Agtultuloy Koma ti Nainkabsatan nga Ayatyo!
“Agtultuloy koma ti nainkabsatan nga ayatyo.”—HEBREO 13:1.
1. Ania ti aramidenyo tapno saan a maiddep ti apuy iti nalamiis a rabii, ket ania nga umasping a rebbengen ti adda kadatayo amin?
NAKALAMLAM-EK iti ruar, ket bumabbaba pay ti temperatura. Ti rumrumsik nga apuy iti paginuduan ti kakaisuna a pagtaudan ti pudot iti balayyo. Agpannuray ti biag iti panangtaginayonyo iti dayta. Basta agtugawkay la kadin a mangbuya iti panagiddep ti apuy ken panagdapo ti beggang? Siempre, saan. Diyo sardengan a sungrodan tapno saan a maiddep. No an-anagen, adda umarngi a trabaho ti tunggal maysa kadatayo no maipapan iti “apuy” a napatpateg nga amang—daydiay gumilgil-ayab koma iti pusotayo—ti ayat.
2. (a) Apay a maikuna a limmamiisen ti ayat kadagitoy maudi nga al-aldaw? (b) Kasano kapateg ti ayat kadagiti pudno a Kristiano?
2 Agbibiagtayo iti panawen a, kas nabayagen nga impakauna ni Jesus, lumamlamiis ti ayat dagiti agkunkuna a Kristiano iti intero a lubong. (Mateo 24:12) Tuktukoyen ni Jesus ti kapatgan a kita ti ayat, ti ayat ken Jehova a Dios ken iti Saona, ti Biblia. Bumabaaw metten ti dadduma pay a kita ti ayat. Impakauna ti Biblia a kadagiti “maudi nga al-aldaw,” adu ti “awanan nainkasigudan a panagayat.” (2 Timoteo 3:1-5) Pudno unay daytoy! Ti pamilia rebbengna koma nga umok ti nainkasigudan a panagayat, ngem gagangayen uray iti dayta ti kinaranggas ken panangabuso—no dadduma nakaam-amak ti kinaulpitna. Kaskasdi, iti daytoy nalamiis a kasasaad ti lubong, nabilin dagiti Kristiano a saanda laeng nga agiinnayat no di ket maaddaan iti managsakripisio nga ayat, nga ipangpangrunada ti pagimbagan dagiti sabsabali. Nalawag a makita koma ti amin nga iparparangarangtayo daytoy nga ayat, nga isu ti pakailasinan ti pudno a kongregasion Kristiano.—Juan 13:34, 35.
3. Ania ti nainkabsatan nga ayat, ket ania ti kayat a sawen ti panangtaginayon iti dayta?
3 Napaltiingan ni apostol Pablo a nangibilin: “Agtultuloy koma ti nainkabsatan nga ayatyo.” (Hebreo 13:1) Sigun iti maysa nga akademiko a publikasion, ti Griego a sao ditoy a naipatarus a “nainkabsatan nga ayat” (phi·la·del·phiʹa) “tuktukoyenna ti nadungngo nga ayat, panangipakita iti kinaimbag, pannakipagrikna, panangtulong.” Ket ania ti kayat a sawen ni Pablo idi kinunana nga itultuloytay koma nga ipakita ti kasta nga ayat? “Pulos a di koma lumamiis,” kuna ti isu met laeng a publikasion. No kasta, saan nga umdas ti pannakarikna iti pammateg kadagiti kakabsattayo; masapul nga ipakitatayo dayta. Maysa pay, masapul a taginayonentayo daytoy nga ayat, a ditay ipalubos a lumamiis. Maysa a karit? Wen, ngem matulongannatayo ti espiritu ni Jehova a mangsukay iti nainkabsatan a panangipateg ken mangtaginayon iti dayta. Intay usigen ti tallo a pamay-an no kasanotay a maparayray daytoy nga ayat iti pusotayo.
