Pakasaritaan ti Biag

Ti Pasetko iti Pannakaidur-as ti Sangalubongan a Panangisuro iti Biblia

KAS INSALAYSAY NI ROBERT NISBET

Ni Ari Sobhuza II ti Swaziland pinasangbaynakami ken ni kabsatko a George iti naarian a pagtaenganna. Tawen 1936 idi, ngem nalawag a malagipko pay ti saritaanmi. Daytoy a napaut a pannakitungtong iti maysa nga ari ket paset amin ti nabayagen a pannakiramanko iti naindaklan a trabaho a panangisuro iti Biblia. Ita ta agtawenakon iti 95, maragsakanak a manglagip iti pannakiramanko iti dayta a trabaho, a nakaigapuan iti panagturongko iti lima a nagduduma a kontinente.

NANGRUGI amin daytoy idi 1925, idi a ni Dobson a maysa nga aglaklako iti tsa rinugianna a sarungkaran ti pamiliami idiay Edinburgh, Scotland. Agsansanayak idi kas maysa a parmasiutiko. Agtutuboak pay idi, ngem maseknanak kadagiti dakkel a panagbalbaliw nga inyeg ti sangalubongan a gubat idi 1914-18 kadagiti pamilia ken iti narelihiosuan a panagbiag. Iti maysa kadagiti panagbisitana, imbati kadakami ni Mr. Dobson ti libro a The Divine Plan of the Ages. Ti isuro dayta a libro maipapan iti maysa a masirib a Namarsua nga addaan iti masinunuo a “plano” ket agparang a rasonable ken maitutop iti kita ti Dios a tarigagayak a dayawen.

Di nagbayag, nangrugikami ken ni Nanang a tumabuno kadagiti gimong dagiti Estudiante ti Biblia, kas pannakaawag idi dagiti Saksi ni Jehova. Idi Setiembre 1926, insimbolomi ken ni Nanang ti dedikasionmi ken ni Jehova babaen ti bautismo iti danum iti maysa a kombension idiay Glasgow. Tunggal kandidato ti bautismo nakaawat iti atiddog a para babai a kawes nga addaan galut iti lipaylipay. Maiparabaw dagitoy a bado iti regular a pagdigusmi. Kasta idi ti maibilang a maiyanatup a kawes para iti kasta a narelihiosuan nga okasion.

Kasapulan idi a malawlawagan ti pannakaawatmi iti adu a banag. Ti Krismas ket ramrambakan ti kaaduan, no saan man nga amin, a kameng ti kongregasion. Manmano dagiti mangaskasaba. Adda pay dagiti panglakayen a di umanamong iti panangiwaras iti literatura iti Domingo, agsipud ta ipapanda a panagsalungasing dayta iti Sabbath. Ngem dagiti artikulo ti Watch Tower idi 1925, ad-adda a kinomentuanna dagiti kasuratan a kas iti Marcos 13:10: “Kadagiti amin a nasion kasapulan a maikaskasaba nga umuna ti naimbag a damag.”

Kasano a maitungpal dayta a sangalubongan a trabaho? Iti damo a nanumo a panangikagumaak a makiraman iti panangasaba iti binalaybalay, kinunak iti bumalay nga aglaklakoak kadagiti nagsayaat a narelihiosuan a libro ket intukonko ti The Harp of God, maysa a libro a nangilawlawag iti sangapulo a napapateg a pannursuro ti Biblia, a nayaspingda iti sangapulo a kuerdas ti arpa. Idi agangay, naikkankami iti testimony card, a naglaon iti ababa a mensahe a basaen ti bumalay. Nagusarkami met kadagiti nairekord nga uppat ket kagudua a minuto a palawag a mapatokar iti ponograpo. Nadagsen nga awiten ti nagkauna a modelo dagitoy, ngem nalaglag-an nga awiten dagiti simmarsaruno a modelo, ken mapatokar pay ketdi ti dadduma uray nakapasikig.

Idi 1925 agingga idi dekada 1930, intungpalmi ti trabahomi a mangasaba iti kasayaatan a pamay-an nga ammomi. Kalpasanna, kadagiti rugrugi ti dekada 1940, nayussuat ti Teokratiko nga Eskuelaan ti Panagministro kadagiti amin a kongregasion. Naisuro a personal nga idanonmi ti mensahe ti Pagarian babaen ti direkta a pannakisarita kadagiti dumngeg a bumalay. Nasursuromi met ti kinapateg ti panangyadal iti Biblia kadagiti interesado a tattao kadagiti pagtaenganda. No an-anagen, mabalinmi nga ibaga a daytoy ti rugrugi ti agdama a sangalubongan a trabaho a panangisuro iti Biblia.

