Pakasaritaan ti Biag

Baket ken Napnek iti Tawtawen

KAS INSALAYSAY NI MURIEL SMITH

Adda nagtuktok iti napigsa iti makinsango a ridaw ti balayko. Kaaw-awidko laeng idi a mangaldaw kalpasan ti panangasabak iti agsapa. Kas nakairuamak, nagpaburekak iti danum para iti sangatasa a tsa ken paginanaek koma dagiti sakak iti kagudua oras. Kasla mangap-apura ti tuktok, ket bayat ti panagturongko iti ridaw, pampanunotek no siasino ngata ti bumisita iti kasta nga oras. Naammuak di nagbayag. Iti agdan a sumrek iti ruangan, dua a lalaki ti nagpabigbig a polis. Kinunada nga immayda tapno sukimatenda ti pagtaengak no adda dagiti literatura nga impablaak dagiti Saksi ni Jehova​—maysa a naparitan nga organisasion.

Apay a naparitan dagiti Saksi ni Jehova idiay Australia, ken kasano a nagbalinak a maysa kadakuada? Nangrugi amin daytoy iti sagut ni nanangko idi tawen 1910, idi agtawenak iti sangapulo.

NAGNAED ti pamiliak iti naaramid iti kayo a balay idiay Crows Nest nga adayo a lugar ti Amianan a Sydney. Maysa nga aldaw, iti panaggapuk iti eskuelaan, nasangpetak ni nanangko a makisasao iti maysa a lalaki iti sango ti ridaw. Kayatko a maammuan no siasino daytoy a ganggannaet a lalaki a pormal ti kawesna ken nakaawit iti bag a napno iti libro. Arimbainen a nagpakadaak a simrek iti balay. Ngem kalpasan ti sumagmamano laeng a minuto, inayabannak ni Nanang. Kinunana: “Addaan daytoy a lalaki kadagiti makapainteres a libro a bin-ig a maipapan iti Kasuratan. Yantangay asideg manen ti kasangaymo, mabalinmo ti maaddaan iti baro a bado wenno dagitoy a libro. Ania ti kayatmo?”

“Pagyamanan unay, Nanang, kayatko dagiti libro,” insungbatko.

Isu nga idi agtawenak iti sangapulo, naaddaanak iti umuna a tallo a tomo ti Studies in the Scriptures, ni Charles Taze Russell. Inlawlawag ti lalaki nga adda iti ridaw a nasken a tulongannak ni Nanang a mangtarus kadagiti libro, agsipud ta ubingak pay. Kinuna ni Nanang a pagragsakanna nga aramiden daytoy. Makapaladingit ta natay ni Nanang di nagbayag kalpasan dayta a pasamak. Siaanep a tinaripatonakami ni Tatang​—siak ken dagiti inaudi a kabsatko a lalaki ken babai​—ngem adda itan dagiti kanayonan a rebbengek, ket kasla diak kabaelan dagita. Malaksid iti dayta, sumungsungad idi ti sabali pay a rigat.

Bimtak ti umuna a sangalubongan a gubat idi 1914, ket makatawen kalpasanna, napapatay ti patpatgenmi nga ama. Gapu ta naulilakami, naipaaywan dagiti kakabsatko kadagiti kabagianmi, ket pinageskueladak iti boarding college dagiti Katoliko. No dadduma, madukotanak gapu iti panagmaymaysak. Ngem agyamanak iti naipaay kaniak a gundaway nga agadal iti musika a pagesmak unay, nangruna ti piano. Naglabas dagiti tawen, ket nagturposak iti boarding college. Idi 1919, nagkallaysakami ken ni Roy Smith, aglaklako kadagiti instrumento ti musika. Idi 1920, naaddaankami iti anak, ket naipasangoak manen iti inaldaw a pakaringgoran iti biag. Ngem ania ti napasamaken kadagidi a libro?