Pannakipagrikna
4. Ania ti pannakipagrikna?
4 No kayatyo a parayrayen ti ayatyo kadagiti Kristiano a kakabsatyo, mabalin a kasapulan a makipagriknakayo pay nga umuna kadakuada kadagiti pakarigatan ken parikutda iti biag. Insingasing daytoy ni apostol Pedro idi insuratna: “Agkakapanunotankay koma amin, a mangipakitakayo iti pannakipagmaymaysa ti rikna, addaan iti nainkabsatan a panagayat, nadungngo a mannakipagrikna, napakumbaba iti panagpampanunot.” (1 Pedro 3:8) Ti Griego a sao a naaramat ditoy para iti “pannakipagmaymaysa ti rikna” ipasimudaagna ti “pannakipagsagaba.” Maipapan itoy a sao, kuna ti maysa nga autoridad iti Biblikal a Griego: “Maipapan daytoy iti kasasaad ti isip no mariknatayo ti marikrikna dagiti sabsabali a kas man la dayta ti riknatayo.” Gapuna, nasken ti empatia. Naminsan, kinuna ti maysa a matalek, lakayen nga adipen ni Jehova: “Ti empatia isu ti saem a marikriknam nga adda iti pusok.”
5. Kasanotay nga ammo a mannakipagrikna ni Jehova?
5 Addaan kadi ni Jehova iti kasta a pannakipagrikna? Wen. Kas pagarigan, mabasatayo maipapan iti panagsagaba ti ilina nga Israel: “Iti amin a ladingitda isu napaladingit.” (Isaias 63:9) Saan a basta inimatangan ni Jehova dagiti rigat a sinagabada; nakipagrikna iti ilina. Maanninaw ti kinapasnek ti riknana iti mismo a sasao ni Jehova iti ilina, a nailanad iti Zacarias 2:8 (NW): “Daydiay mangsagid kenka sagidenna ti bukel ti matak.”a Kuna ti maysa a komentarista maipapan itoy a bersikulo: “Ti mata ti maysa kadagiti karikutan ken kadelikaduan a paset ti bagi ti tao; ket ti alintatao ti mata—ti paset a pagserkan ti lawag ti langit tapno makakita—ti kasensitibuan, ken kapatgan a paset ti mata. Awanen ti nasaysayaat pay a makayebkas iti nadungngo unay a panangisakit ni Jehova kadagiti ay-ayatenna.”
6. Kasano nga impakita ni Jesu-Kristo ti pannakipagriknana?
6 Kanayon met nga ipakpakita ni Jesus ti napasnek a pannakipagrikna. Maulit-ulit a “simnek ti asina” gapu iti nakaay-ay-ay a kasasaad dagiti padana a tattao a masaksakit wenno marigrigatan. (Marcos 1:41; 6:34) Impasimudaagna a no adda di mangipakita iti kinaimbag kadagiti napulotan a pasurotna, kasla inaramidda metten dayta kenkuana. (Mateo 25:41-46) Ket ita kas nailangitan a “nangato a padi[tayo],” isu daydiay makabael a “makipagrikna kadagiti kinakapuytayo.”—Hebreo 4:15.
7. Kasano a matulongannatayo ti pannakipagrikna no marurodtayo iti maysa a kabsat?
7 “Makipagrikna kadagiti kinakapuytayo”—saan kadi a makaliwliwa a panunoten dayta? Ngarud, kayattay la ketdi nga aramiden ti kasta iti maysa ken maysa. Siempre, nalaklaka nga adayo ti mangsapul kadagiti pagkapuyan ti sabali. (Mateo 7:3-5) Ngem iti sumaruno a marurodkayo iti maysa a kabsat, apay a diyo padasen daytoy? Agsaadkayo iti lugar dayta a tao, a panunotenyo ti nalikudan, personalidad, dagiti pagkapuyan a parparmekenna. Masiguroyo kadi a dikay makaaramid kadagiti isu met laeng a biddut—wenno nalabit nakarkaro pay? Imbes a mangnamnama iti nalabes kadagiti sabsabali, makipagriknatay koma, a tumulong kadatayo nga agbalin a nainkalintegan a kas ken Jehova, a ‘silalagip a tapoktayo.’ (Salmo 103:14; Santiago 3:17) Ammona dagiti pagkapuyantayo. Dina namnamaen kadatayo ti ditay kabaelan nga aramiden. (Idiligyo ti 1 Ar-ari 19:5-7.) Ipakitatayo koma amin ti kasta a pannakipagrikna kadagiti sabsabali.