Ti Pammaregta ni Kabsat Rutherford

Gapu iti tarigagayko a maaddaan iti dakdakkel a pannakiraman iti trabaho a panangisuro, natignayak nga agpasalista iti amin-tiempo kas payunir a ministro idi 1931. Mangrugiak koman a payunir kalpasan ti maysa a kombension idiay London. Ngem iti maysa a pangngaldaw bayat ti kombension, kinasaritanak ni Kabsat Joseph Rutherford, ti mangiwanwanwan idi iti trabaho. Planona ti mangibaon iti payunir idiay Africa. “Kayatmo kadi ti mapan?” inyimtuodna. Nupay medio nasorpresaak, sititibker a naibagak: “Wen, mapanak.”

Ti kangrunaan a kalatmi idi ket agiwaras iti adu a naibatay-Biblia a literatura aginggat’ mabalin ken kaipapananna dayta ti kanayon a panagdaliasat. Naparegtaak nga agtalinaed a baro, kas iti kaaduan a kakabsat a lallaki nga addaan idi iti dakkel nga annongen a mangiwanwan. Ti teritoriak ket nangrugi idiay Cape Town, iti makin-abagatan nga ungto ti Africa, ken agingga iti makindaya a deppaar ti kontinente, agraman kadagiti isla ti Indian Ocean. Tapno madanonko ti makinlaud a beddeng, kasapulan a daliasatek ti nabara a Kalahari Desert agingga iti Lake Victoria a paggapuan ti Nile River. Kaduak ti maysa a lalaki a mangbusbos iti innem a bulan kada tawen iti maysa wenno nasursurok pay a pagilian ti Africa a masarakan iti daytoy a lokasion.

Dua Gasut a Karton a Naespirituan a Kinabaknang

Idi simmangbayak idiay Cape Town, naipakita kaniak ti 200 a karton ti literatura a maipan iti Makindaya nga Africa. Nayimprenta ti literatura iti uppat a pagsasao ti Europa ken uppat a pagsasao ti Asia, ngem awan kadagita ti nayimprenta kadagiti lenguahe ti Africa. Idi inimtuodko no apay nga adda sadiay dagita amin a literatura sakbay pay a simmangpetak, naibaga a naipatulod dagitoy para kada Frank ken Gray Smith, dua a payunir a nabiit pay a nagturong idiay Kenya tapno mangasaba. Di nagbayag kalpasan unay a simmangpetda idiay Kenya, agpadada a nagmalaria, ket pimmusay ni Frank.

Nupay pinagpanunotnak dayta a damag, saanak a naupay. Manipud Cape Town, nagluaskami iti kaduak a ni David Norman babaen ti barko a nagturong iti umuna a teritoriami, agarup 5,000 a kilometro ti kaadayona manipud Tanzania. Maysa nga ahente ti panagbiahe idiay Mombasa, Kenya, ti nagaywan kadagiti suplaymi a literatura ken nagipatulod kadagiti karton iti sadinoman nga ibagami a pakaipananda. Idi damo, nangasabakami kadagiti pagnegosioan​—kadagiti paglakuan ken opisina iti tunggal ili. Karaman kadagiti suplaymi a literatura ti 9 a libro ken 11 a bokleta, a nabigbig kas bimmullalayaw a literatura gapu iti nagduduma a marisda.

Simmaganad a binisitami ti isla ti Zanzibar, agarup 30 a kilometro manipud iti makindaya a kosta. Adu a siglo a ti Zanzibar ti sentro ti panagilako iti tagabo ngem agdindinamag met gapu kadagiti clove, nga agadiwara iti intero nga ili. Matikawkami iti dalan agsipud ta saan a naiplano ti pannakaibangon ti ili. Nalikaw ken makariro dagiti kalsada isu a nalakakami a mayaw-awan. Komportablekami iti hotel a nagdagusanmi, ngem narehasan dagiti ruanganna ken napuskol dagiti pader isu nga aglanglanga a kasla pagbaludan imbes a hotel. Ngem nasayaat ti resulta ti trabahomi sadiay ken naragsakkami ta dagiti literaturami situtulok nga inawat dagiti Arabo, Indian, ken ti dadduma pay.

Dagiti Tren, Bangka, ken Lugan

Saan idi a nalaka ti agdaliasat idiay Makindaya nga Africa. Kas pagarigan, iti panagbiahemi iti kabambantayan ti Kenya manipud Mombasa, nagsardeng ti naglugananmi a tren gapu iti nagadu a dudon. Minilion a dudon ti nagdadarison iti lugar ken iti dalan ti tren, isu a nagalis ket saan a makakapet ti pilid ti tren. Ti kakaisuna a pamuspusan ket ti panangugas iti dalan ti tren, babaen ti panangusar iti sumsumngaw a napudot a danum iti makina. Iti daytoy a pamay-an, in-inut a nakaadayokami agingga a nalabsanmi ti pangen dagiti dudon. Ken anian ti pannakabang-armi idi a sumagpat ti tren iti nangatngato a deppaar ket natagiragsakmi ti nalam-ek a klima ti bambantay!

