Tinungpal ni Jefte ti Karina ken Jehova

NAGAWID ti maysa a naballigi a mannakigubat kalpasan a winayawayaanna ti nasionna manipud iti panangirurumen. Nagdardaras a rimmuar ti balasangna tapno sumabat kenkuana, nga agsalsala a siraragsak ken agtoktokar iti pandereta. Imbes a maragsakan idi makitana ti balasangna, rinay-abna dagiti kawesna. Apay? Saan kadi a maragsakan a kas iti balasangna gapu ta sitatalged a nakaawid? Ania a gubat ti nagballigianna? Siasino isuna?

Isu ni Jefte, maysa kadagiti ukom ti nagkauna nga Israel. Ngem tapno masungbatan ti dadduma a saludsod ken tapno maammuantayo ti kinapateg kadatayo dayta a salaysay, nasken nga usigentayo dagiti pasamak a nainaig iti dayta a naidumduma a panagkitada manen nga agama.

Ti Krisis Idiay Israel

Nagbiag ni Jefte iti panawen ti krisis. Dagiti kailianna nga Israelita binaybay-anda ti nasin-aw a panagdayaw ken agserserbidan iti didiosen ti Sidon, Moab, Ammon, ken Filistia. Gapu iti dayta, binaybay-an ni Jehova ti ilina nga irurumen dagiti Ammonita ken Filisteo iti 18 a tawen. Dagiti agnanaed iti Galaad, iti daya ti Karayan Jordan ti kangrunaan a naglak-am iti rigat.a Kamaudiananna, naamiris dagiti Israelita ti basolda, ket buyogen ti panagbabawi a nagpatulongda ken Jehova, nangrugida manen nga agserbi kenkuana, ken inikkatda dagiti ganggannaet a didiosen iti nagtetengngaanda.​—Uk-ukom 10:6-16.

Dagiti Ammonita nangibangonda iti pakarso idiay Galaad, ket naguummong dagiti Israelita tapno makigubat kadakuada. Ngem awan ti mangidaulo iti Israel. (Uk-ukom 10:17, 18) Kabayatan dayta, adda met bukod a parikut ni Jefte. Isu ket pinagtalaw dagiti naagum a kakabsatna iti ama tapno maalada ti tawidna. Dayta ti gapuna nga immakar ni Jefte idiay Tob, maysa a rehion iti daya ti Galaad ket agpegpeggad ita iti ima dagiti kabusor ti Israel. Nakikadua ken Jefte dagiti “bayanggudaw a lallaki,” a mabalin a dagidiay sinesante dagiti manangirurumen wenno dagidiay nagrebelde kadagiti mangad-adipen kadakuada. “Makipagruruarda kenkuana,” a nalabit a kimmaduada ken Jefte bayat a rinautna dagiti naulpit a kaarruba. Iti Kasuratan, nadakamat ni Jefte kas “nabileg, maingel a lalaki” nalabit gapu iti kinamaingelna a makidangadang. (Uk-ukom 11:1-3) Siasino ngarud ti mangidaulo iti Israel maibusor kadagiti Ammonita?

“Umayka ket Agserbika kas Komandantemi”

Dagiti lallakay iti Galaad indagadagda ken Jefte: “Umayka ket agserbika kas komandantemi.” Nagbiddutda no namnamaenda nga agsubli a dagus ni Jefte iti ilina. “Saan kadi a dakayo ti nanggura kaniak iti kasta pinagtalawdak iti balay ni amak?” insungbatna. “Apay nga immaykayo kaniak ita ta maparigatankayon?” Anian a di nainkalintegan nga agpatulongda ken ni Jefte kalpasan ti panangilaksidda kenkuana!​—Uk-ukom 11:4-7.

Kayat ni Jefte nga idauluan ti Galaad no la ketdi ta patganda ti kalikagumna. ‘No ni Jehova baybay-anna ni Ammon kaniak,’ kinunana, ‘agbalinakto a pannakauloyo!’ Ti panagballigida paneknekanna a tinulongan ida ti Dios, ngem sinigurado met ni Jefte a dagiti kailianna saanda a laksiden ti panangituray ti Dios kalpasan unay nga agpatingga ti krisis.​—Uk-ukom 11:8-11.

Panangsangona iti Ammon

Pinadas ni Jefte ti makitulag kadagiti Ammonita. Nangibaon kadagiti mensahero a makisao iti arida tapno maammuanda no apay a rimmaut dagiti Ammonita. Ti sungbat ket naglaon iti pammabasol: Idi rimmuar dagiti Israelita manipud Egipto, innalada ti teritoria dagiti Ammonita, ket masapul a maisubli dayta.​—Uk-ukom 11:12, 13.

