Pannakapnek Kas Maysa nga Ina
ITI intero a lubong ita, mangmangged ti kaaduan a babbai. Kadagiti narang-ay a pagilian, dandani kas kaadu dagiti lallaki ti bilang dagiti babbai a mangmangged. Kadagiti napanglaw a pagilian, masansan nga adu nga oras ti busbusbosen dagiti babbai kadagiti talon tapno makatulongda a mangipaay kadagiti kasapulan ti pamiliada.
Adu a babbai ti masapul a mangged tapno magun-odda dagiti taraon, kawes, ken pagtaengan a kasapulan ti pamiliada sa ibaklayda pay dagiti trabaho iti pagtaengan a kas iti panagluto, panaglaba, ken panagdalus.
Maysa pay, dagiti Kristiano a nagannak ikagumaanda nga itukit kadagiti annakda ti kinapateg ti panagserbi iti Dios. “Pudno a narigat a paggiddanen ti sekular a trabaho ken dagiti obligasion iti pamilia, nangnangruna no adda babassit nga annakmo,” kuna ni Cristina, ina ti dua a babbai. “Narigat nga ipaay ti amin nga atension a kasapulanda.”
Apay a mapilitan a mangged dagiti inna? Ania dagiti karit a pakaipaspasanguanda? Kasapulan kadi a mangged ti maysa nga ina tapno makarikna iti pannakapnek?
No Apay a Mangged Dagiti Inna
Adu nga inna ti masapul a mangged iti amin-tiempo. Dadduma ngamin ti agsolsolo nga ina. Adda met dagiti agassawa a saan nga umdas ti mateggedan ti lalaki a mangipaay kadagiti kasapulan ti pamiliada.
Pudno, saan nga amin nga inna ket amin-tiempo a mangmangged gapu iti rigat ti biag. Adu ti mangged tapno mariknada nga adda pategda. Dadduma met ti mangged tapno adda bukodda nga urnong wenno tapno mapennekda ti kinaluhoda. Adu ti nalaing kadagiti trabahoda ket magusgustuanda dayta.
Mabalin met a mangged ti dadduma nga inna gapu iti impluensia dagiti gagayyemda. Nupay bigbigen ti kaaduan a tattao a masansan a marigrigatan ken mabambannog dagiti mangmangged nga inna, masansan a mababalaw met dagidiay saan a mangged. “Narigat nga ibaga kadagiti sabsabali a maysaka ‘laeng nga agtagtagibalay,’” kinuna ti maysa nga ina. “Iparikna ti dadduma a tattao babaen ti sao wenno ekspresion ti rupada a saysayangem laeng ti biagmo,” innayonna. Ni Rebeca, nga addaan iti anak nga agtawen iti dua, kunana: “Nupay bigbigen ti kagimongan a masapul nga aywanan ti ina dagiti annakna, mariknak a nababa ti panangmatmatda kadagiti saan a mangmangged nga inna.”
No Ania ti Agpaypayso
Iti dadduma a paset ti lubong, iladawan ti media a ti “matarigagayan a babai” ket daydiay naballigi iti pinilina a karera—nangato ti sueldona, napintas ti kawesna, ken naan-anay nga agkompiansa iti bagina. No nakaawid, adda pay la pigsana a mangrisut iti parikut dagiti annakna, mangatur kadagiti kamali ti asawana, ken mangtaming iti dadduma pay a parikut iti pagtaenganda. No kasta ti matarigagayan a babai, manmano laeng ngarud nga inna ti makaragpat iti dayta.
Kinaagpaysuanna, makauma ken nababa ti sueldo iti adu a sekular a trabaho a mastrek dagiti babbai. Ad-adda pay a madismaya dagiti inna ta saanda a naan-anay a maikurri ti abilidadda kadagiti mastrekda a trabaho. Ipatuldo ti libro a Social Psychology: “Iti laksid ti pannakaisayangkat ti panagpapada, agtultuloy a nangatngato ti saad ken sueldo dagiti lallaki. Gapuna, agparang a saysayang laeng ti panagregget dagiti babbai a naisentro ti atensionda iti sekular a karerada.” Kuna ti Espaniol a diario nga El País: “Kadagiti babbai, mapattapatta a mamitlo a dakdakkel ti posibilidad nga agsagabada kadagiti pakadanagan a mainaig iti pannakabannog no idilig kadagiti lallaki, ta kaaduan kadakuada ti agtrabaho iti sekular ken iti pagtaengan.”
