Ti Kakaisuna a Pamay-an a Maikkat ti Gura

“Agkuykuyog ti gura ken buteng. . . . Kaguratayo ti pagbutbutngantayo, isu a no adda gura, adda buteng.” ​—CYRIL CONNOLLY, KRITIKO KEN EDITOR TI LITERATURA.

PATIEN ti adu a sosiologo a nupay di madmadlaw ti tao, naimula kenkuana ti gura. Kinuna ti maysa a mangan-anag iti politika a “mabalin a naiprograma pay ketdi ti dakkel a pasetna,” a naisigud iti mismo a kababalin dagiti tattao.

Matarusantayo no apay a kasta ti kuna dagiti mangad-adal iti kababalin ti tao. Ti laeng ad-adalenda ket dagiti lallaki ken babbai a nayanak “iti kinadakes” ken “iti basol,” sigun iti naipaltiing a rekord ti Biblia. (Salmo 51:5) Uray ti Namarsua a mismo, a nangsukimat iti imperpekto a tao rinibu a tawenen ti napalabas, ‘nakita[na] a ti kinadakes ti tao dakkel iti daga, ken amin nga arapaap dagiti panunot ti pusona dakes la a kankanayon.’​—Genesis 6:5.

Ti ibubusor, panangidumduma, ken ti imbungada a gura ket resulta ti nakayanakan a kinaimperpekto ken kinamanagimbubukodan ti tao. (Deuteronomio 32:5) Nakalkaldaang ta awan ti natauan nga ahensia wenno gobierno, aniaman ti pagannurotanna, a nakabael a namagbalbaliw iti kababalin ti tao no maipapan kadagita a bambanag. Kinuna ti ganggannaet a reporter a ni Johanna McGeary: “Awan ti ahensia iti lubong, kasano man kabileg, a makaikkat iti gura a nakaigapuan ti panagpipinnatay idiay Bosnia, Somalia, Liberia, Kashmir, ken iti Caucasus.”

Ngem sakbay nga ammuentayo dagiti solusion, nasken a matarusantayo ti makagapu no apay nga adda ti guranggura.

Gura Maigapu iti Buteng

Adu a klase ti gura. Umiso ti pananggupgop ti mannurat a ni Andrew Sullivan maipapan iti dayta: “Adda ti gura gapu iti buteng, ken gura gapu laeng iti rurod; adda ti gura a pangyebkas iti bileg, ken gura gapu iti kinaawan gaway; adda panagibales, ken gura gapu iti imon. . . . Adda gura ti mangirurumen, ken gura ti biktima. Adda gura nga in-inut a dumarang, ken gura a maep-ep. Adda gura a bumtak, ken gura a di sumged.”

Di pagduaduaan a ti dadduma kadagiti kangrunaan a pakaigapuan ti panaggiginnura iti agdama ket mainaig iti kasasaad ti kagimongan ken ekonomia. Masansan a nakaro ti panangidumduma ken gura kadagiti lugar a manmano laeng ti nasaliwanwan ti biagda. Maysa pay, masansan a tumaud ti gura kadagiti paset ti komunidad nga agpegpeggad ti panagbiag gapu iti isasangbay dagiti ganggannaet.

Mabalin a ti dadduma matmatanda dagitoy a ganggannaet kas kakompetensia iti panggedan, nga agtrabaho uray nababbaba ti sueldo, wenno mangpababa iti balor ti sanikua. Nainkalintegan man wenno saan ti kasta a panagamak, sabali a saritaan dayta. Ti buteng a mapukawan iti panggedan ken ti buteng a maapektaran dagiti pagalagadan ti komunidad wenno ti estilo ti panagbiag ket nabileg a pakaigapuan ti panangidumduma ken gura.

Ania ti umuna nga addang tapno maikkat ti gura? Panangbalbaliw kadagiti kababalin.

Dagiti Agbalbaliw a Kababalin

“Adda ti pudno a panagbalbaliw no kayaten dagiti tattao a maseknan,” kinuna ni McGeary. Kasano a mabalbaliwan ti panangmatmat ti tattao? Ipakita dagiti kapadasan a ti kabilgan, kangrunaan a mamagtignay, ken kaepektibuan nga impluensia tapno malapdan ti gura isu ti Sao ti Dios, ti Biblia. Ngamin “ti sao ti Dios nabiag ken adda bilegna ken natartarumamis ngem iti aniaman a kampilan a dua ti tademna ket sumalput uray agingga iti paglasinan ti kararua ken espiritu, ken kadagiti nagsuopan ken ti patada, ket kabaelanna a lasinen dagiti panunot ken dagiti panagem ti puso.”​—Hebreo 4:12.

Saan nga automatiko wenno dagdagus a maikkat ti panangidumduma ken gura. Ngem maikkat dayta. Ni Jesu-Kristo, a nalaing a mangtukay iti puso ken mangsagid iti konsiensia, napagbalbaliwna dagiti tattao. Minilion ti sibaballigi a nangannurot iti nainsiriban a balakad ni Jesu-Kristo: “Itultuloyyo nga ayaten dagiti kabusoryo ket ikararaganyo dagidiay mangidaddadanes kadakayo.”​—Mateo 5:44.

