Agtalinaedka Kadi a Natarnaw?

“Agingga a mauyos ti biagko saankonto nga ikkaten kaniak ti kinatarnawko!”​—JOB 27:5.

1, 2. Ania ti nasken a patanorentayo, ken aniada a saludsod ti usigentayo?

IPAPANTAYON a kitkitaem dagiti plano ti maysa a balay. Nagustuam ti kinapraktikal ti diseniona. Maragragsakanka a mangpampanunot kadagiti pagimbaganto dayta a balay kadakayo a sangapamiliaan. Ngem dika kadi umanamong nga awan serserbi dagita a plano ken ti aniaman a pampanunotem maipapan kadagita malaksid no mabangon, pagnaedanyo, ken mantenerenyo dayta?

² Umasping iti dayta, mabalin nga ibilangtayo a nakapatpateg a galad ti kinatarnaw, a makagunggona unay kadatayo ken kadagiti ay-ayatentayo. Ngem bassit laeng ti magunggonatayo iti basta panangpampanunot maipapan iti kinatarnaw malaksid no patanoren ken taginayonentayo ti Nakristianuan a kinatarnawtayo. Kadagitoy a tiempo, masansan nga adu a kuarta ti kasapulan iti panagibangon iti literal a pasdek. (Luc. 14:28, 29) Umasping iti dayta, kasapulantayo ti panawen ken panagregget iti panangpatanortayo iti kinatarnaw, ngem makagunggona dayta. Gapuna, usigentayo ti tallo a saludsod: Kasanotay a mapatanor ti kinatarnaw? Kasanotay a mataginayon dayta? Ania ti mabalin nga aramiden no adda tiempo a ti maysa ket saan a nagtalinaed a natarnaw?

Kasanotay a Mapatanor ti Kinatarnaw?

3, 4. (a) Kadagiti ania a pamay-an a tultulongannatayo ni Jehova a mangpatanor iti kinatarnaw? (b) Kasanotay a mapatanor ti kinatarnaw, kas inyulidan ni Jesus?

³ Naammuantayo iti immuna nga artikulo a padpadayawannatayo ni Jehova babaen ti panangtedna kadatayo iti pribilehio a mangngeddeng no kayattayo ti agbalin a natarnaw. Ngem makaparagsak ta saannatayo a basta palpalubosan a mangngeddeng. Isursuronatayo no kasanotay a patanoren dayta a nagpateg a galad, ken sibubuslon nga ipapaayannatayo iti nasantuan nga espirituna a tumultulong kadatayo a mangyaplikar kadagiti pannursurona. (Luc. 11:13) Mangipapaay pay ketdi iti naespirituan a proteksion kadagidiay mangikagkagumaan a magna iti kinatarnaw.​—Prov. 2:7.

⁴ Kasanonatayo nga insuro ni Jehova nga agbalin a natarnaw? Kangrunaan iti amin, babaen ti panangibaonna iti Anakna a ni Jesus ditoy daga. Nagbiag ni Jesus buyogen ti naan-anay a kinatulnog. “Nagtulnog agingga iti ipapatay.” (Fil. 2:8) Iti amin nga inaramidna, nagtulnog ni Jesus iti nailangitan nga Amana, uray iti karirigatan a kasasaad. Kinunana ken Jehova: “Saan koma a ti pagayatak, no di ket ti pagayatam ti maaramid.” (Luc. 22:42) Nasayaat no iyimtuodtayo iti bagitayo, ‘Kasta met laeng kadi ti kinatulnogko?’ No ikagumaantayo ti agbalin a natulnog ken umiso dagiti motibotayo, agbalintayo a natarnaw. Usigentayo ti sumagmamano a benneg iti biag a ti kinatulnog ket nangnangruna a napateg.

5, 6. (a) Kasano nga impaganetget ni David ti kinapateg ti panagtalinaed a natarnaw uray no awan ti tattao a makakitkita kadatayo? (b) Ania dagiti kasasaad a mangsubok iti kinatarnaw dagiti Kristiano ita no agmaymaysada?

⁵ Nasken nga agtulnogtayo ken Jehova uray no kasla agmaymaysatayo. Naamiris ni salmista a David ti kinapateg ti kinatarnaw kadagiti tiempo nga isu ket nalabit agmaymaysa. (Basaen ti Salmo 101:2.) Kas ari, kanayon a nakipulapol ni David kadagiti tattao. Awan duadua a namin-adu nga adda isuna iti imatang ti ginasut, wenno rinibu pay ketdi nga agpalpaliiw. (Idilig ti Salmo 26:12.) Kas ari, napateg ti panagtalinaedna a natarnaw kadagita a tiempo agsipud ta nasken a mangipakita iti nasayaat nga ulidan kadagiti iturayanna. (Deut. 17:18, 19) Nupay kasta, nasursuro ni David nga uray no isu ket agmaymaysa ‘iti uneg ti balayna,’ kaskasdi a nasken nga agtalinaed a natarnaw. Datayo met ngay?

