Kasayaatan Kadi ti Moral a Pagalagadan ti Biblia?

“KASAPULAN ti kagimongan dagiti kangrunaan a moral a prinsipio a mamagtalged ken mangiwanwan kadagiti kamengna.” Kasta ti komento ti maysa nga aduan iti kapadasan nga Aleman a mannurat ken brodkaster iti telebision. Adda puntona. Tapno natalged ken narang-ay ti kagimongan, masapul nga addaan dagiti tattao kadagiti natibker ti pannakaipasdekna a pagalagadan a mangibaga no ania ti umiso ken di umiso, naimbag ken dakes. Ti saludsod isu daytoy: Aniada a pagalagadan ti kasayaatan, agpadpada para iti kagimongan ken kadagiti kamengna?

No dagiti moral a prinsipio ti Biblia ti maannurot, nasken a matulonganda dagiti tattao nga agbiag a natalged ken naragsak. Iti kasta, agresulta dayta iti kagimongan dagiti tattao a naragragsak ken nataltalged gapu ta an-annurotenda dagita a prinsipio. Agpayso kadi dayta? Usigentayo no ania ti ibaga ti Biblia maipapan iti dua a napateg a punto: kinamatalek iti panagasawa ken kinamapagpiaran iti inaldaw a panagbiag.

Agtalinaedkayo Koma kas Agassawa

Ti Namarsua kadatayo inaramidna da Adan ken Eva nga agkatakunaynay. Ti panagtiponda ti kaunaan a panagkallaysa ket nairanta a manayon dayta a relasion. Kinuna ti Dios: “Ti lalaki panawannanto ti amana ken ti inana, ket tumiponto iti asawana.” Agarup 4,000 a tawen kalpasanna, inulit ni Jesu-Kristo kadagiti amin a pasurotna daytoy a pagalagadan ti agassawa. Kanayonanna, kinondenarna dagiti seksual a relasion iti ruar ti panagasawa.​—Genesis 1:27, 28; 2:24; Mateo 5:27-30; 19:5.

Sigun iti Biblia, ti panagayat ken panagraem ti agassawa iti maysa ken maysa ket dua a napateg a tulbek ti naragsak a panagasawa. Kas ulo ti pamilia, ikagumaan ti lalaki nga ipakita ti di agimbubukodan nga ayat babaen ti panangipangpangrunana kadagiti pagimbagan ti asawana. Tratuenna ni baketna “maitunos iti pannakaammo” ken ikagumaanna a di ‘pagpungtotan a sipapait.’ Masapul a tratuen ti babai ni lakayna buyogen ti “nauneg a panagraem.” No annuroten ti agassawa dagitoy a prinsipio, maliklikan wenno marisut ti kaaduan a parikutda. Kayat ti lalaki ken babai nga agtalinaedda kas agassawa.​—1 Pedro 3:1-7; Colosas 3:18, 19; Efeso 5:22-33.

Naragsak kadi ti agassawa no agmatalekda iti maysa ken maysa sigun iti pagalagadan ti Biblia? Bueno, usigenyo dagiti resulta ti maysa a surbey idiay Alemania. Nayimtuod kadagiti tattao no aniada ti mamagballigi iti panagasawa. Ti kangrunaan a sungbatda isu ti panagmatalek ti agassawa iti maysa ken maysa. Saankay kadi nga umanamong a naragragsak nga amang ti agassawa no ammoda a matalek ti asawada?

Komusta No Adda Dagiti Parikut?

Ngem kasanon no tumaud dagiti serioso a riri ti agassawa? No ngay bimmaawen ti ayan-ayatda? Saan kadi a nasaysayaat laengen no agsinada? Wenno nainsiriban latta ti pagalagadan ti Biblia nga agmatalekda kadagiti assawada?

Bigbigen dagiti mannurat ti Biblia nga adda parikut ti amin nga agassawa kas bunga ti kinaimperpekto ti tao. (1 Corinto 7:28) Nupay kasta, dagiti agassawa a mangan-annurot kadagiti moral a pagalagadan ti Biblia ikagumaanda ti agpinnakawan ken risuten dagiti parikutda. Siempre, adda dagiti kasasaad​—kas iti pannakikamalala wenno pisikal a panangabuso​—a mabalin a panunoten ti maysa a Kristiano ti makisina wenno makidiborsio. (Mateo 5:32; 19:9) Ngem ti panagdarasudos a makisina nga awan serioso unay a pakaigapuan wenno tapno laeng nawaya manen a makiasawa iti sabali ket mangipakita iti kinaawan pannakaseknan iti dadduma. Sigurado a di makaipaay dayta iti talged wenno ragsak iti biag. Alaentay ti maysa a pagarigan.