Inranud ti Maysa a Kaarruba ti Naespirituan a Kinapudno

Kadagidi a tawen, tugotko a kanayon dagiti “naibatay-Biblia a libro.” Nupay pulos a diak pay nabasa dagitoy, ammok a napateg ti mensahe a linaonda. Kalpasanna, maysa nga aldaw iti maudi a paset ti dekada 1920, bimmisita ni Lil Bimson, maysa kadagiti kaarrubami. Napankami iti sala, nagtugawkami, ket imminumkami iti tsa.

“Addaanka gayam kadagita a libro!” kellaat nga imbagana.

“Ania a libro?” insaludsodko, a masmasdaaw.

Intudona dagiti Studies in the Scriptures a naikabil iti estante ti libro. Binulod ken inyawid ni Lil dagitoy a libro iti dayta nga aldaw ken sigagagar a binasana. Di nagbayag, makitak a naragsakan unay iti nabasana. Nangala ni Lil iti ad-adu pay a literatura kadagiti Estudiante ti Biblia, kas pannakaawag idi dagiti Saksi ni Jehova. Natignay met a nangiranud kadakami iti amin a maad-adalna. Maysa kadagiti libro nga innalana ti The Harp of God, ket di nagbayag nakagteng daytoy iti pagtaenganmi. Nangrugi ti panagserbik ken Jehova idi inwayaak a basaen daytoy naibatay-Biblia a publikasion. Kamaudiananna, nasarakak ti sungbat dagiti napapateg a saludsod a saan a masungbatan ti relihionko.

Maragsakanak ta impangag ni Roy ti mensahe ti Biblia, ket agpada a sipapasnek nga inadalmi ti Biblia. Dati a Freemason ni Roy. Nagkaykaysan ti pamiliami iti nasin-aw a panagdayaw, ket mamindua kada lawas nga indauluan ti maysa a kabsat a lalaki ti sangapamiliaan a panagadalmi iti Biblia. Ad-adda a naparegtakami idi rinugianmi ti tumabuno kadagiti gimong dagiti Estudiante ti Biblia. Ti paggigimongan idiay Sydney ket maysa a bassit a naabangan a siled iti adayo a paset ti Newtown. Iti daydi a tiempo, nakurang nga 400 dagiti Saksi iti intero a pagilian, isu nga adayo ti paggapuan ti kaaduan a kakabsat a mapan makigimong.

Ti pannakigimong ti pamiliami kaipapananna ti kanayon nga ibaballasiw iti Sydney Harbour. Sakbay a naaramid ti Sydney Harbour Bridge idi 1932, masapul nga aglugankami iti biray kada bumallasiwkami. Nupay nabayag ken nangina ti kastoy a panagdaliasat, naikagumaanmi a di liwayan dagiti naespirituan a taraon nga ipapaay ni Jehova. Napateg ti panangipapusomi iti kinapudno, yantangay mangipangpangta idi ti maikadua a sangalubongan a gubat, ket maapektaranto unay ti pamiliami gapu iti neutral a takdermi.

Tiempo Dagiti Pakasuotan ken Gunggona

Ti rugrugi ti dekada 1930 ket naragsak a tiempo para kaniak ken iti pamiliak. Nabautisaranak idi 1930, ket idi 1931, addaak iti daydi nakallalagip a kombension idi a timmakder ken immanamongkami amin a mangawat iti nagimnas a nagan a Saksi ni Jehova. Inkagumaanmi ken ni Roy ti agbiag a maitunos iti dayta a nagan babaen ti pannakiramanmi iti amin a pamay-an ken kampania a panangasaba nga imparegta ti organisasion. Kas pagarigan, idi 1932, nakipasetkami iti espesial a kampania a panangiwaras iti bokleta tapno madanon ti adu a tao nga immay umimatang iti panaglukat ti Sydney Harbour Bridge. Ti naisangsangayan a pamay-anmi ket ti panagusar kadagiti lugan nga addaan iti loud speaker, ket naaddaankami iti pribilehio a makabilan iti sound system ti luganmi. Babaen daytoy a teknolohia, naipangngegmi kadagiti tattao kadagiti lansangan ti Sydney dagiti nairekord ken naibatay-Biblia a palawag ni Kabsat Rutherford.

