Armagedon​—Naragsak a Pangrugian

TI SAO nga “Armagedon” ket nagtaud iti Hebreo a termino a “Har–​Magedon,” wenno “Bantay ti Megiddo.” Masarakan dayta iti Apocalipsis 16:16, nga agkuna: “Inurnongda ida a sangsangkamaysa iti disso nga iti Hebreo maaw-awagan iti Har-Magedon.” Siasino dagiti maurnong iti Armagedon, ken apay? Dua laeng a bersikulo sakbayna, iti Apocalipsis 16:14, mabasatayo a dagiti “ar-ari iti intero a mapagnaedan a daga” maurnongda “iti gubat ti naindaklan nga aldaw ti Dios a Mannakabalin-amin.” Siempre, dagita a sasao mamataudda kadagiti kanayonan a makapainteres a saludsod. Sadino ti pakigubatan dagita nga “ar-ari”? Ania ti makagapu a makigubatda, ken siasino ti kagubatda? Dagitoy kadi nga ar-ari, kas patien ti adu, agusarda kadagiti igam a mangpapatay iti rineprep? Addadanto kadi makalasat iti Armagedon? Bay-anyo a ti Biblia ti sumungbat.

Ti kadi pannakatukoy ti “Bantay ti Megiddo” kaipapananna a ti gubat ti Armagedon mapasamak iti maysa a bantay iti Makintengnga a Daya? Saan. Umuna iti amin, awan a talaga ti kasta a bantay. Iti lugar ti nagkauna a Megiddo, adda laeng ti munturod nga agarup 20 a metro ti kangatona manipud iti tanap. Kanayonanna, nakabasbassit ti lugar ti Megiddo tapno malaonna ti amin nga “ar-ari ti daga ken dagiti buyotda.” (Apocalipsis 19:19) Nupay kasta, ti Megiddo ti nakapasamakan ti dadduma kadagiti karanggasan ken kapatgan a panaggugubat iti historia ti Makintengnga a Daya. Gapuna, ti nagan nga Armagedon ket agserbi kas simbolo ti maysa a napateg a gubat, nga adda laeng ti maysa a nalawag nga agballigi.​—Kitaenyo ti kahon a “Megiddo​—Maitutop a Simbolo,” iti panid 5.

Ti Armagedon ket saan a mabalin a gubat laeng dagiti nasion ditoy daga, yantangay kuna ti Apocalipsis 16:14 a dagiti “ar-ari iti intero a mapagnaedan a daga” buklenda ti nagkaykaysa a bunggoy “iti gubat ti naindaklan nga aldaw ti Dios a Mannakabalin-amin.” Iti naipaltiing a padtona, imbaga ni Jeremias a “dagidiay pinapatay ni Jehova” naiwarawaradanto “manipud iti maysa nga ungto ti daga agingga iti sabali nga ungto ti daga.” (Jeremias 25:33) Gapuna, ti Armagedon ket saan a gubat ti tao a mapasamak laeng iti maysa a disso iti Makintengnga a Daya. Gubat dayta ni Jehova, ket sangalubongan dayta.

Ngem imutektekanyo ta iti Apocalipsis 16:16, ti Armagedon ket naawagan iti “disso.” Iti Biblia, ti “disso” ket mabalin a tukoyenna ti maysa a kasasaad wenno situasion​—ket iti daytoy a situasion, agkaykaysa ti intero a lubong maibusor ken ni Jehova. (Apocalipsis 12:6, 14) Inton Armagedon, amin a nasion ditoy daga agaaliansadanto maibusor kadagiti “buyot nga adda sadi langit” iti namilitariaan a panangidaulo ti “Ari ti ar-ari ken Apo ti apo-appo,” ni Jesu-Kristo.​—Apocalipsis 19:14, 16.

Ti ngay ibagbagada a ti Armagedon ket maysa a panangikisap babaen dagiti igam a mangdadael iti rineprep wenno ti pannakaidungpar ti daga iti sabali a banag idiay langit? Ipalubos ngata ti naayat a Dios ti kasta a nakaal-alingget a panungpalan ti sangatauan ken ti daga a pagtaenganda? Saan. Espesipiko a kinunana a saanna a pinarsua ti daga nga “awan kapapay-anna” no di ket ‘binukelna dayta tapno mapagnaedan.’ (Isaias 45:18; Salmo 96:10) Iti Armagedon, ni Jehova saanna a dadaelen ti daga babaen ti nakaal-alingget nga umap-apuy a didigra. Imbes ketdi, ‘dadaelenna dagidiay mangdaddadael iti daga.’​—Apocalipsis 11:18.