⁶ Iti Salmo 101:3, mabasatayo dagitoy a kinuna ni David: “Saankonto nga isaad iti sanguanan dagiti matak ti aniaman a banag nga awan kaes-eskanna.” Adu ita ti gundaway a makakitatayo kadagiti awan kaes-eskanna a bambanag, nangruna no agmaymaysatayo. Gapu ta nalakan ti agsukisok iti Internet, ti kinatarnaw ti adu ket masubok iti daytoy a benneg. Nalaka laeng ti maguyugoy a kumita iti makaparasuk ken pornograpiko pay ketdi a material. Ngem no aramidentay dayta, agtultulnogtayo ngata iti Dios a nangpaltiing ken David a mangisurat kadagita a sasao? Dakes dagiti epekto ti pornograpia ta parasukenna dagiti inaagum ken di umiso a tarigagay, dadaelenna ti konsiensia, dadaelenna ti relasion dagiti agassawa, ken ibabainna dagiti amin a nairaman.​—Prov. 4:23; 2 Cor. 7:1; 1 Tes. 4:3-5.

7. Ania a prinsipio ti makatulong kadatayo nga agtalinaed a natarnaw no agmaymaysatayo?

⁷ Siempre, awan ti adipen ni Jehova a talaga nga agmaymaysa. Siaayat a kitkitaennatayo ti Amatayo. (Basaen ti Salmo 11:4.) Ania la ketdin a ragsak ni Jehova no makitana a likliklikam ti sulisog! No kasta ti aramidem, ipangpangagmo ti pakdaar a naipasimudaag iti sasao ni Jesus a mabasa iti Mateo 5:28. Determinadoka koma ngarud a mangaramid iti amin a kabaelam a di mangmatmat kadagiti ladawan a mangsulisog kenka nga agaramid iti dakes. Ti nagpateg a kinatarnawmo ket dimo isukat iti nakababain nga aramid a panagbuya wenno panagbasa iti pornograpia!

8, 9. (a) Ania ti nakasubokan ti kinatarnaw ni Daniel ken dagiti kakaduana? (b) Kasano a dagiti Kristiano nga agtutubo ita maparagsakda ni Jehova ken dagiti kapammatianda?

⁸ Makapagtalinaedtayo met a natarnaw no agtulnogtayo ken Jehova bayat a makilanglangentayo kadagiti ditay kapammatian. Lagipem ni Daniel ken ti tallo a kakaduana. Agtutuboda pay idi naipanda idiay Babilonia kas kautibo. Nalikmutda sadiay kadagiti dida kapammatian a bassit wenno awan pay ketdi ti pannakaammoda ken Jehova. Naipasango dagita nga uppat a Hebreo iti inkapilitan a pannangan kadagiti taraon nga iparit ti Linteg ti Dios. Nagbiitda la koma nga agikalintegan no makikompromisoda. Ngamin, ti ar-aramidenda nga uppat ket saan met a makitkita dagiti nagannakda, papanglakayen, ken papadi. Asino koma ti makaduktal? Ni Jehova a mismo. Isu a sititibker a nagkedkedda ken nagtulnogda kenkuana nupay adda nakaro a panangpilit ken risgo.​—Dan. 1:3-9.

⁹ Iti intero a lubong, kasta met laeng ti ar-aramiden dagiti agtutubo a Saksi ni Jehova. An-annurotenda dagiti pagalagadan ti Dios para kadagiti Kristiano ken dida tumulok iti panangpilit dagiti kapatadanda. No dakayo nga agtutubo ket agkitakit a makipaset iti panagdroga, kinaranggas, panagsao iti dakes, imoralidad, ken dadduma pay a dakes nga aramid, agtultulnogkayo ken Jehova. Bayat nga ar-aramidenyo dayta, agtaltalinaedkayo a natarnaw. Magunggonaanyo ti bagiyo ken maparagsakyo ni Jehova ken dagiti padayo a Kristiano!​—Sal. 110:3.

10. (a) Ania dagiti di umiso a kapanunotan maipapan iti pannakiabig ti nangituggod iti dadduma nga agtutubo a mangikompromiso iti kinatarnawda? (b) Kasano a ti panagbalin a natarnaw apektaranna ti panagtignaytayo maipapan iti peggad ti pannakiabig?

