Agtawen iti Sangagasut ken Napigsa Pay Laeng

KAS INSALAYSAY NI RALPH MITCHELL

Ni tatang, a kalalainganna ti katayagna, ket maysa idi a manangaskasaba a Metodista. Kada dua wenno tallo a tawen a mayakar iti nagduduma a simbaan a nagsasaruno kaaduanna kadagiti babassit nga ili, a pakairamanan ti Asheville, North Carolina, E.U.A., a nakayanakak idi Pebrero 1895. Isu a dimmakkelak a pamiliar unay iti Kakristianuan.

KAS maysa nga ubing, malaglagipko ti panangipatugawda kaniak iti “tugaw dagiti managladingit” kadagiti revival meeting tapno mapunno iti nasantuan nga espiritu​—tapno “makagun-od iti relihion,” kas pangawagda iti dayta. Naibaga kaniak nga ipudnok dagiti basolko, tungpalek dagiti Sangapulo a Bilin, ken agsingsingpetak. Iti kasta, makapanakto idiay langit inton matayak. ‘Bueno,’ nakunak iti bagik, ‘panagkunak idiayto impierno ti papanak gapu ta saanak a maikari idiay langit.’ Impagarupko a dagiti laeng nataengan​—nangnangruna dagiti manangaskasaba​—ti makasurot kadagiti pagalagadan ti Biblia.

Ngem uray pay sakbay ti kinaagtutubok, nangrugin a madlawko ti kinamanaginsisingpet iti relihion. Kas pagarigan, isakripisio ni tatang dagiti material a kasapulan ti pamiliana tapno laeng makaipaay iti dakkel a kantidad iti pondo ti obispo kabayatan ti komperensia [dagiti klero]. Ninamnamana a daytoy ti pakadutokanna iti dakdakkel a simbaan. Malagipko ti maysa a lokal a manangaskasaba a maysa met idi nga agmulmula iti kapas. Gapu ta magagaran a manggun-od iti nangato a saad, inlakona ti sangagasut a reppet a kapas sa napan iti komperensia a nakaad-adu ti kuartana. Idi kasla naurnongda aminen a kuarta a maited ti tallaong​—a kaaduanna ket manangaskasaba​—nagpasindayag daytoy a manangaskasaba nga agmulmula iti kapas sana impukkaw: “Daytoy laeng kadi ti itedyo iti obispoyo? Amin a manangaskasaba a nangted iti lima a doliar, supusopak iti sangapulo a doliar!” Nasurok a sangaribu a doliar ti naurnong, ket dinutokan ti obispo daytoy a lalaki nga agbalin a mamangulo a panglakayen a nangatngato ngem ni tatang. Diak mamati a naggapu iti Dios ti kasta a pannakadutok. Manipud idin, agduaduaakon maipapan iti aniaman nga adda pakainaiganna iti relihion.

Napilitak nga agsoldado idi timmapog ti Estados Unidos iti umuna a sangalubongan a gubat. Malaglagipko unay ti panagdengdengngeg kadagiti chaplain ti armada a nangasaba kadakami a soldado maipapan iti sisusungdo a pannakidangadang maipaay iti pagilianmi, ket daytoy ti ad-adda a nangbusorak iti relihion. Dagiti kalatko idi ket makalasat, makaadal, sa mangasawa. Awan lugar ti relihion kadagiti planok iti masanguanan.

Pannakabalbaliw ti Panangmatmat

Idi 1922, nagayatak iti maysa a balasang nga agnagan Louise. Naammuak nga isu ket napeklan a Katoliko, ket idi inkeddengmin ti agkasar, tinarigagayanna ti kasar ti Katoliko. Bueno, diak kinayat ti aniaman a kita ti narelihiosuan a seremonia, isu nga immanamong nga agkasarkami iti maysa a munisipio idiay Siudad ti Nueva York.

Idi damo, saankami nga agrikrikiar maipapan iti relihion. Basta imbatadko kenkuana nga awan panagtalekko iti relihion ken agkatunosankami no la ket ta saan a madakdakamat dayta. Kalpasanna, iti nagbaetan ti 1924 ken 1937, nayanak dagiti ubbing​—a nagsasaruno, agingga a naaddaankami iti lima a lallaki ken lima a babbai! Kayat ni Louise nga iserrek dagiti ubbing iti Katoliko nga eskuelaan. Diak kayat idi a maaddaanda iti aniaman a kita ti narelihiosuan a pannakasanay, isu a nagrikiaranmi dayta.

