nasayaat a panaglalangen.” Innayon ti maysa pay a naganak: “Mangiplanokami no kua kadagiti bambanag nga aramidenmi a kadua dagiti annakmi a lallaki. Mapankami aglangoy, agay-ayam iti bola, agbakasion. Ngem ikabilmi ti panaglinglingay iti umiso a lugarna. Iyunay-unayko ti panagbalin a balanse.” Ti nasayaat a panaglinglingay, a kas ti maitutop a panagtitipon wenno panagpasiar kadagiti zoo ken museo, dakkel maaramidanna a manglapped iti ubing a maallukoy kadagiti pagraragsakan ti lubong.
21. Kasano a malapdan dagiti nagannak dagiti annakda a makarikna ti pannakaipaidam gapu iti saanda a panangrambak kadagiti nailubongan a pasken?
21 Nasken met a saan koma a marikna dagiti annakyo a mapapaidamanda gapu ta saanda a mangrambak kadagiti kasangay wenno di-Nakristianuan a pasken. No adda urnosyo, seggaanda ti adu a makaparagsak a tiempo iti intero a tawen. Ti nasayaat a naganak saannan nga urayen pay ti bakasion a mangiyebkas ti ayat iti material a pamay-an. Kas iti nailangitan nga Amana, ‘ammona ti mangted kadagiti nasayaat a sagsagut kadagiti annakna’—a di mapilpilit.—Mateo 7:11.
Pananggun-od ti Agnanayon a Masakbayan Agpaay iti Pamiliayo
22, 23. (a) Bayat nga umad-adani ti dakkel a rigat, iti ania a makainanama dagiti managbuteng-Dios a pamilia? (b) Aniat maaramidan dagiti pamilia iti panagreggetda a maitalimeng agingga iti baro a lubong ti Dios?
22 Inkararag ti salmista: “Salimetmetamto ida, O Jehova; salaknibamto ida manipud iti daytoy a kaputotan nga agnanayon.” (Salmo 12:7) Sigurad
o a kumaro ti pakarigatan manipud ken Satanas—nangruna maibusor kadagiti pamilia dagiti Saksi ni Jehova. Kaskasdi, mapagballigian daytoy dumegdegdeg a panangraut. Babaen ti tulong ni Jehova ken ti nasged a determinasion ken panagregget dagiti assawa a lallaki, assawa a babbai, ken annak, makainanama dagiti pamilia—agraman ti pamiliayo—a maitalimeng a sibibiag bayat ti dakkel a rigat.
23 Assawa a lallaki ken babbai, iyegyo ti talna ken panagkaykaysa iti panagasawayo babaen ti panangtungpal iti intuding-Dios nga akemyo. Nagannak, itultuloyyo ti mangituyang ti umiso nga ulidan kadagiti annakyo, a gatangenyo ti tiempo a mangipaay ti panangsanay ken disiplina a kasapulanda unay. Makisaritakayo kadakuada. Dumngegkayo kadakuada. Agpegpeggad ti biagda! Annak, ipangag ken agtulnogkayo kadagiti dadakkelyo. Babaen ti tulong ni Jehova makapagballigi ken magun-odyo ti agnanayon a masakbayan iti mapasungad a baro a lubong ti Dios.
[Dagiti Footnote]
a Magun-odan met dagiti audiocassettes iti sumagmamano a pagsasao.
Malagipyo Pay Aya?
◻ Kasano a maparang-ay dagiti assawa a lallaki ken babbai ti komunikasionda?
◻ Kasano a mapadakkel dagiti nagannak dagiti annak iti “pammagbaga ni Jehova”? (Efeso 6:4)
◻ Ania dagiti sumagmamano a pamay-an tapno agbalin a makapabileg ken ad-adda a makapainteres ti panagadal ti pamilia?
◻ Aniat’ mabalin nga aramiden dagiti nagannak iti panangiyurnos ti panagaliwaksay ken panaglinglingay para iti pamiliada?
[Kahon sa panid 16]
Musika—Nabileg nga Impluensia
Kuna ti autor ti maysa a libro iti panangpadakkel kadagiti annak: “No agtakderak iti sanguanan ti tallaong . . . ket itandudok ti panagbarbartek, panagusar iti cocaine, pot, wenno dadduma pay a mangballikug-panunot a droga, mapamulenglengda la ketdi kaniak. . . . [Kaskasdi] masansan nga ikkan dagiti nagannak dagiti annakda iti kuarta a panggatang kadagiti rekord wenno cassette recording a sipapanayag a mangitandudo kadagita a bambanag.” (Raising Positive Kids in a Negative World, ni Zig Ziglar) Idiay Estados Unidos, kas pangarigan, dagdagulliten ti adu nga agtutubo dagiti sasao ti musika a rap a mangitantandudo iti sekso. Tultulonganyo kadi met laeng dagiti annakyo nga agbalin a napili iti musika a denggenda tapno maliklikanda dagita a sinasairo a silo?
[Ladawan iti panid 15]
Mabalin a makaparagsak nga okasion ti oras ti pannangan a mangitandudo iti panagkaykaysa ken komunikasion ti pamilia