“Usigennak, O Dios”

“Usigennak, O Dios, ket ammuem toy pusok. . . . Iturongnak iti dalan nga agnanayon.”​—SALMO 139:23, 24.

1. Kasano ti pannakilangen ni Jehova kadagiti adipenna?

TARIGAGAYANTAYO amin ti makilangen iti maysa a tao a mannakaawat, a makatarus iti kasasaadtayo, a sidadaan a tumulong no agbidduttayo, a saan a mangnamnama iti nalablabes ngem iti kabaelantayo nga aramiden. Kasta ti pannakilangen ni Jehova a Dios kadagiti adipenna. Kuna ti Salmo 103:14: “Pagaammona unay ti pannakasukogtayo, a malagipna a tapuktayo.” Ni Jesu-Kristo, a mangiyanninaw a naan-anay iti Amana, yaw-awisna: “Umaykayo kaniak, dakayo amin nga agrigrigat ken madagdagsenan, ta paginanaenkayo. Alaenyo ti sangolko kadakayo [wenno, “Agkasangoltayo,” footnote] ket agsursurokayo kaniak, ta siak naemmaak ken napakumbabaak iti panagpuspusok, ket masarakanyonto ti inana a maipaay kadagiti kararuayo. Ta ti sangolko nalaka ken nalag-an ti awitko.”​—Mateo 11:28-30.

2. Pagdiligenyo ti panangmatmat ni Jehova ken ti panangmatmat dagiti tao ken ni (a) Jesu-Kristo, ken (b) kadagiti pasurot ni Kristo.

² Masansan a naiduma unay ti panangmatmat ni Jehova kadagiti adipenna manipud iti panangmatmat dagiti tao. Naiduma ti panagkitana kadagiti bambanag ket adda dagiti benneg a sipsiputanna a mabalin a saan nga ammo dagiti dadduma. Idi adda ni Jesu-Kristo ditoy daga, isu ket “inuy-uyaw ken liniklikan dagiti tattao.” Dagidiay saan a namati kenkuana kas Mesias “imbilangda a kas awan serserbina.” (Isaias 53:3; Lucas 23:18-21) Ngem, iti imatang ti Dios, isu ti “Anak [ti Dios] a dungdungnguen,” a kenkuana kinuna ti Ama: “Maay-ayoak unay kenka.” (Lucas 3:22; 1 Pedro 2:4) Adu kadagiti pasurot ni Jesu-Kristo ti maum-umsi gapu ta nakurapayda ken aglaklak-amda iti adu a rigat. Ngem, iti imatang ni Jehova ken ti Anakna, mabalin a nabaknangda. (Roma 8:35-39; Apocalipsis 2:9) Apay a naiduma ti panangmatmatda?

3. (a) Apay a masansan a naiduma unay ti panangmatmat ni Jehova kadagiti tattao iti panangmatmat dagiti tao? (b) Apay a nasken a sukimatentayo ti akin-uneg a kinataotayo?

³ Sumungbat ti Jeremias 11:20: “Ni Jehova . . . suksukimatenna dagiti bekkel ken ti puso.” Kitkitaenna ti adda iti kaunggantayo, uray dagiti kababalintayo a saan a makita dagiti dadduma. Iti panangsukimatna, dagiti kababalin ken kasasaad a nasken iti nasayaat a pannakirelasion kenkuana, dagiti agpaay iti agnanayon a pagimbagantayo, ti kangrunaan a nakaiturongan ti imatangna. Ti pannakaammotayo iti daytoy patalgedenna ti riknatayo; pagpanunotennatayo met iti nauneg. Yantangay ti adda iti kaunggantayo ti kitkitaen ni Jehova, nasken a sukimatentayo ti akin-uneg a kinataotayo tapno maidasigtayo kadagidiay kayatna nga agbiag iti baro a lubongna. Tulongannatayo ti Saona a mangaramid iti kasta a panangsukimat.​—Hebreo 4:12, 13.

Anian a Nagpateg Dagiti Pampanunot ti Dios!

4. (a) Ania ti nakatignayan ti salmista a nangikuna a napateg kenkuana dagiti pampanunot ti Dios? (b) Apay a rumbeng a napategda kadatayo?

