Apay a Rambakan ti Pangrabii ti Apo?

“Inawatko iti Apo daydiay inyawatko met kadakayo.”​—1 CORINTO 11:23.

1, 2. Ania ti inaramid ni Jesus iti rabii ti Paskua idi 33 K.P.?

PRESENTE idi ti bugbugtong nga Anak ni Jehova, kasta met ti 11 a lallaki a ‘nagtalinaed kenkuana kadagiti pannakasuotna.’ (Lucas 22:28) Rabii ti Huebes daydi, Marso 31, 33 K.P., ken mabalin a naslag ti kabus kadagiti langlangit ti Jerusalem. Kalkalpas a rinambakan ni Jesu-Kristo ken dagiti apostolna ti Paskua. Nakapanaw idin ti traidor a ni Judas Iscariote, ngem nagbati pay ti dadduma. Apay? Gapu ta adda pay aramiden ni Jesus a nakapatpateg a banag. Ania dayta?

² Yantangay adda sadiay ti mannurat iti Ebanghelio a ni Mateo, palubosantayo nga isu ti mangisalaysay. Insuratna: “Ni Jesus nangala iti tinapay ket, kalpasan ti panangisaona iti pamendision, pinispisina ket, idi intedna kadagiti adalan, kinunana, ‘Alaenyo, kanenyo. Daytoy kaipapananna ti bagik.’ Kasta met, nangala iti kopa ket, idi nakapagyamanen, intedna kadakuada, a kunkunana: ‘Uminumkayo manipud iti dayta, dakayo amin; ta daytoy kaipapananna ti bukodko a “dara ti tulag,” a maiparukpok maigapu iti adu maipaay iti pannakapakawan dagiti basol.’” (Mateo 26:26-28) Naminsan la kadi a napasamak daytoy? Ania ti pategna? Adda kadi kaipapananna kadatayo ita?

“Itultuloyyo nga Aramiden Daytoy”

3. Apay a napateg ti inaramid ni Jesus idi rabii ti Nisan 14, 33 K.P.?

³ Dayta nga inaramid ni Jesu-Kristo iti rabii ti Nisan 14, 33 K.P. ket saan a naiparparna a pasamak iti biagna. Inlawlawag dayta ni apostol Pablo idi nagsurat kadagiti napulotan a Kristiano idiay Corinto, a nasurok a 20 a tawenen idi a mangramrambak iti dayta. Nupay ni Pablo ket saan a kadua da Jesus ken dagiti 11 nga apostol idi 33 K.P., sigurado a naammuanna kadagiti dadduma nga apostol no ania ti napasamak iti dayta nga okasion. Maysa pay, agparang a naammuan ni Pablo ti dadduma a detalye dayta a pagteng babaen ti paltiing ti Dios. Kinuna ni Pablo: “Inawatko iti Apo daydiay inyawatko met kadakayo, a ni Apo Jesus iti rabii a pannakayawatna nangala iti tinapay ket, kalpasan a nakapagyaman, pinispisina ket kinunana: ‘Daytoy kaipapananna ti bagik maigapu kadakayo. Itultuloyyo nga aramiden daytoy kas panglaglagip kaniak.’ Kasta met ti inaramidna mainaig iti kopa, kalpasan a nakapangrabii, a kunkunana: ‘Daytoy a kopa kaipapananna ti baro a tulag babaen ti bileg ti darak. Itultuloyyo nga aramiden daytoy, a masansan nga uminumkayo iti dayta, kas panglaglagip kaniak.’”​—1 Corinto 11:23-25.