No Kasano a Makatulong Dagiti Assawa a Lallaki
Siempre, personal a desision ti maysa a Kristiano nga ina no mangged wenno saan. Ngem no naasawaan, masapul a pagtungtongan ken tingitingenda a naimbag kenni lakayna ti kasasaad sakbay nga ikeddengda no kasapulan nga agtrabaho ti babai.—Proverbio 14:15.
No ngay ikeddeng ti agassawa a masapul a manggedda a dua iti amin-tiempo gapu iti rigat ti biag? No kasta, ti masirib a lalaki usigenna a naimbag ti balakad ti Biblia: “Dakayo nga assawa a lallaki, agtultuloykayo a makipagtaeng kadakuada iti umasping a pamay-an maitunos iti pannakaammo, nga itudinganyo ida iti dayaw a kas iti narasrasi a basehas, ti babai, yantangay makipagtawidkayo met kadakuada iti di kaikarian a parabur ti biag.” (1 Pedro 3:7) Maipakita ti lalaki a raraemenna ti asawana no maawatanna ti pisikal ken emosional a limitasion ni baketna. Agingga a mabalin, tulonganna ni baketna kadagiti trabaho iti pagtaengan. Imbes a panunotenna a maipababa ti kinalalakina, tuladenna ni Jesus a situtulok a nangaramid uray kadagiti kasla nanumo a trabaho. (Juan 13:12-15) Matmatanna dagiti trabaho iti balay kas gundaway a mangipakita iti panagayatna iti nagaget nga asawana. Apresiarento met ni baketna ti kasta a tulong.—Efeso 5:25, 28, 29.
Awan duadua a kasapulan ti kooperasion iti pagtaengan no agpada a mangmangged ti agassawa. Pinasingkedan dayta ti artikulo ti ABC, maysa a diario idiay Espania. Kinomentuanna ti panagadal nga inaramid ti Institute of Family Matters. Sigun iti dayta nga artikulo, ti adu a panagdiborsio idiay Espania ket saan laeng a maigapu “iti di panangikankano kadagiti narelihiosuan ken moral a pagalagadan” no di ket maigapu met iti dua pay a banag—“ti sekular a panagtrabaho dagiti babbai ken ti saan a pannakitinnulong dagiti lallaki kadagiti trabaho iti pagtaengan.”
Ti Napateg nga Akem ti Kristiano nga Ina
Nupay dagiti amma ti nangitalkan ni Jehova iti kangrunaan a rebbengen a mangsanay kadagiti annak, ammo met dagiti Kristiano nga inna nga adda naitalek kadakuada a napateg nga akem—nangruna iti panawen ti kinamaladaga ti anakda. (Proverbio 1:8; Efeso 6:4) Idi kasarsaritana dagiti Israelita, agpada a binilin ni Jehova dagiti amma ken inna nga iyukuokda ti Lintegna kadagiti annakda. Ammo ti Dios nga agkalikagum daytoy iti panawen ken anus, nangruna kadagiti panawen a dumakdakkel ti ubing. Gapuna, ti Dios binilinna dagiti nagannak a sanayenda dagiti annakda no kaduada ida iti pagtaengan ken iti dalan, no bumangonda ken no agiddada.—Deuteronomio 6:4-7.
Impaganetget ti Sao ti Dios ti napateg ken nadayaw nga akem dagiti inna idi binilinna dagiti annak: “Saanmo a baybay-an ti linteg ni inam.” (Proverbio 6:20) Siempre, iyuman dagiti babbai kadagiti assawada ti aniaman a linteg nga ipaannurotda kadagiti annakda. Ngem ipamatmat dayta a bersikulo nga adda met karbengan dagiti inna a mangaramid kadagiti linteg iti pagtaengan. Sigurado a pagimbagan dagiti annak no ipangagda dagiti naespirituan ken moral a paglintegan nga insuro dagiti innada a managbuteng iti Dios. (Proverbio 6:21, 22) Ni Teresa, ina ti dua nga agtutubo a lallaki, inlawlawagna no apay a saan a mangmangged. Kinunana: “Ti panangsanayko kadagiti annakko nga agbalin nga adipen ti Dios ti kapatgan a trabahok. Kayatko nga aramiden dayta iti kasayaatan a pamay-an.”