Nupay nalaka ti mapan kadagiti ili ti kosta babaen ti tren ken bangka, lugan ti kasayaatan nga usaren nga agturong kadagiti aw-away. Naragsakanak idi kinaduanak ti adingko a ni George, isu a nakagatangkami iti nakubong a trak, a makalaon kadagiti katre, paglutuan, pagipempenan, ken tawa a di mastrek ti lamok. Addaankami met iti loudspeaker a naiplastar iti tuktok ti lugan. Babaen kadagitoy, nabalinanmi ti nangasaba iti binalaybalay bayat ti aldaw ken nagawis iti tattao a dumngeg kadagiti palawagmi iti rabii kadagiti plasa. Ti maysa a nalatak a rekord nga impangngegmi ket napauluan iti “Napudot Kadi ti Impierno?” Diretso a nagturongkami idiay Kenya manipud South Africa, 3,000 a kilometro a biahe babaen ti ‘pagtaengan a luganmi.’ Naragsakkami bayat ti biahe ta adda awitmi a nagduduma a bokleta iti nadumaduma a lenguahe ti Africa, a sigagagar nga inawat dagiti umili.

Ti naragsak a kapadasanmi bayat ti panagbiahe a kas iti daytoy isu ti pannakaimatangmi kadagiti adu nga atap nga animal ti Africa. Siempre, tapno natalgedkami, nagtalinaedkami iti uneg ti trak bayat ti rabii. Ngem talaga a makapabileg iti pammati a makita ti kasta a nagduduma nga animal a parsua ni Jehova iti nakaisigudanda nga aglawlaw.

Nangrugi ti Ibubusor

Nupay nagan-annadkami kadagiti atap nga animal, bassit la a banag daytoy no idilig iti kasapulan a panagannadmi no maipasangokami kadagiti nagduduma nga opisial ti gobierno ken dadduma a makapungtot a panguluen ti relihion a sipapanayag a nangbusor iti trabahomi a panangikasaba iti Pagarian. Ti maysa a dakkel a parikut a nasken a sanguenmi isu ti panatiko a nangawag iti bagina a Mwana Lesa, a kaipapananna ti “Anak ti Dios,” ken ti grupona a naawagan Kitawala, a nakalkaldaang ta kaipapananna “Pagwanawanan.” Sakbay ti kaaddami, inlemmes daytoy a tao ti adu nga Africano, nga imbagana a babautisaranna dagitoy. Nagangayanna, inaresto ken binitayda. Idi agangay, naaddaanak iti gundaway a nakisarita iti nangbitay kenkuana ket inlawlawagko nga awan koneksion daytoy a tao iti Watch Tower Society.

Parikutmi met dagiti adu a taga Europa a di maragsakan iti trabahomi a panangisuro kangrunaanna gapu iti pinansial a pagimbaganda. Inreklamo ti maysa a mangimanmanehar iti bodega: “No agtultuloy ti kaadda dagiti puraw iti daytoy a pagilian, masapul a saan a maduktalan dagiti Africano a magunggundawayan ti nababa a sueldoda.” Gapu iti isu met laeng a rason, ti mangimatmaton iti maysa a kompania ti pagminasan iti balitok inabugnak iti opisinana. Kalpasanna, sipupungtot nga inturongnak agingga iti kalsada.

Nagangayanna, binilinnakami ti gobierno ti Rhodesia (Zimbabwe ita) a pumanaw iti pagilian, nga awan duadua a resulta kangrunaanna ti impluensia dagiti bumusbusor a relihion ken komersio. Inyapelarmi daytoy a desision ket nagballigi ta napalubosankami nga agtalinaed, la ketdi no saankami a mangasaba kadagiti Africano. Kuna ti maysa nga opisial a ti rason ket gapu ta “maikontra iti patpatien dagiti Africano” dagiti literaturami. Ngem iti dadduma a pagilian ti Africa, saan a nalapdan ti trabahomi a mangisuro kadagiti Africano, inapresiarda pay ketdi. Ti Swaziland ti maysa kadagitoy a pagilian.

Panangabrasa ti Ari Idiay Swaziland

Ti Swaziland ket bassit, independiente a pagilian idiay South Africa a 17,364 kilometro kuadrado ti kalawana. Ditoy a nakasangomi ti nalawag ti panagsaona a ni Ari Sobhuza II, a damo a nadakamat iti rugrugi daytoy a salaysay. Naan-anay ti pannakaammona iti Ingles a lenguahe, a nasursurona iti panageskuela iti maysa nga unibersidad ti Britania. Sipapasnek nga inabrasanakami bayat a nakasuot iti di pormal a kawes.

