Agannadkayo iti Kinaawan Pammati

“Agannadkayo, kakabsat, gapu iti panagamak nga addanto ketdi tumanor iti asinoman kadakayo a maysa a nadangkes a puso nga awanan pammati babaen ti iyaadayo iti sibibiag a Dios.”​—HEBREO 13:12.

1. Ania a nakaam-amak a kinapudno ti inturong dagiti sasao ni Pablo kadagiti Hebreo a Kristiano iti atensiontayo?

ANIAN a nakaam-amak a panunoten​—a mabalin a makapatanor iti “nadangkes a puso” ken ‘umadayo iti sibibiag a Dios’ dagiti tattao a nasinged idi ken Jehova! Ken anian a ballaag daytoy! Naiturong dagitoy a sasao ni apostol Pablo, saan a kadagiti di mamati, no di ket kadagiti tattao a nangidedikar iti biagda ken Jehova maibatay iti pammatida iti daton a panubbot ni Jesu-Kristo.

2. Aniada a saludsod ti nasken nga usigentayo?

² Kasano a makapatanor iti “nadangkes a puso nga awanan pammati” ti maysa a tao nga adda iti kasta a naparaburan a naespirituan a kasasaad? Wen, kasano a ti tao a nakananam iti ayat ken di kaikarian a kinamanangngaasi ti Dios sipapakinakem nga umadayo kenkuana? Ket mabalin kadi a mapasamak daytoy iti asinoman kadatayo? Mamagpanunot dagitoy, ket nasayaat no usigentayo ti makagapu a naited daytoy a ballaag.​—1 Corinto 10:11.

Apay a Naited ti Kasta a Nainget a Balakad?

3. Deskribirenyo dagiti kasasaad a nangapektar kadagiti Kristiano idi umuna a siglo iti uneg ken iti aglawlaw ti Jerusalem.

³ Agparang nga inturong ni Pablo ti suratna kadagiti Hebreo a Kristiano idiay Judea idi 61 K.P. Kinuna ti maysa a historiador nga iti daydi a tiempo “awan ti talna wenno talged kadagiti managpanunot, napudno a tattao, iti man siudad ti Jerusalem wenno sadinoman iti intero a probinsia.” Panawen idi ti kinakillo ken kinaranggas, a pinarnuay ti kaadda ti naulpit a buyot ti Roma, dagiti aginmamaingel a Judio a Zealot a bumusbusor iti Roma, ken dagiti kriminal nga aktibidad dagiti tulisan a nanggundaway iti nariribuk a panawen. Dagitoy ti makagapu a narigat unay ti sasaaden idi dagiti Kristiano, a nangikagumaan a di mairaman kadagita a banag. (1 Timoteo 2:1, 2) Kinapudnona, gapu iti neutral a takderda, imbilang ida dagiti dadduma a di maikari nga agbalin a paset ti kagimongan, managalsa pay ketdi. Masansan idi a mailupitlupit dagiti Kristiano, ken naawananda kadagiti sanikua.​—Hebreo 10:32-34.

4. Ania a pannakaparigat maigapu iti relihion ti napasaran dagiti Hebreo a Kristiano?

⁴ Naglak-am met dagiti Hebreo a Kristiano iti nakaro a rigat gapu iti relihion. Nagilem ken nakapungtot dagiti Judio​—nangruna dagiti relihioso a panguluenda​—gapu iti kinaregta dagiti matalek nga adalan ni Jesus ken ti napartak nga irarang-ay ti kongregasion Kristiano. Inaramidda ti amin tapno mariribuk ken maidadanes dagiti pasurot ni Jesu-Kristo.a (Aramid 6:8-14; 21:27-30; 23:12, 13; 24:1-9) Uray no naliklikan dagiti dadduma a Kristiano ti direkta a pannakaidadanes, kaskasdi a linalais ken inuy-uyaw ida dagiti Judio. Naum-umsi ti Kristianidad kas kabangbangon a relihion nga awanan iti kinadayag kas ti Judaismo, awanan iti templo, awanan kadagiti papadi, awanan kadagiti piesta, awanan kadagiti seremonial a daton, ken dadduma pay. Uray ti panguloda a ni Jesus, napapatay a kas nakondenar a kriminal. Tapno maannurotda ti relihionda, nasken a maaddaan dagiti Kristiano iti pammati, tured, ken agibturda.

