Nagannak ken Annak: Iyun-unayo ti Dios!

“Agbutengka iti pudno a Dios ket salimetmetam dagiti bilinna.”​—ECLESIASTES 12:13.

1. Ania a buteng ti rebbeng a sukayen dagiti nagannak ken annak, ket aniat’ iyeg dayta kadakuada?

MAIPANGGEP ken Jesu-Kristo, kinuna ti padto a “ti rag-ona isunto iti panagbuteng ken ni Jehova.” (Isaias 11:3) Ti butengna ket kangrunaanna nauneg a panagraem ken panagamak iti Dios, panagbuteng a mangpagura iti Dios gapu ta inay-ayatna. Kasapulan a sukayen dagiti nagannak ken annak ti kasta a panagbuteng iti Dios a kas ken Kristo, a mangparag-o kadakuada a kas ken Jesus. Kasapulan nga iyun-unada ti Dios iti biagda babaen ti panagtulnog kadagiti bilinna. Sigun iti maysa a mannurat ti Biblia, “daytoy isu ti dagup ti rebbeng ti tao.”​—Eclesiastes 12:13.

2. Ania ti kapatgan a bilin iti Linteg, ket asino ti kangrunaan a nakaitedanna?

² Ti kangrunaan a bilin iti Linteg, nga isu ti ‘panagayattayo ken Jehova iti amin a puso, kararua, ken pigsa,’ naited kangrunaanna kadagiti nagannak. Naipakita daytoy iti kanayonan a sasao ti Linteg: “Isuromto a siaagawa [dagitoy a sasao maipapan iti panagayat ken Jehova] kadagiti annakmo ket dagitoy ti sasawem kadakuada no situtugawka iti balaymo ken no magmagnaka iti dalan ken no agiddaka ken no bumangonka.” (Deuteronomio 6:4-7; Marcos 12:28-30) No kasta, naibilin kadagiti nagannak nga iyun-unada ti Dios babaen ti panagayatda a mismo kenkuana ken babaen ti panangisuro kadagiti annakda a mangaramid met iti kasta.

Maysa a Nakristianuan a Responsabilidad

3. Kasano nga impakita ni Jesus ti kinapateg ti panangasikaso kadagiti ubbing?

³ Impakita ni Jesus ti kinapateg ti panangasikaso uray kadagiti babassit nga ubbing. Naminsan iti arinunos ti ministerio ni Jesus ditoy daga, rinugian dagiti tattao nga iyeg dagiti ubbingda kenkuana. Nalawag impagarupda a di masango ni Jesus ida, pinadas a pawilan dagiti adalan ti tattao. Ngem tinubngar ni Jesus dagiti adalanna: “Bay-anyo dagiti ubbing nga umay kaniak, ket dikay padasen a pawilan ida.” ‘Innala [pay ketdi ni Jesus] dagiti ubbing kadagiti takkiagna,’ a mangipakpakita iti makatukay a pamay-an ti kinapateg ti panangasikaso kadagiti ubbing.​—Lucas 18:15-17; Marcos 10:13-16.

4. Siasino dagiti nakaitedan ti bilin a ‘mangaramid kadagiti adalan a tattao iti isuamin a nasnasion,’ ket aniat’ kalikaguman daytoy nga aramidenda?

⁴ Imbatad met ni Jesus a pagrebbengan dagiti pasurotna nga isuro dagiti sabsabali malaksid dagiti annakda. Kalpasan ti ipapatay ken panagungarna, ni Jesus “nagparang iti nasurok a lima gasut a kakabsat iti maysa a tiempo”​—a pakairamanan ti sumagmamano a nagannak. (1 Corinto 15:6) Mabalin a napasamak daytoy iti maysa a bantay idiay Galilea a naguummongan met dagiti 11 nga apostolna. Sadiay indagadag ni Jesus kadakuada amin: “Inkayo ngarud ket mangaramidkayo kadagiti adalan a tattao iti isuamin a nasnasion, . . . nga isursuroyo kadakuada a tungpalenda dagiti isuamin a bambanag nga imbilinko kadakayo.” (Mateo 28:16-20) Awan ti Kristiano a nainkalintegan a mangliway iti daytoy a bilin! Tapno matungpal dayta dagiti amma ken inna, masapul nga asikasuenda dagiti annakda ken makiramanda iti publiko a panangasaba ken panangisuro a trabaho.