Ti pannakipatangmi kenkuana ket naisentro iti Paraiso a daga a pinanggep ti Dios agpaay kadagidiay umiso ti pagannayasanda a tattao. Nupay saan unay nga interesado iti dayta a topiko, imbatadna nga interesado unay iti maysa a banag a mainaig iti dayta. Desidido ti ari a parang-ayen ti panagbiag dagiti napanglaw ken saan a nakaadal a tattao. Naupay kadagiti aktibidad dagiti adu a misionero ti Kakristianuan, nga agparang nga ad-adda nga interesado iti panangpaadu iti miembro ti simbaanda ngem iti edukasion. Ngem ammo ti ari ti aktibidad ti sumagmamano kadagiti payunirtayo, ket pinadayawannakami gapu iti trabahomi a panangisuro iti Biblia, nangruna ta situtulokkami a mangaramid iti daytoy uray awan ti sueldo wenno dadduma pay a kalikagum.

Rumangrang-ay ti Panangisuro iti Biblia

Idi 1943, naipasdek ti Watchtower Bible School of Gilead a mangsanay kadagiti misionero. Naigunamgunam ti panangsurnad iti amin a nangipakita iti interes imbes nga ipamaysa laeng iti panangiwaras iti naibatay-Biblia a literatura. Idi 1950, naawiskami ken ni George a tumabuno iti maika-16 a klase ti Gilead. Ditoy a naam-ammok ni Jean Hyde, maysa a debotado a kabsat a taga Australia, a naibaon kas misionera idiay Japan kalpasan ti panagturposmi. Kadawyan pay la idi ti agtalinaed a di kasado, isu a nagtalinaedkami nga aggayyem pay laeng.

Kalpasan ti pannakasanaymi iti Gilead, naibaonkami ken ni George kas misionero idiay Mauritius, maysa nga isla iti Indian Ocean. Nakigayyemkami kadagiti tattao, sinursuromi ti lenguaheda, ken nangyadalkami iti Biblia kadakuada. Idi agangay, nagturpos met iti Gilead ti adingko a ni William ken ti baketna a ni Muriel. Naibaonda a mangasaba iti naggapuak a teritoria​—idiay Kenya.

Kalpasan ti walo a tawen, iti internasional a kombension idiay New York idi 1958, nagkitakami manen ken ni Jean Hyde. Nagtultuloy ti panaggayyemmi agingga a naitulagkami iti maysa ken maysa. Manipud Mauritius, naibaonak idiay Japan, ket sadiay a nagkasarkami ken ni Jean idi 1959. Naaddaankami iti naragsak a tiempo ti panagmisionero idiay Hiroshima, nga addaan laeng idi iti maysa a bassit a kongregasion. Ita, addan 36 a kongregasion iti dayta a siudad.

Sayonara Japan

Iti panaglabas ti tawtawen, dimmegdeg ti rigatmi ken ni Jean a mangitultuloy iti panagmisioneromi gapu iti parikut iti salun-atmi. Nagangayanna, kasapulan a panawanmi ti Japan ket agnaedkami iti pagilian ni Jean, idiay Australia. Naliday ti aldaw nga ipapanawmi idiay Hiroshima. Iti estasion ti tren, kinunami sayonara, wenno inkamin, kadagiti amin nga ing-ingungotenmi a gagayyem.

Agnanaedkami ita iti Australia. Babaen ti limitado a kabaelanmi, agtultuloy ti panagserbimi ken ni Jehova iti Kongregasion ti Armidale iti estado ti New South Wales. Anian a rag-o ti mangiranud iti kinabaknang a Nakristianuan a kinapudno iti nakaad-adu a tattao iti nganngani walo a dekada! Nakitak ti naisangsangayan nga irarang-ay ti programa a panangisuro iti Biblia ken personal a nasaksiak dagiti napapateg a naespirituan a pasamak. Awan ti tao wenno grupo ti tattao a mapadayawan gapu iti daytoy. Pudno, kas kinuna ti salmista, “naggapu daytoy ken Jehova a mismo; nakaskasdaaw dayta kadagiti matatayo.”​—Salmo 118:23.

[Ladawan iti panid 28]

Ti kabsatko a ni George ken ti balaymi a lugan

[Ladawan iti panid 28]

Idi addaak idiay Lake Victoria

[Ladawan iti panid 29]

Dagiti haiskul nga estudiante a timmabuno iti palawag publiko idiay Swaziland idi 1938

[Dagiti Ladawan iti panid 30]

Idi nagkallaysakami ken ni Jean idi 1959 ken ita