8. Ania ti aramidentayo no marigrigatan ti maysa a kabsat?
8 Insurat ni Pablo a ti kongregasion mayarig iti bagi nga addaan nadumaduma a paset a masapul nga agtrabaho a sangsangkamaysa. Innayonna: “No ti maysa a kameng agsagaba, amin dagiti dadduma a kamkameng agsagabada a mairaman iti dayta.” (1 Corinto 12:12-26) Nasken a makipagsagaba, wenno makipagriknatayo, kadagidiay marigrigatan. Dagiti panglakayen ti mangidaulo iti daytoy. Insurat pay ni Pablo: “Siasino ti nakapuy, ket saanak a nakapuy? Siasino ti naitibkol, ket saanak nga agpungtot?” (2 Corinto 11:29) Dagiti panglakayen ken agdaldaliasat a manangaywan tultuladenda ni Pablo iti daytoy a banag. Kadagiti palawagda, iti panangipastorda, ken uray iti panangtamingda kadagiti hudisial a banag, ikagumaanda ti makipagrikna. Indagadag ni Pablo: “Makipagsangitkayo kadagiti tattao nga agsangit.” (Roma 12:15) No marikna dagiti karnero a talaga a maseknan dagiti papastor kadakuada, maawatanda dagiti pagkapuyanda, ken makipagriknada kadagiti rigat a mapaspasaranda, kadawyanna nga ad-adda a madadaanda nga umawat iti balakad, pannarabay, ken disiplina. Sigagagar a tumabunoda kadagiti gimong, nga agtalekda a makasarakda sadiay iti ‘bang-ar a maipaay kadagiti kararuada.’—Mateo 11:29.
Panangapresiar
9. Kasano nga ipakpakita ni Jehova nga apresiarenna ti naimbag kadatayo?
9 Ti maikadua a pamay-an tapno rumayray ti nainkabsatan nga ayat ket babaen ti panangapresiar. Tapno maapresiartayo dagiti sabsabali, masapul nga ipamaysatayo a panunoten ken ipateg dagiti naimbag a galad ken gapuananda. No aramidentay dayta, tultuladentayo ni Jehova a mismo. (Efeso 5:1) Inaldaw a pakpakawanenna dagiti adu a babassit a basoltayo. Pakawanenna uray dagiti nadagsen a basol no la ket pudpudno nga agbabawitayo. No pinakawannan dagiti basoltayo, dinan panunoten dagitoy. (Ezequiel 33:14-16) Insaludsod ti salmista: “No sika, O Jehova, mingmingam koma dagiti kinadangkes, O Apo, siasino koma ti makapagtakder?” (Salmo 130:3) Dagiti naimbag a gapuanantayo iti panagserbi kenkuana ti pangipampamaysaan ni Jehova.—Hebreo 6:10.
10. (a) Apay a napeggad kadagiti agassawa ti pannakapukaw ti apresasion iti maysa ken maysa? (b) Ania ti rebbeng nga aramiden ti maysa no mapukpukaw ti apresasionna iti asawana?
10 Napateg ti panangsurot iti daytoy nga ulidan iti pamilia. No ipakita dagiti nagannak nga apresiarenda ti maysa ken maysa, agserbi daytoy a pagwadan iti pamilia. Iti daytoy a panawen nga apagbiit ti panagdenna, nakalaklaka a tagilag-anen ti asawa ken padakkelen dagiti pagkapuyan ket tagibassiten dagiti naimbag a galad. Ti kasta a negatibo a panagpampanunot dadaelenna ti panagasawa, a pagbalinenna a makapaliday a dadagsen. No agmawmawmawen ti panangipategyo iti asawayo, saludsodanyo ti bagiyo, ‘Talaga kadi nga awan naimbag a galad ti asawak?’ Panunotenyo dagiti rason a naginnayat ken nagkallaysakayo. Talaga kadi a nagpukaw aminen dagidiay a rason a nangayatanyo iti daytoy naidumduma a tao? Sigurado a saan; isu nga ikagumaanyo nga apresiaren ti naimbag a kababalin ti asawayo, ket iyebkasyo ti apresasionyo.—Proverbio 31:28.
11. Tapno agbalin a napudno ti ayat dagiti agassawa, aniada nga ugali ti masapul a liklikan?
11 Ti panangapresiar tulonganna met dagiti agassawa a mamagtalinaed iti ayatda a napudno. (Idiligyo ti 2 Corinto 6:6; 1 Pedro 1:22.) Ti kasta nga ayat, a nabuyogan iti naimpusuan a panangapresiar, dina ipalubos ti kinaulpit iti pagtaengan, makasair ken makapabain a sasao, nalamiis a pannakilangen, a dagiti aldaw aglabasda nga awan naisawang a naayat wenno nadayaw a sao, ken sigurado a dina ipalubos ti pisikal a kinaranggas. (Efeso 5:28, 29) Agrinrinnaem ti agassawa a pudno nga agpimpinnateg. Aramidenda dayta saan laeng a no adda tao a makakita no di ket iti uray sadinoman a yanda iti imatang ni Jehova—iti sabali a pannao, iti amin a tiempo.—Proverbio 5:21.
