Watchtower ONLINE A LIBRARIA
Watchtower
ONLINE A LIBRARIA
Iloko
  • BIBLIA
  • PUBLIKASION
  • GIMONG
  • w95 8/15 pp. 8-11
  • Nainkalintegan Kadi ti Panagduadua Maipapan ken Jesus?

Awan video-na ti napilim.

Pasensiakan, adda problema iti pannakai-load ti video.

  • Nainkalintegan Kadi ti Panagduadua Maipapan ken Jesus?
  • Ti Pagwanawanan Mangibumbunannag iti Pagarian ni Jehova—1995
  • Subtitulo
  • Umasping a Material
  • No Kasano a Naimula ti Panagduadua Maipapan ken Jesus
  • Dagiti Pammaneknek a Mangikkat iti Panagduadua
  • No Apay a Pagduaduaan ti Dadduma Dagiti Milagro ni Jesus
  • Nainkalintegan Kadi ti Panagduadua Maipapan iti Panagungar ni Jesus?
  • Apay a Pagduaduaan ti Akem ni Jesus Itatta?
  • Dagiti Milagro—Talaga Kadi a Napasamakda?
    Ti Biblia—Saot’ Dios Wenno iti Tao?
  • Dagiti Milagro ni Jesus—Ania ti Maadalmo?
    Ti Pagwanawanan Mangibumbunannag iti Pagarian ni Jehova—2004
  • Panagungar ni Jesus​—Ti Kaipapananna Kadatayo
    Ti Pagwanawanan Mangibumbunannag iti Pagarian ni Jehova—2014
  • Jesu-Kristo—Dagiti Saludsodtayo a Nasungbatan
    Ti Pagwanawanan Mangibumbunannag iti Pagarian ni Jehova—2012
Kitaen ti Ad-adu Pay
Ti Pagwanawanan Mangibumbunannag iti Pagarian ni Jehova—1995
w95 8/15 pp. 8-11

Nainkalintegan Kadi ti Panagduadua Maipapan ken Jesus?

TALAGA kadi a nagaramid kadagiti milagro ni Jesus a taga Nazaret? Napagungar kadi kadagiti natay, kas inwaragawag dagiti adalanna? Agpayso kadi a nagbiag? Iti moderno a panawentayo, adu ti kasla di makasigurado iti sungbat dagiti kasta a saludsod. Apay? Gapu ta agduaduada maipapan ken Jesus, ket ti panagduadua kaipapanannat’ di pannakasinunuo, a di ammo no ti maysa a banag ket pudno wenno posible. Ngem nainkalintegan kadi ti panagduadua maipapan ken Jesus? Kitaentayo.

No Kasano a Naimula ti Panagduadua Maipapan ken Jesus

Dagiti teologo nga Aleman idi arinunos ti maika-19 ken rugrugi ti maika-20 a siglo inladawanda ni Jesus kas “maysa a pinarparbo a persona iti nagkauna nga Iglesia.” Ti panagduaduada iti kinapudno a nagbiag ni Jesus nagtungpal iti panagsusupiat dagiti eskolar idi rugrugi daytoy a siglo a nakagteng iti publiko kadaydi a panawen ken adda pay laeng impluensiana itatta. Kas pagarigan, impalgak ti nabiit pay a panagadal idiay Alemania a 3 porsiento kadagidiay nainterbiu ti mamati a ni Jesus ket “di pulos nagbiag” ken “isut’ pinartuat laeng dagiti apostol.” Wen, dagiti bin-i ti panagduadua maipapan ken Jesus a naimula idi rugrugi daytoy a siglo nakasarak iti nadam-eg a daga iti puso dagiti tattao uray ita.

Apay a di nainkalintegan ti konklusion a ni Jesus ket “napartuat” laeng? Kunaen ti eskolar ti Biblia a ni Wolfgang Trilling: “Ti supiat no talaga met laeng a nagbiag ni Jesus, iti sabali a pannao no isut’ maysa a historikal a tao wenno sarsarita, ket narisut. Narisut ti parikut a nainsiriban, iti wagas a dagiti serioso a tattao didan matmatan ti parikut kas maysa laeng a sarsarita.” Nupay kasta, agduadua pay laeng ti dadduma no nagbiag met laeng ni Jesus idi. Gapuna, usigentayo no kasano a maipasdek ti maysa ti kinapudno a nagbiag ni Jesus kasta met no kasano a maikkat dagiti panagduadua maipapan kenkuana.