Dagiti Mapagwadan nga Inna
Awan duadua a nagunggonaan ti ari ti Israel a ni Lemuel gapu iti panagregget ni nanangna a mangisuro kenkuana. “Ti nadagsen a mensahe” nga inted kenkuana ni nanangna kas ‘pangpalinteg’ ket nairaman pay iti naipaltiing a Sao ti Dios. (Proverbio 31:1; 2 Timoteo 3:16) Dagiti kualipikasion ti maysa a natalunggadingan nga asawa sigun iti daytoy nga ina ket makatulong kadagiti annak a lallaki tapno nainsiriban a makapilida iti asawaenda. Ken agaplikar pay laeng agingga ita uray dagiti pakdaarna maipapan iti imoralidad ken nalabes a panaginum.—Proverbio 31:3-5, 10-31.
Idi umuna a siglo, pinadayawan ni apostol Pablo ti nasayaat a nagapuanan ti maysa nga ina nga agnagan iti Eunice mainaig iti panangisurona iti anakna a ni Timoteo. Gapu ta ti asawana ket agdaydayaw kadagiti didiosen dagiti Griego, masapul idi a gutugoten ni Eunice ti anakna a mamati kadagiti “nasantuan a sursurat.” Kaano nga inrugi nga insuro ni Eunice ti Kasuratan ken Timoteo? Kuna ti naipaltiing a rekord a nangrugi “manipud kinamaladaga” ni Timoteo. (2 Timoteo 1:5; 3:14, 15) Ti mismo a pammati ken ulidan ni Eunice, agraman ti panangisurona, ti nalawag a nangisagana ken Timoteo iti panagbalinnanto a misionero.—Filipos 2:19-22.
Ti Biblia dakamatenna met dagiti inna a gapu iti kinamanagpadagusda kadagiti nasungdo nga adipen ti Dios, naaddaan iti gundaway dagiti annakda a makilangen kadagiti mapagwadan nga adipen ti Dios. Kas pagarigan, maysa a Sunamita ti kanayon a nangpadagus ken propeta Eliseo. Idi agangay, pinagungar ni Eliseo ti anak ti Sunamita. (2 Ar-ari 4:8-10, 32-37) Usigentayo met ti pagarigan ni Maria, ti ina ni Marcos a mannurat iti Biblia. Agparang nga intukonna ti pagtaenganda idiay Jerusalem tapno paggigimongan dagiti nagkauna nga adalan. (Aramid 12:12) Sigurado a nagunggonaan ni Marcos iti pannakilangenna kadagiti apostol ken dadduma a Kristiano a regular a simmarungkar iti pagtaenganda.
Nalawag nga ipatpateg ni Jehova ti panagbannog dagiti matalek nga inna a nangipasagepsep kadagiti prinsipiona kadagiti annakda. Ay-ayatenna dagitoy a babbai gapu iti kinasungdo ken panangikagumaanda a mangparayray iti espiritualidad ti pamiliada.—2 Samuel 22:26; Proverbio 14:1.
Ti Kasayaatan a Pili
Kas impakita dagiti nadakamat a Nainkasuratan a pagarigan, mangyeg kadagiti naisangsangayan a gunggona ti panangipaay kadagiti material, naespirituan, ken emosional a kasapulan ti pamilia. Ngem saan a nalaka nga aramiden dayta. Masansan a narigrigat pay ti agtagibalay ngem iti aniaman a nangato a sekular a posision.