5. Apay a nasken nga agtalinaed a nasalukag iti naespirituan dagiti Kristiano sadi Judea?

⁵ Kangrunaan iti amin, agbibiag idi dagiti Hebreo a Kristiano idiay Judea iti nagpateg a panawen iti pakasaritaan dayta a nasion. Mapaspasamak idin dagiti adu a banag a kinuna ni Jesu-Kristo nga Apoda a mangtanda iti panungpalan ti Judio a sistema. Asideg idin ti panungpalan. Tapno makalasatda, nasken nga agtalinaed dagiti Kristiano a nasalukag iti naespirituan ken sisasaganada nga ‘agkamang kadagiti bambantay.’ (Mateo 24:6, 15, 16) Addaandanto kadi iti pammati ken naespirituan a kired a kasapulan tapno makapagtignayda a dagus, kas imbilin ni Jesus? Agparang idi a mapagduaduaan dayta.

6. Ania ti kasapulan unay idi dagiti Kristiano sadi Judea?

⁶ Iti maudi a dekada sakbay a nanungpal ti intero a Judio a sistema dagiti bambanag, nalawag a naglak-am dagiti Hebreo a Kristiano iti nakaro a rigat iti uneg ken ruar ti kongregasion. Kasapulanda idi ti pammaregta. Ngem kasapulanda met ti pammagbaga ken pannakaiwanwan tapno mabigbigda nga umiso ti wagas ti panagbiag a pinilida ken saan nga ubbaw ti panagsagaba ken panagibturda. Makaparagsak ta sinango ni Pablo ti kasasaad ket sinaranayna ida.

7. Apay a rebbengna nga interesadotayo iti insurat ni Pablo kadagiti Hebreo a Kristiano?

⁷ Rumbeng nga interesadotayo unay iti insurat ni Pablo kadagiti Hebreo a Kristiano. Apay? Agsipud ta awan dumana ti panawenda iti panawen a pagbibiagantayo. Inaldaw a mapaspasarantayo dagiti pakarigatan iti lubong nga iturturayan ni Satanas. (1 Juan 5:19) Makitkitayo ti pannakatungpal dagiti padto ni Jesus ken dagiti apostol maipapan iti maudi nga al-aldaw ken “ti panungpalan ti sistema ti bambanag.” (Mateo 24:3-14; 2 Timoteo 3:1-5; 2 Pedro 3:3, 4; Apocalipsis 6:1-8) Kangrunaan iti amin, nasken nga agtalinaedtayo a nasalukag iti naespirituan tapno “makapagballigi[tayo] iti pananglisi kadagitoy amin a bambanag a naikeddeng a mapasamak.”​—Lucas 21:36.

Daydiay Naturturay Ngem ni Moises

8. Babaen ti panangibagana iti nailanad iti Hebreo 3:1, ania ti idagdagadag ni Pablo nga aramiden dagiti padana a Kristiano?

⁸ Iti panangdakamatna iti nagpateg a punto, insurat ni Pablo: “Imutektekanyo ti apostol ken nangato a padi nga isu ti ipudpudnotayo​—ni Jesus.” (Hebreo 3:1) Ti ‘panangimutektek’ kayuloganna ti ‘panangawat a naimbag . . . , panangtarus a naan-anay, nainget a panangusig.’ (Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words) No kasta, idagdagadag ni Pablo kadagiti kapammatianna a sipapasnek nga ikagumaanda ti maaddaan iti napaypayso nga apresasion iti akem ni Jesus iti pammati ken pannakaisalakanda. Ti panangaramid iti daytoy pabilgenna ti determinasionda nga agtalinaed a natibker iti pammati. No kasta, ania ti akem ni Jesus, ken apay nga ‘imutektekantayo’?