Armagedon​—Kaano?

Kadagiti naglabas a siglo, ti agtultuloy a saludsod a namataud iti awan patinggana a pattapatta ket isu daytoy, Kaano a mapasamak ti Armagedon? No sukimatentayo ti libro nga Apocalipsis maitunos kadagiti dadduma a paset ti Biblia, matulongantayo a mangammo no kaano a mapasamak daytoy a nakapatpateg a gubat. Ti Apocalipsis 16:15 inaigna ti Armagedon iti iyaay ni Jesus kas mannanakaw. Inusar met ni Jesus dayta nga ilustrasion iti panangdeskribirna iti iyaayna a mangukom iti daytoy a sistema dagiti bambanag.​—Mateo 24:43, 44; 1 Tesalonica 5:2.

Kas ipakita ti kaitungpalan dagiti padto ti Biblia, sipud 1914 agbibiagtayon kadagiti maudi nga aldaw daytoy a sistema dagiti bambanag.a No agngudo ti maudi nga al-aldaw, mangrugi ti periodo nga inawagan ni Jesus kas ti “dakkel a rigat.” Saan nga ibaga ti Biblia no kasano kapaut dayta a periodo, ngem dagiti didigra mainaig iti dayta ket nakarkaro ngem iti aniaman a napasaran ti lubong. Agngudo dayta a dakkel a rigat inton Armagedon.​—Mateo 24:21, 29.

Yantangay ti Armagedon isu ti “gubat ti naindaklan nga aldaw ti Dios a Mannakabalin-amin,” awan ti maaramid ti tao tapno maitantan dayta. Nangikeddeng ni Jehova iti “naituding a tiempo” a pangrugian dayta a gubat. “Saanto a maladaw.”​—Habakuk 2:3.

Ti Dios ti Kinalinteg Mangiwayat iti Nalinteg a Gubat

Ngem apay a ti Dios mangiwayat iti sangalubongan a gubat? Ti Armagedon ket nainaig unay iti maysa kadagiti kangrunaan a galadna, ti kinahustisia. Kuna ti Biblia: “Ni Jehova ket managayat iti kinahustisia.” (Salmo 37:28) Nakitana dagiti amin a kinaawan-hustisia a naaramid bayat ti historia ti tao. Nalawag a di naay-ayo agsipud ta isu ket nalinteg. Gapuna, dinutokanna ti Anakna a mangiwayat iti nalinteg a gubat tapno dadaelenna daytoy intero a dakes a sistema.

Ni laeng Jehova ti makaiwayat iti gubat a pudno a nalinteg ken pilienna ti dadaelenna, a kabayatan dayta maispal dagiti nalinteg ti panagpuspusoda a tattao, sadinoman ti ayanda ditoy daga. (Mateo 24:40, 41; Apocalipsis 7:9, 10, 13, 14) Kanayonanna, ni Jehova laeng ti addaan iti kalintegan nga agturay kas soberano iti intero a daga, yantangay isu ti namarsua iti dayta.​—Apocalipsis 4:11.

Aniada a puersa ti usaren ni Jehova a makigubat kadagiti kabusorna? Ditay ammo. Ti ammotayo ket adda dagiti pamay-an ti Dios a naan-anay a mangrebbek kadagiti dakes a nasnasion. (Job 38:22, 23; Sofonias 1:15-18) Nupay kasta, dagiti tattao nga agdaydayaw iti Dios saanda a makipaset iti dayta a gubat. Ti sirmata iti Apocalipsis kapitulo 19 ipasimudaagna a dagiti laeng buyot manipud langit ti kakadua ni Jesu-Kristo iti daytoy a gubat. Awan ti makigubat kadagiti Kristiano nga ad-adipen ni Jehova nga adda ditoy daga.​—2 Cronicas 20:15, 17.

Mangipapaay iti Umdas a Pakdaar ti Dios ti Kinasirib

Komusta met dagiti makalasat? Kinapudnona, awan koma no mabalbalin ti madadael iti Armagedon. Kinuna ni apostol Pedro: “Ni Jehova . . . saanna a tarigagayan a madadael ti asinoman no di ket tarigagayanna a makagteng iti isuamin iti panagbabawi.” (2 Pedro 3:9) Ken ni apostol Pablo kinunana a ‘pagayatan ti Dios a maisalakan koma dagiti amin a kita ti tattao ken dumtengda iti umiso a pannakaammo iti kinapudno.’​—1 Timoteo 2:4.