⁴ Kalpasan ti panangut-utobna iti kaadu ken kauneg ti pannakaammo ti Dios kadagiti adipenna, agraman ti nakaskasdaaw a pannakabalin ti Dios a mangipaay iti aniaman a tulong a kasapulanda, insurat ni salmista David: “Gapuna, anian a nagpateg kaniak dagiti pampanunotmo!” (Salmo 139:17a) Nangatngato nga adayo dagidiay a pampanunot a naipalgak iti naisurat a Saona ngem kadagiti pampanunot dagiti tattao, uray no kasano ti kalaingda. (Isaias 55:8, 9) Tulongannatayo dagiti pampanunot ti Dios a mangipangpangruna kadagiti pudno a napateg a banag iti biag ken agbalin a naregta iti panagserbi kenkuana. (Filipos 1:9-11) Ipakitada kadatayo no kasano a matmatan dagiti bambanag a kas iti panangmatmat ti Dios. Tulongandatayo nga agbalin a napudno, a mangbigbig iti napaypayso a kinasiasinotayo. Sidadaankay met laeng kadi a mangaramid iti dayta?

5. (a) Ania ti idagadag ti Sao ti Dios a ‘kangrunaan kadagiti amin’ nga annadantayo? (b) Kasano a magunggonaantayo iti pakasaritaan a nailanad iti Biblia maipapan ken Cain? (c) Nupay awantayo iti babaen ti Linteg Mosaiko, kasano a makatulong dayta kadatayo a makabigbig no ania ti makaay-ayo ken Jehova?

⁵ Adda ‘tay pagannayasan dagiti tao a mangipangpangruna iti akinruar a langa, ngem balakadannatayo ti Kasuratan: “Kangrunaan kadagiti amin a masapul a saluadan, annadam ta pusom.” (Proverbio 4:23) Babaen dagiti pammagbaga ken pangarigan, tulongannatayo ti Biblia a mangaramid iti dayta. Saritaenna kadatayo ti panangidatag ni Cain kadagiti daton iti Dios ngem saan a napasnek ti panangaramidna iti dayta ket, iti pusona, adda im-impenenna a sakit ti nakem, kalpasanna gura, ken ni Abel a kabsatna. Idagadagna a ditay tultuladen ni Cain. (Genesis 4:3-5; 1 Juan 3:11, 12) Nailanad [iti Biblia] ti maysa kadagiti ipaannurot ti Linteg Mosaiko, nga isu ti panagtulnog. Naigunamgunam met a ti kangrunaan nga ipaannurot ti Linteg kadagiti agdaydayaw ken Jehova isu ti panagayatda kenkuana iti amin a puso, panunot, kararua, ken pigsada; ket ti sumaruno a kangrunaan a bilin isu ti panagayatda iti kaarrubada a kas iti bagida.​—Deuteronomio 5:32, 33; Marcos 12:28-31.

6. Iti panangiyaplikar iti Proverbio 3:1, ania ti rumbeng nga isaludsodtayo iti bagbagitayo?

⁶ Idiay Proverbio 3:1, naidagadag kadatayo a saantay laeng a tungpalen dagiti bilbilin ti Dios no di ket siguraduentayo a ti panagtulnogtayo ket pudno a nagtaud iti pusotayo. Masapul a saludsodantay ti bagbagitayo, ‘Pudno kadi dayta iti panangtungpalko kadagiti ipaannurot ti Dios?’ No maamiristayo nga adda pakapilawan ti motibo wenno panagpampanunottayo​—ket awan kadatayo ti makaibaga nga awan pakababalawantayo​—masapul ngarud a saludsodentayo, ‘Ania ti ar-aramidek tapno mailinteg ti situasion?’​—Proverbio 20:9; 1 Juan 1:8.

7. (a) Kasano a ti panangkondenar ni Jesus kadagiti Fariseo idiay Mateo 15:3-9 makatulong kadatayo a mangsaluad iti pusotayo? (b) Kadagiti ania a kasasaad a kasapulantayo ti nainget a panangdisiplina iti isip ken pusotayo?