5. (a) Aniat’ mangipakita a kaaduan kadagiti apostol, no saan man nga isuda amin, ket naasawaan ken nalabit naaddaan ti annak? (b) Ania a balakad ti kasapulan nga ipangag a sipapasnek dagiti ulo ti pamilia?

⁵ Makapainteres ta uray dagiti apostol masapul a timbengenda dagiti responsabilidadda iti pamilia iti obligasion a mangasaba ken mangipastor iti arban ti Dios. (Juan 21:1-3, 15-17; Aramid 1:8) Daytoy ket gapu ta kaaduan, no saan man nga isuda amin, ket naasawaan. Gapuna inlawlawag ni apostol Pablo: “Saan kadi nga addaankami iti kinaturay a mangiturong iti kabsat a babai a kas maysa nga asawa, a kas met dagiti dadduma nga apostol ken dagiti kakabsat ti Apo ken ni Cefas?” (1 Corinto 9:5; Mateo 8:14) Mabalin nga adda met annak dagiti dadduma nga apostol. Kuna dagiti nagkauna a historiador, kas ken Eusebius, nga adda anak ni Pedro. Kasapulan idi nga ipangag dagiti amin a nagkauna a Kristiano a nagannak ti Nainkasuratan a balakad a: “Pudno unay no ti asinoman dina taraonan dagidiay bukodna, ken nangnangruna kadagidiay kameng ti sangakabbalayanna, pinaglikudanna ti pammati ket isu dakdakes ngem ti tao nga awanan pammati.”​—1 Timoteo 5:8.

Ti Kangrunaan a Responsabilidad

6. (a) Ania a karit ti naipasango kadagiti Kristiano a panglakayen nga addaan iti pamilia? (b) Ania ti kangrunaan a responsabilidad ti maysa a panglakayen?

⁶ Umasping ti kasasaad dagiti Kristiano a panglakayen ita nga addaan pamilia iti kasasaad dagiti apostol. Masapul a timbengenda ti responsabilidadda a mangasikaso kadagiti naespirituan ken pisikal a kasapulan dagiti pamiliada iti obligasionda a mangasaba iti publiko ken mangipastor iti arban ti Dios. Ania a trabaho ti rumbeng nga iyun-una? Kinuna ti Pagwanawanan nga Enero 1, 1965: “Ti umuna nga obligasion [ti ama] ket iti pamiliana, ket iti kinapudnona, dina mabalin ti siuumiso nga agserbi no dina tungpalen daytoy nga obligasion.”

7. Kasano nga iyun-una dagiti Kristiano nga amma ti Dios?

⁷ Isu a masapul nga iyun-una dagiti amma ti Dios babaen ti panangipangag iti bilin nga ‘itultuloyda a padakkelen dagiti annakda iti disiplina ken panangiturong-panunot ni Jehova.’ (Efeso 6:4) Di mabalin nga iyallatiw dayta a responsabilidad iti sabali, uray pay no addaan ti ama iti annongen a mangaywan kadagiti aktibidad iti kongregasion Kristiano. Kasano a maasikaso dagiti kasta nga amma ti responsabilidadda​—panangipaay iti pisikal, naespirituan, ken emosional a kasapulan dagiti kameng ti pamilia​—ket kagiddan dayta, idauluan ken aywananda ti kongregasion?

Panangipaay iti Kasapulan a Suporta

8. Kasano a ti asawa ti maysa a panglakayen masuportaranna ni lakayna?

⁸ Nalawag, dagiti panglakayen nga addaan pagrebbengan iti pamilia magunggonaanda iti suporta. Kinuna ti naadaw a Pagwanawanan a mabalin a suportaran ti Kristiano nga asawa a babai ni lakayna. Kinunana: “Mabalinna nga aramiden a nanamnam-ay para kenkuana ti panangisagana kadagiti nagduduma nga annongen, ken tulonganna a mangsalimetmet iti napateg a tiempo a maipaay kenkuana ken iti bagina babaen ti kaadda ti nasayaat nga eskediul iti balay, pannakaisagana ti taraon iti umiso nga oras, sisasagana a pumanaw a dagus nga agturong kadagiti gimong ti kongregasion. . . . Iti babaen ti panangiturong ni lakayna, ti Kristiano nga asawa a babai adu ti mabalinna nga aramiden a mangsanay kadagiti ubbing iti dalan a rebbengda a papanan tapno maay-ayo ni Jehova.” (Proverbio 22:6) Wen, naparsua ti asawa a babai tapno agbalin a “katulongan,” ket nainsiriban nga awaten ni lakayna ti tulongna. (Genesis 2:18) Makatulong ti suportana ken ni lakayna a mangasikaso a siiepektibo kadagiti rebbengenna agpadpada iti pamiliana ken iti kongregasion.