9. Apay nga inawagan ni Pablo ni Jesus iti “apostol” ken “nangato a padi”?

⁹ Inyaplikar ni Pablo dagiti termino nga “apostol” ken “nangato a padi” ken ni Jesus. Ti “apostol” ket maysa a naibaon ket naaramat ditoy a mainaig iti pamay-an ti Dios a makikomunikar iti sangatauan. Ti “nangato a padi” ket maysa, a babaen kenkuana, makaadani dagiti tattao iti Dios. Nagpateg dagitoy a dua a probision iti pudno a panagdayaw, ket agpada nga agaplikar dagitoy ken Jesus. Isu ti naibaon manipud langit a mangisuro iti sangatauan iti kinapudno maipapan iti Dios. (Juan 1:18; 3:16; 14:6) Ni Jesus met ti napulotan nga antitipiko a Nangato a Padi iti urnos ti naespirituan a templo ni Jehova nga agpaay iti pannakapakawan ti basol. (Hebreo 4:14, 15; 1 Juan 2:1, 2) No pudno nga apresiarentayo dagiti bendision a magun-odtayo babaen ken Jesus, maaddaantayo iti kired ken determinasion nga agtalinaed a natibker iti pammati.

10. (a) Kasano a tinulongan ni Pablo dagiti Hebreo a Kristiano a mangbigbig a natantan-ok ti Kristianidad ngem ti Judaismo? (b) Ania a kinapudno a pagaammo ti amin ti dinakamat ni Pablo a mangpatalged iti puntona?

¹⁰ Tapno maipaganetget ti pateg ti Nakristianuan a pammati, indilig ni Pablo ni Jesus ken ni Moises, nga imbilang dagiti Judio a katan-okan a propeta kadagiti ammada. No naimpusuan a maawatan la koma dagiti Hebreo a Kristiano ti kinapudno a naturturay ni Jesus ngem ni Moises, awan koma ti panggapuanda nga agduadua a natantan-ok ti Kristianidad ngem ti Judaismo. Inlawlawag ni Pablo a nupay naibilang ni Moises a maikari a pakaitalkan ti “balay” ti Dios​—ti nasion, wenno kongregasion, ti Israel​—isu ket maysa laeng a matalek a babaonen, wenno adipen. (Numeros 12:7) Iti sabali a bangir, ni Jesus ti Anak, ti apo iti balay. (1 Corinto 11:3; Hebreo 3:2, 3, 5) Kas panangpatalged iti puntona, dinakamat ni Pablo daytoy a kinapudno a pagaammo ti amin: “Pudno unay, tunggal balay adda nangibangon, ngem ti nangibangon iti isuamin a bambanag isu ti Dios.” (Hebreo 3:4) Awan ti makasupiat a naturturay ti Dios ngem ti asinoman, ta isu ti Namangon, wenno Namarsua, iti isuamin. Nainkalintegan ngarud a tangay ni Jesus ti katrabahuan ti Dios, naturturay la ketdi ngem kadagiti amin a sabsabali a parsua, a pakairamanan ni Moises.​—Proverbio 8:30; Colosas 1:15-17.

11, 12. Ania ti indagadag ni Pablo kadagiti Hebreo a Kristiano a salimetmetanda a ‘sititibker agingga iti panungpalan,’ ket kasanotay a mayaplikar ti balakadna?

¹¹ Pudno a naparaburan unay ti kasasaad dagiti Hebreo a Kristiano. Pinalagipan ida ni Pablo a “makiramraman[da] iti nailangitan a pannakaayab,” maysa a pribilehio a rebbeng nga ipateg a nangnangruna ngem iti aniaman a maitukon ti Judio a sistema. (Hebreo 3:1) Dagiti sasao ni Pablo impariknada la ketdi kadagiti napulotan a Kristiano a rumbeng nga agyamanda ta maikarida iti baro a tawid imbes a ladingitenda ti panangisukoda kadagiti banag a nainaig iti tawidda kas Judio. (Filipos 3:8) Iti panangidagadagna kadakuada a salimetmetanda ti pribilehioda ken saanda a laglag-anen dayta, kinuna ni Pablo: “Ni Kristo matalek idi kas maysa nga Anak nga agaywan iti balay [ti Dios]. Datayo ti balay dayta a Maysa, no irutantayo a sititibker ti panangpetpettayo iti wayawayatayo iti panagsao ken ti panagpasindayagtayo iti namnama agingga iti panungpalan.”​—Hebreo 3:6.