4. Apay a masapul a rambakan dagiti Kristiano ti Pangrabii ti Apo?

⁴ Ti bilin ni Jesus ket pinatalgedan ti mannurat iti Ebanghelio a ni Lucas: “Itultuloyyo nga aramiden daytoy kas panglaglagip kaniak.” (Lucas 22:19) Kastoy ti sabali pay a pannakaipatarus dagita a sasao: “Aramidenyo daytoy a panglaglagip kaniak” (Philippine Bible Society) ken “Aramidenyo daytoy kas pananglagip kaniak.” (The Jerusalem Bible) Kinapudnona, daytoy a rambak ket masansan a natukoy kas Pananglaglagip iti ipapatay ni Kristo. Inawagan met daytoy ni Pablo kas ti Pangrabii ti Apo​—maysa a maitutop a panangawag, ta nayussuat dayta iti rabii. (1 Corinto 11:20) Naibilin kadagiti Kristiano a rambakanda ti Pangrabii ti Apo. Ngem apay a nayussuat dayta a panangrambak?

No Apay a Nayussuat

5, 6. (a) Ania ti maysa a rason no apay nga inyussuat ni Jesus ti Memorial? (b) Mangted iti sabali pay a rason no apay a nayussuat ti Pangrabii ti Apo.

⁵ Ti maysa a rason no apay a nayussuat ti Memorial ket nainaig iti maysa a panggep ti ipapatay ni Jesus. Natay kas maysa a mangitantandudo iti kinasoberano ti nailangitan nga Amana. Pinaneknekan ngarud ni Kristo nga ulbod ni Satanas a Diablo, nga agkunkuna nga agserserbi kano dagiti tattao iti Dios gapu laeng iti inaagum a motibo. (Job 2:1-5) Ti kinamatalek ni Jesus agingga ken patay pinaneknekanna nga ulbod daytoy a pammabasol ken nangparagsak iti puso ni Jehova.​—Proverbio 27:11.

⁶ Ti sabali pay a rason no apay a nayussuat ti Pangrabii ti Apo ket tapno maipalagip kadatayo a babaen ti ipapatay ni Jesus kas tao a perpekto ken awanan iti basol, ‘intedna ti kararuana kas subbot a kasukat dagiti adu.’ (Mateo 20:28) Idi nagbasol ti umuna a tao iti Dios, napukawna ti perpekto a biag ken amin a namnama mainaig iti dayta. Kaskasdi, kinuna ni Jesus: “Ti Dios inayatna ti lubong iti kasta unay isu nga intedna ti bugbugtong nga Anakna, tapno tunggal maysa a mangwatwat iti pammati kenkuana saan koma a madadael no di ket maaddaan iti agnanayon a biag.” (Juan 3:16) Kinapudnona, “dagiti isupapak ti basol isu ti ipapatay, ngem ti sagut nga ipaay ti Dios isu ti agnanayon a biag babaen ken Kristo Jesus nga Apotayo.” (Roma 6:23) Ti panangrambak iti Pangrabii ti Apo ipalagipna kadatayo ti naindaklan nga ayat nga impakita agpadpada ni Jehova ken ti Anakna mainaig iti sakripisio nga ipapatay ni Jesus. Apresiarentayo la ketdi dayta nga ayat!

Kaano a Rambakan?

7. Apay a makuna a “masansan” a makipaset dagiti napulotan a Kristiano iti Memorial?

⁷ Mainaig iti Pangrabii ti Apo, kinuna ni Pablo: “No masansan a kanenyo daytoy a tinapay ken uminumkayo itoy a kopa, iwarwaragawagyo ti ipapatay ti Apo, agingga iti idadatengna.” (1 Corinto 11:26) Agingga a sibibiagda, makipaset ti tunggal napulotan a Kristiano kadagiti emblema ti Memorial. Iti kasta, iti saklang ni Jehova a Dios ken ti lubong, maulit-ulit a maiparangarangda ti pammatida iti daton a pangsubbot ni Jesus nga inyurnos ti Dios.