9. Siasino iti kongregasion idiay Tesalonica ti naparegta a tumulong kadagiti dadduma a kameng ti kongregasion?

⁹ Nupay kasta, saan laeng a ti assawa dagiti Kristiano a panglakayen ti mabalin a makiraman iti trabaho a mangsuporta iti maysa a manangaywan a masapul a ‘mangipastor iti arban ti Dios’ ken mangasikaso iti mismo a sangakabbalayanna. (1 Pedro 5:2) Siasino pay? Indagadag ni apostol Pablo kadagiti kakabsat idiay Tesalonica a raemenda dagidiay “mangidadaulo” kadakuada. Nupay kasta, iti panangdagadagna kadagitoy met laeng a kakabsat​—nangruna dagidiay saan a mangidadaulo​—insurat ni Pablo: “Balakadandakayo, kakabsat, bagbagaanyo dagiti nagulo, agsaokayo iti makaliwliwa kadagiti malmaldaangan a kararua, saranayenyo dagiti nakapuy, maaddaankayo iti mabayag a panagitured iti isuamin.”​—1 Tesalonica 5:12-14.

10. Aniat’ nasayaat nga epekto ti naayat a tulong dagiti amin a kakabsat iti kongregasion?

¹⁰ Anian a nagsayaat no addaan dagiti kakabsat iti kongregasion iti ayat a mangtignay kadakuada a mangliwliwa kadagiti malmaldaangan, mangsaranay kadagiti nakapuy, mangbalakad kadagiti nagulo, ken naanus iti isuamin! Dagiti kakabsat idiay Tesalonica, a nabiit pay a nangawat iti kinapudno ti Biblia iti laksid ti panagsagaba iti nakaro a rigat, inyaplikarda ti balakad ni Pablo nga aramidenda daytoy. (Aramid 17:1-9; 1 Tesalonica 1:6; 2:14; 5:11) Panunotenyo ti nasayaat nga epekto ti naayat a pannakitinnulongda a mangpabileg ken mamagkaykaysa iti intero a kongregasion! Kasta met, no aglilinniwanliwa, agsisinnaranay, ken agbibinnalakad dagiti kakabsat itatta, nalaklaka para kadagiti panglakayen, nga adu kadakuada ti addaan pamilia nga aywanan, a tungpalen dagiti pagrebbenganda iti panangipastor.

11. (a) Apay a nainkalintegan a kunaen a nairaman dagiti babbai iti termino a “kakabsat”? (b) Aniat’ maitulong ti maysa a nataengan a Kristiano a babai kadagiti ub-ubing a babbai itatta?

¹¹ Karaman kadi dagiti babbai kadagiti “kakabsat” a sinuratan ni apostol Pablo? Wen, karamanda, tangay adu a babbai ti nagbalin a manamati. (Aramid 17:1, 4; 1 Pedro 2:17; 5:9) Ania ti maitulong dagiti kasta a babbai? Bueno, adda idi dagiti ub-ubing a babbai kadagiti kongregasion a marigatan a mangtengngel kadagiti “seksual a rasukda” wenno nagbalin a “malmaldaangan a kararua.” (1 Timoteo 5:11-13) Kasta met laeng ti parikut dagiti dadduma a babbai itatta. Nalabit kasapulanda laeng ti maysa a tao a dumngeg kadagiti parikutda ken makipagrikna. Kadawyanna a ti nataengan a Kristiano a babai ti kasayaatan a makaipaay iti kasta a tulong. Kas pagarigan, mabalinna a pakisaritaan iti sabali a babai dagiti personal a parikut a di mayanatup a tamingen ti Kristiano a lalaki. Iti panangipaganetgetna iti pateg ti panangipaay iti kasta a tulong, insurat ni Pablo: “Dagiti babbaket . . . mannursuroda [koma] iti naimbag; tapno mapasublida dagiti agtutubo a babbai iti rikriknada nga ayatenda dagiti assawada, nga ayatenda dagiti annakda, a nasimbengda koma iti panunot, nadalusda, managtrabahoda iti pagtaengan, naimbagda, ipaspasakopda ti bagbagida kadagiti bukodda nga assawa, tapno ti sao ti Dios saan koma a mapagbassawangan.”​—Tito 2:3-5.