Gapu ta naan-anay nga ammo ni Jefte ti pakasaritaan ti Israel, nailawlawagna a naimbag a biddut ti pammabasol dagiti Ammonita. Inkalinteganna a dagiti Israelita saanda a riniribuk ti Ammon, Moab, wenno Edom idi pinanawanda ti Egipto. Saan met a teritoria ti Ammon ti daga a mapagriririan idi rimmuar ti Israel manipud Egipto. Tinagikua ngarud dagiti Ammonita dayta a daga, ngem ti Dios intedna ti arida a ni Sihon iti ima ti Israel. Kasta met, 300 a tawenen nga agnanaed dagiti Israelita iti dayta a lugar. Apay nga ita laeng a bawien dayta dagiti Ammonita?​—Uk-ukom 11:14-22, 26.

Inggunamgunam met ni Jefte ti maysa nga isyu a kangrunaan a makagapu iti panagsagaba ti Israel: Siasino ti pudno a Dios? Ni kadi Jehova wenno dagiti didiosen ti daga a pagnanaedan ti Israel? No adda aniaman a pannakabalin ni Kemos, dina kadi usaren dayta tapno ti daga ket agtalinaed iti ilina? Maysa dayta a salisal iti nagbaetan ti palso a relihion dagiti Ammonita ken ti pudno a panagdayaw. Isu a lohikal nga ingngudo ni Jefte: “Ni Jehova nga Ukom mangukom koma ita nga aldaw iti nagbaetan ti annak ti Israel ken ti annak ni Ammon.”​—Uk-ukom 11:23-27.

Saan nga impangag ti ari ti Ammon ti di makikompromiso a mensahe ni Jefte. “Ti espiritu ni Jehova immay ita ken Jefte, ket isu limmasat iti Galaad ken Manases,” a mabalin nga inawaganna dagiti makabael a lallaki tapno makigubat.​—Uk-ukom 11:28, 29.

Ti Sapata ni Jefte

Gapu ta sipapasnek a tarigagayanna ti panangiwanwan ti Dios, inkari ni Jefte iti Dios: “No di bumurong nga iyawatmo iti imak ti annak ni Ammon, mapasamakto met a daydiay rumrummuar, a rummuar kadagiti ruangan ti balayko a sumabet kaniak inton agsubliak a sitatalna manipud iti annak ni Ammon, agbalinto met a kukua ni Jehova, ket idatonkonto dayta kas daton a mapuoran.” Kas sungbat, ti Dios binendisionanna ni Jefte isu a nabaelanna a ginubat ti 20 a siudad dagiti Ammonita buyogen ti “dakkel unay a pananggudas.” Iti kasta, naparmekna dagiti kabusor ti Israel.​—Uk-ukom 11:30-33.

Idi nagawid ni Jefte kalpasan ti gubat, ti simmabet kenkuana ket ti ipatpategna a balasang, ti kakaisuna nga anakna! Kinuna ti salaysay nga “idi naimatanganna, rinay-abna dagiti kawesna ket kinunana: ‘Ay, anakko! Pudno a pinagparintumengnak, ket sika nagbalinka nga inlaksidko. Ket siak​—linuktak ti ngiwatko ken Jehova, ket saanko a kabaelan ti tumallikud.’”​—Uk-ukom 11:34, 35.

Talaga kadi nga idaton ni Jefte ti anakna? Saan. Saan a pinanunot ni Jefte nga aramiden dayta. Karimon ni Jehova ti literal a panangidaton iti tao, a maysa kadagiti nagdakes nga aramid dagiti Canaanita. (Levitico 18:21; Deuteronomio 12:31) Saan laeng nga idi nagkari ni Jefte a nagtignay kenkuana ti espiritu ti Dios no di ket binendisionan pay ni Jehova dagiti panagreggetna. Iti Kasuratan, napadayawan ni Jefte gapu iti pammatina ken iti akemna iti panggep ti Dios. (1 Samuel 12:11; Hebreo 11:32-34) Gapuna, saan a pulos a simken iti panunotna ti panangidaton iti tao. Ania ngarud ti pampanunoten ni Jefte idi insapatana nga idatonna ti maysa a tao ken Jehova?

Nabatad a ti kayat a sawen ni Jefte ket idedikarna daydiay masabatna tapno eksklusibo nga agserbi iti Dios. Ti Linteg Mosaiko sagudayenna ti panangikari kadagiti kararua ken Jehova. Kas pagarigan, dagiti babbai ket nagserbi iti santuario, a nalabit a nagsakdoda iti danum. (Exodo 38:8; 1 Samuel 2:22) Awan ti umdas nga impormasion maipapan iti dayta a serbisio wenno no dayta ket kaaduanna a permanente wenno saan. Agparang nga idi nagkari ni Jefte, isu ket sipapanunot iti kasta a naisangsangayan a debosion, ket agparang nga ipasimudaag ti karina ti permanente a serbisio.

