Ti Biblia—Maipatpateg ken Mabusbusor
“Kayatko a maipatarus koma dagiti sagrado a libro iti amin a pagsasao,” insurat ni Desiderius Erasmus, nalatak nga eskolar nga Olandes idi maika-16 a siglo.
KASTA unay ti tarigagay ni Erasmus a mabasa ken matarusan ti amin a tattao ti Kasuratan. Ngem dagiti bumusbusor iti Biblia nakaro ti pananglappedda iti dayta nga ideya. Kinapudnona, iti daydi a tiempo, nakapegpeggad a lugar ti Europa para iti asinoman—uray kadagiti addaan laeng iti bassit nga interes kadagiti linaon ti Biblia. Idiay Inglatera, naipaulog ti maysa a linteg ti parliamento a nangibilin a “mapukaw ti asinoman ti daga, sanikua, ken biagda no basaenda ti Kasuratan iti Ingles . . . ket no ipapilitda ti kayatda kalpasan a napakawanda, nasken a mabitayda nga umuna gapu iti panangliput iti ari, sa mapuoranda gapu iti panangbusor iti Dios.”
Iti mainland ti Europa, awan asi a tiniliw ti Inkisision Katoliko dagiti “erehe” a sekta, kas iti Waldenses idiay Francia, ket pinuntiriada nga indadanes dagitoy gapu iti panangikasabada “kadagiti ebanghelio ken surat ken dadduma pay a sagrado a kasuratan, . . . yantangay naan-anay a maiparit [idi] kadagiti saan a klero ti mangasaba ken mangilawlawag iti nasantuan a kasuratan.” Nagadu a lallaki ken babbai ti nagsagaba iti nakasasaem a pannakaparigat ken ipapatay gapu iti panangipategda iti Biblia. Dida inkankano ti nakaro a pannusa maikabesada laeng ken maisuroda kadagiti annakda ti Kararag ti Apo wenno ti Sangapulo a Bilin.
Ti kasta a debosion iti Sao ti Dios ket nagtalinaed iti puso ti adu a peregrino a naglayag tapno sakupenda ti Amianan nga America. Iti nagkauna nga America, “agkanaig unay ti panagbasa ken ti relihion, a nangsukog iti kultura nga interamente a naibatay iti pannakaammo iti Biblia,” kuna ti libro nga A History of Private Life—Passions of the Renaissance. Kinapudnona, kastoy ti insingasing ti maysa a sermon a naipablaak idiay Boston idi 1767: “Siaanep koma a basaenyo ti nasantuan a kasuratan. Iti kada bigat ken rabii, nasken a basaenyo ti maysa a kapitulo iti Bibliayo.”
Sigun iti Barna Research Group idiay Ventura, California, nasurok a 90 porsiento nga Americano ti addaan iti agarup tallo a Biblia. Ngem ipakita ti nabiit pay a panagadal a nupay mararaem pay la sadiay ti Biblia, “saanen a kas idi . . . nga iwayaanda dayta a basaen, adalen, ken iyaplikar.” Narabaw la ti pannakaammo ti kaaduan a tattao kadagiti linaonna. Kinuna ti maysa a kolumnista iti periodiko: “Manmano laengen ti agkuna a makatulong latta [ti Biblia] kadagiti agdama a parikut ken pakaseknan.”
Ti Agbaliwbaliw a Panagpampanunot ti Tao
Nalatak ti kapanunotan nga agballigi ti biagtayo babaen laeng ti kinapraktikal ken panagtitinnulong ti tattao. Mamatmatan ti Biblia kas maysa laeng kadagiti adu a libro a naglaon kadagiti narelihiosuan nga opinion ken personal a kapkapadasan, saan ket a kas libro a naglaon kadagiti umiso nga impormasion ken kinapudno.
Kasano ngarud ti panangtaming ti kaaduan a tattao kadagiti umad-adu a narikut ken mamagdukot nga isyu iti biag? Agbibiagda iti naespirituan a kinakawaw, nga awanan iti natibker a moral ken narelihiosuan a pagannurotan ken direksion. Kasda la kadagiti barko nga awanan kadagiti timon, “nga iyallo-allon ti kada tapliak ti natauan a sursuro, . . . babaen ti panangallilaw ken kinasikap dagiti tattao.”—Efeso 4:14, The Twentieth Century New Testament.
Nasken ngarud nga isaludsodtayo, Maysa la kadi a narelihiosuan a libro ti Biblia? Wenno pudno ketdi a Sao ti Dios dayta, a naglaon iti praktikal ken napateg nga impormasion? (2 Timoteo 3:16, 17) Maikari aya nga usigentayo ti Biblia? Sungbatan ti sumaruno nga artikulo dagitoy a saludsod.
[Ladawan iti panid 3]
Desiderius Erasmus
[Credit Line]
Manipud iti libro a Deutsche Kulturgeschichte
[Ladawan iti panid 4]
Napuntiria a naidadanes dagiti Waldenses gapu iti panangikasabada iti Kasuratan
[Credit Line]
Stichting Atlas van Stolk, Rotterdam