Idi apagtapog ti 1939, adda napasamak a namagbalbaliw a mamimpinsan iti panangmatmatko iti relihion. Immay ti dua a Saksi ni Jehova, da Henry Webber ken Harry Piatt, iti pagtaengak idiay Roselle, New Jersey. Dagus a nabigbigko a kayatda ti makisarita maipapan iti maysa a banag a diak kayat a mapagsaritaan​—ti relihion. Nadadael pay laeng idi ti pammatik gapu iti kinuna dagiti chaplain iti armada a, ‘Makidangadang maipaay iti pagilianyo,’ idinto ta kinuna dagiti klero iti sigud a pagnanaedanmi, ‘Dika mamapatay.’ Anian a panaginsisingpet! Impagarupko a malawlawagak dagitoy dua a Saksi. “Adda ibagak kadakayo,” kinunak kadakuada. “No pudno ti relihionyo, ulbod ngarud amin dagiti sabsabali. Ken uray no maysa laeng kadagiti sabsabali ti pudno, ulbod ngarud amin dagiti sabsabali agraman ti relihionyo. Masapul nga adda laeng maymaysa a pudno a relihion.” Iti pannakakellaatko, immanamongda kaniak!

Kalpasanna, kiniddawda nga alaek ti Bibliak ken lukibek iti 1 Corinto 1:10. Nabasak sadiay: “Ita dawatek kadakayo, kakabsat, iti nagan ni Apotayo a Jesu-Kristo, nga agsaokayo amin a sangsangkatunos, ket awan koma dagiti panaglalasin kadakayo; no di ket naan-anay nga agkaykaysakayo koma iti isu met laeng a panunot ken iti isu met laeng a nakem.” (King James Version) Naburburtiaanak iti daytoy a kasuratan. Maigiddato iti dayta, maamakak idi di la ket ta kayatdak nga iraman dagitoy dua a lallaki iti maysa a kita ti kulto. Ngem adda naadalko​—nga awan koma ti panagsisina kadagiti Kristiano. Adu pay idi ti pampanunotek nga isaludsod. Kas pagarigan, Aniat’ mapasamak iti kararua iti ipapatay? Tarigagayak unay a pagsasaritaanmi koma dayta a saludsod! Ngem pagarupek a mangpataud dayta iti nakaro a narelihiosuan a di pagkikinnaawatan iti pagtaengan.

Kalpasanna, kinuna ti maysa kadagiti lallaki: “Kayatmi ti agsublinto ken makisarita manen kenka iti sumuno a lawas.” Sitataktika nga inkagumaak nga allukoyen ida a didan agsubsubli, ngem bimmallaet ni baketko. “Ralph,” kinunana, “kayatda a maammuan no kaanodanto nga agsubli.” Pinagsiddaawnak daytoy, yantangay isu ket maysa a napeklan a Katoliko! Kaskasdi, pinampanunotko, ‘Mabalin a makasarakkamto iti sumagmamano a punto a pagtinnunosanmi maipapan iti relihion.’ Isu nga immanamongak iti isusubli da Henry Webber ken Harry Piatt iti sumuno a Biernes.

Gapuna, iti dayta a rinugiak ti makipagadal iti Biblia kadagiti Saksi ni Jehova. Di nagbayag kalpasan daytoy, naawisak a tumabuno iti kombension iti Madison Square Garden idiay Siudad ti Nueva York. Sibabatad a malagipko ti palawag ni Joseph F. Rutherford a “Gobierno ken Talna,” idi Hunio 25, 1939. Maysaak idi kadagiti 18,000 a tattao a timmabuno. Kinapudnona, 75,000 ti dimngeg iti palawag, no iramanyo dagidiay nagdengngeg iti internasional a hookup babaen kadagiti linia ti radio-phone.

Nupay kasta, saan a naannayas dagiti bambanag. Impangta dagiti pasurot ti Katoliko a padi a ni Charles Coughlin a riribukenda ti asamblea, ket agpayso, idi agarup kagudua ti palawag ni Kabsat Rutherford, nangrugin nga agikkis ken agpukpukkaw dagiti ginasut a makapungpungtot a tattao kadagiti sasao a kas iti, “Heil Hitler!” ken “Viva Franco!” Napigsa unay ti arimbangaw ta mangngeg pay ti derraaw kadagiti linia ti telepono! Nagpaut iti agarup 15 a minuto a pinagulimekda dagiti managderraaw. Kabayatanna, intultuloy latta ni Kabsat Rutherford ti agsao a situtured, bayat a sinuportaran ti tallaong babaen kadagiti maulit-ulit a palakpak.