⁷ Idi aginkukuna dagiti Fariseo a Judio a raraemenda ti Dios bayat a sisisikap nga itantandudoda ti maysa nga ugali a nairamut iti panagimbubukodan, binabalaw ni Jesus ida a kas aginsisingpet ket impakitana a barengbareng ti panagdaydayawda. (Mateo 15:3-9) Namallaag met ni Jesus a tapno maay-ayo ti Dios, a sikikita iti puso, saan nga umdas ti panagbiag a sitatakneng iti ruar idinto ta naigamertayo met kadagiti imoral a pampanunot tapno mapennek ti dinederrep a tarigagay. Mabalin a kasapulan ti nainget a panangdisiplina iti isip ken pusotayo. (Proverbio 23:12; Mateo 5:27-29) Kasapulan met ti kasta a disiplina no, kas resulta ti panggedantayo, dagiti kalattayo iti edukasion, wenno ti panagpilitayo iti paglinglingayan, maitultuladtayon iti lubong, a pasuksukogtayo kadagiti pagalagadan daytoy. Ditay koma liplipatan nga inawagan ni adalan a Santiago kas “mannakikamalala” dagidiay agkunkuna nga adipen ti Dios ngem tarigagayanda met ti makipagayam iti lubong. Apay? Ngamin, “ti intero a lubong adda iti babaen ti pannakabalin ti managdakdakes.”​—Santiago 4:4; 1 Juan 2:15-17; 5:19.

8. Tapno naan-anay a magunggonaantayo kadagiti napateg a pampanunot ti Dios, ania ti masapul nga aramidentayo?

⁸ Tapno naan-anay a magunggonaantayo kadagiti pampanunot ti Dios maipanggep kadagitoy ken dadduma pay a banag, masapul nga iwayaantayo ti mangbasa wenno dumngeg kadagitoy. Saan la a dayta. Masapul nga adalen, isarsarita, ken mennamennaentayo dagitoy. Adu dagiti agbasbasa Ti Pagwanawanan a regular a tumabtabuno kadagiti panaggigimong ti kongregasion dagiti Saksi ni Jehova, a pakasalaysayan ti Biblia. Usarenda ti panawenda a maipaay iti dayta imbes a kadagiti dadduma a banag. (Efeso 5:15-17) Napatpateg nga amang ti maganabda iti dayta ngem iti material a kinabaknang. Pudno kadi dayta kadakayo?

9. Apay a naparpartak ti panagrang-ay dagiti dadduma a tumabtabuno kadagiti Nakristianuan a panaggigimong ngem kadagiti sabsabali?

⁹ Nupay kasta, naparpartak ti panagrang-ay iti naespirituan dagiti dadduma a tumabtabuno kadagitoy a gimong ngem kadagiti sabsabali. Napaspasnek ti panangipatungpalda iti kinapudno iti biagda. Apay a kasta? Kaaduanna, gapu iti kinaanepda nga agadal. Bigbigenda a saan laeng a tinapay ti pagbiagtayo; ti naespirituan a taraon iti inaldaw ket kas kapateg iti regular a pannangan iti literal a taraon. (Mateo 4:4; Hebreo 5:14) Isu nga inaldaw a mangisaparda iti panawen a mangbasa iti Biblia wenno kadagiti publikasion a mangilawlawag iti dayta. Agsaganada para kadagiti gimong ti kongregasion, nga adalenda a nasaksakbay dagiti leksion ken sukimatenda dagiti kasuratan. Saanda la a basaen ti material; mennamennaenda. Iti panagadalda, panunotenda no kasanoda a maipatungpal iti biagda ti maad-adalda. Bayat a rumangrang-ay ti espiritualidadda, maikunada ti kas iti kinuna ti salmista: “Anian a panangayatko iti lintegmo! . . . Nakaskasdaaw dagiti palagipmo.”​—Salmo 1:1-3; 119:97, 129.

10. (a) Kasano kapaut a makagunggona ti agtultuloy a panagadal iti Sao ti Dios? (b) Kasano nga ipakita dagiti Kasuratan daytoy?