12. Apay a rebbeng nga iyebkas dagiti nagannak ti apresasionda iti naimbag kadagiti annakda?
12 Nasken a marikna met dagiti annak a maapresiarda. Dina kayat a sawen a patiray-okan ida dagiti nagannak, no di ket komendaranda koma dagiti maipagpannakkel a galad ti annakda ken ti nasayaat a gapuananda. Laglagipenyo ti ulidan ni Jehova iti panangyebkas iti pananganamongna ken Jesus. (Marcos 1:11) Laglagipenyo met ti ulidan ni Jesus kas “apo” iti pangngarig. Agpada a kinomendaranna dagiti dua a ‘naimbag ken matalek nga adipen,’ nupay nagduma ti naited kadakuada ken nagduma ti naaramidan ti tunggal maysa. (Mateo 25:20-23; idiligyo ti Mateo 13:23.) Dagiti masirib a nagannak iyebkasda met ti apresasionda kadagiti naisalsalumina a galad, abilidad, ken gapuanan ti tunggal anak. Ngem saanda nga ipagpannakkel unay dagiti gapuanan ti annakda di la ket ta kanayon a mapilitanda a makiinnartap kadagiti sabsabali. Saanda a kayat a dumakkel dagiti annakda a marurrurod wenno maup-upay.—Efeso 6:4; Colosas 3:21.
13. Siasino ti mangidaulo a mangipakita iti apresasion iti tunggal kameng ti kongregasion?
13 Iti kongregasion Kristiano, dagiti panglakayen ken agdaldaliasat a manangaywan ti mangidaulo a mangipakita iti apresasion iti tunggal kameng ti arban ti Dios. Narigat ti akemda, ta naipabaklay met kadakuada ti nadagsen a rebbengen a mangdisiplina iti kinalinteg, siaalumamay a mangilinteg kadagiti nakabasol, ken mangipaay iti nainget a balakad kadagidiay makasapul iti dayta. Kasano ti panangtimbengda kadagitoy a nagduduma a responsabilidad?—Galacia 6:1; 2 Timoteo 3:16.
14, 15. (a) Kasano nga impakita ni Pablo ti kinatimbeng iti panangipaay iti nainget a balakad? (b) Kasano a matimbeng dagiti Kristiano a manangaywan ti panangilinteg kadagiti biddut ken ti panangkomendar? Iyilustraryo.
14 Makatulong unay ti ulidan ni Pablo. Isu ket nagsayaat a mannursuro, panglakayen, ken pastor. Nasken idi a sanguenna dagiti kongregasion nga addaan kadagiti nadagsen a parikut, ket saan a nagbuteng a mangipaay iti nainget a balakad no kasapulan. (2 Corinto 7:8-11) Ti panangtaliaw iti ministerio ni Pablo ipamatmatna a paspasaray laeng a nangtubngar—no laeng kasapulan wenno maitutop. Iti daytoy, impakitana ti nadiosan ti sirib.
15 No mayarig iti musika ti ministerio ti maysa a panglakayen iti kongregasion, mayarig met ngarud ti pannubngar ken pammabalaw iti maysa a nota a maibagay iti musika. Maitutop dayta a nota no adda iti lugar. (Lucas 17:3; 2 Timoteo 4:2) Panunotenyo ti kanta a dayta laeng ti notana, nga agkaraulit. Makaparurod a denggen. Umasping iti dayta, aramiden dagiti Kristiano a panglakayen ti amin a kabaelanda a mangisuro ken pasayaatenda ti panangisuroda babaen ti nadumaduma a pamay-an. Saan la a mangilinteg kadagiti parikut ti aramidenda. Imbes ketdi, makapabileg koma ti panangisuroda. Kas ken Jesu-Kristo, mangsapul nga umuna dagiti naayat a panglakayen iti naimbag a pangkomendaranda, saan a ti pagkapuyan a pangbabalawanda. Apresiarenda ti panagregget dagiti padada a Kristiano. Agtalekda nga ar-aramiden ti tunggal maysa ti amin a kabaelanna nga agserbi ken Jehova. Ket madadaan dagiti panglakayen a mangyebkas iti dayta a rikna.—Idiligyo ti 2 Tesalonica 3:4.