¹⁰ Nasken met nga agbalintayo a natulnog no makilanglangentayo kadagiti ditay kasekso. Pagaammotayo a ti pannakiabig ket iparit ti Sao ti Dios. Nupay kayattay ti agtulnog, mabalin a nalakatay a maaddaan iti napanuynoy a panangmatmat iti banag nga ibilang ni Jehova a basol. Kas pagarigan, adda dagiti agtutubo nga agminnasturbasion wenno makiseks babaen ti ngiwat wenno kerret. Irasonda a dagita nga aramid ket saan unay a dakes agsipud ta ipagarupda a saan a maibilang dagita nga aktual a “pannakiseks.” Malipatan dagita nga agtutubo​—wenno igaggagarada pay ketdi a lipaten​—a ti sao a nausar iti Biblia para iti pannakiabig ket ramanenna amin dagita nga aramid. Dakes amin dagita ken mabalin a pakailaksidan ti maysa a Saksi ni Jehova.a Ngem nakarkaro pay, dida ikankano ti kinapateg ti kinatarnaw. Yantangay ikagkagumaantayo ti agtalinaed a natarnaw, ditay ikalintegan ti dakes nga aramid. Ditay agaramid iti banag a nalabit pagarupentayo a di pay met maibilang a basol ken saan a mapatawan iti disiplina. Saan a ti disiplina a pakaitutopan ti basol ti kangrunaan a pakaseknantayo no di ket ti panangaramid iti makaay-ayo ken Jehova ken ti pananglikliktayo iti aniaman a mangpaladingit kenkuana. Imbes nga agaramidtayo iti banag a nalabit pagarupentayo a di pay met maibilang a basol, naan-anay a liklikantayo dayta ken ‘umadayotayo iti pannakiabig.’ (1 Cor. 6:18) Iti kasta, ipakpakitatayo a talaga a natarnawtayo a tattao.

Kasanotay a Mataginayon ti Kinatarnawtayo?

11. Apay a napateg ti tunggal gundaway a panagtulnogtayo? Iyilustrarmo.

¹¹ Mapatanortayo ti kinatarnaw babaen ti panagtulnog, isu a no kanayontayo a natulnog, mataginayontayo ti kinatarnawtayo. Mabalin a kasla bassit wenno awan pay ketdi ti kaimudinganna ti maminsan a panagtulnog. Ngem no kanayontayo nga agtulnog, makaaramidtayo iti pammaneknek a natarnawtayo. Kas panangyilustrar: Mabalin nga awan kaimudingan ti maysa a haloblak, ngem no siaannad nga iyasentartayo ti adu kadagita, makaaramidtayo iti napintas a balay. Isu a no agtultuloytayo a natulnog, mataginayontayo ti kinatarnawtayo.​—Luc. 16:10.

12. Kasano nga inyulidan ni David ti panagtalinaed a natarnaw nupay namaltrato ken naglak-am iti kinaawan hustisia?

¹² Ti kinatarnawtayo ket nangnangruna nga agminar no ib-ibturantayo dagiti rigat, pannakamaltrato, wenno kinaawan hustisia. Usigem ti ulidan ni David a nadakamat iti Biblia. Idi agkabannuag, inibturanna ti panangidadanes ti ari a rumbeng koma a mangirepresentar iti autoridad ni Jehova. Ngem napukaw ni Ari Saul ti anamong ni Jehova ken napalaus ti imonna ken David kas daydiay inanamongan ti Dios. Kaskasdi, nagtalinaed ni Saul kas ari iti sumagmamano a tiempo ken inusarna ti buyot ti Israel a manganup ken David. Impalubos ni Jehova nga agtultuloy dayta a kinaawan hustisia iti sumagmamano a tawen. Nagsakit kadi ti nakem ni David maibusor iti Dios? Napanunotna ngata nga awan serserbi ti panagibturna? Saan! Tinaginayonna ti nauneg a panagraemna iti saad ni Saul kas pinulotan ti Dios, ken liniklikanna ti nagibales idi adda gundawayna a mangaramid koma iti kasta.​—1 Sam. 24:2-7.

13. Kasanotay a makapagtalinaed a natarnaw no adda mangupay wenno mangsair kadatayo?

¹³ Anian a nagsayaat ti inyulidan ni David kadatayo ita! Kamengnatayo ti sangalubongan a kongregasion a buklen dagiti imperpekto a tattao. Siasinoman kadakuada ket mabalin a makaaramid iti di umiso kadatayo wenno saan nga agtalinaed a matalek. Siempre, naparaburantayo ta agbibiagtayo iti tiempo a ti intero nga organisasion ni Jehova ket saan a pulos madadael. (Isa. 54:17) Kabayatanna, ania ti reaksiontayo no adda mangupay wenno mangsair kadatayo? No agimulatayo iti sakit ti nakem iti dayta a kapammatiantayo, mabalin a madadael ti kinatarnawtayo iti Dios. Ti kababalin ti sabsabali ket saan pulos a rason tapno agsakit ti nakemtayo iti Dios wenno maitibkoltayo. (Sal. 119:165) Makapagtalinaedtayo a natarnaw no ibturantayo dagiti pakasuotan.