¹⁰ Maysa man a tawen, 5 a tawen, wenno 50 a tawenen nga ad-adalentayo ti Sao ti Dios, saan a makauma dayta​—no la ket napateg kadatayo dagiti pampanunot ti Dios. Uray no kasano kaadu ti nasursurotayon manipud iti Kasuratan, adu pay ti saantayo nga ammo. “O Dios, anian a nagdakkel ti pakadagupanda!” kinuna ni David. “No bilangek ida, ad-aduda ngem ti darat.” Saantayo a mabilang dagiti pampanunot ti Dios. Uray no agmalmalem a binsabinsaentayo dagiti pampanunot ti Dios agingga iti makaturogtayo, no makariingtayo iti agsapa, adu pay laeng ti pagpanunotantayo. Isu nga insurat ni David: “No makariingak, addaak pay laeng kenka.” (Salmo 139:17, 18) Uray agingga iti agnanayon adunto pay ti maammuantayo maipapan ken Jehova ken kadagiti dalanna. Pulos a saantayto a maammuan ti amin.​—Roma 11:33.

Pananggura iti Kagura ni Jehova

11. Apay a nagpateg a saantay laeng nga ammuen dagiti pampanunot ti Dios no di ket ipakitatayo dagiti isu met laeng a rikna a mariknana?

¹¹ Saan la a basta pananggun-od iti pannakaammo ti panggeptayo nga agadal iti Sao ti Dios. No bay-antayo a sumagepsep iti pusotayo dagiti pampanunot ti Dios, masursurotayo nga ipakita dagiti isu met laeng a rikna a mariknana. Anian a nagpateg dayta! No ditay patanoren dagiti kasta a karirikna, ania ti mabalin a pagbanaganna? Numan pay kabesadotayo ti ibagbaga ti Biblia, mabalin nga agparang a makaay-ayo kadatayo ti maysa a banag a maiparit, wenno mabalin a mariknatayo a makapadagsen ti naipaannurot kadatayo. Agpayso nga uray no kaguratayo ti dakes, mabalin a marigatantayo gapu iti natauan a kinaimperpekto. (Roma 7:15) Ngem no saantay nga ipakat ti amin a kabaelantayo a mangitunos iti akin-uneg a kinataotayo iti ammotayo a naimbag, namnamaentayo kadi a maay-ayo ni Jehova, “ti mangsuksukimat kadagiti puso”?​—Proverbio 17:3.

12. Kasano kapateg ti nadiosan a panagayat ken nadiosan a pananggura?

¹² Maysa a napigsa a salaknib a maibusor iti dakes ti nadiosan a pananggura, no kasano a ti nadiosan a panagayat pagbalinenna a makaay-ayo ti panagaramid iti naimbag. (1 Juan 5:3) Iti Kasuratan, naulit-ulit a naidagadag kadatayo a sukayentayo agpadpada ti ayat ken gura. “O dakayo nga agay-ayat ken Jehova, guraenyo ti dakes.” (Salmo 97:10) “Guraenyo ti dakes, salimetmetanyo ti naimbag.” (Roma 12:9) Ar-aramidentay kadi dayta?

13. (a) Ania a kararag ni David maipanggep iti pannakadadael dagiti managdakdakes ti anamongantayo? (b) Kas naipakita iti kararag ni David, siasino dagiti managdakdakes nga inkararagna a dadaelen ti Dios?

¹³ Silalawag nga impakaammo ni Jehova ti panggepna a manggessat kadagiti managdakdakes ditoy daga ken mangipasdek iti baro a daga a pagtaengan ti kinalinteg. (Salmo 37:10, 11; 2 Pedro 3:13) Il-iliwen dagiti agay-ayat iti kinalinteg ti idadateng dayta a panawen. Naan-anay nga umanamongda iti kararag ni salmista David: “O Dios, papatayem la koman ti managdakdakes! Iti kasta, uray dagiti tattao a nakabasol iti dara sigurado a panawandakto, isuda nga agsao ti maipapan kenka a mayannurot iti kapanunotanda; barengbareng ti panangaramatda iti naganmo​—dagiti kabusormo.” (Salmo 139:19, 20) Saan a kalikaguman ni David a gudasen dagita a managdakdakes. Inkararagna a ni Jehova koman ti makaammo a mangsupapak kadakuada. (Deuteronomio 32:35; Hebreo 10:30) Dagitoy ket saan a basta tattao a personal a nakabasol ken ni David. Pinadpadakesda ti Dios, barengbareng ti panangaramatda iti naganna. (Exodo 20:7) Kunkunada nga agserserbida kenkuana, ngem iti kinapudnona, ar-aramatenda ti naganna nga agpaay iti bukodda a panggep. Awan panagayat ni David kadagidiay kabusor ti Dios.

