Aniat’ Kalikaguman Kadakayo ti Negosioyo?

NAPABASOL ti asawa ti presidente iti maysa a pagilian ti Sud America iti panangyakar iti ginasgasut a ribu a doliar kadagiti kontrata dagiti palso a kompania nga impasdek dagiti kameng ti pamiliana. Maysa nga agtawen iti 38 nga stockbroker idiay India ti naaresto ken napapanaw iti naranga nga apartment-na ken [napukawna] ti 29 a kotsena gapu iti maipagarup a pannakiramanna iti maysa nga eskandalo maipapan iti gatad a $1.6 bilion iti banko ken iti stock market. Idiay Pilipinas, rinibu nga agindeg iti maysa a puro ti mangmangged babaen ti panagaramid kadagiti kolorum a paltog. Naireport a tapno agtalinaed iti daytoy narang-ay a negosio, gagangayen a pasuksokanda dagiti opisial tapno saanda a makibiang.

Wen, nasaknap ti panagsaur ken panagkusit iti negosio iti intero a lubong. Ket masansan a maisakripisio ti saad ken dayaw, kasta met ti kuarta, iti tattao a nairaman.

Komustakay met? Addaankayo aya iti negosio? Wenno panggepyo kadi ti mangirugi iti maysa a negosio? Aniat’ mabalin a maisakripisio kadakayo? Saan a maliklikan, adda maisakripisio iti panagnegosio. Saan met a dakes a banag daytoy. Nupay kasta, nainsiriban a kuentaen ti magastos sakbay a sumrek iti maysa a negosio wenno mangaramid kadagiti pangngeddeng maipapan iti maysa a naipasdeken. (Lucas 14:28) Ipakita ti kahon iti panid 31 ti sumagmamano a maisakripisio a kayatyo nga usigen.

Nalawag, saan a nalaka ti agnegosio. Para iti maysa a Kristiano, adda dagiti sungsungbatan iti espiritual ken moral a kasapulan nga usigen. Maragpatyo ngata dagiti makalikaguman ken makapagtalinaed a natimbeng iti naespirituan? Adda aya dagiti maisakripisio a saanyo a maawat gapu iti moral? Aniada ti sumagmamano a pagalagadan a tumulong kadakayo tapno masigurado no ania dagiti maisakripisio a maiparbeng wenno di maiparbeng?

Ikabilyo ti Kuarta iti Umiso a Lugarna

Kasapulan ti kuarta tapno mapataray ti maysa a negosio, ket manamnama nga agganansia iti umdas ti maysa a negosio tapno masuportaran ti pamilia ti maysa. Nupay kasta, nalaka a madadael dagiti kalat maipapan iti kuarta. Mabalin a ti kinaagum ti maysa a makagapu. Iti adu a tattao, mabaybay-an ti amin a sabsabali a banag gapu iti kuarta. Ngem, maysa a mannurat iti libro ti Biblia a Proverbio, ni Agur, ti nangyebkas iti natimbeng a panangmatmat idi kinunana: “Dinak kadi ipaayan iti kinapanglaw wenno kinabaknang. Taraonannak iti taraon a mayanatup kaniak.” (Proverbio 30:8) Nabigbigna ti kinapateg ti pannakapnek iti umdasen a pagbiag​—saanna a kinayat ti “makigasanggasat,” kas kuna ti dadduma iti negosio.

Nupay kasta, ti kinaagum ti mangtignay iti maysa a manglipat iti daytoy a pagalagadan no dumteng dayta makunkuna a nabalitokan a gundaway. Nagreport ti maysa nga agdaldaliasat a ministro dagiti Saksi ni Jehova iti maysa a napanglaw a pagilian maipapan iti kasta a kaso. Impamatmat ti maysa a kompania nga agkasapulan iti puonan kadagiti agpappapuonan a dagus nga agdoble ti kuartada, nalabit iti las-ud laeng ti sumagmamano a bulan. Daytoy gundaway a nalaka a panguartaan intuggodna ti adu a mangitalek iti kuarta. Kastoy ti kuna ti agdaldaliasat a ministro: “Magagaran unay ti dadduma a makiraman. Saanda pay ketdin unay a nagsalsaludsod, ket immutangda iti kuarta [tapno pagpuonan].”