Dagiti Pammaneknek a Mangikkat iti Panagduadua

Ti nakababain a pannakapapatay ni Jesus kas maysa a maum-umsi a kriminal mangipaay iti “makapnek unay nga argumento maibusor kadagiti sumupiat iti kinapudno a nagbiag ni Jesus,” kuna ni Trilling. Apay? Agsipud ta ti panangpapatay ti “nangbangen, nanglapped pay ketdi, iti pannakaisaknap ti baro a pammati kadagiti Judio ken di Judio.” (Idiligyo ti 1 Corinto 1:23.) No ti pannakapapatay ni Jesus a Mesias ket insulto agpadpada kadagiti Judio ken Gentil, awan duadua a saan a pinartuat dayta dagiti apostol! Maysa pay, ti ipapatay ni Jesus ket napaneknekan kas maysa a historikal a pasamak saan laeng nga iti uppat nga Ebanghelio no di ket pinaneknekan met ti Romano a mannurat a ni Tacitus ken ti Judio a Talmud.a

Ti dadduma pay a pasamak iti biag ni Jesus ket naibilang met kas makin-uneg a pammaneknek iti kredibilidad dagiti Ebanghelio, ken kasta met ti ibagbaga dagitoy kadatayo maipapan kenkuana. Kas pagarigan, pinartuat kadi dagiti pasurot ni Jesus nga isut’ nagtaud idiay Nazaret, maysa a lugar a kasla di napateg? Wenno pinartuatda kadi ti panangliput ni Judas kenkuana, a maysa a mapagtalkan a kaduana? Realistiko kadi a panunoten a nangparboda iti maysa a salaysay maipapan ken Jesus a sitatakrot a binaybay-an ti dadduma kadagiti adalanna? Awan duadua a saan a nainkalintegan a nangparbo dagiti adalan kadagiti detalye a makadadael unay sada inwaragawag a sisasaknap dagitoy! Maysa pay, naidumduma ti wagas ti panangisuro ni Jesus. Ti literatura a Judio idi umuna a siglo ket awanan iti aniaman nga umarngi kadagiti ilustrasionna. Siasino a di am-ammo a tao ti “nakapartuat” iti obra maestra a kas iti Sermon iti Bantay? Dagitoy nga argumento agparang a suportaranda ti kinamapagtalkan dagiti Ebanghelio kas salsalaysay maipapan iti biag ni Jesus.

Adda met makinruar a pammaneknek ti kinapudno a nagbiag ni Jesus. Isut’ iladawan ti uppat nga Ebanghelio kas agbibiag nga addaan espesipiko, detalyado, historikal a nalikudan. Dagiti lugar, kas iti Betlehem ken Galilea; prominente a tattao ken grupo, kas kada Poncio Pilato ken dagiti Fariseo; kasta met dagiti kaugalian a Judio ken dadduma pay karkarna [a bambanag] ket saan a pinartuat laeng. Dagitoy ket paset ti biag idi umuna a siglo, ken pinaneknekan dagitoy dagiti di naimbibliaan a reperensia ken dagiti nakabakab ti arkeolohia.

No kasta, adda makapnek a pammaneknek, agpadpada iti makin-uneg ken makinruar, a ni Jesus ket maysa a historikal a tao.

Nupay kasta, nakaad-adu a tattao ti agduadua maipapan kadagiti milagro a nakairamananna. Kinaagpaysona, sigun iti surbey a naadaw iti ngato, bassit laeng kadagiti Aleman a mannakimisa ti sititibker a mamati a dagiti milagro ken panagungar ni Jesus ket “talaga a napasamak.” Nainkalintegan kadi ti panagduadua maipapan kadagiti milagro ken ti panagungar ni Jesus?

No Apay a Pagduaduaan ti Dadduma Dagiti Milagro ni Jesus

Isalaysay ti Mateo 9:18-36 a simimilagro a pinaimbag ni Jesus dagiti masakit, pinagungarna dagiti natay, ken pinaruarna dagiti sairo. Kastoy ti komento ni Propesor Hugo Staudinger, maysa a historiador: “Talaga a di nakapapati, ken imposible manipud iti historikal a panangmatmat, a dagitoy a karkarna a damag ket pinarparbo laeng.” Apay? Gapu ta agparang a naisurat dagiti kaunaan nga Ebanghelio idi a sibibiag pay ti kaaduan kadagiti nakakita kadagitoy a milagro! Masarakan ti kanayonan a pammaneknek iti banag a, kas kunaen pay ni Staudinger, dagiti bumusbusor a Judio “pulos a saanda nga inlibak a nagaramid ni Jesus kadagiti karkarna nga aramid.” No di ikankano ti amin a dadduma pay a pammaneknek ken ibatay ti kapanunotantayo iti daytoy laeng makinruar a pammaneknek, makitatayo nga awan duadua a dagiti milagro ni Jesus ket maiparbeng a patientayo.​—2 Timoteo 3:16.