¹² Wen, tapno makalasat dagiti Hebreo a Kristiano iti umad-adani idi a panungpalan ti Judio a sistema dagiti bambanag, nasken a salimetmetanda a ‘sititibker agingga iti panungpalan’ ti inted-Dios a namnamada. Masapul a kasta met ti aramidentayo ita no kayattayo ti makalasat iti panungpalan daytoy a sistema. (Mateo 24:13) Masapul a ditay palubosan dagiti pakasikoran iti biag, kinaaleng-aleng dagiti tattao, wenno dagiti bukodtayo a pagkapuyan a mamagallaalla iti pammatitayo kadagiti kari ti Dios. (Lucas 21:16-19) Tapno maammuantayo no kasanotay a mapatibker ti bagbagitayo, imutektekantayo dagiti kanayonan a sasao ni Pablo.

“Dikay Patangkenen Dagiti Pusoyo”

13. Ania a ballaag ti impaay ni Pablo, ket kasanona nga inyaplikar ti Salmo 95?

¹³ Kalpasan ti panangusigna iti naparaburan a kasasaad dagiti Hebreo a Kristiano, impaay ni Pablo daytoy a ballaag: “Kas iti kuna ti nasantuan nga espiritu: ‘Ita nga aldaw no imdenganyo ti bukodna a timek, dikay patangkenen dagiti pusoyo a kas iti daydi pasamak a nangpataud iti napait nga unget, kas idi aldaw ti panangsubok idiay let-ang.’” (Hebreo 3:7, 8) Nagadaw ni Pablo iti maika-95 a Salmo, isut’ gapuna a naikunana “kuna ti nasantuan nga espiritu.”b (Salmo 95:7, 8; Exodo 17:1-7) Impaltiing ti Dios dagiti Kasuratan babaen ti nasantuan nga espirituna.​—2 Timoteo 3:16.

14. Kasano a sinubadan dagiti Israelita ti inaramid ni Jehova maipaay kadakuada, ken apay?

¹⁴ Kalpasan a nawayawayaanda idiay Egipto a nakaadipenanda, naipaayan dagiti Israelita iti dakkel a dayaw a makitinnulag ken Jehova. (Exodo 19:4, 5; 24:7, 8) Nupay kasta, imbes nga apresiarenda ti inaramid ti Dios maipaay kadakuada, iti saan a nabayag nagsukirda. (Numeros 13:25–14:10) Kasano a napasamak dayta? Impakita ni Pablo ti makagapu: timmangken dagiti pusoda. Ngem kasano a tumangken dagiti puso a sensitibo ken natulnog iti Sao ti Dios? Ket ania ti masapul nga aramidentayo tapno malapdan daytoy?

15. (a) Kasano a mangmangngegan ti ‘timek ti Dios’ iti napalabas ken iti agdama? (b) Ania dagiti nasken nga isaludsodtayo iti bagbagitayo maipapan iti ‘timek ti Dios’?

¹⁵ Rinugian ni Pablo ti ballaagna iti probisional a sasao a “no imdenganyo ti bukodna a timek.” Nagsao ti Dios kadagiti tattaona babaen ken Moises ken dagiti dadduma pay a mammadto. Kalpasanna, nagsao ni Jehova kadakuada babaen ti Anakna a ni Jesu-Kristo. (Hebreo 1:1, 2) Adda kadatayo ita ti kompleto a naipaltiing a Sao ti Dios, ti Nasantuan a Biblia. Addaantay met iti “matalek ken masirib nga adipen,” a dinutokan ni Jesus a mangipaay iti naespirituan a “taraon iti umiso a tiempo.” (Mateo 24:45-47) No kasta, agsasao pay laeng ti Dios. Ngem umim-imdengtayo kadi? Kas pagarigan, kasanot’ reaksiontayo iti balakad maipapan iti panagkawkawes ken panaglanglanga wenno panangpili iti paglinglingayan ken musika? ‘Umim-imdengtayo’ kadi, kayatna a sawen, ipangpangag ken tungtungpalentayo ti mangmangngegantayo? No adda ugalitayo nga agpambar wenno kumontra iti balakad, isarsarangtayo ti bagbagitayo iti nasikap a peggad a tumangken ti pusotayo.