Narikna ni Peter nga awanen diay dati nga ayatna iti asawana.a Pinanawanna ngarud ni baketna ket nakikabbalay ken Monika, a nangpanaw met ken ni lakayna. Ania ti nagbanaganna? Sumagmamano a bulan kalpasanna, inadmitir ni Peter a ti pannakikabbalayna ken Monika ket “saan a kas kalaka ti pagarupna a mapasamak.” Kasano a kasta? Kas iti immuna a relasionna, rimsua dagiti pagkapuyan ti tao iti baro a relasionna. Nakarkaro pay, ti dinadarasudos ken managimbubukodan a desisionna ti nangiturong kenkuana kadagiti pinansial a parikut. Kanayonanna, nalpay dagiti annak ni Monika gapu iti nakas-ang a nagbanagan ti pamiliada.

Kas ipakita daytoy a kapadasan, saan a solusion ti panagsina no adda parikut ti agassawa. Iti sabali a bangir, no adda dagiti problema, ti panagbiag a maitunos kadagiti moral a prinsipio ti Sao ti Dios, ti Biblia, ket masansan a mamagtalinaed iti singgalut ti agassawa agingga a mapagballigianda dagiti parikut. Kastoy ti napasamak kada Thomas ken Doris.

Nasuroken a 30 a tawen nga agassawa da Thomas ken Doris idi mangrugi nga agbartek ni Thomas. Nagleddaang unay ni Doris, isu a nagtungtongda nga agdiborsio. Nayesngaw ni Doris ti parikutna iti maysa kadagiti Saksi ni Jehova. Impakita ti Saksi ken Doris no ania ti kuna ti Biblia maipapan iti panagasawa, ket pinaregtana a di agdardarasudos a makisina no di ket ikagumaanda ken lakayna ti agbirok iti solusion. Kasta ti inaramid ni Doris. Kalpasan ti sumagmamano a bulan, dida kayaten ti agsina. Agtintinnulong da Thomas ken Doris a mangrisut kadagiti parikutda. Gapu ta inyaplikarda ti balakad ti Biblia, limmagda ti panagasawada ken naaddaanda iti gundaway a mangrisut kadagiti problemada.

Kinamapagpiaran iti Amin a Bambanag

Tapno makapagtalinaed a matalek iti asawa, nasken ti natibker a disposision ken panangipateg iti umiso a prinsipio. Dagita met la a galad ti kasapulan tapno makapagtalinaed a napudno iti di mapagpiaran a lubong. Adu ti maibaga ti Biblia maipapan iti kinamapagpiaran. Kastoy ti insurat ni apostol Pablo kadagiti Kristiano idiay Judea idi umuna a siglo: “Kayatmi ti agbiag a mapagtalkan iti isuamin a bambanag.” (Hebreo 13:18) Ania ti kayatna a sawen?

Ti mapagpiaran a tao ket napudno ken saan a mangallilaw. Awan idumdumana​—prangka, nadayaw, saan a nasikap wenno mangiyaw-awan. Maysa pay, saan a sauren ti mapagpiaran a tao dagiti padana a tattao. Makatulong dagiti mapagpiaran a tattao iti pannakaadda ti panagtalek ken panagkompiansa, nga agbanag iti positibo a kababalin ken mangipasdek kadagiti nalagda a relasion iti nagbabaetan ti tattao.

Naragsak kadi dagiti mapagpiaran a tattao? Adda panggapuanda nga agragsak. Iti laksid ti nasaknap a panagkunniber ken panagsaur​—wenno nalabit gapu kadagitoy​—masansan nga apresiaren ti sabsabali dagiti mapagpiaran a tattao. Sigun iti maysa a surbey kadagiti agtutubo, 70 a porsiento kadagiti napagsaludsodan ti mangipateg unay iti kinamapagpiaran. Kanayonanna, aniaman ti edadtayo, ti kinamapagpiaran ti maysa a kangrunaan a kababalin a sapulentayo kadagiti gagayyemtayo.

Nasursuruan ni Christine nga agtakaw sipud idi agtawen iti 12. Iti naglabas a tawtawen, nagbalin a nalaing a mannipdut. “Adda dagiti aldaw a mangiyawidak iti agingga ti DM 5,000 [$2,200 E.U.],” kinunana. Ngem adu a daras a natiliw ni Christine, ket kanayon nga agpegpeggad a maibalud. Idi inlawlawag dagiti Saksi ni Jehova kenkuana ti ibagbaga ti Biblia maipapan iti kinamapagpiaran, naginteres ni Christine kadagiti moral a pagalagadan ti Biblia. Nasursurona nga iyaplikar ti pammagbaga a: “Ti agtatakaw saan koma nga agtakawen.”​—Efeso 4:28.