Nupay “kumbinsido ti kaaduan kadagiti Aleman a pinaimbag ni Jesus dagiti masakit a tattao,” adu ti agduadua iti pannakabalin nga adda iti likudan dagitoy a panangpaimbag. Kas pagarigan, sipapanayag nga imbaga ti maysa a nalatak a teologo nga Aleman a dagiti panangpaimbag nga inaramid ni Jesus ket bunga ti pannakabalin ti hipnotiko nga impluensia dagiti tattao a marirriribuk ti isipda. Nainkalintegan aya daytoy a panangilawlawag?

Usigenyo laengen dagitoy a pagarigan. Salaysayen ti Marcos 3:3-5 a pinaimbag ni Jesus ti nagango nga ima ti maysa a tao. Ngem ti aya nagango nga ima ket bunga ti pannakariribuk ti isip? Saan. Ngarud, daytoy a panangpaimbag di maikuna a gapuanan ti hipnotiko a pannakabalin. Gapuna, aniat’ timmulong ken Jesus a nagaramid kadagiti milagro? Aminen ni Propesor Staudinger: “No awan dagiti linteg a naan-anay a nainkalintegan, ken no saan a naan-anay nga ilibak ti maysa ti Dios, no kasta di mailaksid ti maysa ti posibilidad a ti Dios, a ti pannakabalinna rimbawanna ti pannakabalin ti tao, ket makaaramid kadagiti karkarna a banag.” Wen, kinapudnona, babaen iti tulong ti “pannakabalin ti Dios,” literal a pinaimbag ni Jesus dagiti tattao a masakit. Isu nga awan rason a pagduaduaan ti kinapudno dagiti milagrona.​—Lucas 9:43; Mateo 12:28.

Kas kuna ti The American Peoples Encyclopedia, no napasamak ti katan-okan kadagiti amin a milagro​—ti panagungar ni Jesus​—amin a sabsabali pay a milagro a nailanad kadagiti Ebanghelio ket “posible.” Talaga kadi a napagungar ni Jesus kadagiti natay?

Nainkalintegan Kadi ti Panagduadua Maipapan iti Panagungar ni Jesus?

Usigenyo pay nga umuna ti maysa a nabileg nga ebidensia a mangsuporta iti kinapudno ti panagungar ni Jesus​—ti awan nagyanna a tanemna. Saan a sinupiat dagiti kasadaranna, uray dagiti bumusbusor kenkuana, ti banag a ti tanem ni Jesus ket natakuatan nga awan nagyanna. (Mateo 28:11-15) Nalaka la koma nga ibutaktak ti kinaulbod! Siuumiso a kinuna ti nadakamat a reperensia: “Awanen ti naisingasing a nainkalintegan a panangilawlawag iti tanem nga awan nagyanna malaksid iti kuna ti Biblia nga, ‘Awan ditoy; ta nagungaren’ (Mat. 28:6).”

Sumupiat ti dadduma, a kunkunada a dagiti laeng adalan ni Jesus ti nangiwaragawag iti amin a lugar nga isu ti napagungar a Mesias. Pudno daytoy. Ngem saan kadi a ti kredibilidad ti mensaheda ket sititibker a nairamut iti historikal a pasamak, nangnangruna iti ipapatay ken panagungar ni Jesus? Wen. Ammo ni apostol Pablo daytoy a panagnaig idi insuratna: “No ni Kristo di napagungar, ti panangaskasabami pudno nga ubbaw, ken ti pammatitayo ubbaw. Mainayon pay, masarakankami met nga ulbod a saksi ti Dios, agsipud ta sinaksianmi maibusor iti Dios a pinagungarna ti Kristo.”​—1 Corinto 15:14, 15; idiligyo ti Juan 19:35; 21:24; Hebreo 2:3.

Idi umuna a siglo, nakaad-adu a mabigbigbig a tattao ken makapaneknek iti panagparang ni Jesus kalpasan ti ipapatayna. Mairaman kadakuada ti 12 nga apostol ken ni Pablo, kasta met ti nasurok a 500 a dadduma pay a nakasaksi.b (1 Corinto 15:6) Laglagipenyo met no apay a naragpat ni Matias dagiti kualipikasion a mangsuno ti di matalek nga apostol a ni Judas. Isalaysay ti Aramid 1:21-23 a mapaneknekan ni Matias ti panagungar ni Jesus ken dagiti immun-una a pasamak mainaig Kenkuana. No sarsarita laeng imbes a pudno a pasamak ti biag ken panagungar ni Jesus, ti kasdiay a pagannurotan iti panagdutok awan duadua a saanen a talaga a kasapulan.

Gapu ta nakaad-adu a nakasaksi idi umuna a siglo ti makapaneknek iti panagbiag, dagiti milagro, ipapatay, ken panagungar ni Jesus, nalaka la a nagsaknap ti Kinakristiano iti intero nga Imperio ti Roma, iti laksid dagiti nadakamat a tubeng. Madadaan idi dagiti pasurotna nga agibtur iti rigat, pannakaidadanes, ken uray pay ipapatay tapno maiwaragawag laeng iti amin a lugar ti panagungar ken nagpateg a kinapudno maipapan iti dayta. Ania a kinapudno? A ti panagungarna ket posible laeng gapu iti pannakabalin ti Dios. Ken apay a pinagungar ni Jehova a Dios ni Jesus kadagiti natay? Ti sungbat dayta a saludsod ipakitana no siasino ti historikal a Jesus.