14. Adda kadi dagiti managdakdakes a mabalin a matulongan? No adda, kasano?

¹⁴ Binilion a tattao ti saan a makaammo ken Jehova. Adu kadakuada ti agar-aramid kadagiti bambanag nga ipakita ti Sao ti Dios a dakes gapu iti kaawan ti pannakaammoda. No saanda nga isardeng ti dakes nga ar-aramidenda, mairamandanto kadagidiay madadael bayat ti dakkel a rigat. Nupay kasta, saan a maragsakan ni Jehova iti ipapatay dagiti managdakdakes, ket kastatay met koma. (Ezequiel 33:11) Bayat nga adda pay panawen, ikagumaantayo a tulongan dagiti kasta a tattao a makasursuro ken mangtungpal kadagiti ipaalagad ni Jehova. Ngem kasanon no kagura unay dagiti dadduma ni Jehova?

15. (a) Siasino dagiti imbilang ti salmista a ‘pudpudno a kabusor’? (b) Kasanotay a maipakita ita a “kaguratayo” dagidiay umalsa a maibusor ken Jehova?

¹⁵ Maipanggep kadakuada, kinuna ti salmista: “Saan aya a kagurak dagiti gumurgura kenka iti kasta unay, O Jehova, ket saan aya a karimonko dagiti umalsa a maibusor kenka? Guraek ida iti naan-anay a gura. Nagbalinda a pudpudno a kabusorko.” (Salmo 139:21, 22) Karimon ida ni David gapu iti napalaus a pananggurada ken Jehova. Karaman dagiti apostata kadagidiay gumurgura ken Jehova babaen ti yaalsada a maibusor kenkuana. Ti apostasia, iti kinapudnona, ket maysa a yaalsa a maibusor ken Jehova. Ibagbaga dagiti dadduma nga apostata nga am-ammoda ken agserserbida iti Dios, ngem laksidenda dagiti pannursuro wenno alagaden a nailanad iti Saona. Ibagbaga dagiti dadduma a mamatida iti Biblia, ngem laksidenda ti organisasion ni Jehova ken ipamuspusanda a lapdan ti trabaho daytoy. No igagarada a suroten ti kinadakes kalpasan ti pannakaammoda iti umiso, no nagramuten ti kinadakes iti kaungganda, masapul ngarud a ti maysa a Kristiano guraenna (iti Biblikal nga anag ti sao) dagidiay naigamer a namimpinsan iti kinadakes. Kanunongan dagiti pudno a Kristiano ti panangmatmat ni Jehova kadagita nga apostata; saanda a kayat a maammuan dagiti inaapostata a kapanunotan. “Karimon[da]” ketdi dagidiay bumusbusor iti Dios, ngem bay-anda a ni Jehova ti mangdusa kadakuada.​—Job 13:16; Roma 12:19; 2 Juan 9, 10.

No Usigennatayo ti Dios

16. (a) Apay a kayat ni David nga isut’ sukimaten ni Jehova? (b) No maipapan iti pusotayo, ania ti rumbeng nga idawattayo iti Dios a tulongannatayo a makabigbig?

¹⁶ Saan a pulos a kayat ni David ti maipada kadagiti managdakdakes. Adu dagiti mangpadpadas a mangilemmeng iti pudno a kinataoda, ngem sipapakumbaba nga inkararag ni David: “Usigennak, O Dios, ket ammuem toy pusok. Sukimatennak, ket ammuem dagiti makariribuk a pampanunotko, ket kitaem no adda aniaman a dinadangkes a dalan kaniak, ket iturongnak iti dalan nga agnanayon.” (Salmo 139:23, 24) Saan a ti literal a pusona ti tuktukoyen ni David. Maitunos iti piguratibo a kaipapanan dayta a sao, ti kaungganna ti tuktukoyenna, ti akin-uneg a kinataona. Tarigagayantay met koma a sukimaten ti Dios ti pusotayo ket kitaenna no adda dagiti dakes a tarigagay, rikna, emosion, panggep, panunot, wenno motibotayo. (Salmo 26:2) Yaw-awis ni Jehova kadatayo: “Anakko, itdem kaniak ta pusom, ket maragsakan koma dagita matam kadagiti daldalanko.”​—Proverbio 23:26.