8. Kas maysa a grupo, agingga kaano a rambakan dagiti napulotan ti Pangrabii ti Apo?

⁸ Kas maysa a grupo, agingga kaano a rambakan dagiti napulotan a Kristiano ti Pananglaglagip iti ipapatay ni Kristo? “Agingga iti idadatengna,” kinuna ni Pablo. Nalawag a kaipapananna nga agtultuloy dagita a panangrambak agingga a dumteng ni Jesus tapno awatenna idiay langit dagiti napulotan a pasurotna babaen ti panagungar kabayatan ti ‘kaaddana.’ (1 Tesalonica 4:14-17) Maitunos dayta iti kinuna ni Jesus kadagiti 11 a matalek nga apostol: “No mapanak ket mangisaganaak iti lugar a maipaay kadakayo, umayak manen ket awatenkayto nga ikuyog kaniak, tapno no sadino ti ayanko addakayo met koma.”​—Juan 14:3.

9. Ania ti kayat a sawen ti sasao ni Jesus a nairekord iti Marcos 14:25?

⁹ Idi inyussuat ni Jesus ti Memorial, tinukoyna ti kopa ti arak ket kinunana kadagiti matalek nga apostolna: “Saanakto a pulos uminumen iti nagtaud iti ubas agingga iti dayta nga aldaw inton uminumak iti baro idiay pagarian ti Dios.” (Marcos 14:25) Yantangay saan nga uminum ni Jesus iti literal nga arak idiay langit, nalawag a pampanunotenna ti ragsak nga isimbolo ti arak no dadduma. (Salmo 104:15; Eclesiastes 10:19) Ti panagkaykaysadanto iti Pagarian ket nakaragragsak a pagteng a segseggaanna ken dagiti pasurotna.​—Roma 8:23; 2 Corinto 5:2.

10. Kasano kasansan a rumbeng a marambakan ti Memorial?

¹⁰ Rumbeng kadi a binulan, linawas, wenno inaldaw pay ketdi a marambakan ti ipapatay ni Jesus? Saan. Inyussuat ni Jesus ti Pangrabii ti Apo ken napapatay bayat ti aldaw ti Paskua, a maramrambakan “kas panglaglagip” iti pannakawayawaya ti Israel manipud pannakaadipen idiay Egipto idi 1513 K.K.P. (Exodo 12:14) Ti Paskua ket maangay maminsan laeng iti kada tawen, iti maika-14 nga aldaw ti Judio a bulan a Nisan. (Exodo 12:1-6; Levitico 23:5) Ipamatmat daytoy a rumbeng a malaglagip ti ipapatay ni Jesus maitunos iti kasansan ti pannakarambak ti Paskua​—tinawen​—saan a binulan, linawas, wenno inaldaw.

11, 12. Ania ti ipalgak ti historia maipapan kadagiti nagkauna a pananglaglagip iti Memorial?

¹¹ Gapuna, maitutop ngarud a tinawen a marambakan ti Memorial kada Nisan 14. Kuna ti maysa a reperensia: “Dagiti Kristiano idiay Asia Menor ket naawagan iti Quartodecimans [Fourteenthers] gapu iti nakaugalianda a panangrambak iti pascha [Pangrabii ti Apo] kada maika-14 ti Nisan . . . Mabalin a maibatog dayta a petsa iti Biernes wenno aniaman nga aldaw ti lawas.”​—The New Schaff-Herzog Encyclopedia of Religious Knowledge, Tomo IV, panid 44.

¹² No maipapan iti dayta a kaugalian idi maikadua a siglo K.P., kuna ni historiador J. L. von Mosheim a rinambakan dagiti Quartodecimans ti Memorial iti Nisan 14 gapu ta “imbilangda a linteg ti inyussuat ni Kristo.” Sabali pay a historiador ti nagkuna: “Idi panawen ti iglesia ti Jerusalem, addan dagiti iglesia ti Quartodecimans iti Asia. Idi maikadua a siglo K.P., bayat ti Pascha iti maika-14 ti Nisan, linaglagip dagitoy nga iglesia ti pannakasubbot nga inyeg ti ipapatay ni Kristo.”​—Studia Patristica, Tomo V, 1962, panid 8.