Nupay kasta, nagbaliw manen ken rimmigat ti kasasaad. Idi 1932, nangyeg ti Great Depression iti pakarigatan idiay Australia, isu nga inkeddengmi ken ni Roy a pagbalinen a simple ti panagbiagmi. Ti maysa a pamay-an ket ti panagakarmi iti lugar nga asideg iti kongregasion, isu a saankami unay a nagastosan iti panagbiahemi. Ngem dakdakes pay ti kasasaad ngem iti kinarigat ti biag idi nagsaknap iti lubong ti makapaalinggaget a Gubat Sangalubongan II.

Gapu iti panagtulnogda iti bilin ni Jesus a saan nga agbalin a paset ti lubong, naidadanes dagiti Saksi ni Jehova iti sangalubongan, uray idiay Australia. Gapu iti panaglagaw idi tiempo ti gubat, adda dagiti nangawag kadakami iti Komunista. Dagitoy a bumusbusor siuulbod nga imbagada nga us-usaren dagiti Saksi ni Jehova ti uppat nga estasion ti radioda idiay Australia a mangipatulod kadagiti mensahe iti armada ti Japan.

Dagiti agkabannuag a kakabsat a lallaki a naayaban nga agsoldado ket naipasango iti nakaro a panangpilit nga agkompromiso. Maragsakanak a mangibaga nga amin dagiti tallo a babbarok sinalimetmetanda ti pammatida ken nagtalinaedda a neutral. Nasentensiaan iti 18 a bulan a pannakaibalud ti inauna nga anakmi a ni Richard. Nairehistro ti maikadua nga anakmi a ni Kevin kas maysa nga agkedked nga agsoldado gapu iti pammatina. Ngem makapaladingit ta ti buridekmi a ni Stuart ket natay iti aksidente ti motorsiklo iti panagturongna iti korte para iti maudi a panangidepensana iti neutral a takderna. Talaga a nasaem daytoy a trahedia. Ngem nakapagibturkami gapu ta impamaysami ti panunotmi iti Pagarian ken iti kari ni Jehova a panagungar.

Dida Nasarakan ti Talaga a Napateg

Idi Enero 1941, naparitan dagiti Saksi ni Jehova idiay Australia. Ngem kas kadagiti apostol ni Jesus, nagtulnogkami ken ni Roy iti Dios kas agturay imbes a kadagiti tattao, ket iti dua ket kagudua a tawen, sililimed nga intultuloymi ti nagserbi. Iti daytoy a tiempo a nagtuktok iti ridaw ti dua a di nakauniporme a polis nga immunan a nadakamatko. Ania ti napasamak?

Bueno, pinastrekko ida. Bayat a sumsumrekda iti pagtaengak, insaludsodko, “Mabalin kadi nga inumek pay ti tsak sakbay a sukimatenyo ti balayko?” Masdaawak ta immannugotda, ket nagturongak iti kosina tapno agkararag ken ni Jehova ken sikakalma nga agpanunot. Idi nagsubliak, maysa kadagiti polis ti simrek iti siled a pagadalanmi ket innalana ti amin a nakitana a namarkaan iti simbolo ti Watchtower, agraman dagiti literatura iti pangasaba a bagko ken ti Bibliak.

“Talaga kadi nga awanen ti dadduma a literatura a nakalemmeng kadagiti karton?” insaludsodna. “Naammuanmi a makigimgimongka a linawas iti maysa a siled iti pungto daytoy a kalsada ken mangal-alaka iti adu a literatura sadiay.”

“Pudno dayta,” insungbatko, “ngem saanen a sadiay ita.”

“Wen, ammomi dayta, Mrs. Smith,” kinunana. “Ammomi met a nakadulin dagiti literatura iti pagtaengan dagiti tattao iti daytoy a distrito.”

Iti kuarto ti anakmi, nasarakanda ti lima a karton a naglaon kadagiti bokleta a Freedom or Romanism.

“Siguradoka nga awan ti aniaman a nailemmeng iti garahe?” inyimtuodna.