17. (a) Imbes nga ilemmeng dagiti makariribuk a pampanunot, ania ti rumbeng nga aramidentayo? (b) Rumbeng kadi a masdaawtayo no adda dagiti dakes a tarigagay iti pusotayo, ket ania ti rumbeng nga aramidentayo kadagitoy?

¹⁷ No adda aniaman a dinadangkes, makariribuk a pampanunot a nailemmeng iti kaunggantayo gapu kadagiti dakes a tarigagay wenno dakes a motibo wenno gapu iti basoltayo, kayattay la ketdi ti pailinteg ken ni Jehova. Imbes a “dinadangkes a dalan,” “dakes a dana” ti inusar ni Moffatt iti patarusna. Kastoy ti kuna ti The New English Bible: “Aniaman a dana a mamagleddaang kenka [kayatna a sawen, ti Dios].” Mabalin a saantay a maawatan unay dagiti makariribuk a pampanunottayo, isu a saantay nga ammo nga ipeksa ti parikuttayo iti Dios, ngem maawatanna ti kasasaadtayo. (Roma 8:26, 27) Saantay koma a masdaaw no adda dagiti dakes a tarigagay iti pusotayo; uray pay, di rumbeng a pagpambar dagitoy. (Genesis 8:21) Rumbeng nga agpatulongtayo iti Dios a mangiwaksi a mamimpinsan kadagitoy. No pudno nga ay-ayatentayo ni Jehova ken kaay-ayotayo dagiti daldalanna, mabalintay ti agpatulong kenkuana a buyogen ti panagtalek a “ti Dios dakdakkel ngem iti pusotayo ken ammona amin.”​—1 Juan 3:19-21.

18. Kasanonatay nga iturong ni Jehova iti dalan nga agnanayon? (b) No itultuloytayo a suroten ti panangidalan ni Jehova, ania a nabara a komendasion ti namnamaentayo nga awaten?

¹⁸ Maitunos iti kararag ti salmista nga iturong koma ni Jehova iti dalan nga agnanayon, pudno nga iturong ni Jehova dagiti napakumbaba, natulnog nga adipenna. Iturongna ida saan laeng nga iti dana a mabalin a mangiturong iti atiddog a biag gapu ta saanda a masapa a magessat gapu iti panagaramid iti dakes no di ket iti dalan a mangiturong iti biag nga agnanayon. Yunay-unayna kadatayo ti pannakasapultayo iti mangabbong-basol a pateg ti daton ni Jesus. Babaen ti Saona ken ti organisasionna, ipaayannatayo kadagiti agkakapateg a pammagbaga tapno maaramidtayo ti pagayatanna. Ipaganetgetna kadatayo ti panangawat iti tulongna tapno mapaneknekantayo a no aniatayo iti ruar kastatayo met iti uneg. (Salmo 86:11) Paregtaennatayo babaen ti namnama a maaddaan iti naan-anay a salun-at, iti nalinteg a baro a lubong, agraman ti biag nga agnanayon nga usarentayo iti panagserbi kenkuana, ti maymaysa a pudno a Dios. No itultuloytayo nga ipangag a sipupudno ti panangidalanna, maibagananto kadatayo ti kas iti imbagana iti Anakna: “Maay-ayoak unay kenka.”​—Lucas 3:22; Juan 6:27; Santiago 1:12.

Ania ti Makunayo?

◻ Apay a masansan a naiduma ti panangmatmat ni Jehova kadagiti adipenna iti panangmatmat dagiti tao?

◻ Ania ti makatulong kadatayo a makabigbig iti makita ti Dios no sukimatenna ti pusotayo?

◻ Ania a kita ti panagadal ti makatulong kadatayo a makasursuro iti kinapudno ken mangsaluad iti pusotayo?

◻ Apay a nasken a saantay laeng nga ammuen ti ibagbaga ti Dios no di ket ipakita dagiti isu met laeng a rikna a mariknana?

◻ Apay a rumbeng a personal nga ikararagtayo: “Usigennak, O Dios, ket ammuem toy pusok”?

[Ladawan iti panid 16]

Iti panagadalyo, reggetanyo nga ipapuso dagiti pampanunot ti Dios ken ipakita ti isu met laeng a rikna a mariknana

[Ladawan iti panid 18]

‘Ad-adu ngem ti darat’ dagiti pampanunot ni Jehova

[Credit Line]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.