Ti Kaipapanan ti Tinapay

13. Ania a kita ti tinapay ti inusar ni Jesus idi inyussuatna ti Pangrabii ti Apo?

¹³ Idi inyussuat ni Jesus ti Memorial, “nangala iti tinapay, nangisao iti pamendision, pinispisina ket intedna [kadagiti apostol].” (Marcos 14:22) Ti tinapay a nausar iti dayta nga okasion ket kas iti nausar iti Paskua. (Exodo 13:6-10) Gapu ta naluto nga awan lebadurana, saan nga immalsa ken nakarandikang ken masapul a mapisipisi sakbay a maibunong. Idi simimilagro a pinaadu ni Jesus ti tinapay para kadagiti rinibu, nakarandikang met la dayta, yantangay pinisipisina tapno maibunong. (Mateo 14:19; 15:36) Agparang ngarud nga awan ti naespirituan a kaipapanan ti pannakapisipisi ti tinapay ti Memorial.

14. (a) Apay a maitutop nga awan lebadurana ti tinapay nga usaren iti Memorial? (b) Ania a kita ti tinapay ti mabalin nga usaren iti Pangrabii ti Apo?

¹⁴ No maipapan iti tinapay a nausar idi inyussuatna ti Memorial, kinuna ni Jesus: “Daytoy kaipapananna ti bagik maigapu kadakayo.” (1 Corinto 11:24; Marcos 14:22) Maitutop nga awan lebadurana ti tinapay. Apay? Gapu ta ti lebadura mabalin nga ipasimudaagna ti kinadakes, wenno basol. (1 Corinto 5:6-8) Iladawan ti tinapay ti perpekto, awan basolna a natauan a bagi ni Jesus, a maitutop a naidatag kas daton a pangsubbot. (Hebreo 7:26; 10:5-10) Silalagip iti dayta dagiti Saksi ni Jehova ken surotenda ti ulidan nga impasdek ni Jesus babaen ti panangusarda iti awan lebadurana a tinapay bayat ti panangrambakda iti Memorial. Iti dadduma a kasasaad, usarenda dagiti awan lebadurana a tinapay dagiti Judio nga awanan kadagiti rekado, kas iti sibuyas wenno itlog. No saan, aglutoda iti awan lebadurana a tinapay babaen ti puro nga arina (no mabalbalin, trigo) a nalaokan iti bassit a danum. Nasken a naingpis ti bellaay ken mailuto iti bassit ti mantekana a pariok agingga a namaga ken nakarandikang ti tinapay.

Ti Kaipapanan ti Arak

15. Ania ti linaon ti kopa idi inyussuat ni Kristo ti Pananglaglagip iti ipapatayna?

¹⁵ Kalpasan nga impasana ti awan lebadurana a tinapay, nangala ni Jesus iti kopa, “nangipaay iti panagyaman ket intedna [kadagiti apostol], ket imminumda amin manipud iti dayta.” Inlawlawag ni Jesus: “Daytoy kaipapananna ti ‘darak iti tulag,’ a maiparukpok maigapu iti adu.” (Marcos 14:23, 24) Ania ti linaon ti kopa? Saan a basta tubbog ti ubas no di ket arak. No tukoyen ti Kasuratan ti arak, saan a basta tubbog ti ubas ti tuktukoyenna. Kas pagarigan, saan a basta tubbog ti ubas, no di ket arak ti makabael a mangbettak iti “daan a supot a lalat,” kas kinuna ni Jesus. Ken dagiti kabusor ni Kristo kinunada a “kaay-ayona ti aginum iti arak.” Awan serserbina ti kasta a pammabasol no ti arak ket tubbog laeng ti ubas. (Mateo 9:17; 11:19) Adda arak a mainum bayat ti pannakarambak ti Paskua, ken inusar dayta ni Kristo idi inyussuatna ti Pananglaglagip iti ipapatayna.

16, 17. Ania nga arak ti maitutop nga usaren iti Memorial, ken apay?

