Ti Kabibiag Dagiti Kristiano Idi Umuna a Siglo

No Ania ti Nagnaedanda

“Saanko a minedmedan . . . ti panangisuro kadakayo iti publiko ken iti binalaybalay.”​—ARAMID 20:20.

APAMAN a makaunegka babaen ti dakkel a pagserkan, addakan iti uneg ti maysa a siudad a naipasdek idi umuna siglo. Kas iti adu a siudad, masarakan dayta iti maysa a turod. Iti tapawna, makitam ti makinngato a paset ti siudad. No tumangkayag ti init, agrimat ti adu a puraw a balbalay dagiti nababaknang nga addaan kadagiti nabakudan a minuyongan. Iti bakrang ti turod, makita ti adu pay nga aduan kadsaaran a balbalay a nagduduma ti kadakkel ken disenioda. Iti igid dagiti nabaldosaan a kalsada ti nakaipasdekan dagita a balbalay, naaramid kadagiti bato ken pagnanaedan dagiti medio nabaknang a komersiante ken makinkukua kadagiti daga. Iti nababbaba a tanap, makita ti lugar dagiti napanglaw. Dagiti nanumo ken agiinnasideg a balay iti daytoy a lugar ket babassit ken kuadrado a pasdek a masarakan iti igid dagiti akikid a dalan wenno iti aglikmut dagiti babassit a paraangan.

Bayat a magnaka kadagiti napusek a kalsada, adu ti mangngeg ken maangotmo a mangiparangarang iti mapaspasamak iti aglawlawmo. Aglutluto dagiti babbai, ket makapabisin ti ayamuom ti lutlutuenda. Mangngegmo ti uni dagiti animal ken dagiti agaayam nga ubbing. Okupado nga agtartrabaho dagiti lallaki kadagiti naariwawa ken di makaay-ayo ti angotda a lugar.

Nagnaed dagiti pamilia a Kristiano kadagita a balay ket dita ti nangaramidanda iti inaldaw a naespirituan a panangisuro ken panagdayaw.

Dagiti Babbabassit a Balay Kas kadagiti balay ita, agduduma ti kadakkel ken klase ti pagtaengan idi sigun iti lugar ken pinansial a kasasaad ti pamilia. Dagiti kababassitan a balay (1) ket addaan laeng iti maysa a nailet ken nasipnget a kuarto, a pagnaedan ti intero a pamilia. Adu a babassit a balay ti nadidingan kadagiti nabilag a ladrilio a damili. Dadduma ti nadidingan kadagiti saan a pulido a natikap a bato. Agpada a bato ti pundasion dagita a kita ti balay.

Napalitadaan ti makin-uneg a diding ken ti suelo a daga, isu a kasapulan a kanayon a mamantenir. Iti atep wenno iti diding, adda maysa nga abut a pagruaran ti asuk. Nasken a dagiti laeng napateg nga alikamen ti adda iti pagtaengan.

Ti damili a tuktok ti balay ket naiparabaw kadagiti sanga, runo ken pasanggir a nagsaad kadagiti kayo a wanan a tengtenglen dagiti poste. Kalpasanna, mapalitadaan iti sekka ti atep tapno saan a sumrek ti danum. Kaaduanna nga adda maysa nga agdan iti ruar a pagulian a mapan iti tuktok ti balay.

Nupay kasta ti kababassit dagita a balbalay, makaay-ayo ti pagtaengan dagiti Kristiano, ta uray dagiti napanglaw a pamilia mabalinda ti agbiag a naragsak ken nabaknang iti naespirituan.

Balbalay Dagiti Medio Babaknang Ti dua ti kadsaaranna a daddadakkel ken naaramid iti bato a balbalay (2) dagiti medio nababaknang ket addaan iti maysa a siled nga agpaay iti sangaili. (Marcos 14:13-16; Aramid 1:13, 14) Mabalin a pagtaripnongan daytoy a dakkel ken makinngato a siled ken masansan a mausar no tiempo ti piesta. (Aramid 2:1-4) Dagitoy a balay ken uray dagiti daddadakkel pay a balay (3) dagiti komersiante ken makinkukua iti dagdaga ket naaramid iti bloke nga apug, a napagkakamang babaen ti masilia nga apug. Namasiliaan dagiti nasedsed a daga a suelo ken dagiti diding iti uneg; napinturaan iti puraw dagiti makinruar a paset ti diding.