Saanen nga agtatakaw ni Christine idi nagpabautisar kas maysa kadagiti Saksi ni Jehova. Ikagkagumaanna nga agbalin a mapagpiaran iti amin a banag, yantangay napateg unay kadagiti Saksi ti kinamapagpiaran ken dadduma pay a Nakristianuan a galad. Inreport ti pagiwarnak a Lausitzer Rundschau: “Napateg unay iti pammati dagiti Saksi dagiti moral a termino a kas iti kinamapagpiaran, kinatimbeng, ken panagayat iti kaarruba.” Ania ti makuna ni Christine iti panagbaliw ti biagna? “Naragragsakak ita ta insardengkon ti agtakaw. Mariknak a nadayawak a kameng ti komunidad.”

Pagimbagan ti Amin a Kagimongan

No matalek dagiti tattao kadagiti assawada ken mapagpiaranda, saanda la a naragragsak no di pay ket pagimbagan ida ti kagimongan. Kaykayat dagiti amo dagiti saan a nagulib a trabahador. Kayattay amin ti maaddaan kadagiti mapagtalkan a kaarruba, ken kayattayo ti gumatang kadagiti pagtagilakuan nga imatmatonan dagiti nalinteg a negosiante. Saan kadi a raementay dagiti politiko, polis, ken hues a di agkunniber? Pagimbagan unay ti komunidad no mapagpiaran dagiti umilina, nga aramidenda ti kasta saan a gapu ta kombiniente kadakuada no di ket gapu ta kasta ti disposisionda.

Mainayon pay, natalged ti pamilia no matalek dagiti agassawa iti maysa ken maysa. Umanamong met ti kaaduan a tattao iti kinuna ti maysa a politiko a taga Europa: “Agingga iti kaaldawantayo, ti [tradisional] a pamilia ti kasayaatan latta a pakasarakan dagiti tattao iti kinatalged ken panggep.” Natalged ti rikna dagiti adulto ken ubbing no natalna ti biag ti pamiliada. Gapuna, natalged ti kagimongan no matalek dagiti tattao kadagiti assawada.

Anian a pagimbagan ti amin no awan dagiti napanawan nga asawa, korte ti diborsio, wenno susik no siasino ti rebbeng a mangaywan kadagiti annak. Ken anian ti kasasaad no awan dagiti mannipdut, agtatakaw kadagiti pagtagilakuan, suitik a tattao, rinuker nga opisial, wenno manangallilaw a sientista? Kasla arapaap la kadi dayta? Saan a kasta ti panangmatmat dagidiay mangipatpateg iti Biblia ken iti ibaga daytoy maipapan iti masanguanan. Inkari ti Sao ti Dios nga asidegen nga iturayan ti Mesianiko a Pagarian ni Jehova ti intero a sangatauan ditoy daga. Iti sidong dayta a Pagarian, amin nga iturayanna ti masursuruanto nga agbiag maitunos kadagiti moral a pagalagadan ti Biblia. Iti dayta a tiempo, “ti sililinteg tawidennanto ti daga, ket agtaengto kenkuana nga agnanayon.”​—Salmo 37:29.

Kasayaatan Dagiti Moral a Pagalagadan ti Biblia

Nabigbig ti minilion a tattao a nangsukimat iti Nasantuan a Kasuratan a dagiti balakad ti Biblia ket naibatay iti nadiosan a sirib, a nasaysayaat nga amang ngem iti sirib ti tao. Matmatanda ti Biblia kas mapagtalkan ken napateg iti biag iti moderno a lubongtayo. Ammoda a pagsayaatanda no ipangagda dagiti balakad a linaon ti Sao ti Dios.

Ipapuso ngarud dagiti kasta a tattao ti balakad ti Biblia: “Agtalekka ken ni Jehova iti amin a pusom, ket dika agtalged iti pannakaawatmo met laeng: kadagiti amin a dalanmo isu ti bigbigem, ket isu iturongnanto dagiti desdesmo.” (Proverbio 3:5, 6) Iti panangaramid iti dayta, maparang-ayda ti biagda ken pagimbagan met dagiti tattao iti aglawlawda. Mapatanorda pay ti natibker a kompiansa iti ‘biag . . . nga umayto,’ inton ti amin a tattao ket agbibiag maitunos kadagiti moral a pagalagadan ti Biblia.​—1 Timoteo 4:8.

[Footnote]

[Blurb iti panid 5]

No adda dagiti problema ti agassawa, ti panagbiag maitunos kadagiti pagalagadan ti Biblia ket masansan a mamagtalinaed iti singgalut ti agassawa agingga a mapagballigianda dagiti parikut

[Blurb iti panid 6]

Iti laksid ti nasaknap a panagkunniber​—wenno nalabit gapu iti dayta​—masansan nga apresiaren ti sabsabali dagiti mapagpiaran a tattao