12. Makimpanangiturong ti nasken a suroten dagiti amin nga adda iti kongregasion?

¹² Anian a bendision dagiti napakumbaba a kakabsat a babbai iti kongregasion no makikooperar ken suportaranda ti lallakayda ken dagiti panglakayen! (1 Timoteo 2:11, 12; Hebreo 13:17) Dagiti panglakayen nga addaan kadagiti responsabilidad iti pamilia magunggonaanda a nangnangruna no makikooperar ti amin a tumulong iti maysa ken maysa iti espiritu ti ayat ken no amin ket managpasakup iti panangiturong dagiti nadutokan a papastor.​—1 Pedro 5:1, 2.

Nagannak, Aniat’ Iyun-unayo?

13. Kasano a mapaay ti adu nga amma ti pamiliada?

¹³ Sumagmamano a tawenen ti napalabas, kinuna ti maysa a prominente nga entertainer: “Makitak dagiti naballigi a lallaki a mangimatmaton kadagiti kompania nga addaan ginasut nga empleado; ammoda no kasano a sanguen ti amin a situasion, no kasano ti mangdisiplina ken manggunggona iti lubong ti negosio. Ngem ti kapapatgan a trabaho nga as-asikasuenda isu ti pamiliada ket mapaayda iti dayta.” Apay? Saan kadi a gapu ta iyun-unada ti negosio ken dadduma pay a bambanag ket maliwayanda ti balakad ti Dios? Kuna ti Saona: “Dagitoy a sasao nga ibilinko . . . , isuromto a siaagawa . . . iti anakmo.” Ket masapul nga inaldaw a maaramid daytoy. Saan koma nga ipaidam dagiti nagannak ti panawenda​—ken nangnangruna ti ayat ken nauneg a pannakaseknanda.​—Deuteronomio 6:6-9.

14. (a) Kasanot’ rumbeng a panangaywan dagiti nagannak kadagiti annakda? (b) Aniat’ mairaman iti umiso a panangsanay kadagiti annak?

¹⁴ Palagipannatay ti Biblia a dagiti annak ket tawid a naggapu ken Jehova. (Salmo 127:3) Ay-aywananyo kadi dagiti annakyo a kas sanikua ti Dios, maysa a sagut nga intalekna kadakayo? Mabalin a sumubad ti anakyo no arakupenyo, iti kasta ipakpakitayo ti naayat a panangaywan ken panangasikasoyo. (Marcos 10:16) Ngem saan laeng nga arakup ken agek ti kalikaguman ti ‘panangsanay iti ubing sigun iti dalan a maipaay kenkuana.’ Tapno makabalan iti sirib tapno maliklikanna dagiti palab-og iti biag, kasapulan met ti ubing ti naayat a disiplina. Ipakita ti nagannak ti napaypayso nga ayat babaen ti ‘panangdisiplinana iti anakna.’​—Proverbio 13:1, 24; 22:6.

15. Aniat’ mangipakita iti kinapateg ti panangdisiplina dagiti nagannak?

¹⁵ Ti kinapateg ti panangdisiplina ti nagannak ket makita iti panangiladawan ti maysa a mammagbaga iti eskuelaan kadagiti ubbing nga um-umay iti opisinana: “Nakakaasida, malmaldaangan, ken awanan gaway. Agsangsangitda bayat nga ibagbagada ti pudno a sasaadenda. Adu​—ad-adu ngem ti mabalin nga ipagarup ti maysa​—ti naggandat nga agpakamatay, saan a gapu iti nalabes a ragsak; no di ket gapu ta nalidayda unay, awan mangipatpateg kadakuada, ken madagsenan agsipud ta nupay nakaub-ubingda, isuda ti ‘mangas-asikaso’ ket saanda a kabaelan dayta.” Innayonna: “Nakaam-amak para iti maysa nga ubing no mariknana nga isu ti mangas-asikaso kadagiti bambanag.” Pudno, mabalin a karurod dagiti ubbing ti disiplina, ngem iti kinaagpaysona apresiarenda dagiti pagannurotan ken ti panangipawil dagiti nagannak. Maragsakanda ta maseknan dagiti dadakkelda a mangipasdek kadagiti beddeng kadakuada. “Nabang-aranak unay,” kinuna ti maysa nga agtutubo a kasta ti inaramid dagiti dadakkelna.