16. Ania ti maysa a pamay-an a mabalin a tumangken ti pusotayo?

¹⁶ Mabalin a tumangken met ti pusotayo no bumdengtayo a mangaramid iti kabaelan ken rebbengtay nga aramiden. (Santiago 4:17) Iti baet ti amin nga inaramid ni Jehova maipaay kadagiti Israelita, saanda a nangipakita iti pammati, bimmusorda ken ni Moises, kinaykayatda ti mamati iti dakes a damag maipapan iti Canaan, ken nagkedkedda a sumrek iti Naikari a Daga. (Numeros 14:1-4) Dayta ti gapuna nga inkeddeng ni Jehova nga agyanda iti let-ang iti unos ti 40 a tawen​—agingga a matay amin dagiti awanan pammati a naibilang iti dayta a kaputotan. Iti luksawna kadakuada, kinuna ti Dios: “‘Maiwawada a kanayon kadagiti pusoda, ket isuda met laeng dida naammuan dagiti dalanko.’ Gapuna insapatak iti ungetko, ‘Saandanto a sumrek iti panaginanak.’” (Hebreo 3:9-11) Adda kadi maadaltayo iti daytoy?

Maysa a Leksion Para Kadatayo

17. Uray pay no nakitada dagiti nakaskasdaaw nga aramid ni Jehova ken nangngegda dagiti saona, apay nga awanan dagiti Israelita iti pammati?

¹⁷ Ti kaputotan dagiti Israelita a rimmuar idiay Egipto nakitada kadagiti mismo a matada ken nangngegda kadagiti mismo a lapayagda dagiti nakaskasdaaw nga aramid ken sasao ni Jehova. Kaskasdi, awananda iti pammati a kabaelan ti Dios nga iturong ida a sitatalged iti Naikari a Daga. Apay? “Isuda met laeng dida naammuan dagiti dalanko,” kinuna ni Jehova. Ammoda dagiti insao ken inaramid ni Jehova, ngem saanda a nagtalek ken nagpannuray iti kabaelanna a mangaywan kadakuada. Pakaringgoranda la unay dagiti personal a kasapulan ken tarigagayda, a saanda unay nga intaltalek dagiti dalan ken ti panggep ti Dios. Wen, awan pammatida iti karina.

18. Sigun ken Pablo, ania a tignay ti agresulta iti “nadangkes a puso nga awanan pammati”?

¹⁸ Agaplikar met unay kadatayo dagitoy sumaganad a sasao a naiturong kadagiti Hebreo: “Agannadkayo, kakabsat, gapu iti panagamak nga addanto ketdi tumanor iti asinoman kadakayo a maysa a nadangkes a puso nga awanan pammati babaen ti iyaadayo iti sibibiag a Dios.” (Hebreo 3:12) Imbuksilan ni Pablo ti ramut dagiti bambanag babaen ti panangilawlawagna a ti “nadangkes a puso nga awanan pammati” ket resulta ti “iyaadayo iti sibibiag a Dios.” Iti immun-una a paset daytoy a surat, nadakamatna ti maipapan iti ‘pannakayayus’ gapu iti panangyaleng-aleng. (Hebreo 2:1) Nupay kasta, ti termino a Griego a naipatarus nga “iyaadayo” kaipapananna “umadayo” ken nainaig iti sao nga “apostasia.” Ipasimudaagna ti inggagara ken sipapakinakem a panangbusor, iyaadayo, iyiikay, a buyogen ti gura.