Idi kaaldawan ti Pentecostes, sipapanayag nga inwaragawag ni apostol Pedro kadagidi nasdaaw a Judio idiay Jerusalem: “Daytoy a Jesus pinagungar ti Dios, nga iti daytoy a kinapudno saksikami amin. Gapuna agsipud ta naitan-ok iti makannawan nga ima ti Dios ket inawatna ti naikari a nasantuan nga espiritu manipud iti Ama, imparukpokna daytoy a makitkita ken mangmangngegyo. Iti kinaagpaysuanna ni David saan nga immuli iti langlangit, ngem isu a mismo kunana, ‘Ni Jehova kinunana iti Apok: “Agtugawka iti makannawan nga imak, agingga nga ikabilko dagiti kabusormo a pagbatayan dagiti sakam.”’ Gapuna ti intero a balay ti Israel ammuenna koma nga awan duadua a ti Dios pinagbalinna nga agpadpada nga Apo ken Kristo, daytoy Jesus nga inlansayo.” (Aramid 2:32-36) Wen, pinagbalin ni Jehova a Dios ni Jesus a taga Nazaret “agpadpada nga Apo ken Kristo.” Nainkalintegan kadi ti panagduadua maipapan iti akemna iti daytoy a paset ti panggep ti Dios?

Apay a Pagduaduaan ti Akem ni Jesus Itatta?

Kasano a maikkat ti amin a panagduadua maipapan iti kinasiasino ken akem ni Jesus? Babaen ti kinapudno a nabatad nga isut’ maysa a pudno a mammadto. Impadtona dagiti gubat, bisin, ginggined, krimen, ken kinaawan ayat a makitkitatayo itatta. Maysa pay, impadtona: “Daytoy naimbag a damag ti pagarian maikaskasabanto iti isuamin a mapagnaedan a daga a maipaay a pangsaksi kadagiti isuamin a nasnasion; ket iti kasta umayton ti panungpalan.” (Mateo 24:3-14) Ti kaitungpalan dagitoy a padto paneknekanna a ni Jesus isu ti napagungar a Kristo, a di makita nga agturturay ‘iti tengnga dagiti kabusorna,’ ket mabiiten nga iyegnanto ti baro a lubong ti Dios.​—Salmo 110:1, 2; Daniel 2:44; Apocalipsis 21:1-5.

Ad-adda a kasapulan unay ita ti sangatauan ti maysa a Manangisalakan nga addaan iti sirib a natantan-ok ngem iti sirib ti tao. Apay nga agpangaduatayo a ni Jesus ti siuumiso a napili a mangisalakan iti sangatauan? Kinuna ni Juan, maysa kadagiti nakasaksi kadagiti nakaskasdaaw a milagro ken iti panagungar ni Jesus: “Kas kanayonan, nakitami a mismo ken saksaksianmi a ti Ama imbaonna ti Anakna kas Manangisalakan iti lubong.” (1 Juan 4:14; idiligyo ti Juan 4:42.) No kasano nga awan nainkalintegan a pagibatayantayo nga agduadua iti kaadda, milagro, ipapatay, ken panagungar ni Jesus, awan met rasontayo nga agduadua nga isut’ insaaden ni Jehova a Dios kas maikari nga Ari iti makannawanna. Awan duadua, ni Jesus a taga Nazaret isut’ Ari iti Pagarian ti Dios ken “Manangisalakan iti lubong.”​—Mateo 6:10.

[Dagiti Footnote]

a Ti mapagsusupiatan a panangtukoy ken Jesus iti Talmud ket inawat kas pudpudno ti sumagmamano laeng nga eskolar. Iti sabali a bangir, dagiti panangtukoy da Tacitus, Suetonius, Pliny nga Ub-ubing, ken ti naminsan a panangtukoy ni Flavius Josephus ken Jesus ket awaten ti kaaduan kas pammaneknek iti historikal a kaadda ni Jesus.

b Iti naminsan, nangan iti ikan ni napagungar a Jesus a kadua dagiti adalanna, a mangpaneknek a ti panagparangna ket saan laeng a maysa a sirmata, kas kuna ti sumagmamano ita.​—Lucas 24:36-43.

    Dagiti Publikasion iti Iloko (1984-2025)
    Ag-log out
    Ag-log in
    • Iloko
    • I-share
    • Ti Kayatmo a Setting
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Pagannurotan iti Panagusar
    • Pagannurotan iti Kinapribado
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Ag-log in
    I-share