Nakitunos agpadpada ti balasang ni Jefte ken, idi agangay, ti ubing a ni Samuel tapno matungpal dagiti kari dagiti managbuteng iti Dios a nagannakda. (1 Samuel 1:11) Kas nasungdo nga agdaydayaw ken Jehova, ti mismo a balasang ni Jefte ket kombinsido a kas ken amana a nasken a matungpal ti naikari. Dakkel ti sakripisio ti balasangna, agsipud ta kaipapanan dayta a saanen a pulos a makiasawa. Sinangitanna ti kinabirhenna agsipud ta tarigagayan ti tunggal Israelita ti maaddaan iti annak a mangtaginayon iti nagan ken tawid ti pamilia. Para ken Jefte, ti panangtungpalna iti karina kaipapananna a maisinanton kenkuana ti ipatpategna a kakaisuna nga anakna.​—Uk-ukom 11:36-39.

Saan a nasayang ti biag dayta a matalek a balasang. Ti panagserbi iti balay ni Jehova iti amin-tiempo ket nakasaysayaat, makapnek, ken maikari unay a pamay-an tapno idayawna ti Dios. Gapuna, “iti tinawentawen mapan ti annak a babbai ti Israel tapno mangipaayda iti pammadayaw iti anak a babai ni Jefte a Galaadita.” (Uk-ukom 11:40) Ken sigurado a nagrag-o ni Jefte iti panagserbi ti anakna ken Jehova.

Adu ita kadagiti adipen ti Dios ti nangikeddeng nga agserbida iti amin-tiempo kas payunir, misionero, agdaldaliasat a ministro, wenno miembro dagiti pamilia ti Bethel. Mabalin a kaipapananna dayta a didan makalangen dagiti kameng ti pamiliada iti kasansan a kayatda. Ngem amin nga agserserbi iti kasta a pamay-an agraman dagiti pamiliada ket mabalin nga agrag-o iti kasta a sagrado a panagserbi ken Jehova.​—Salmo 110:3; Hebreo 13:15, 16.

Panagrebelde Maibusor iti Panangiwanwan ti Dios

No subliantayo ti kaaldawan ni Jefte, makitatayo nga adu nga Israelita ti nangilaksid iti panangiwanwan ni Jehova. Iti laksid dagiti pammaneknek a ni Jefte ket bembendisionan ti Dios, nakiapa kenkuana dagiti Efraimita. Kayatda a maammuan no apay a dina inawagan ida a makigubat. Pinanggepda pay ketdi a puoran ti balayna ‘bayat ti kaaddana iti uneg’!​—Uk-ukom 12:1.

Kinuna ni Jefte nga inawaganna dagiti Efraimita, ngem saanda a nagtignay. Siempre, timmulongda man wenno saan, ti Dios ti makagapu a nagballigida iti gubat. Makaungetda kadi ita ta saan a nakiuman kadakuada dagiti Galaadita idi pinilida ni Jefte kas komandante? Kinapudnona, ipasimudaag ti reklamo dagiti Efraimita nga agrebrebeldeda ken Jehova, isu nga awanen ti solusion no di ti makigubat kadakuada. Iti dayta a gubat, naabak dagiti Efraimita. Gapu ta dida maibalikas a siuumiso ti pangsubok a sao a “Shibboleth,” nalaka laeng a nailasin no asino dagiti agliblibas a lallaki nga Efraimita. Agdagup iti 42,000 nga Efraimita ti natay iti gubat.​—Uk-ukom 12:2-6.

Anian a nagladingit a kanito iti pakasaritaan ti Israel! Nangyeg iti talna ti pannakigubat a nagballigian da Ukom Otniel, Ehud, Barak, ken Gideon. Ngem iti dayta a gundaway, saan a nadakamat ti talna. Kastoy laeng ti pagnguduan ti salaysay: “Intuloy nga ukomen ni Jefte ti Israel iti innem a tawen, a kalpasan dayta natay ni Jefte a Galaadita ket naitabon iti siudadna idiay Galaad.”​—Uk-ukom 3:11, 30; 5:31; 8:28; 12:7.

Ania ti maadaltayo kadagitoy? Nupay napno ti biag ni Jefte iti pannakidangadang, isu ket matalek iti Dios. Dayta a maingel a lalaki dinakamatna ni Jehova idi nakisarita kadagiti lallakay ti Galaad, kadagiti Ammonita, iti balasangna, ken kadagiti Efraimita ken, siempre, idi nagkari. (Uk-ukom 11:9, 23, 27, 30, 31, 35; 12:3) Ti Dios binendisionanna ni Jefte gapu iti debosionna, nga inusarna ida nga agama a mangitandudo iti nasin-aw a panagdayaw. Iti tiempo a simmukir dagiti sabsabali kadagiti pagalagadan ti Dios, ni Jefte sinalimetmetanna dagita. Kas ken Jefte, kanayon kadi nga agtultulnogka ken Jehova?

[Footnote]