16. (a) Aniat’ mapasamak kadagiti dadduma nga annak a napadakkel kadagiti Kristiano a pagtaengan? (b) Apay a ti kinasukir ti maysa nga anak dina kayat a sawen a saan a nasayaat ti panangsanay dagiti nagannak kenkuana?

¹⁶ Kaskasdi, nupay adda dadakkelda a mangay-ayat ken mangsansanay a naimbag kadakuada, adda dagiti agtutubo, kas iti barayuboy nga anak iti pangngarig ni Jesus, a mangilaksid iti panangidalan ti dadakkelda ken maiwawa. (Lucas 15:11-16) Nupay kasta, di kayat a sawen dayta a saan a tinungpal dagiti nagannak ti responsabilidadda a mangsanay iti anakda iti umiso a wagas, kas ibilin ti Proverbio 22:6. Ti sasao a ‘panangiruam iti ubing iti dalan a rebbengna a papanan ket saannanto a pagpanawan dayta’ ket maysa a paglintegan para iti amin. Nakalkaldaang, kas iti barayuboy, adda dagiti annak a ‘mangumsi iti panagtulnog iti ama wenno ina.’​—Proverbio 30:17.

17. Manipud iti ania ti pakaliwliwaan ti nagannak dagiti nasukir nga annak?

¹⁷ Insennaay ti ama ti maysa a nasukir nga inanak: “Kanayon nga inkagumaak a danonen ti pusona. Diak ammo ti aramidek agsipud ta nakaad-adun a banag ti pinadasko. Awan ti nagkurri.” Sapay koma ta inton agangay, dagiti kasta a nasukir nga annak malagipdanto ti naayat a pannakasanayda ken agsublida a kas iti barayuboy [nga anak]. Nupay kasta, agtalinaed ti kinapudno nga adda sumagmamano nga annak nga agrebelde ken mangaramid kadagiti imoral a bambanag a mamagladingit iti kasta unay kadagiti dadakkelda. Maliwliwa dagiti nagannak iti pannakaammo nga uray ti katan-okan a mannursuro a nagbiag ditoy daga ket liniputan ti nabayagen nga adalanna a ni Judas Iscariote. Ket awan duadua a nagladingit a mismo ni Jehova idi adu kadagiti espiritu nga annak ti nangilaksid iti balakadna ken nagrebelde nupay awan a pulos ti nagkuranganna.​—Lucas 22:47, 48; Apocalipsis 12:9.

Annak​—Asino ti Ay-aywenyo?

18. Kasano a maipakita dagiti annak nga iyun-unada ti Dios?

¹⁸ Idagdagadag ni Jehova kadakayo nga agtutubo: “Agtulnogkayo kadagiti nagannak kadakayo a maikaykaysa iti Apo.” (Efeso 6:1) Iyun-una dagiti agtutubo ti Dios babaen ti panangaramidda iti daytoy. Dikay koma agbalin a maag! “Ti maag umsienna ti panangdisiplina ni amana,” kuna ti Sao ti Dios. Diyo met koma sitatangsit nga ipagarup nga agbiagkayo uray no awan ti disiplina. Kinapudnona, “adda kaputotan a nadalus iti bukodda a mata, ngem saanda a nabugguan iti kinarugitda.” (Proverbio 15:5; 30:12, American Standard Version) Isu nga ipangagyo ti panangiturong ti Dios​—“denggenyo,” “ipategyo,” “diyo liplipatan,” “ipangagyo,” “tungpalenyo,” ken “diyo baybay-an” dagiti bilin ken panangdisiplina dagiti nagannak.​—Proverbio 1:8; 2:1; 3:1; 4:1; 6:20.