Maisupadi iti dayta, dua a tao ti napan iti opisina daytoy a kompania tapno agsukimat sakbay nga agpabulod iti puonan. Saan a napalubosan ti kalikagumda a mangkita kadagiti pasilidad a pagar-aramidan iti produkto. Daytoy ti namagduadua kadakuada iti kinamapagtalkan ti kompania. Napaneknekan daytoy a proteksion para kadakuada, tangay iti las-ud ti sumagmamano a lawas, naibutaktak ti maysa a nalawag a gakat a mangsuitik, ket naaresto dagiti tattao. Panunotenyo laengen no aniat’ kasukat daytoy kadagidiay saan a nagsukimat nga immuna. Saan laeng a kuarta ti napukawda no di pay ket nalabit uray dagiti gagayyem a nagpautang kadakuada idi saanda a makabayad gapu iti napaay a gakat. No maipapan iti kuarta, anian a nainsiriban a yaplikar ti pagalagadan iti Proverbio 22:3: “Manakem ti maysa a madlawna ti dakes ket aglemmeng, ngem ti nanengneng aglayon laeng ket agsagaba”!

Tungpalenyo ti Tulaganyo

Kasanon no awan maganansia iti panagnegosio a diyo impagpagarup? Padayawan ti Salmo 15:4 ti maysa a tao a mangtungpal kadagiti tulagna uray no ti panangaramid iti kasta ket awan magunggonana: “Isut’ nagkari a nangyeg iti pagdaksanna, ket nupay kasta, saan a nagbalbaliw.” Nalaka ti agtungpal iti saritaan no nasayaat ti annayas dagiti bambanag. Ngem agbalin dayta a suot iti kinatarnaw no kaipapanan dayta ti pannakalugi ti maysa.

Laglagipenyo ti maysa a pagarigan manipud iti Biblia idi panawen ni Josue. Immaniobra dagiti Gabaonita ti bambanag tapno makitulag dagiti pangulo ti Israel kadakuada ket saanda a mapapatay. Kinaagpaysuanna, paset ida ti maysa nga ili a maibilang idi a pangta iti Israel. Idi natakuatan ti panangallilaw, “saan ida a kinabil dagiti annak a lallaki ni Israel, agsipud ta dagiti panguluen ti gimong insapatada kadakuada iti nagan ni Jehova.” (Josue 9:18) Nupay naggapu daytoy a grupo iti teritoria dagiti kabusor, narikna dagiti pangulo a nasken a tungpalenda ti saoda. Ken impakita dagiti simmaganad a pasamak a nakaay-ayo daytoy ken Jehova.​—Josue 10:6-11.

Agtungpalkay aya kadagiti tulagan ken kontrata iti negosio uray no saan a mapasamak ti bambanag iti pamay-an a ninamnamayo?a Ti panangaramid iti kasta ad-adda a pagbalinennakayo a kas ken Jehova, a kanayon nga agtungtungpal iti saona.​—Isaias 55:11.

Agbalinkayo a Mapagtalkan

Iti lubong ti negosio itatta, ti kinamapagtalkan ket mayarig iti maysa nga agpegpeggaden nga animal, no saan man a naungawen. Mabalin nga agaramat ti dadduma nga addaan negosio a kas kadakayo iti panagsuitik tapno umadu ti birokda. Mabalin nga agulbodda iti panangyanunsio [maipapan iti produkto]. Mabalin a tuladenda ti nagan ti sabali a kompania sada ikabil dayta iti produktoda. Wenno amangan no yam-ammoda ti maysa a nababat’ kitana a produkto kas addaan nasaysayaat a kalidad. Amin dagitoy ket kita ti di kinamapagtalkan. Umasping dagidiay agar-aramid kadagitoy iti “managdakdakes” a, sigun ken Asap, ‘rumangrang-ayda iti kinabaknang,’ nalawag a babaen ti sinisuitik a pamay-an.​—Salmo 73:12.

Agaramatkay kadi, kas maysa a Kristiano, kadagiti maiparit a pamay-an? Wenno tarigagayanyo ketdi a pakuyogan dayta kadagiti pagalagadan iti Biblia, kas ti: “Awan ti rinanggasanmi, awan ti pinadakesmi, awan ti ginundawayanmi”; “nagpanawanmi dagiti mailimlimed a bambanag nga ibain, a saan a magmagna a sisisikap”; “dua a kita ti pagtimbangan ti makarimon ken Jehova, ket ti timbangan a nakusit saan a nasayaat”? (2 Corinto 4:2; 7:2; Proverbio 20:23) Laglagipenyo, ni Satanas a Diablo ti nangirugi iti di kinamapagtalkan, “ti ama ti kinaulbod.”​—Juan 8:44.