16. Ania ti epektona kadagiti padana a Kristiano ti panangapresiar ken pannakipagrikna ni Pablo?
16 Di pagduaduaan, narikna ti kaaduan kadagiti Kristiano a nagserbian ni Pablo ti panangapresiar ken pannakipagriknana kadakuada. Kasanotay nga ammo daytoy? Kitaenyo no kasano ti panagriknada ken Pablo. Saanda a kinabuteng, nupay dakkel ti autoridadna. Maipatpateg ken nalaka a maasitgan. Kinapudnona, idi pumanawen, dagiti panglakayen ‘inappungolanda ti tengngedna ket sidudungngo nga inagkanda’! (Aramid 20:17, 37) Anian a yaman dagiti panglakayen—ken amintayo—ta nangibati ni Pablo iti ulidan a tuladentayo! Wen, ipakitatayo koma ti apresasion iti maysa ken maysa.
Naimbag nga Ar-aramid
17. Ania ti dadduma a naimbag nga epekto ti panangaramid iti naimbag iti kongregasion?
17 Ti maysa kadagiti kasamayan a pangparayray iti nainkabsatan nga ayat isu ti simple a naimbag nga aramid. Kas kinuna ni Jesus, “ad-adu ti kinaragsak iti panangted ngem iti panangawat.” (Aramid 20:35) No mangtedtayo iti naespirituan man ken material a pamay-an, wenno ti tiempo ken pigsatayo, saan laeng a dagiti sabsabali ti maragsakan no di pay ket datayo a mismo. Iti kongregasion, makaakar ti kinaimbag. Ti naimbag nga aramid mapasarunuan iti sabali pay nga umasping nga aramid. Inton agangay, agsaknap ti nainkabsatan a panangipateg!—Lucas 6:38.
18. Ania ti kayat a sawen ti “kinaimbag” a nadakamat iti Mikias 6:8?
18 Indagadag ni Jehova iti ilina nga Israel nga ipakitada ti kinaimbag. Iti Mikias 6:8, mabasatayo (NW): “Imbagana kenka, O naindagaan a tao, no ania ti naimbag. Ket ania aya ti dawaten ni Jehova kenka no di laeng ti panangipakat iti kinahustisia ken panagayat iti kinaimbag ken pannagna a sipapakumbaba iti Diosmo?” Ania ti kayat a sawen ti “panagayat iti kinaimbag”? Ti Hebreo a sao a naaramat ditoy para iti “kinaimbag” (cheʹsedh) naipatarus met iti Iloko kas “asi.” Sigun iti The Soncino Books of the Bible, daytoy a sao “ipasimudaagna ti banag a mas aktibo ngem ti gagangay nga Iloko a sao nga asi. Kaipapananna ti ‘asi a mayebkas iti aramid,’ ti personal a panangaramid iti kinaimbag, saan laeng a kadagiti napanglaw ken makasapul, no di ket iti amin a pada a tao.” Gapuna, kuna ti maysa pay nga eskolar a ti cheʹsedh kaipapananna “ayat a mayebkas iti aramid.”
19. (a) Kadagiti ania a pamay-an a maipakitatayo ti kinaimbag kadagiti sabsabali iti kongregasion? (b) Mangdakamatkayo iti ehemplo no kasano a naipakita kadakayo ti nainkabsatan nga ayat.
19 Saan a teoria ti nainkabsatan nga ayattayo. Agpayso dayta. Gapuna, mangsapulkayo kadagiti pamay-an a mangaramid iti naimbag kadagiti kakabsatyo. Tuladenyo ni Jesus, a saan a basta nagur-uray kadagiti tattao nga umasideg kenkuana tapno agpatulong no di ket masansan nga isu a mismo ti immasideg. (Lucas 7:12-16) Panunotenyo a nangnangruna dagidiay makasapul unay. Adda kadi nataengan wenno masakit a masapul a sarungkaran wenno tulongan? Adda kadi ‘ulila’ a makasapul iti panawen ken atension? Adda kadi malmaldaangan a kararua a makasapul iti dumngeg kenkuana wenno iti makaliwliwa a sasao? No la ket kabaelantayo, iwayaantay koma ti agaramid iti naimbag. (Job 29:12; 1 Tesalonica 5:14; Santiago 1:27) Diyo liplipatan nga iti kongregasion a buklen dagiti imperpekto a tattao, ti maysa kadagiti nagpateg a naimbag nga aramid isu ti panangpakawan—sibubulos a panangiwaksi iti sakit ti nakem, uray no adda nainkalintegan a panggapuantayo nga agreklamo. (Colosas 3:13) Ti kinamasindadaan a mangpakawan makatulong a mamagtalinaed iti kongregasion nga awanan iti panagsisina, panaggiginnura, ken panagbibinnusor, a mayarig kadagiti nabasa nga ules a mangiddep iti apuy ti nainkabsatan nga ayat.