Ita, pudno a nasdaawak. Apay a kasta la unayen ti pananggura ti padi a Katoliko kadagiti Saksi ni Jehova? Impapanko nga adda la ketdi kinapudno ti ikaskasaba ni Rutherford​—banag a di kayat dagiti klero a mangngegan dagiti tattao a kas kaniak. Isu nga intultuloyko ti nagadal iti Biblia ken rumang-ay. Kamaudiananna, idi Oktubre ti 1939, insimbolok ti dedikasionko ken Jehova babaen ti bautismo iti danum. Nabautisaran ti dadduma kadagiti annakko iti simmaganad a tawen, ket nabautisaran ni baketko, ni Louise, idi 1941.

Panangsango Kadagiti Suot

Di nagbayag kalpasan ti panangawatko iti kinapudno, natay ni nanang, ket kasapulan nga agsubliak idiay North Carolina para iti pannakaipumponna. Nautobko a dinak palubosan ti konsiensiak a tumabuno iti serbisio ti pumpon a maaramid iti uneg ti simbaan dagiti Metodista. Gapuna, tineleponuak ni tatang sakbay ti panagawidko ket kiniddawko kenkuana a pagtalinaedenna ti lungon iti puneraria. Immanamong, ngem idi addaakon sadiay, agturturongda idin iti simbaan, nga impapanda a sigurado a kumuyogak kadakuada.

Bueno, diak inaramid dayta, ket daytoy ti medio nangriribuk iti pamiliak. Nupay nakasingsingedkam unay idi ken ni adingko nga Edna, saannakon a kinasarsarita kalpasan ti pannakaipumpon ni Nanang. Namin-adu a sinuratak, ngem saanna a sinubalitan. Kada kalgaw nga ikagumaak ti makipagkita ken ni Edna no umay tumabuno ditoy Nueva York iti teachers’ courses idiay City College. Ngem dinak kayat a makita, a kunana nga adut’ asikasuenna. Idi agangay, insardengkon, yantangay kasla rurrurodek laeng isuna. Adu a tawen ti naglabas sakbay a nakangngegak manen manipud kenkuana.

Gapu iti panagkedkedda nga agsaludo iti bandera, innem kadagiti annakko ti naikkat iti eskuelaan idi 1941, a kas met iti adu a sabsabali pay nga ubbing idiay Estados Unidos ken Canada. Tapno maragpatda ti legal a pagannurotan iti edukasion, nangyurnos dagiti Saksi kadagiti bukodda nga eskuelaan a naawagan iti Kingdom Schools. Masarakan ti eskuelaan a nagadalan dagiti annakko iti dati a hotel idiay Lakewood, New Jersey. Adda Kingdom Hall iti umuna a kadsaaran, kasta met ti kuarto a pagadalan, kosina, ken panganan. Iti maikadua a kadsaaran ti yan ti kuarto a pagturogan dagiti babbai, ken iti maikatlo a kadsaaran ti yan ti kuarto a pagturogan dagiti lallaki. Nagsayaat dayta nga eskuelaan. Kaaduan kadagiti ubbing a nagadal sadiay ket agawidda laeng kadagiti ngudo ti lawas. Dagidiay agnanaed iti adayo ket agawidda iti tunggal dua a lawas.

Manipud kadagiti immuna a tawtawen a kaaddak iti kinapudno, tinartarigagayak unay ti agpayunir, kas pangawag kadagiti amin-tiempo a managebanghelio a Saksi ni Jehova. Iti kombension idi 1941 idiay St. Louis, Missouri, insalaysay ti maysa a kabsat iti programa no kasano a nakapagpayunir bayat a padpadakkelenna ti 12 nga annak. Pinampanunotko, ‘No makapagpayunir nga addaan iti 12, makapagpayunirak nga addaan iti 10.’ Nupay kasta, ti kasasaadko dinak pinalubosan nga agpayunir agingga iti 19 a tawen kalpasanna. Kamaudiananna, idi Oktubre 1, 1960, nabaelakon ti agserbi ken Jehova kas maysa a regular pioneer.