Tapno posible dayta, nainsiriban a sinigurado ni Jehova a ti “naimbag a damag ti pagarian” ket maikasaba iti intero a daga, iti ginasgasut a lenguahe. Dagiti tattao iti sadinoman maipapaayanda iti gundaway a makalasat ken maispal. (Mateo 24:14; Salmo 37:34; Filipos 2:12) Dagidiay mangipangag iti naimbag a damag makalasatda iti Armagedon ken mabalin nga agbiagda nga agnanayon iti kinaperpekto iti paraiso a daga. (Ezequiel 18:23, 32; Sofonias 2:3; Roma 10:13) Saan kadi a dayta ti namnamaen ti maysa nga indibidual no maipapan iti Dios a personipikasion ti ayat?​—1 Juan 4:8.

Mabalin Kadi a Makigubat ti Dios ti Ayat?

Nupay kasta, adu ti mangyimtuod no apay a ti Dios a mismo a personipikasion ti ayat papatayen ken dadaelenna ti adu iti sangatauan. Ti kasasaad ket mabalin a maidilig iti balay a sinerrek dagiti peste. Saankayo kadi nga umanamong a ti naannad a bumalay nasken a saluadanna ti salun-at ken kinatalged ti pamiliana babaen ti panangpaksiat kadagiti peste?

Umasping iti dayta, masapul a maiwayat ti gubat ti Armagedon gapu iti nasged a panagayat ni Jehova kadagiti tattao. Panggep ti Dios nga aramidenna a paraiso ti daga ken isublina dagiti tattao iti kinaperpekto ken talna, nga “awanto ti asinoman a mamagpigerger kadakuada.” (Mikias 4:3, 4; Apocalipsis 21:4) Ania ngarud ti mapasamak kadagidiay mangdaddadael iti talna ken kinatalged dagiti padada a tattao? Masapul a paksiaten ti Dios dagita a “peste”​—dagiti di agbalbaliw a dakes a tattao​—agpaay iti pagimbagan dagiti nalinteg.​—2 Tesalonica 1:8, 9; Apocalipsis 21:8.

Adu kadagiti panagdadangadang ken panangibukbok iti dara ita ti gapuanan ti imperpekto a panangituray ti tao ken ti naagum a panagregget maipaay kadagiti nasionalistiko nga interes. (Eclesiastes 8:9) Gapu iti tarigagayda a mangisaknap iti autoridadda, dagiti gobierno ti tao naan-anay nga inlaksidda ti naipasdek a Pagarian ti Dios. Awan ti mangipakita nga isukoda ti kinasoberanoda iti Dios ken Kristo. (Salmo 2:1-9) Masapul ngarud a maikkat dagita a gobierno tapno maiwayaan ti nalinteg a panagturay ti Pagarian ti Dios iti sidong ni Kristo. (Daniel 2:44) Masapul a maibanag ti gubat ti Armagedon tapno mamimpinsan ken permanente a marisut ti isyu no siasino ti addaan iti kalintegan a mangituray iti daytoy a planeta ken iti sangatauan.

Ti aktibo nga ibaballaet ni Jehova babaen ti Armagedon ket agpaay a pagimbagan ti sangatauan. Gapu iti dumakdakes a kasasaad ti lubong, ti laeng perpekto a turay ti Dios ti naan-anay a mangpennek kadagiti kasapulan ti sangatauan. Babaen laeng iti Pagarianna nga agari ti pudno a talna ken kinarang-ay. Ania ngata ti pagbambanagan ti lubong no saan a pulos nga agtignay ti Dios? Saan kadi nga agtultuloy a mangparigat kadagiti tattao ti gura, kinaranggas, ken gubgubat kas napasamak bayat ti panangituray ti tao iti sinigsiglo? Kinapudnona, ti gubat ti Armagedon ti maysa kadagiti kasayaatan a pagteng nga agpaay a pagimbagantayo!​—Lucas 18:7, 8; 2 Pedro 3:13.

