Adda Kadi Asinoman a Mapagtalkan?

KALPASAN ti pannakarpuog ti Berlin Wall idi 1989, naipalgak ti adu a nasayaat ti pannakaitalimengna a palimed. Kas pagarigan, natakuatan ni Lydiaa a bayat ti Sosialista a rehimen iti Makindaya nga Alemania, ti Stasi, wenno State Security Service, nanggupgop iti rekord maipapan kadagiti pribado nga aktibidadna. Nasorpresa ni Lydia idi maammuanna ti rekord, ngem ad-adda a naklaat idi maduktalanna no asino ti nangted iti impormasion iti Stasi​—ti mismo nga asawana. Maysa a tao a naan-anay a nagtalkanna ti nangliput kenkuana.

Ni Robert ket maysa a natakneng a lakay a “mangraraem, mangbigbigbig ken agtalek unay” iti doktorna, sigun iti report ti The Times ti London. Agdindinamag a “naasi ken mannakipagrikna” ti doktor. Idi agangay, kellaat a natay ni Robert. Naatake kadi ti pusona wenno naistrok? Saan. Sigun kadagiti autoridad, bimmisita ti doktor iti pagtaengan ni Robert ket impaayanna iti makapapatay nga ineksion. Saan nga ammo dayta ti pasiente ken ti pamiliana. Ni Robert ket agparang a pinapatay ti maysa a tao a naan-anay a nagtalkanna.

Nabiktima da Lydia ken Robert iti panangliput, a serioso ti imbungana. Kadagiti dadduma a kaso, saan unay a serioso dagiti resulta. Ngem ti panangtungday kadatayo ti maysa a tao a pagtaltalkantayo ket gagangay a kapadasan. Maysa a report nga impablaak ti kangrunaan nga institusion ti surbey iti Alemania, ti Allensbacher Jahrbuch der Demoskopie 1998-2002, impalgakna iti maysa a surbey a 86 a porsiento kadagiti napagsaludsodan ti pinaay ti nagtalkanda. Nalabit a napasaranyo met ti kasta. Gapuna, saantayo a maklaat a ti periodiko a Neue Zürcher Zeitung iti Switzerland impadamagna idi 2002 nga iti kaaduan nga industrialisado a pagilian, “adun a tawen a mapukpukaw ti panagtalek iti maysa ken maysa.”

Nagbayag a Mapatanor, Nagbiit a Madadael

Ania ti panagtalek? Sigun iti maysa a diksionario, ti panagtalek kadagiti sabsabali kaipapananna ti “panamati a napudno ken napasnekda ken saanda a gagaraen ti agaramid iti aniaman a pagdaksam.” Mabayag a mapatanor ti panagtalek ngem mabalin a madadael iti apagkanito. Gapu ta marikna ti adu a nagundawayan ti panagtalekda, pagsiddaawantayo kadi no apay a bumdeng dagiti tattao nga agtalek kadagiti sabsabali? Sigun iti maysa a surbey a naipablaak iti Alemania idi 2002, “awan pay maysa iti kada tallo nga agtutubo ti agtalek kadagiti sabali a tao.”

Mabalin nga isaludsodtayo iti bagitayo: ‘Adda kadi asinoman a talaga a mapagtalkantayo? Nasayaat kadi nga agtalektayo iti maysa a tao a posible a paayennatayo?’

[Footnote]

[Blurb iti panid 3]

Impalgak ti maysa a surbey a 86 a porsiento kadagiti napagsaludsodan ti pinaay ti nagtalkanda