Mabalin nga agkedked ti dadduma ken kunaenda: ‘Saan nga agbayag ti negosio no saan nga agaramat ti maysa kadagiti kinukusit a pamay-an kas ar-aramiden ti dadduma.’ Ditoy a maipakita ti Kristiano ti pammatina ken Jehova. Masubok ti kinamapagtalkan no adda banag a maisakripisio. Ti panangikuna a saan nga agbiag ti maysa a tao no saan nga agsuitik umasping met laeng iti panangikuna a saan a maseknan ti Dios kadagiti mangipatpateg kenkuana. Ammo ti maysa nga addaan pudno a pammati ken Jehova a makaipaay ti Dios para kadagiti adipenna iti sadinoman a pagilian ken iti aniaman a kasasaad. (Hebreo 13:5) Wen, mapnek koman ti maysa iti basbassit a ganansia ngem ti agbalin a di mapagtalkan. Saan aya a napatpateg daytoy tapno magun-od ti pamendision ti Dios?

Laglagipenyo, ti di kinamapagtalkan ket kas maysa a boomerang a, no maipuruak, agsubli iti nangipuruak. No matakuatan a di mapagtalkan ti maysa a negosiante, masansan nga isut’ panawan dagiti suki ken supplier. Mabalin a maallilawna ida iti maminsan, ngem mabalin a daytan ti maudi. Iti sabali a bangir, gagangayen a magun-odan ti maysa a mapagtalkan a negosiante ti panagraem ti sabsabali. Agannadkayo a di maimpluensiaan iti palso a panagrasrason, ‘Ar-aramiden met ti amin daytoy, gapuna iti panagkunak nasayaat dayta.’ Ti pagalagadan ti Biblia ket, “Saanka a sumurot iti kaaduan nga agar-aramid iti dakes.”​—Exodo 23:2.

Ipapantayon a ti nabayagen a kasosioyo iti negosio ket saan a pada a Kristiano ken saan a kanayon nga agtungtungpal kadagiti pagalagadan iti Biblia. Maitutop kadi a pagpambar daytoy tapno maliklikan ti bukodyo a pagrebbengan no adda naaramidan a maysa a banag a di nainkasuratan? Laglagipenyo dagiti pagulidanan kas kada Adan ken Saul. Imbes a liklikanda ti agbasol, timmulokda iti panangpilit dagiti sabsabali ket kalpasanna, pabasolenda dagiti kakaduada. Anian a nagdakkel a gatad ti inkaroda!​—Genesis 3:12, 17-19; 1 Samuel 15:20-26.

Makilangen a Siuumiso Kadagiti Kapammatian

Adda kadi dagiti banag a rumbeng nga usigen no makipagnegosio kadagiti pada a managdaydayaw ken Jehova? Idi gimmatang ni mammadto Jeremias iti maysa a talon manipud iti kasinsinna iti ili ti Anatot, saanna a basta inted lattan kenkuana ti kuarta sa nakialamano. Imbes ketdi, kinunana: “Ket pinirmaak ti dokumento ket tinimbreak ket immayabak kadagiti saksi, ket tinimbengko ti pirak kadagiti pagtimbengan.” (Jeremias 32:10) No aramiden dagiti kasta a naisurat a tulagan maatipa dagiti saan a pagkikinnaawatan a mabalin a tumanor kamaudiananna no agbalbaliw dagiti kasasaad.

Ngem kasanon no kasla sasaurennakayo ti maysa a kabsat a Kristiano iti negosio? Idarumyo aya? Nabatad ti Biblia iti daytoy. “Ti kadi asinoman kadakayo nga addaan kaso maibusor iti sabali maituredna ti mapan iti pangukoman iti saklang dagiti nakillo a tattao, ket saan nga iti saklang dagiti sasanto?” insaludsod ni Pablo. Kasano ngay no saan a dagus a marisut ti parikut iti makapnek a pamay-an? Innayon ni Pablo: “Pudno a kaipapananna ti naan-anay a pannakaabakyo ta agdidinnarumkayo iti maysa ken maysa. Apay a dikay ketdi koma baybay-an a maranggasan ti bagbagiyo? Apay a dikay ketdi koma baybay-an a masaur ti bagbagiyo?” Panunotenyo laengen ti dakes a pakasarsaritaan nga itden daytoy iti Nakristianuan nga organisasion no madamag dagiti taga-ruar nga agdidinnarum dagiti pudno a Kristiano! Mabalin kadi nga iti kakasta a kaso napigpigsa ti panagayat iti kuarta ngem iti panagayat iti kabsat? Wenno mabalin kadi a naumsi ti dayaw ti maysa ket ti panagibales ti kangrunaan a pampanunotenna? Ipakpakita ti balakad ni Pablo nga iti kakasta a kaso, nasaysayaat ti mapukawan ngem ti mapan iti korte.​—1 Corinto 6:1, 7; Roma 12:17-21.