Mabalin nga ikeddeng ti ina a kissayan ti oras ti sekular a trabahona kalpasan a nagsaritaanda ken lakayna. Iti kasta, masapul a pasimplien ti pamilia ti estandarte ti panagbiagda ken mabalin a pakaigapuan dayta ti panangumsi dagidiay saan a makaapresiar iti pangngeddengda. Ngem dakdakkel nga amang dagiti gunggona nga iyegna ngem iti aniaman nga insakripisio ti ina. Adda tallo nga annak ni Paqui isu a masapul a mangged iti paset-tiempo. Kunana: “Kayatko nga addaak iti balaymi no sumangpet dagiti annakko manipud iti eskuelaan tapno adda makasaritada.” Kasano a nagunggonaan dagiti annakda? “Tulongak ida kadagiti asaynmentda, ket no adda tumaud a parikutda, tamingek a dagus dagita,” kunana. “Nagsayaat ti komunikasionmi gapu ta adda panawenmi nga aglalangen iti kada aldaw. Kasta unay ti panangipategko iti tiempo a busbusbosek kadagiti annakmi isu a diak inawat ti amin-tiempo a trabaho a naitukon kaniak.”
Natakuatan ti adu a Kristiano nga inna a no kissayanda ti orasda nga agtrabaho iti sekular, magunggonaan ti amin a miembro ti pamiliada. “Idi immikkatak iti trabahok, agparang a nasaysayaat ti nagbanagan ti pamiliami,” kuna ni Cristina, a nadakamat itay. “Adda panawenko a makisarita kadagiti annakko ken makitinnulong kenni lakayko iti adu a praktikal a pamay-an. Naragragsakak itan a mangisuro kadagiti babbalasangko bayat a makitkitak a rumangrang-ayda.” Maysa a partikular a pasamak ti malaglagip ni Cristina. “Iti pagaywanan kadagiti babassit nga ubbing ti nakasursuruan ti inauna nga anakko a magna,” malagipna pay, “ngem ti maikadua nga anakko nakasursuro a magna idiay balaymi. Idi damona ti magna, dagiti takkiagko ti damo a kimpetanna. Iti dayta a kanito, nakariknaak iti kasta unay a ragsak!”
Maysa pay, nalabit a saan a kasta kadakkel ti mapukaw no kissayan ti ina ti oras ti panagtrabahona. “Kaaduan iti sueldok ti maitangdan iti paraaywan iti anakko ken pagpletek a mapan agtrabaho,” kuna ni Cristina. “Idi inusigmi ti kasasaadko, nakitami a saan met gayam a dakkel unay ti maitulong ti sueldok iti kasapulan ti pamiliami.”
Kalpasan a tiningiting ti dadduma nga agassawa ti kasasaadda, inkeddengda a nasaysayaat no amin-tiempo nga aywanan laengen ti ina ti pamiliada ta dakdakkel ti bentahana ngem iti aniaman a sueldo nga isakripisioda. “Maragragsakanak ta maaywanan ni baketko ti dua a babassit nga annakmi,” kuna ni Paul nga asawa ni Cristina. “Narigrigat para kadakami a dua no agpadakami a mangmangged.” Ania ti epektona kadagiti annakda dayta a pangngeddengda? “Saan laeng a nataltalged ti riknada,” kuna ni Paul, “no di ket ad-adda a masaluadanda manipud kadagiti dakes nga impluensia bayat ti kinaubingda.” Apay a nakapatpateg para kadagitoy nga agassawa ti panangbusbos iti ad-adu a panawen kadagiti annakda? Kuna ni Paul: “Patiek a no saan a dakami a dadakkelda ti mangsukog iti pusoda, addanto sabali a mangaramid iti dayta.”
Nalawag a ti tunggal agassawa masapul a tingitingenda ti kasasaadda. Ket saan koma a kritikaren ti asinoman ti aniaman a pangngeddengda. (Roma 14:4; 1 Tesalonica 4:11) Nagsayaat la ketdi nga ikabilangan ti nagadu a magunggona ti pamilia no saan nga amin-tiempo a mangged ti ina. Kastoy ti kuna ti nadakamat itay a ni Teresa maipapan iti kapanunotanna iti daytoy a banag: “Awanen ti mangyeg iti dakdakkel a pannakapnek ngem iti panangbusbos iti ad-adu a panawen a mangaywan ken mangisuro kadagiti annakmo.”—Salmo 127:3.
[Ladawan iti panid 31]
Adda paset dagiti Kristiano nga inna a mangsanay kadagiti annakda