Ti Gubat a Mamagpatingga iti Amin a Gubgubat

Ti Armagedon ti mangibanag iti saan a pulos a naibanag ti aniaman a sabali a gubat​—ti panamagpatingga kadagiti amin a gubat. Siasino ti saan nga agtarigagay iti tiempo nga awanton ti gubat? Ngem napaay ti amin a panangikagumaan ti tao a mangpasardeng iti gubat. Ti maulit-ulit a pannakapaay ti tao a mangpasardeng iti gubat nalawag a paneknekanna ti kinapudno dagiti sasao ni Jeremias: “Pagaammok unay, O Jehova, a saan a kukua ti naindagaan a tao ti dalanna. Saan a kukua ti tao a magmagna uray ti panangiturong iti addangna.” (Jeremias 10:23) Mainaig iti ibanag ni Jehova, ikari ti Biblia: “Pagsardengenna dagiti gubat agingga iti ungto ti daga. Rungrungduenna ti bai ket putedputedenna ti pika; dagiti kareson ipuorna iti apuy.”​—Salmo 46:8, 9.

Inton aggugubat dagiti nasnasion babaen kadagiti makapapatay nga igam a posible a mangdadael iti aglawlaw, agtignay ti Namarsua iti daga​—inton Armagedon a dinakamat ti Biblia! (Apocalipsis 11:18) Daytoy ngarud a gubat ti mangibanag kadagiti nabayagen nga in-inanamaen dagiti tattao nga addaan iti panagbuteng iti Dios. Itandudonanto ti kalintegan a mangituray daydiay Makinkukua iti daga, ni Jehova a Dios.

Gapuna, ti Armagedon ket saan a pagbutngan dagiti tattao nga agayat iti kinalinteg. Imbes ketdi, mangipaay iti pagibatayan ti namnama. Ti gubat ti Armagedon dalusanna ti daga manipud iti amin a kinarinuker ken kinadakes ken iwayaanna ti maysa a nalinteg a baro a sistema ti bambanag iti sidong ti turay ti Mesianiko a Pagarian ti Dios. (Isaias 11:4, 5) Imbes a maysa a nakaal-alingget a makadidigra a panungpalan, iruangan ti Armagedon ti naragsak a pangrugian para kadagiti nalinteg a tattao, nga agbiagto nga agnanayon iti paraiso a daga.​—Salmo 37:29.

[Footnote]

[Kahon/Ladawan iti panid 5]

MEGIDDO​—MAITUTOP A SIMBOLO

Napintas ti lokasion ti nagkauna a Megiddo, a tumannawag iti makinlaud a paset ti nadam-eg a Tanap ti Jezrael, iti makin-amianan nga Israel. Kontroladona ti nagsasapalan dagiti ruta ti internasional a merkado ken militar. Gapuna, nagbalin ti Megiddo a lugar dagiti napateg a panaggugubat. Insurat ni Propesor Graham Davies iti librona a Cities of the Biblical World​—Megiddo: “Ti siudad ti Megiddo . . . ket nalaka a papanan dagiti negosiante ken ganggannaet manipud iti amin a direksion; ngem no nabileg dayta, makontrolna met ti iseserrek babaen dagitoy a ruta, isu a maiturongna ti pagbanagan ti negosio ken gubat. Saan ngarud a pagsiddaawan a ti siudad ket . . . maysa a ramut ti panaggugubat ken sibibileg a sarikedkedan ti asinoman a makasakup iti dayta.”

Ti naunday a historia ti Megiddo ket nangrugi idi maikadua a milenio K.K.P. idi a ti Egipcio nga agturay a ni Thutmose III pinarmekna dagiti agturay sadiay a Canaanita. Nagtultuloy dayta kadagiti simmaganad a siglo agingga idi 1918 idi a ti Briton a Heneral a ni Edmund Allenby impalak-amna iti buyot a Turko ti nasaem a pannakaabak. Iti Megiddo a ti Dios pinabilegna ti Ukom a ni Barak tapno parmekenna ni Ari Jabin a Canaanita. (Uk-ukom 4:12-24; 5:19, 20) Iti dayta a lugar a pinarmek ni Ukom a Gideon dagiti Midianita. (Uk-ukom 7:1-22) Iti dayta met laeng a lugar a napapatay da Ari Ocozias ken Josias.​—2 Ar-ari 9:27; 23:29, 30.

Maitutop ngarud a nainaig ti Armagedon iti dayta a lugar, yantangay dita ti nakapasamakan dagiti adu a napateg a panaggugubat. Maitutop dayta a simbolo ti naan-anay a panangparmek ti Dios kadagiti amin a bumusbusor a puersa.

[Credit Line]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Dagiti Ladawan iti panid 7]

Iti sangalubongan, maipapaay kadagiti tattao ti pakdaar ken gundaway a makalasat iti Armagedon

[Ladawan iti panid 7]

Iruangan ti Armagedon ti naragsak a pangrugian