Siempre, adda Nainkasuratan a pamay-an tapno mataming ti kakasta a panagririri iti uneg ti kongregasion. (Mateo 5:37; 18:15-17) Iti panangtulong kadagiti kakabsat a nairaman tapno agtungpal kadagiti naisingasing nga addang, makaipaay dagiti manangaywan a Kristiano iti sumagmamano a makatulong a balakad iti amin a maseknan. Kasla nalaka ti umanamong kadagiti pagalagadan ti Biblia kabayatan dagiti kasta a saritaan, ngem kalpasanna, talaga kadi nga ipakpakitayo a dimngegkayo babaen ti panangyaplikar iti naipaay a balakad? Ti panagayat iti Dios ken iti padatay a Kristiano ti mangtignay kadatayo a mangaramid iti kasta.

Di pagduaduaan, adda banag nga isakripisioyo iti panagnegosio. Sapay koma ta nainkalinteganto ti isakripisioyo iti dayta. No maipasangokayo kadagiti pangngeddeng wenno aniaman a mapagduaduaan a kasasaad, laglagipenyo nga adu a banag iti biag ti napatpateg ngem kuarta. No ikabiltay ti kuarta iti lugarna, a tungpalentay ti saotayo, agbalin mapagtalkan, ken makilangen kadagiti kasosio iti negosio iti Nakristianuan a pamay-an, masiguradotayo a ti negosio saanna nga isakripisio ti ad-adu a panawen ken kuarta ngem iti kasapulan, ken maigiddan iti dayta mapagtalinaedtayo ti panaggagayyem, nadalus a konsiensia, ken nasayaat a pannakirelasion ken Jehova.

[Footnote]

[Kahon iti panid 31]

Dagiti Banag a Maisakripisio iti Negosioyo

Panawen: Gistay ad-adu a panawen ti mabusbos ti maysa iti panangpataray iti bukod a negosio ngem ti agtrabaho kas empleado iti maysa a kompania. Daytoy aya ti mangsinga iti iskediulyo, a mangibati iti basbassit a panawen para kadagiti nasken a naespirituan nga aramid? Iti sabali a bangir, mayurnosyo kadi ti trabahoyo tapno makabusbos iti ad-adu a panawen iti panangaramid iti pagayatan ti Dios? No kasta, nasayaat. Ngem agannadkayo! Nalaklaka a sawen daytoy ngem ti aramiden.

Kuarta: Kasapulan ti kuarta tapno makasapul iti kuarta. Ania a puonan ti kasapulan para iti negosioyo? Addaankay kadin iti pundo? Wenno kasapulan nga umutangkayo? Kabaelanyo kadi ti malugi? Wenno dakdakkelto kadi ti gatad ngem iti kabaelanyo nga ibaklay no saan a mapasamak ti ninamnamayo?

Dagiti Gagayyem: Gapu kadagiti parikut a tumanor iti inaldaw a panagnegosio, mapukaw ti adu a negosiante ti gagayyemda. Nupay addayta ti posibilidad a maaddaan kadagiti gagayyem, kanayon met latta nga adda posibilidad iti narikut a pannakirelasion. Kasanon no dagitoy a gagayyem ket Kristiano a kakabsattayo?

Maysa a Nadalus a Konsiensia: Ti gagangay a pamay-an ita iti lubong ti komersio ket “Ti aso kagatenna ti padana nga aso” wenno “Kasano a makaganansiaak dita?” Nasurok a 70 porsiento kadagiti estudiante iti maysa a surbey idiay Europa ti nangpaneknek a bassit wenno awanen lugar ti nasayaat a kababalin iti lubong ti negosio. Saan ngarud a pakasdaawan a gagangayen ti panagsuitik, panagulbod, ken mapagduaduaan a pamay-an iti negosio. Masulisogkayto aya a tumulad?

Ti Pannakirelasionyo ken Jehova: Aniaman nga aramid iti negosio a maisalungasing kadagiti linteg ken prinsipio ti Dios, nupay kadawyanen iti tay-ak ti negosio, dadaelenna ti pannakirelasion ti maysa a tao iti Namarsua kenkuana. Mabalin a mapukawna ti namnamana nga agbiag nga agnanayon gapu itoy. Saan aya a nalawag a dakkel unay daytoy a gatad a mapukaw ti maysa a nasungdo a Kristiano, aniaman ti material a magunggonana?

[Dagiti Ladawan iti panid 31]

Aniat’ makatulong a manglapped kadagiti di pagkikinnaawatan inton agangay? Nasayaat a tulagan wenno naisurat a kontrata?