Panagsursuro nga Agbalin a Nataktika

NAPALIIW ni Peggy a nagubsang ti pannakisarita ti barona iti adingna a lalaki. “Panagkunam dayta ti kasayaatan a pannakisaritam iti kabsatmo?” insaludsodna. “Kitaem no kasano ti kalidayna!” Apay a nakunana dayta? Padpadasenna nga isuro ti barona iti panagbalin a nataktika ken panangipakita iti konsiderasion iti rikna dagiti sabsabali.

Pinaregta ni apostol Pablo ti ub-ubing a kaduana a ni Timoteo nga agbalin a “naalumamay [wenno nataktika] kadagiti isuamin.” Iti kasta, saan a mapasakitan ni Timoteo ti rikna dagiti sabsabali. (2 Timoteo 2:24) Ania ti kinataktika? Kasanom a maparang-ay daytoy? Ken kasanom a matulongan ti dadduma a mangpatanor iti daytoy?

Ania ti Kinataktika?

Nadepinar ti kinataktika kas “ti abilidad a mangilasin iti kinasensitibo ti situasion ken panangaramid wenno panangisao iti kaimbagan wenno maitutop a banag.” Ti nataktika a tao madlawna ti rikrikna dagiti padana a tao ken mailasinna no kasano a ti sasao wenno tigtignayna apektaranna ida. Ngem ti panagbalin a nataktika ket saan a basta paglaingan; ramanenna ti pudpudno a tarigagay a di mangpasakit iti sabsabali.

Iti salaysay ti Biblia maipapan ken ni Gehazi nga adipen ni Eliseo, makasaraktayo iti pagarigan ti di kinataktika. Maysa a babai a Sunamita a natay ti anakna a lalaki iti sibayna ti napan nangkita ken Eliseo tapno agpaliwliwa. Idi napagsaludsodan no naimbag ti kasasaadna, insungbatna: “Naimbag.” Ngem idi nakaasidegen iti propeta, “immasideg ni Gehazi tapno paadaywenna.” Iti sabali a bangir, kinuna ni Eliseo: “Baybay-am, ta ti kararuana napait iti unegna.”​—2 Ar-ari 4:17-20, 25-27.

Apay a nagtignay a sidadarasudos ken di nataktika ni Gehazi? Pudno a di inyebkas ti babai ti rikriknana idi napagsaludsodan. Ngem, kaaduan a tattao dida iparangarang ti rikriknada iti uray siasino lattan. Nupay kasta, awan duadua a nagminar ti emosionna uray kaskasano. Nalawag a nabigbig dayta ni Eliseo. Ngem di nabigbig ni Gehazi, wenno inggagarana a di ikankano dayta. Nalawag nga iyilustrar daytoy ti kadawyan a makagapu iti di kinataktika. No maseknan unay ti maysa a tao iti kinapateg ti trabahona, nalaka la a dina mabigbig wenno dina ikankano dagiti kasapulan dagiti kalanglangenna. Kaaspingna ti agmanmaneho iti bus a maringgoran unay a makasangpet iti umiso a tiempo ngem di simmardeng tapno mangilugan kadagiti pasahero.

Tapno maliklikan ti panagbalin a di nataktika a kas ken Gehazi, ikagumaantayo ti agbalin a naimbag kadagiti tattao, ta ditay ammo no ania a talaga ti rikriknada. Alistotay koma a kanayon a mangilasin iti rikrikna ti maysa a tao ken agtignaytayo buyogen ti naimbag a sao wenno aramid. Kasanoka a rumang-ay iti daytoy a banag?