Kellaat nga Ibibisita

Idi 1975, nakaawatak ti awag iti telepono manipud ken ni adingko nga Edna. Agtawenak idin iti 80, ket diak nakitkita isuna wenno nangngeg ti timekna iti agarup 20 a tawen. Adda iti eropuerto idi inawagannak, ket kiniddawna a mapanko ida alaen a kaduana ti asawana. Maragsakanak a makakita manen ken ni Edna, ngem adda pay banag a nangnangruna a makaparagsak. Iti dalan nga agturong iti pagtaengan, kinuna ni lakayna, “Adda nakombertem.” Diak natarusan ti kayatna a sawen. Idi nakasangpetkamin iti balay, kinunana manen, “Adda nakombertem ditoy.” Naawatan a dagus ni baketko. Idi tinaliawna ti kabsatko, insaludsodna, “Edna, Saksika kadin?” “Wen, maysaakon a Saksi,” insungbat ni Edna.

Kasano nga inawat ni Edna ti kinapudno? Bueno, idi 1972, iti panangikagumaak a mangatur iti nadadael a relasionmi, sinagutak iti suskripsion iti Pagwanawanan. Agarup makatawen kalpasanna, nagsakit ni Edna ket naidalit iti pagtaenganna. Adda pay laeng a sibabalkut dagiti magasin iti tugawna. Gapu iti panagusioso, linuktan ni Edna ti maysa ket binasana. Idi nabasanan ti magasin, nakunana iti bagina, ‘Isu daytoy ti kinapudno!’ Idi napan dagiti Saksi ni Jehova iti pagtaenganna, nabasanan amin dagiti naur-urnong a magasin a Pagwanawanan. Immanamong a makipagadal iti Biblia, ket nagbalin a maysa kadagiti Saksi ni Jehova idi agangay.

Panangsaranget iti Pannakapukaw ti Ipatpateg

Idi agangay, naaddaan ni baketko, ni Louise, iti diabetes, ket dimmakes ti kasasaadna agingga a natay idi 1979, iti edad a 82. Idi natay ni Louise, kasla natay metten ti maysa a pasetko. Nagsardeng ti intero a lubongko. Diak ammo idi ti aramidek. Awan planok iti masanguanan, ket kasapulak unay idi ti pammaregta. Pinaregtanak ti maysa nga agdaldaliasat a manangaywan, ni Richard Smith, nga itultuloyko ti kinapayunirko. Natakuatak a ti kadaklan a liwliwak ket agtaud iti panangliwliwa kadagiti sabsabali a natayan iti ipatpateg.

Mangyur-urnos idi ti Watch Tower Society iti panagpasiar idiay Israel idi 1979, isu a nagpasalistaak. Pinaganaygaynak unay daytoy a panagpasiar, ket idi nakaawidakon, nagsubliak a dagus iti kinapayunir a serbisio. Kada tawen sipud idin, kanayon a tumulongak kadagiti teritoria iti sabali pay a paset ti pagilian nga awan natudingan a mangtrabaho wenno saan unay a matartrabaho. Nupay lakayakon, mabalinak pay laeng ti makiraman iti daytoy a pribilehio.

Kadagiti napalabas a tawen, naaddaanak iti rag-o a timmulong iti agarup 50 a tattao iti dalan nga agturong iti biag. Kaaduan kadagiti annakko ket adda iti kinapudno. Dua kadagiti babbalasangko ti agserserbi kas regular pioneer. Ti sabali pay a balasangko, ni Louise Blanton, ket agserserbi iti sangalubongan a hedkuarter dagiti Saksi ni Jehova idiay Brooklyn, Nueva York, a kaduana ni George a lakayna, ken maysa kadagiti barok ti agserserbi kas maysa a panglakayen iti adun a tawen.

Siempre, gapu iti kinaimperpekto a natawidtayo kadagiti immuna a nagannaktayo, amintayo ket mabalin nga agsakit ken matay. (Roma 5:12) Talaga a saanak pay a naluk-atan iti sakit ken ut-ot. Iti agdama, agsagsagabaak iti arthritis iti makinkannigid a gurongko. No dadduma, parigatennak unay daytoy, ngem saannak a linapdan nga agbalin nga aktibo. Ket ikarkararagko a saanto koma. Kayatko ti makapagtultuloy. Tarigagayak unay ti makapagtultuloy iti kinapayunir a serbisio agingga iti panungpalan, nga aramidek ti amin a kabaelak a mangipakaammo iti nagan ken pangpanggep ni Jehova.

[Ladawan iti panid 23]

Kaduak ti balasangko a ni Rita