Inaramidna ti insurona. Inawatna kas maysa kadagiti mapagtalkan a gagayyemna ni Mateo, ti dati nga agsingsingir iti buis a linaksid ken kinagura ti Judio a kagimongan. (Mateo 9:9; 11:19) Kanayonanna, nangyussuat ni Jesus iti wagas ti nasin-aw a panagdayaw a mangiraman kamaudiananna iti rinibu kadagiti dati a mailaklaksid ken magurgura a Gentil. (Galacia 3:28) Nagbalin a pasurot ni Jesu-Kristo dagiti tattao a naggapu iti amin a nasion iti pagaammo idi a lubong. (Aramid 10:34, 35) Nagdindinamag dagitoy a tattao gapu iti naisangsangayan nga ayatda. (Juan 13:35) Idi a dagiti tattao a napnuan iti gura inuborda agingga a natay ni Esteban nga adalan ni Jesus, kastoy ti maudi a sinaona: “Jehova, dika isingir daytoy a basol maibusor kadakuada.” Ti pagimbagan dagiti gimmura kenkuana ti pinanunot ni Esteban.​—Aramid 6:8-14; 7:54-60.

Impangag met dagiti moderno-aldaw a pudno a Kristiano ti balakad ni Jesus nga agaramid iti naimbag, saan la a kadagiti Kristiano a kakabsatda, no di pay ket kadagidiay gumurgura kadakuada. (Galacia 6:10) Ikagkagumaanda nga ikkaten ti gura iti biagda. Gapu ta malasinda dagiti nabileg a puersa a mabalin a mamagramut iti gura kadakuada, iwaksida ti gura ket sukatanda dayta iti ayat. Wen, kas kinuna ti maysa a masirib a tao idi ugma, “ti gura riingenna ti ringgor; ngem ti ayat abbonganna amin a salsalungasing.”​—Proverbio 10:12.

Kinuna ni apostol Juan: “Tunggal maysa a manggura iti kabsatna mananggudas, ket ammoyo nga awan ti mananggudas nga agtalinaed kenkuana ti biag nga agnanayon.” (1 Juan 3:15) Patien dayta dagiti Saksi ni Jehova. Kas banagna, maur-urnongda itan​—manipud iti nadumaduma a puli, kultura, relihion, ken napolitikaan a kasasaad​—iti nagkaykaysa ken awanan-gura a kagimongan, maysa a pudno a sangalubongan a panagkakabsat.​—Kitaenyo dagiti naipakuyog a kahon.

Maikkatto ti Gura!

‘Ngem,’ mabalin a kunaenyo, ‘nalabit a dayta ti solusion kadagiti tattao a maseknan. Nupay kasta, saan a dayta ti mamimpinsan a mangikkat iti gura ditoy daga.’ Agpayso, mabalin a guraendakayo latta nupay awan ti gura iti pusoyo. Isut’ gapuna a masapul nga agpannuraytayo iti Dios iti pudpudno a solusion daytoy sangalubongan a parikut.

Asidegen nga ikkaten ti Dios ti amin a pakakitaan iti gura ditoy daga. Mapasamak daytoy iti sidong ti turay ti nailangitan a gobierno nga insuro ni Jesus nga ikararagtayo: “Amami nga adda iti langlangit, masantipikar koma ti naganmo. Umay koma ti pagariam. Maaramid koma ti pagayatam, kas sadi langit, kasta met iti rabaw ti daga.”​—Mateo 6:9, 10.

Inton naan-anay a masungbatan dayta a kararag, maawanto dagiti kasasaad a pakaigapuan ti gura. Mapukawton dagiti bambanag a mangpakpakaro iti dayta. Ti propaganda, kinakuneng, ken panangidumduma ket masuktanto iti pannakalawlawag, kinapudno, ken kinalinteg. Iti kasta, ti Dios ‘napunasnanton ti amin a lua kadagiti matada, ket awanton ni patay, awanto metten ti panagleddaang wenno panagsangit wenno ut-ot.’​—Apocalipsis 21:1-4.

Nasaysayaat pay ti damag ita! Saan a mabalusingsing ti pammaneknek nga agbibiagtayon “kadagiti maudi nga al-aldaw.” Makapagtalektayo ngarud nga iti mabiiten, maimatangantayto ti pannakaikkat ti di umiso a gura ditoy daga. (2 Timoteo 3:1-5; Mateo 24:3-14) Iti inkari ti Dios a baro a lubong, addanto ti pudno a panagkakabsat agsipud ta naisublinton ti kinaperpekto iti sangatauan.​—Lucas 23:43; 2 Pedro 3:13.