Panangtarus iti Rikrikna ti Sabsabali

Naisangsangayan ti abilidad ni Jesus a mangtarus iti rikrikna dagiti tattao ken mangikeddeng no kasano ti kasayaatan a panangtrato kadakuada. Makipangpangan idi iti balay ni Simon a Fariseo idi immasideg kenkuana ti babai nga “am-ammo iti siudad kas maysa a managbasol.” Manen, awan inyebkasna a sasao ngem adu ti madlaw kenkuana. “Nangyeg iti prasko nga alabastro ti bangbanglo a lana, ket, idi nagsaad iti likudan dagiti saka [ni Jesus], nagsangit ket rinugianna a babasaen dagiti sakana iti luluana ket punasanna ida kadagiti buok ti ulona. Kasta met, sidudungngo nga inagkanna dagiti sakana ket sinapsapuanna ida iti bangbanglo a lana.” Nabigbig ni Jesus ti kaipapanan amin dagita. Ket uray no awan ti sinao ni Simon, ammo ni Jesus a kunkuna ni Simon iti nakemna: “Daytoy a tao, no maysa a mammadto, ammona koma no asino ken no ania a kita ti babai daytoy a mangsagsagid kenkuana, nga isu maysa a managbasol.”​—Lucas 7:37-39.

Mailadawanmo kadi ti dakes koma nga imbungana no pinapanaw ni Jesus ti babai, wenno no imbagana ken Simon: “Ignoranteka a tao! Dimo aya makita nga agbabbabawi daytoy a babai?” Imbes ketdi, sitataktika a sinarita ni Jesus ken ni Simon ti maysa nga ilustrasion maipapan iti lalaki a nangpakawan iti maysa a nakautang iti dakkel ken ti maysa a basbassit nga amang ti utangna. “Siasino kadakuada ti mangayatto kenkuana iti ad-adu?” insaludsod ni Jesus. Ngarud, kinomendaran ni Jesus ti umiso a sungbat ni Simon imbes a nagparang a kinondenarna. Kalpasanna, siaayat a tinulonganna ni Simon a mangbigbig kadagiti pagilasinan ti pudno a rikrikna ti babai ken ti ebkas ti panagbabawina. Tinaliaw ni Jesus ti babai ken siaasi nga impasimudaagna a maawatanna ti rikriknana. Imbagana kenkuana a napakawanen dagiti basolna sa kinunana kalpasanna: “Ti pammatim insalakannaka; mapankan a sitatalna.” Dagita a nataktika a sasao ket pudno a nangpabileg iti determinasionna nga agaramid iti umiso! (Lucas 7:40-50) Nagballigi ni Jesus nga agbalin a nataktika gapu ta pinaliiwna ti rikrikna dagiti tattao ken nagtignay a siaasi.

Kas iti panangtulong ni Jesus ken Simon, masursurotayo met sa kalpasanna matulongantayo dagiti sabsabali a mangtarus iti di mayebkas a rikrikna. No dadduma, dagiti aduan kapadasan a ministro mabalinda nga isuro daytoy kadagiti kabbaro iti Nakristianuan a ministerio. Kalpasan ti isasarungkarda no mapanda iranud ti naimbag a damag, mabalinda nga usigen dagiti pagilasinan a mangipakita iti rikrikna dagiti nasarakanda. Managbabain, agduadua, marirriribukan, wenno okupado kadi ti bumalay? Ania ti kasayaatan a pamay-an tapno matulongan ti bumalay? Matulongan met dagiti panglakayen dagiti kakabsat a mabalin nga adda nasairda gapu ta saanda a nataktika. Tulongan ida a mangtarus iti rikrikna ti maysa. Nainsulto kadi, di naikabilangan, wenno di la naawatan? Kasano a ti kinamanangngaasi pasayaatenna ti riknana?

Dagiti nagannak masapul a tulonganda dagiti annakda nga agbalin a mannakipagrikna, yantangay dayta ti mangtignay kadakuada nga agbalin a nataktika. Ti baro ni Peggy a nadakamat itay, nadlawna a lumablabbaga ti rupa ni adingna, nakamisuot, ken makalulua, isu a nabigbigna a nasaktan ti kabsatna. Kas ninamnama ni nanangna, nagbabawi ken inkeddengna nga agbalbaliw. Agpada nga inyaplikar dagiti annak ni Peggy dayta a paglaingan a nasursuroda manipud kinaubingda, ket tawtawen kalpasanna, nagbalinda a nabunga a managaramid-adalan ken papastor iti kongregasion Kristiano.