14. Ania ti reaksion dagiti natarnaw no adda dagiti panagbalbaliw mainaig iti organisasion ken pannakapasayaat dagiti doktrinatayo?

¹⁴ Makapagtalinaedtayo met a natarnaw no ditay agbalin a manangbabalaw ken manangkritikar. Siempre, no liklikantayo dagita a kababalin, ipakpakitatayo a nasungdotayo ken Jehova. Ad-adda itan a bembendisionanna ti ilina. No idilig iti napalabas, awan kaaspingna ti pannakaitan-ok ita ti nadalus a panagdayaw ditoy daga. (Isa. 2:2-4) No adda panagbalbaliw iti pannakailawlawag dagiti teksto iti Biblia wenno iti pannakataming dagiti bambanag, kayattayo nga awaten dagita. Maragsakantayo a makakita iti pammaneknek a rumanraniag ti naespirituan a lawag. (Prov. 4:18) No marigatantayo a mangtarus iti maysa a panagbalbaliw, agpatulongtayo ken Jehova tapno maawatantayo dayta. Kabayatanna, agtalinaedtayo a natulnog ken salimetmetantayo ti kinatarnawtayo.

Kasano Ngay no Adda Saan a Nagtalinaed a Natarnaw?

15. Siasino laeng ti makaikkat iti kinatarnawmo?

¹⁵ Mamagpanunot dayta a saludsod, di ngamin? Kas naammuantayon iti immuna nga artikulo, nakapatpateg ti kinatarnaw. No awan dayta, awan ti relasiontayo ken Jehova ken awan ti pudpudno a namnamatayo. Laglagipem daytoy: Maymaysa la a persona iti intero nga uniberso ti makaikkat iti kinatarnawmo. Dayta a persona ket sika a mismo. Pagaammo unay ni Job dayta a kinapudno isu a kinunana: “Agingga a mauyos ti biagko saankonto nga ikkaten kaniak ti kinatarnawko!” (Job 27:5) No kasta met ti determinasionmo ken no agtalinaedka a nasinged ken Jehova, mataginayonmo ti kinatarnawmo.​—Sant. 4:8.

16, 17. (a) No ti maysa a tao ket nakaaramid iti nadagsen a basol, ania ti di maiparbeng nga aramidenna? (b) Ania ti maiparbeng nga aramidenna?

¹⁶ Nupay kasta, adda sumagmamano a saan a nagtalinaed a natarnaw. Kas iti napasamak idi sibibiag pay dagiti apostol, adda dagidiay nakairuamandan ti agaramid kadagiti nadagsen a basol. No kasta ti situasionmo, kaipapananna kadi nga awanen ti namnamam? Saan met ketdi. Ania ti mabalinmo nga aramiden? Usigentayo nga umuna no ania ti dimo aramiden. Adda pagannayasan dagiti tattao a mangilimed iti basolda kadagiti nagannak, kapammatian, wenno panglakayen. Ngem palagipannatayo ti Biblia: “Daydiay mangabbong kadagiti salungasingna saanto nga agballigi, ngem daydiay mangipudno ken mangpanaw kadakuada maipakitaanto iti asi.” (Prov. 28:13) Dakkel a biddut ti panangilimed iti basol, yantangay awan a pulos ti mailemmeng iti Dios. (Basaen ti Hebreo 4:13.) Adda pay ketdi dagidiay doble kara ti panagbiagda, nga aginseserbida ken Jehova ngem agar-aramidda met iti nadagsen a basol. Dagiti kasta a tattao inikkatdan ti kinatarnawda. Saan a maragsakan ni Jehova iti panagdayaw dagita a tattao a mangikurkurimed kadagiti nadagsen a basolda. Imbes ketdi, karimonna ti kasta a panaginsisingpet.​—Prov. 21:27; Isa. 1:11-16.