20. Kasanotay a maitultuloy amin a sukimaten ti bagbagitayo?
20 Determinadotay koma amin a mamagtalinaed iti daytoy napateg a gil-ayab ti ayat iti pusotayo. Itultuloytay a sukimaten ti bagbagitayo. Ipakpakitatay kadi ti pannakipagrikna kadagiti sabsabali? Ap-apresiarentay met la kadi dagiti sabsabali? Agar-aramidtay kadi iti naimbag kadagiti sabsabali? No aramidentay dayta, ti apuy ni ayat pabaraenna ti panagkakabsattayo uray kasano kalamiis ken kinaawan pannakipagrikna daytoy a lubong. Ngarud, “agtultuloy koma ti nainkabsatan nga ayatyo”—ita ken iti agnanayon!—Hebreo 13:1.
[Footnote]
a Ipasimudaag ti dadduma a patarus a daydiay mangsagid iti ili ti Dios, sagidenna, saan a ti mata ti Dios, no di ket ti mata ti Israel wenno uray ti bukodna a mata. Nagtaud daytoy nga errado kadagiti sumagmamano nga eskriba idi edad media a nangbalbaliw iti daytoy a bersikulo gapu iti di umiso a panagreggetda a mangatur kadagiti teksto nga imbilangda a makainsulto. Iti kasta linibegda ti kinapasnek ti personal nga empatia ni Jehova.
Ania ti Makunayo?
◻ Ania ti nainkabsatan nga ayat, ket apay a masapul a taginayonentay dayta?
◻ Kasano a ti pannakipagrikna matulongannatayo a mangtaginayon iti nainkabsatan nga ayattayo?
◻ Ania ti paset ti panangapresiar iti nainkabsatan nga ayat?
◻ Kasano a ti panangaramid iti naimbag parayrayenna ti nainkabsatan nga ayat iti kongregasion Kristiano?
[Kahon iti panid 16]
Agtigtignay nga Ayat
Sumagmamano a tawenen ti napalabas, adda maysa a lalaki a nabayagen a makipagad-adal iti Biblia kadagiti Saksi ni Jehova ti medio agduadua pay laeng maipapan iti nainkabsatan nga ayat. Ammona a kinuna ni Jesus: “Babaen iti daytoy maammuanto ti isuamin a dakayo dagiti adalak, no addaankayo iti ayat iti maysa ken maysa.” (Juan 13:35) Ngem narigatna a patien daytoy. Iti maysa nga aldaw, nakitana ti panagtignay ti Nakristianuan nga ayat.
Nupay naka-wheelchair, nagbaniaga daytoy a lalaki iti adayo. Idiay Bethlehem, Israel, timmabuno iti gimong ti kongregasion. Sadiay, pinilit nga inawis ti maysa nga Arabo a Saksi ti maysa pay a Saksi a turista tapno makikadua iti pamiliana iti dayta a rabii, ket inramanna nga inawis daytoy nga estudiante ti Biblia. Sakbay a napan naturog, kiniddaw ti estudiante iti bumalay no mabalinna ti rummuar iti balkon iti kabigatanna tapno buyaenna ti ileleggak ti init. Siiinget nga imbaga ti bumalay a dina ar-aramiden dayta. Kabigatanna inlawlawag daytoy nga Arabo a kabsat ti makagapu. Babaen ti manangipatarus, kinunana a no maammuan dagiti kaarrubana nga adda sangailina a Judio—kas iti daytoy nga estudiante ti Biblia—puoranda ti balayna agraman ti pamiliana nga adda sadiay. Masmasdaaw nga insaludsod ti estudiante ti Biblia, “Apay ngay a naituredmo nga inaramid daytoy?” Tangay awanen ti mangipatarus, basta pinerreng ti Arabo a kabsat sana kinuna, “Juan 13:35.”
Natukay ti rikna ti estudiante ti Biblia iti nakitana a pammaneknek ti nainkabsatan nga ayat. Nagpabautisar di nagbayag kalpasanna.
[Ladawan iti panid 18]
Nalaka a maasitgan ni apostol Pablo gapu ta mannakigayyem ken manangapresiar