19. (a) Ania dagiti napigsa a rason nga agtulnog dagiti annak ken Jehova? (b) Kasano a maipakita dagiti agtutubo ti panagyamanda iti Dios?

¹⁹ Adda napigsa a rasonyo nga agtulnog ken Jehova. Ay-ayatennakayo, ken intedna dagiti lintegna, agraman ti linteg a rumbeng nga agtulnog dagiti annak kadagiti dadakkelda, tapno masalakniban ken matulongankayo a mangnanam iti naragsak a biag. (Isaias 48:17) Intedna met ti Anakna tapno matay a maipuon kadakayo tapno maisalakankayo manipud basol ken ipapatay ken matagiragsakyo ti biag nga agnanayon. (Juan 3:16) Agyamankay kadi? Agsipsiput ti Dios manipud langit, a suksukimatenna ti pusoyo tapno kitaenna no pudpudno nga ay-ayatenyo ken apresiarenyo dagiti probisionna. (Salmo 14:2) Agsipsiput met ni Satanas, ken um-umsienna ti Dios, a kunkunana a saankay nga agtulnog Kenkuana. Maparagsakyo ni Satanas ken “mapagladingityo” ni Jehova no agsukirkay iti Dios. (Salmo 78:40, 41) Agpakpakaasi ni Jehova kadakayo: “Anakko, agsiribka, ket paragsakem toy pusok [babaen ti panagtulnog kaniak], tapno masungbatak ti mangumsi kaniak.” (Proverbio 27:11) Wen, ti saludsod ket, Asino ti kayatyo nga ay-aywen, ni Satanas wenno ni Jehova?

20. Kasano a nataginayon ti maysa nga agtutubo ti tured nga agserbi ken Jehova uray pay no mabuteng?

²⁰ Saan a nalaka nga aramiden ti pagayatan ti Dios iti sango dagiti suot nga itden kadakayo ni Satanas ken ti lubongna. Mabalin a nakabutbuteng dayta. Kinuna ti maysa nga agtutubo: “No mabutengka, arigna lamminenka. Adda maaramidmo iti dayta.” Inlawlawagna: “No lamminenka, ag-sweater-ka. No lamminenka latta, rutapam. Ket agtultuloy nga aramidem dayta agingga iti mapukaw ti lam-ek ket saankan a lamminen. Isu a ti panagkararag ken Jehova no mabutengka ket arigna ti panag-sweater no lamminenka. No mabutengak pay laeng kalpasan ti maysa a kararag, ulit-ulitek ti agkararag agingga a saanakon a mabuteng. Ket agkurri dayta. Dayta ti nangiliklik kaniak iti gulo!”

21. Kasanonatay a tulongan ni Jehova no pudpudno nga ikagumaantay nga iyun-una iti biagtayo?

²¹ No pudpudno nga ikagumaantay nga iyun-una ti Dios iti biagtayo, tulongannatay ni Jehova. Papigsaennatayo, nga ibaonna dagiti anghelna a tumulong no kasapulan, kas iti inaramidna iti Anakna. (Mateo 18:10; Lucas 22:43) Pabilgenyo ti nakemyo, dakay amin a nagannak ken annak. Maaddaankay iti kas ken Kristo a buteng, ket mangyegto dayta ti rag-o kadakayo. (Isaias 11:3) Wen, “agbutengka iti pudno a Dios ket salimetmetam dagiti bilinna, ta daytoy isu ti dagup ti rebbeng ti tao.”​—Eclesiastes 12:13.

Masungbatanyo Kadi?

◻ Aniada a responsabilidad ti kasapulan a timbengen dagiti nagkauna a pasurot ni Jesus?

◻ Ania a responsabilidad ti masapul a tungpalen dagiti Kristiano a nagannak?

◻ Ania a tulong ti magun-odan dagiti Kristiano a panglakayen nga addaan pamilia?

◻ Ania a napateg a serbisio ti maaramid dagiti kakabsat a babbai iti kongregasion?

◻ Ania a balakad ken panangidalan ti nasken nga ipangag dagiti annak?

[Ladawan iti panid 15]

Masansan a makaipaay ti nataengan a Kristiano a babai iti kasapulan a tulong iti ub-ubing a babai

[Ladawan iti panid 17]

Ania a liwliwa ti magun-odan ti nagannak dagiti nasukir nga annak manipud iti Kasuratan?