¹⁶ Ti laeng nalabaga nga arak ti maitutop a mangisimbolo iti irepresentar ti linaon ti kopa, ti naiparukpok a dara ni Jesus. Kinunana a mismo: “Daytoy kaipapananna ti ‘darak iti tulag,’ a maiparukpok maigapu iti adu.” Ken insurat ni apostol Pedro: “[Dakayo a napulotan a Kristiano] ammoyo a saan a babaen iti agrupsa a bambanag, iti pirak wenno balitok, a naispalkayo iti awanan bunga a kita ti panagbibiagyo nga inawatyo babaen iti tradision manipud kadagidi ammayo. No di ket babaen iti napateg a dara, a kas iti dara ti awan pakapilawanna ken di namulitan a kordero, ti mismo a dara ni Kristo.”​—1 Pedro 1:18, 19.

¹⁷ Awan duadua a nalabaga nga arak a naggapu iti ubas ti inusar ni Jesus idi inyussuatna ti Memorial. Ngem dadduma nga agdama a nalabaga nga arak ket saan a maitutop gapu ta naaramidda a naing-ingel wenno nalaokan iti brandy wenno kadagiti yerba ken rekado. Umdasen ti dara ni Jesus, saanna a kasapulan ti aniaman a kanayonan. Gapuna, saan a maitutop nga usaren dagiti arak a kas iti port, sherry, ken vermouth. Nasken a naglaon ti kopa ti Memorial kadagiti di napasam-it ken awan lalaokna a nalabaga nga arak. Mabalin nga usaren dagiti di komersial, di napasam-it a nalabaga nga arak a naggapu iti ubas, ken uray dagiti arak a kas iti red burgundy ken claret.

18. Apay nga awan ti milagro nga inaramid ni Jesus mainaig iti tinapay ken arak iti Memorial?

¹⁸ Idi inyussuatna daytoy a pangrabii, saan a nagaramid ni Jesus iti milagro, a dina pinagbalin dagiti emblema kas ti literal a lasag ken darana. Kanibalismo ti pannangan iti lasag ti tao ken pananginum iti dara, maisalungasing dayta iti linteg ti Dios. (Genesis 9:3, 4; Levitico 17:10) Saan a nakurangan ti natauan a bagi ken dara ni Jesus iti dayta a rabii. Naidatag ti bagina kas perpekto a daton, ken naiparukpok ti darana iti simmaruno a malem ti isu met laeng nga aldaw dagiti Judio, iti Nisan 14. No kasta, ti tinapay ken arak iti Memorial ket maysa laeng nga emblema, a mangirepresentar iti lasag ken dara ni Kristo.a

Ti Memorial​—Sangsangkamaysa a Pannangan

19. Apay a mabalin nga usaren iti nasursurok ngem maysa a plato ken kopa no rambakan ti Pangrabii ti Apo?

¹⁹ Idi inyussuat ni Jesus ti Memorial, inawisna dagiti matalek nga apostolna nga uminumda iti maymaysa a kopa. Kuna ti Ebanghelio ni Mateo: “Nangala [ni Jesus] iti kopa ket, idi nakapagyamanen, intedna kadakuada, a kunkunana: ‘Uminumkayo manipud iti dayta, dakayo amin.’” (Mateo 26:27) Saan a parikut ti panangusar iti maysa laeng a “kopa,” saan nga adu a kopa, yantangay iti dayta nga okasion, 11 laeng ti nabatad nga adda iti aglikmut ti maysa a lamisaan ket nalakada laeng a pagpipinnasaan ti kopa. Iti daytoy a tawen, minilion ti agtataripnong para iti Pangrabii ti Apo iti nasurok a 94,000 a kongregasion dagiti Saksi ni Jehova iti sangalubongan. Iti kinaadu dagiti grupo a mangrambak iti dayta iti maymaysa a rabii, saan a mabalin nga usaren ti maymaysa laeng a kopa para iti amin. Ngem mataginayon ti anag dayta nga okasion kadagiti dadakkel a kongregasion babaen ti panangusar iti sumagmamano a kopa tapno maipasa kadagiti timmabuno iti rasonable nga oras. Umasping iti dayta, mabalin nga usaren ti nasursurok ngem maysa a plato para iti tinapay. Awan ti ipakita ti Kasuratan no ania ti espesipiko a disenio ti kopa wenno pagkargaan. Kaskasdi, nasken nga iyanninaw ti kopa ken ti plato ti dignidad dayta nga okasion. Nainsiriban a di punuen ti kopa nga uray la aglipias ti arak inton ipasa.