Ngem saan la a sadiay a masagrap ti pudpudno a panagkakabsat. Kinapudnona, kas ipakita dagiti naipakuyog a salaysay, minilion a puso ita ti napno iti Nakristianuan nga ayat imbes a gura. Maawiskayo met nga agbalin a paset dayta naayat a panagkakabsat!

[Kahon iti panid 5]

“Ania Koma ti Inaramid ni Jesus?”

Idi Hunio 1998, iti away ti Texas idiay Estados Unidos, rinaut ti tallo a puraw a lallaki ni James Byrd, Jr., maysa a nangisit a lalaki. Impanda iti nasulinek, saan a matagtagitao a lugar, kinabilda, sada kinawaran dagiti sakana. Kalpasanna, inggalutda iti pick-up a trak sada imparingguyod iti kalsada iti lima a kilometro agingga a naitupa ti bagina iti maysa nga alkantarilia. Naawagan daytoy kas ti kakaruan a maipuon iti gura a krimen ti dekada (1990).

Saksi ni Jehova ti tallo a babbai a kakabsat ni James Byrd. Kasano ti panagriknada kadagiti nangaramid iti daytoy nakaam-ames a krimen? Nagkaykaysa a kinunada: “Di mailadawan a ladingit ken saem ti patauden ti pannakaparigat ken pannakapapatay ti maysa nga ay-ayaten. Ania koma ti reaksion ti maysa iti kasta a kinaulpit? Dimi pulos pinanunot ti agibales, mangibbat iti nasakit a sasao, wenno mangilungalong iti propaganda a mangpakaro iti gura. Pinanunotmi: ‘Ania koma ti inaramid ni Jesus? Ania koma ti tignayna?’ Nalawag ti sungbat. Talna ken namnama ti iparegtana.”

Ti maysa kadagiti teksto ti Kasuratan a nakatulong kadakuada tapno awan gura a rumusing iti pusoda isu ti Roma 12:17-19. Insurat ni apostol Pablo: “Dikay subadan ti dakes iti dakes iti asinoman. . . . No mabalin, sigun iti panagpannurayna kadakayo, makikappiakayo iti isuamin a tattao. Dikay ibalesan ti bagbagiyo, dungdunguen, no di ket ipaayanyo ti lugar ti pungtot; ta adda a naisurat: ‘Kukuak ti pammales; supapakakto, kuna ni Jehova.’”

Intuloyda: “Malagipmi ti realistiko a kinuna dagiti publikasiontayo a nakaro unay ti dadduma a kinakillo wenno krimen isu a saan a nalaka ti mangikuna, ‘Pakawanenka’ ket basta lipaten laengen. Kadagiti kasta a kasasaad, ti panangpakawan ket panangikkat iti sakit ti nakem tapno agtultuloy ti biag ti maysa a tao ket saan a maapektaran ti pisikal ken mental a salun-atna gapu laeng iti panangimula iti sakit ti nakem.” Anian a naglawag a pammaneknek a nabileg ti Biblia a manglapped iti panagramut ti nakaro a gura!

[Kahon iti panid 6]

Nagbalin nga Aggayyem ti Dati nga Agkabusor

Kadagiti kallabes a tawen, rinibu a tattao ti napan idiay Grecia tapno agsapul iti panggedan. Nupay kasta, manmano ti mabalin a panggedan gapu iti kumarkaro a kasasaad ti ekonomia, isu nga ad-adda a narigat ti agsapul iti pagtrabahuan. Kas resultana, nakaro ti panagbibinnusor ti nadumaduma a puli. Ti maysa a pagarigan isu ti salisal iti nagbaetan dagiti naggapu iti Albania ken iti Bulgaria. Iti adu a lugar idiay Grecia, nakaro ti salisal dagitoy dua a grupo.

Iti ili ti Kiato, iti umamianan a daya a Peloponnisos, nagam-ammo ti maysa a pamilia a naggapu iti Bulgaria ken ti lalaki a naggapu iti Albania idi nakipagadalda kadagiti Saksi ni Jehova. Gapu iti panangyaplikarda kadagiti prinsipio ti Biblia, naikkat ti gurada iti maysa ken maysa nupay adu kadagitoy dua a puli ti agbibinnusor. Napatanorda pay ti napaypayso a nainkabsatan a panaggayyem gapu iti daytoy. Ti taga Bulgaria a ni Ivan tinulongan pay ketdi ni Loulis a taga Albania tapno makasapul daytoy iti pagindegan iti asideg ti balayna. Masansan a pagraranudan dagitoy dua a pamilia dagiti taraon ken material a sanikuada. Agpada a nabautisaran itan kas Saksi ni Jehova dagitoy a lallaki ket sangsangkatunosda a mangikaskasaba iti naimbag a damag. Maysa pay, nadlaw dagiti kaarruba daytoy a Nakristianuan a panaggayyemda.

[Ladawan iti panid 7]

Iti sidong ti Pagarian ti Dios, mapukawto ditoy daga ti amin a pakakitaan iti gura