“Awan, awan ti adda sadiay,” insungbatko.

Kalpasanna, linuktanna ti aparador iti kosina. Nakasarak iti blanko a pormas, a pakailanadan ti report ti kongregasion. Innalana dagitoy ket impilitna a sukisoken ti garahe.

“Surotendak ngarud,” kinunak.

Simmurotda iti garahe ket kalpasan ti panagsukimatda, pimmanawdan.

Bueno, impapan dagidiay a polis nga addaanda iti naisangsangayan a gunggona gapu kadagidiay a lima a karton! Ngem nabatida ti talaga a napateg. Agserserbiak idi kas sekretario ti kongregasion, ket adda iti pagtaengak ti listaan dagiti agibumbunannag iti kongregasion ken dadduma a napapateg nga impormasion. Agyamanak ta binallaagandakami idi dagiti kakabsat nga agsaganakami no adda dagiti kasta a panagsukimat, isu a naidulinko a naimbag dagitoy a dokumento. Inkabilko dagitoy kadagiti sobre ket inkargak iti kaunggan dagiti garapon ti tsa, asukar, ken arina. Inkabilko met ti dadduma kadagiti kulongan ti billit, nga asideg iti garahe. Isu a nalabsan dagiti polis dagiti impormasion a sapsapulenda.

Panagserbi iti Amin a Tiempo

Idi 1947, nagpamilia dagiti in-inauna nga annakmi. Iti dayta a tiempo, inkeddengmi ken ni Roy a kabaelanmi ti agserbi kas amin-tiempo a ministro. Adda dakkel a panagkasapulan iti Abagatan nga Australia, isu nga inlakomi ti pagtaenganmi ket gimmatangkami iti trailer, nga inawaganmi iti Mizpah, kayatna a sawen, “Pagwanawanan.” Nabalinanmi ti nangasaba kadagiti nasulinek a lugar babaen ti kasta nga estilo ti panagbiag. Masansan a trabahuenmi ti di mawanwanas a teritoria iti aw-away. Adu ti malagipko a makaparagsak a banag bayat dayta a tiempo. Adda ti inyadalak a maysa nga agtutubo a babai nga agnagan Beverly. Ngannganin agpabautisar idi pimmanaw iti dayta a lugar. Nalapunosak iti rag-o idi nga iti maysa a kombension adu a tawen kalpasanna, immasideg kaniak ti maysa a kabsat a babai ket inyam-ammona ti bagina kas Beverly! Anian ti ragsakko a makakita kenkuana, kalpasan ti adu a tawen, nga agserserbi ken Jehova a kaduana ti asawana ken dagiti annakna.

Idi 1979, naaddaanak iti pribilehio a tumabuno iti Pioneer Service School. Ti maysa kadagiti banag a naipaganetget iti dayta nga eskuelaan ket ti pannakaadda ti nasayaat a rutina iti personal a panagadal tapno makapagibtur kas payunir. Napaneknekak a pudno dayta. Impangpangrunak iti biagko ti panagadal, pannakigimong, ken ministerio. Ibilangko a pribilehio ti panagserbik kas regular pioneer iti nasurok a 50 a tawen.

Panangdaer Kadagiti Parikut iti Salun-at

Ngem adda dagiti pakasuotan a dimteng iti biagko iti naglabas a sumagmamano a dekada. Idi 1962, natakuatan nga addaanak iti glaucoma. Limitado pay laeng idi ti panangagas, ket napartak a kimmudrep ti panagkitak. Kimmapuy met ti salun-at ni Roy, ket idi 1983, naistrok nga uray la a naparalisa ti dadduma a paset ti bagina ken di makapagsao. Natay idi 1986. Adu ti impaayna kaniak a praktikal a tulong bayat ti amin-tiempo a panagserbik, ket pudno a mailiwak kenkuana.