19. Kasano a ti di panangipangag iti balakad mabalin a dakes ti pagbanaganna? Iyilustraryo.

¹⁹ Gapuna, ti leksion isu daytoy: No iyugalitayo ti di ‘umimdeng iti timekna,’ a ditay ipangag ti balakad a naggapu ken Jehova babaen ti Saona ken ti klase matalek nga adipen, iti saan a mabayag kumalio, tumangken dagiti pusotayo. Kas pagarigan, mabalin a medio nalabes ti panaglinlinnailo dagiti agnobio. Kasanon no iyaleng-alengda laeng dayta? Saluadanna kadi ida a din mangulit iti inaramidda, wenno pagbalinenna laeng a nalaklaka nga aramidendanto manen dayta? Umasping iti dayta, no ibalakad ti klase nga adipen a nasken a napilitayo koma iti musika ken paglinglingayan, ken dadduma pay, siyayaman kadi nga awatentay dayta ket agbalbaliwtayo no kasapulan? Indagadag ni Pablo a “saantay a baybay-an ti panagtataripnongtayo.” (Hebreo 10:24, 25) Iti baet daytoy a balakad, laglag-anen ti dadduma dagiti Nakristianuan a gimong. Mabalin nga ipagarupda a bassit laeng a banag ti panangliway iti dadduma kadagitoy wenno di itatabuno pay ketdi kadagiti amin a gimong.

20. Apay a nasken nga ipangagtayo ti Nainkasuratan a balakad?

²⁰ No ditay ipangag ti “timek” ni Jehova, a silalawag a nayebkas iti Kasuratan ken kadagiti naibatay-Biblia a publikasion, matakuatantayto laengen nga ‘umad-adayotayo iti sibibiag a Dios.’ Ti panangyaleng-aleng iti balakad ket nalaka nga agtungpal iti panangtagibassit, panangbabalaw, ken panagkedked iti dayta. No saan a mailinteg, agresulta dayta iti “nadangkes a puso nga awanan pammati,” ket kadawyanna a nakarigrigat ti makalung-aw iti kasta a kasasaad. (Idiligyo ti Efeso 4:19.) Maitutop ti insurat ni Jeremias: “Ti puso manangallilaw a nakarkaro ngem dagiti amin a banag, ket isu napalalo a nagdakes; asino ti makaammo kenkuana?” (Jeremias 17:9) Gapu iti daytoy, indagadag ni Pablo kadagiti Hebreo a kapammatianna: “Itultuloyyo a bagbagaan ti maysa ken maysa tunggal aldaw, agingga a maaw-awagan dayta iti ‘Ita nga aldaw,’ gapu iti panagamak a mapatangken ti asinoman kadakayo babaen ti makaallilaw a pannakabalin ti basol.”​—Hebreo 3:13.

21. Ania ti maidagadag nga aramidentayo amin, ket ania ti manamnamatayo?

²¹ Anian a ragsaktayo ta makisasao pay laeng ni Jehova kadatayo ita, babaen ti Saona ken ti organisasionna! Agyamantayo ta agtultuloy a tultulongannatayo ti “matalek ken masirib nga adipen” a ‘sititibker a mangpetpet iti panagtalek nga adda kadatayo idi damo agingga iti panungpalan.’ (Hebreo 3:14) Itan ti tiempo a subadantayo ti ayat ti Dios ken agpaidalan kenkuana. No aramidentay dayta, matagiragsaktayo ti maysa pay kadagiti nagsayaat a kari ni Jehova​—ti ‘iseserrek’ iti panaginanana. (Hebreo 4:3, 10) Dayta ti simmaganad a sinalaysay ni Pablo kadagiti Hebreo a Kristiano, ket dayta met ti intay usigen iti sumaganad nga artikulo.

[Dagiti Footnote]

Mailawlawagyo Kadi?

◻ Apay a nagsurat ni Pablo iti nainget a balakad kadagiti Hebreo a Kristiano?

◻ Kasano a tinulongan ni Pablo dagiti Hebreo a Kristiano a mangbigbig a nasaysayaat ti sasaadenda ngem ti panagbiag iti sidong ti Judaismo?

◻ Kasano a tumangken ti puso ti maysa a tao?

◻ Ania ti masapul nga aramidentayo tapno saantay a makapatanor iti “nadangkes a puso nga awanan pammati”?

[Ladawan iti panid 10]

Ipakpakitayo kadi ti pammati ken Jesus, ti Natantan-ok a Moises?