Adda pagagdanan nga agturong kadagiti makinngato a kuarto wenno iti tuktok ti balay. Amin a balay a patad ti tuktokna ket naikkan iti barandilias tapno malapdan ti pannakatnag ken dadduma pay nga aksidente. (Deuteronomio 22:8) No adda linong iti tuktok ti balay, nagsayaat dayta a lugar a pagadalan, pagpanunotan, pagkararagan, wenno paginanaan uray iti nadagaang nga aldaw.​—Aramid 10:9.

Dagitoy a nalagda a balay addaanda iti nalawlawa a salas, nailasin a kuarto, nalawlawa a kosina, ken panganan para iti masansan a panangsangaili kadagiti kabagianda.

Balbalay Dagiti Babaknang Dagitoy dagiti estilo Romano a balbalay a (4) nagduduma ti kadakkel, disenio, ken wagas ti pannakaibangonda. Adda nalalawa a kuarto a nanglikmut iti dakkel a kuarto a panganan (triclinium), a sentro ti amin nga aktibidad ti pamilia. Dadduma a disenio ti addaan iti maikadua wenno maikatlo a kadsaaran (5) wenno addaan kadagiti nabakudan a hardin.

Adda pay dagiti napimpintas a balay a mabalin nga addaan kadagiti nangingina a muebles, a dadduma kadagita ti nakalupkopan pay iti marfil ken balitok. Addaan dagita a balay kadagiti gripo ken banio. Dagiti suelo ket mabalin a tabla wenno marmol a nadumaduma ti kolor ken mabalin a sedro dagiti diding. Adda paginuduan a mausar iti tiempo ti lam-ek. Addaan dagiti tawa iti kayo a rehas tapno saan a mastrek ti balay, ken nakurtinaan pay tapno dagiti tattao iti ruar saanda a makita dagiti adda iti uneg. Natikap dagiti napuskol a diding iti asideg dagiti tawa tapno adda pagtugawan.​—Aramid 20:9, 10.

Naparabur ken managpadagus dagiti nagkauna a Kristiano, aniaman ti disenio wenno kadakkel ti balayda. Saan ngarud a marigatan dagiti agdaldaliasat a manangaywan nga agbirok iti pamilia a sibabara a mangpadagus kadakuada agingga a maturpos ti ministerioda iti dayta a siudad wenno ili.​—Mateo 10:11; Aramid 16:14, 15.

Ti “Pagtaengan da Simon ken Andres” Sibabara a napasangbay ni Jesus “iti pagtaengan da Simon ken Andres.” (Marcos 1:29-31) Ti balay dagitoy a mangngalap ket mabalin a paset ti maysa a naaladan a grupo dagiti nanumo a pasdek (6) nga agiinnasideg iti aglikmut ti nabaldosaan nga arubayan.

Ti ruangan dagita a balay ket nakasango iti paraangan, nga isu ti sentro dagiti inaldaw nga aktibidad a kas iti panagluto, panagaramid iti tinapay, panaggiling, panaglalangen, ken pannangan.

Dagiti bunggalo a balbalay idiay Capernaum ket naaramid iti saan a natikapan a bato nga impugso ti bulkan. Iti makinruar a paset ti balay, adda agdan nga agturong iti patad a tuktok ti balay. Ti rabaw ti tuktok ket damili wenno baldosa a naipalitada kadagiti runo ken pasanggir a nagsaad iti wanan a kayo. (Marcos 2:1-5) Napalitadaan met dagiti suelo iti uneg ti balay ken kaaduanna a naap-apan iti nalaga nga ikamen.

Adda kalsada ken dalan iti nagbabaetan dagiti grupo ti balbalay iti asideg ti aplaya ti Baybay ti Galilea. Ti Capernaum ket nasayaat a lugar para kadagiti mangngalap.

“Iti Binalaybalay” Iti pakabuklan, agduduma ti balay dagiti Kristiano idi umuna a siglo. Adda dagiti maymaysa ti kuartona a balay a naaramid kadagiti damili a ladrilio ken adda met dagiti dadakkel ken nalabor a balay a naaramid iti bato.

Dagita a balay ket saan laeng a nagserbi kas pagnaedan ti pamilia. Nausarda met para iti naespirituan a pannakaisuro ken sangapamiliaan a panagdayaw. Nagtataripnong dagiti Kristiano kadagiti pribado a pagtaengan tapno adalenda ti Kasuratan ken tapno tagiragsakenda ti pannakilangen kadagiti kapammatianda. Inyaplikarda a naimbag ti amin a naadalda kadagiti pagtaenganda bayat nga intungpalda ti kapatgan a trabahoda a panangasaba ken panangisuro “iti binalaybalay” kadagiti lugar a masakupan ti Roma.​—Aramid 20:20.