¹⁷ No ti maysa a Kristiano ket nakaaramid iti nadagsen a basol, ibatad ti Biblia ti maiparbeng nga aramidenna. Tiempon tapno agpatulong kadagiti Kristiano a panglakayen. Dinutokan ida ni Jehova a tumulong kadagidiay addaan iti nakaro a sakit iti naespirituan. (Basaen ti Santiago 5:14.) Dimo isakripisio ti iyiimbagmo iti naespirituan gapu ta mabutengka iti ipatawda kenka a disiplina wenno panangatur. Ngamin, saan kadin nga agpaagas ti masirib a tao a grabe ti sakitna gapu laeng ta kabutengna ti apagapaman nga ut-ot ti panagpaineksion wenno ti panagpaopera pay ketdi?​—Heb. 12:11.

18, 19. (a) Kasano nga ipakita ti kapadasan ni David a mabalin a patanoren manen ti kinatarnaw uray no napukawen dayta? (b) Ania ti determinasionmo maipapan iti kinatarnawmo?

¹⁸ Manamnama pay ngata ti naan-anay nga iyiimbagna? Mapatanor kadi manen ti kinatarnaw no napukawen dayta? Usigem manen ti napasamak ken David. Nakaaramid idi iti nadagsen a basol. Inagumanna ti asawa ti sabali a lalaki, nakikamalala, ken inyurnosna pay ti pannakapapatay ti inosente nga asawa ti kamalalana. Saan la ketdin a natarnaw ni David iti dayta a tiempo, di ngamin? Ngem awan kadin ti namnamana? Naipaay ken David ti kasapulanna a nainget a disiplina. Ngem gapu iti napasnek a panagbabawina, kinaasian ni Jehova. Nakasursuro ni David manipud iti naipataw kenkuana a disiplina ken napatanorna manen ti kinatarnawna babaen ti panagtulnogna a kankanayon iti Dios. Ti biag ni David ket nayilustrar iti mabasatayo iti Proverbio 24:16: “Daydiay nalinteg mabalin a matuang iti uray mamimpito a daras, ket sigurado a tumakderto.” Ania ti resulta dayta? Usigem ti imbaga ni Jehova ken Solomon kalpasan ti ipapatay ni David. (Basaen ti 1 Ar-ari 9:4.) Ti Dios linagipna ni David kas natarnaw a tao. Kinapudnona, kabaelan ni Jehova nga ikkaten uray ti mantsa ti nadagsen a basbasol dagiti agbabbabawi.​—Isa. 1:18.

¹⁹ Wen, ti panagtulnog iti Dios maigapu iti ayat ti mamagbalin kenka a natarnaw. Itultuloymo ti nasungdo a panagibturmo, ket no bilang nakaaramidka iti nadagsen a basol, ipakitam ti napasnek a panagbabawim. Anian a nagpateg a gameng ti kinatarnaw! Sapay koma ta tuladen ti tunggal maysa kadatayo ti determinasion ni David: “No maipapan kaniak, iti kinatarnawko magnaakto.”​—Sal. 26:11.

[Footnote]

Ania ti Sungbatmo?

• Kasanoka nga agbalin a natarnaw?

• Kadagiti ania a wagas a mataginayonmo ti kinatarnawmo?

• Kasano a posible a mapatanor manen ti kinatarnaw?

[Kahon iti panid 8]

‘NAGSAYAAT DAYTA’

Kasta ti kinuna ti maysa a babai a lima bulanen a masikog maipapan iti kinaasi ken kinatarnaw ti maysa nga estranghera. Sigun iti dayta a masikog, sumagmamano nga oras kalpasan a naggapu iti maysa a kapeteria, nadlawna a nabatina sadiay ti pitakana a naglaon iti $2,000 (agarup ₱90,000). Ad-adu nga amang dayta ngem iti gagangay nga itugtugotna. “Nagsayang a talaga,” kinunana idi agangay iti periodiko iti lugarda. Nupay kasta, adda agtutubo a babai a nakakita iti pitaka ket dagus a binirokna ti pudno a makinkukua. Ngem dina nabirokan isu nga impanna dayta iti estasion ti polisia, ket kamaudiananna, nabirokanda ti masikog a babai. “Talaga a nagsayaat dayta nga inaramidna,” kinuna ti agyamyaman unay a makinkukua iti pitaka. Apay a nagreggetan unay ti agtutubo a babai nga isubli ti kuarta? Kinuna ti periodiko a yantangay dayta nga agtutubo ket maysa kadagiti Saksi ni Jehova, “impakitana ti kasta a kinatarnaw gapu ta kasta ti isursuro ti relihionna.”

[Ladawan iti panid 9]

Kabaelan dagiti agtutubo ti agtalinaed a natarnaw no maipasangoda iti pakasuotan

[Ladawan iti panid 10]

Adda tiempo a napukaw ni David ti kinatarnawna, ngem napatanorna manen dayta