Iti laksid dagidi a pakarigatan, inkagumaak a tinaginayon ti nasayaat a naespirituan a rutina. Gimmatangak iti nalagda a lugan, a maibagay nga usaren iti panangasaba iti saan unay a nasulinek a lugar, ket intuloyko ti panagpayunirko babaen ti tulong ti balasangko a ni Joyce. Nagtultuloy a kimmudrep ti panagkitak agingga a naan-anay a saanen a makakita ti maysa a matak. Sarming a mata ti insukat dagiti doktor. Ngem babaen ti panagusarko iti magnifying glass ken iti dadakkel ti letrana a literatura, nakapagadalak iti tallo agingga iti lima nga oras iti kada aldaw uray no saan unayen a makakita ti maysa pay a matak.

Kankanayon a napateg kaniak ti tiempo nga agadal. Dayta ti makagapu a nakaro ti pannakakigtotko idi kellaat nga awan ti makitak bayat ti panagadalko iti maysa a malem. Kas man la adda nangiddep iti silaw. Naan-anay a saanakon a makakita. Kasanok a naituloy ti agadal? Bueno, nupay adda tultulengkon, agpannurayak kadagiti audiocassette ken iti naayat a tulong ti pamiliak tapno makapagtalinaedak a nabileg iti naespirituan.

Panagibtur Agingga iti Panungpalan

Ita ta agtawenakon iti sangagasut, nanayonan dagiti parikutko iti salun-at, ket adun ti diak maaramid. Diak ammo ti ar-aramidek no dadduma. Kinapudnona, ita ta maysaakon a bulsek, talaga a mayaw-awanak no dadduma! Kayatko nga adda koma mayadalak manen iti Biblia, ngem gapu iti agdama a kasasaad ti salun-atko, saanakon a makaruar ken makabirok iti iyadalan. Daytoy ti namagliday kaniak idi damo. Kasapulan a sursuruek nga awaten dagiti limitasionko ken mapnek iti kabaelak nga aramiden. Saan a nalaka daytoy. Kaskasdi, maragsakanak ta iti kada bulan, adda latta maireportko nga oras a mabusbosko a mangisarsarita iti maipapan iti naindaklan a Diostayo a ni Jehova. No addaanak iti gundaway a makisarita maipapan iti Biblia, kas koma no umay iti pagtaengak dagiti nars, komersiante, ken dadduma pay, kasaritak ida, ngem siempre iti nataktika a pamay-an.

Maysa kadagiti makapnek a bendision ket ti pannakakitak iti uppat a kaputotan ti pamiliak a matalek nga agdaydayaw ken Jehova. Dadduma kadagitoy ti agserserbi kas payunir a ministro kadagiti lugar a dakkel ti pakasapulan, kas panglakayen wenno ministerial nga adipen, ken kas kameng ti pamilia ti Bethel. Siempre, kas iti adu kadagiti kasadarak, sinegseggaak ti madagdagus nga iyaay ti panungpalan ti agdama a sistema. Ngem anian a panagrang-ay ti nakitak bayat ti pitopulo a tawen a panagserbik! Nangyeg kaniak iti dakkel a pannakapnek ti pannakiraman iti naindaklan a trabaho.

Kinuna dagiti nars a mangbisbisita kaniak a ti pammatik la ketdi ti mangpapaatiddog iti biagko. Umanamongak kadakuada. Kasayaatan a biag ti itden ti aktibo a panagserbi ken Jehova. Kas ken Ari David, pudno a maibagak a baketakon ken napnek iti tawtawen.​—1 Cronicas 29:28.

(Pimmusay ni Kabsat Muriel Smith idi Abril 1, 2002, bayat ti pannakaileppas daytoy nga artikulo. Agingga iti nakurang a makabulan nga edadna a 102, pudno a mapagwadan iti kinamatalek ken panagibtur.)

[Dagiti Ladawan iti panid 24]

Idi agtawenak iti agarup lima ken iti tawenko a 19, idi naam-ammok ni Roy a lakayko

[Ladawan iti panid 26]

Ti luganmi ken ti trailer nga inawaganmi iti Mizpah

[Ladawan iti panid 27]

Dakami ken Roy idi 1971