Ti Lubong nga Interamente a Nadadael!

Imutektekanyo ti lubong, dagiti siudad, kultura, nasientipikuan a gapuanan, ti binilion a populasionna. Kasla awan pagpatinggaanna, di ngamin? Iti panagkunayo dumtengto ngata ti aldaw a maikisap daytoy a lubong? Mabalin a narigat a mailadawan dayta iti panunot. Ngem ammoyo kadi a sigun iti mapagtalkan a gubuayan ti impormasion, adda lubong idi a naan-anay a nadadael?

SAANTAYO a tuktukoyen ti lubong dagiti nagkauna a tribu. Sibilisado ti napukaw a lubong, nga addaan kadagiti siudad, artistiko a gapuanan, sientipiko a pannakaammo. Kaskasdi, ibaga ti Biblia a kellaat a napasamak ti delubio a nanglayus iti intero a lubong, iti maika-17 nga aldaw ti maikadua a bulan, 352 a tawen sakbay ti pannakayanak ti patriarka a ni Abraham.a

Umiso kadi dayta a rekord? Talaga kadi a napasamak dayta? Talaga kadi nga adda lubong idi a rimmang-ay sa nadadael? No adda, apay a napukaw? Ania ti parikut idi? Ken adda kadi aniaman a leksion a maadaltayo iti pannakadadael dayta a lubong?

Talaga Kadi a Nadadael ti Maysa a Nagkauna a Lubong?

No talaga a napasamak, ti kasta a nakaam-amak a didigra ket saanto pulos a naan-anay a malipatan. Gapuna, kadagiti adu a pagilian, adda dagiti mangipalagip iti dayta a pannakadadael. Kas pagarigan, utobenyo ti masnup a petsa a nadakamat iti Kasuratan. Ti maikadua a bulan ti nagkauna a kalendario ket mangrugi manipud iti maaw-awagan ita a ngalay ti Oktubre agingga iti ngalay ti Nobiembre. Isu a ti maika-17 nga aldaw ket agtinnag iti agarup umuna nga aldaw ti Nobiembre. Saan ngarud a nairanrana, nga iti adu a pagilian, maramrambakan dagiti piesta dagiti natay iti dayta a tiempo ti tawen.

Addada pay laeng dagiti tradision a mangpaneknek a napasamak ti Delubio. Nganngani amin a nagkauna a sibilisasion ket addaan iti sariugma nga adda sangalubongan a layus a nalasatan dagiti kapuonanda. Dagiti Celt idiay Europa, Inca idiay Makin-abagatan nga America, Pygmy idiay Africa​—addaanda amin iti agpapada a sariugma, agraman dagiti tattao idiay Alaska, Australia, China, India, Lithuania, kadagiti paset ti Makin-amianan nga America, Mexico, Micronesia, New Zealand, ken dadduma pay.

Siempre, dimmegdeg dagiti pakasaritaan iti panaglabas ti tiempo, ngem addaanda amin iti sumagmamano a detalye a mangipakita a namunganayda iti maymaysa a salaysay: Nakapungtot ti Dios iti kinadakes ti sangatauan. Nangyeg iti dakkel a layus. Nadadael ti intero a sangatauan. Ngem naispal ti sumagmamano a nalinteg a tattao. Nangbangon dagitoy iti daong a nakaispalan dagiti tattao ken animal. Idi agangay, naibaon dagiti tumatayab tapno agsapulda iti takdang. Kamaudiananna, naisadsad ti daong iti maysa a bantay. Apaman a dimsaagda, nagidaton dagiti nakalasat.

Ania ti paneknekan daytoy? Saan a posible a naiparna dagita a panagpapada. Ti dagup dagiti ebidensia nga ipaay dagitoy a sariugma pasingkedanda ti nagkauna a testimonia ti Biblia a nagtaud amin a tattao manipud kadagiti nakalasat iti layus a nakadadaelan ti intero a sangatauan. Gapuna, saan a masapul nga agpannuraytayo kadagiti sariugma wenno sarsarita tapno maammuan ti napasamak. Adda kadatayo ti rekord ti Hebreo a Kasuratan ti Biblia, a siaannad a naitalimeng.​—Genesis, kapitulo 6-8.

Naglaon ti Biblia iti naipaltiing a rekord ti historia manipud punganay ti biag. Ngem paneknekan ti ebidensia a daytoy ket saan laeng a historia. Ipakita ti di agkibaltang a padto ken ti nauneg a sirib nga adda iti dayta a daytoy ket kas iti ibagbagana​—ti us-usaren ti Dios a makikomunikar iti sangatauan. Saan a kas kadagiti sarsarita, iraman a dakamaten ti Biblia dagiti nagan ken petsa agraman dagiti kapuonan ken lugar iti historikal a salaysayna. Iladawanna kadatayo ti kabibiag dagiti tattao sakbay ti Layus ken ipalgakna no apay a kellaat a nanungpal ti maysa a lubong idi.

Ania ti inaramid dayta a kagimongan sakbay ti Layus? Ilawlawag ti sumaganad nga artikulo dayta a saludsod. Napateg dayta a saludsod kadagiti mangpampanunot no kasano katalged ti masanguanan ti agdama a sibilisasiontayo.

[Footnote]

[Tsart iti panid 4]

(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)

Dagiti Sariugma Maipapan iti Layus iti Sangalubongan

Pagilian Dagiti tumunos a detalye 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Grecia 7 ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆

Roma 6 ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆

Lithuania 6 ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆

Asiria 9 ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆

Tanzania 7 ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆

India - Hindu 6 ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆

New Zealand - Maori 5 ◆ ◆ ◆ ◆ ◆

Micronesia 7 ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆

Washington E.U.A. - Yakima 7 ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆

Mississippi E.U.A. - Choctaw 7 ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆

Mexico - Michoacan 5 ◆ ◆ ◆ ◆ ◆

South America - Quechua 4 ◆ ◆ ◆ ◆

Bolivia - Chiriguano 5 ◆ ◆ ◆ ◆ ◆

Guyana - Arawak 6 ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆

1: Nakapungtot ti Dios gapu iti kinadakes

2: Pannakadadael babaen ti layus

3: Imbilin ti Dios

4: Namallaag ti Dios

5: Manmano ti nakalasat iti sangatauan

6: Naisalakan babaen ti daong

7: Naisalakan dagiti animal

8: Naibaon ti tumatayab wenno dadduma a parsua

9: Kamaudiananna, naisadsad iti bantay

10: Sakripisio a naidaton