20, 21. Apay a makunatayo a ti Memorial ket maibilang a sangsangkamaysa a pannangan?

²⁰ Nupay mabalin nga usaren ti nasursurok ngem maysa a plato para iti tinapay ken maysa a kopa para iti arak, ti Memorial ket sangsangkamaysa a pannangan. Iti nagkauna nga Israel, mapasamak ti sangsangkamaysa a pannangan no adda mangipan iti maysa nga animal iti santuario ti Dios, a pakapartianna. Dadduma a paset ti animal ket mapuoran iti altar, dadduma ti maited iti mangimaton a padi ken dadduma kadagiti papadi nga annak ni Aaron, ket makiraman iti pannangan ti nangidaton ken ti sangakabbalayanna. (Levitico 3:1-16; 7:28-36) Ti Memorial ket maibilang met a sangsangkamaysa a pannangan gapu ta adda panagririnnanud iti dayta.

²¹ Karaman ni Jehova iti daytoy a sangsangkamaysa a pannangan kas Autor daytoy nga urnos. Ni Jesus ti daton, ken makiraman dagiti napulotan a Kristiano kadagiti emblema kas kakadua a makipaset. Ti pannangan iti lamisaan ni Jehova ipamatmatna a naikappia kenkuana dagiti makipaset. Maitunos iti dayta, insurat ni Pablo: “Ti kopa ti bendision a bendisionantayo, saan aya a pannakiraman dayta iti dara ti Kristo? Ti tinapay a pisientayo, saan aya a pannakiraman dayta iti bagi ti Kristo? Agsipud ta adda maymaysa a tinapay, datayo, nupay adutayo, ket maymaysa a bagi, ta makiramramantayo amin iti dayta maymaysa a tinapay.”​—1 Corinto 10:16, 17.

22. Ania a salsaludsod maipapan iti Memorial ti sumaruno nga usigentayo?

²² Ti Pangrabii ti Apo ti kakaisuna a narelihiosuan a selebrasion a tinawen a rambakan dagiti Saksi ni Jehova. Umiso daytoy gapu ta binilin ni Jesus dagiti pasurotna: “Itultuloyyo nga aramiden daytoy kas panglaglagip kaniak.” Bayat ti Memorial, laglagipentayo ti ipapatay ni Jesus, maysa nga ipapatay a nangitandudo iti kinasoberano ni Jehova. Kas naimutektekantayo, iti daytoy a sangsangkamaysa a pannangan, iladawan ti tinapay ti naidaton a natauan a bagi ni Kristo ken iladawan ti arak ti naiparukpok a darana. Ngem manmano ti makiraman kadagiti emblema a tinapay ken arak. Apay a kasta? Adda kadi pudpudno a pateg ti Memorial kadagiti minilion a saan a makipaset iti dayta? Ania kadi a talaga ti kaipapanan ti Pangrabii ti Apo kadakayo?

[Footnote]

Ania ti Sungbatyo?

• Apay nga inyussuat ni Jesus ti Pangrabii ti Apo?

• Kasano kasansan a rumbeng a marambakan ti Memorial?

• Ania ti kaipapanan ti awan lebadurana a tinapay ti Memorial?

• Ania ti irepresentar ti arak ti Memorial?

[Ladawan iti panid 15]

Inyussuat ni Jesus ti Pangrabii ti Apo