Ipakitam a Mannakaawatka

Nangnangruna a napateg ti kinataktika no adda reklamom maibusor iti sabali. Nalakam la a maipababa ti dayawna. Maitutop a ti espesipiko a komendasion ti kanayon nga umun-una. Imbes a babalawem, ipamaysam no kasano a masolbar ti parikut. Ilawlawagmo no kasano nga apektarannaka ti tigtignayna ken no ania ti eksakto a kayatmo a balbaliwanna. Kalpasanna, sidadaanka a dumngeg. Baka sabali la ti nangipagarupam kenkuana.

Kayat a marikna dagiti tattao a maawatam ti panangmatmatda uray no dika umanamong iti dayta. Sitataktika a nagsao ni Jesus, a mangipakpakita a maawatanna ti pakaringgoran ni Marta. Kinunana: “Marta, Marta, maringgoran ken mariribukanka maipapan iti adu a banag.” (Lucas 10:41) Umasping iti dayta, no iyebkas ti maysa a tao ti parikut, imbes a mangibagaka iti solusion a dimo pay ammo ti amin, ti nataktika a pamay-an a mangipakita a maawatam ket babaen ti panangulitmo iti bukodmo a sasao no ania ti parikut wenno reklamo. Nasayaat daytoy a pamay-an a mangipakita a naawatam.

Panunotem No Ania ti Saanmo nga Ibaga

Idi kayat ni Reyna Ester a kiddawen iti asawana a mangaramid iti pamuspusan tapno di maibanag ni Haman ti panggepna a mangikisap kadagiti Judio, sitataktika nga inurnosna dagiti bambanag tapno di makapungtot ni lakayna. Dayta la ti gundaway a dinakamatna dayta a sensitibo a topiko. Ngem adda met masursurotayo no imutektekantayo no ania ti saanna nga imbaga. Sitataktika a dina dinakamat nga adda paset ni lakayna iti dayta a sinasairo a gandat.​—Ester 5:1-8; 7:1, 2; 8:5.

Umasping iti dayta, no bisitaem ti di manamati nga asawa ti maysa a kabsat a babai, imbes nga ipakitam a dagus ti Biblia, apay a dimo damagen a sitataktika no ania dagiti paginteresanna? No adda sangsangaili a nakakawes iti di pormal nga umay iti Kingdom Hall wenno umay makigimong ti maysa a nabayag a din makigimgimong, sibabara nga abrasaem imbes nga agkomentoka maipapan iti kawes wenno kaawanna. Ket no makitam a di umiso ti panangmatmat ti kabbaro nga interesado, nasaysayaat no dimo korehiren a dagus. (Juan 16:12) Ti kinataktika ramanenna ti panagbalin a naanus babaen ti panangpanunot no ania ti saan nga ibaga.

Sasao a Makaagas

Ti panagsursuro iti nataktika a panagsasao tulongannaka a mangtagiragsak iti natalna a relasion iti sabsabali, uray no sabali ti pangipagarupan ti maysa a tao kadagiti motibom ken nasaktan ken makapungtot. Kas pagarigan, idi a dagiti lallaki ti Efraim “sipipingetda a makiriri” ken Gideon, ti nataktika a sungbatna ramanenna ti nabatad a pannakailawlawag ti agpayso a napasamak ken ti napudno a panangtingiting iti naaramidan dagiti lallaki ti Efraim. Nataktika daytoy gapu ta matarusanna no apay a naupayda, ket ti kinaemmana pinasayaatna ti riknada.​—Uk-ukom 8:1-3; Proverbio 16:24.

Kanayon koma a panunotem no kasano a dagiti sasaom apektaranna dagiti sabali a tattao. Ti panangikagumaam nga agbalin a nataktika tulongannaka a mangtagiragsak iti rag-o a nadeskribir iti Proverbio 15:23: “Ti maysa a tao addaan panagrag-o iti sungbat ti ngiwatna, ket ti sao iti umiso a tiempona O anian a nagsayaat!”

[Ladawan iti panid 31]

Dagiti aduan kapadasan a Kristiano a ministro mabalinda nga isuro dagiti kabbaro nga agbalin a nataktika

[Ladawan iti panid 31]

Dagiti nagannak maisuroda dagiti annakda nga agbalin a mannakipagrikna kadagiti sabsabali