Tulonganyo Dagiti Annakyo a Mangipateg iti Panagbasa ken Panagadal

TI PANANGIKAGUMAANYO a mangisuro kadagiti annakyo nga agbasa ken agadal ti maysa a kapatgan a pamay-an tapno masiguradoyo a nasayaatto ti masakbayanda. Ken anian a rag-o ti itden dagitoy nga aktibidad! Dadduma ti mangibaga a ti saanda a malipatan bayat ti kinaubingda ket ti panagbasada a kadua dagiti nagannakda. Makaparagsak ti panagbasa, kasta met dagiti itdenna a resulta. Nangnangruna a pudno dayta kadagiti adipen ti Dios yantangay ti panagadal iti Biblia ket dakkel ti maitulongna iti naespirituan a panagrang-ayda. Napaliiw ti maysa a Kristiano a nagannak: “Dagiti kapatgan kadakami ket adda pakainaiganna iti panagbasa ken panagadal.”

Makatulong kadagiti annakyo dagiti nasayaat a kababalin iti panagadal tapno agbalinda a nasingsinged iti Dios. (Sal. 1:1-3, 6) Nupay ti abilidad nga agbasa ket saan a kualipikasion iti pannakaisalakan, ipakita ti Biblia a mangyeg dayta iti adu a gunggona. Kas pagarigan, kuna ti Apocalipsis 1:3: “Naragsak daydiay mangbasa a sipipigsa ken dagidiay dumngeg iti sasao daytoy a padto.” Kanayonanna, makagunggona ti panangipamaysa iti isip​—maysa a napateg a paset ti panagadal​—kas nalawag nga ipasimudaag ti naipaltiing a balakad ni apostol Pablo ken ni Timoteo: “Utobem dagitoy a banag; maipamaysaka kadakuada.” Apay? “Tapno ti panagrang-aymo maiparangarang iti amin a tattao.”​—1 Tim. 4:15.

Siempre, saan a garantia a magunggonaan ti maysa uray ammona ti agbasa ken agadal. Adu dagidiay addaan kadagiti kasta nga abilidad ngem dida us-usaren; imbes ketdi, ipangpangrunada dagiti saan a makagunggona nga aktibidad. Gapuna, kasano a dagiti nagannak mapatanorda kadagiti annakda ti tarigagay a gumun-od iti makagunggona a pannakaammo?

Ti Panagayat ken Ulidanyo

Agbalin a makaay-ayo kadagiti annakyo dagiti panawen ti panagadal no mariknada a nabuyogan dagita iti ayat. Ti Kristiano nga agassawa a da Owen ken Claudia malagipda pay ti maipapan iti dua nga annakda: “Segseggaanda ti panagadalmi gapu ta naisangsangayan dayta a tiempo​—mariknada a natalged ken komportableda. Imbilangda daytoy kas maysa a naragsak nga aktibidad.” Uray no addanto dagiti karit a pakaipasanguan dagiti annakyo inton tin-edyerda, mataginayonda ti positibo a panangmatmat iti panagadal gapu iti ayat a mariknada bayat ti panagadal ti pamilia. Agserserbi itan kas payunir dagiti annak da Owen ken Claudia ken agtultuloy a mabembenepisiaranda gapu ta naimula kadakuada ti kinapateg ti panagbasa ken panagadal.

Malaksid iti ayat, dakkel met ti maitulong ti ulidanyo. No masansan a makita dagiti annakyo nga agbasbasa ken agad-adalkayo, dakdakkel ti posibilidadna a matmatanda dagita nga aktibidad kas napateg a paset ti biagda. Ngem kasanoka a makaipaay iti kasta nga ulidan kas nagannak no dimo met iwayaan ti agbasa? Mabalin nga agkalikagum dayta iti panangbalbaliwmo iti prioridad wenno kababalinmo mainaig iti panagbasa. (Roma 2:21) No ti panagbasa ket napateg a paset ti inaldaw a rutinam, dakkel ti epekto dayta kadagiti annakmo. Ti kinaanepmo​—nangruna iti panagbasa iti Biblia, panagsagana kadagiti gimong, ken panagadal ti pamilia​—ket mangipaay iti nalawag a mensahe a napateg dagita nga aktibidad.

Wen, napateg ti ayat ken ulidanyo no maipapan iti panangimula kadagiti annakyo ti tarigagay nga agbasa. Ngem ania dagiti praktikal nga addang nga aramidenyo tapno maparegtayo ida?

Ti Panangipateg a Mangrugi iti Panagbasa

Ania ti sumagmamano nga addang tapno maipateg dagiti annakyo ti panagbasa? Ikkanyo dagiti annakyo kadagiti libro bayat nga ubbingda pay. Maysa a panglakayen a sinuruan dagiti nagannakna a mangipateg iti panagbasa ti nangisingasing: “Sanayenyo dagiti annakyo nga agiggem ken agusar kadagiti libro. Iti kasta, agbalin dagita kas gagayyem ken paset ti biagda.” Dagiti naibatay-Biblia a libro, kas iti Agsursuroka iti Naindaklan a Mannursuro ken Ti Librok Dagiti Estoria ti Biblia, ket nagbalin a nasinged a gagayyem ti adu nga ubbing sakbay pay a nakasursuroda nga agbasa. No kaduayo nga agbasa dagiti annakyo kadagita a publikasion, saanda laeng a masursuro ti lenguahe no di ket masursuroda pay dagiti “naespirituan a bambanag” ken “naespirituan a sasao.”​—1 Cor. 2:13.

Regular nga ibasaanyo ida. Iyugaliyo ti inaldaw nga agbasa a kadua dagiti annakyo. Iti kasta, masursuroda ti umiso a panangibalikas kadagiti sasao ken masanayda nga agbasa. Napateg met ti pamay-an ti panagbasayo. Nabiag koma dayta tapno tuladenda. Kinapudnona, mabalin a kiddawen dagiti annakyo a maulit-ulit nga ibasayo kadakuada ti isu met laeng nga estoria. Patganyo ida! Total, aginteresdanto met laeng kadagiti sabali a topiko. Ngem diyo koma piliten ida nga agbasa a kaduayo. Nangipasdek ni Jesus iti ulidan babaen ti panangisurona kadagiti agdengdengngeg kenkuana ‘agingga laeng iti kabaelanda nga imdengan.’ (Mar. 4:33) No diyo piliten dagiti annakyo, magagaranda a mangsegga iti eskediulyo nga agbasa ken nalaklakayo a mapatanor kadakuada ti panagayat nga agbasa.

Paregtaenyo ida a makiraman, ken pagsaritaanyo ti nabasayo. Maragsakankayto no mailasin, maibalikas, ken matarusan dagiti annakyo ti kaipapanan ti adu a sasao. Dakkel ti maitulongna iti panagrang-ayda no ilawlawagyo kadakuada dagiti nabasayo. Ti panagsasarita ket “mangpaadu iti bokabulario dagiti ubbing. Iti kasta, nalaklakadanto a maawatan ti basbasaenda,” kuna ti maysa a libro mainaig iti topiko no kasano a matulongan dagiti annak nga agbalin a nalaing nga agbasa. “Yantangay agsursuro ken naganus pay ti isip dagiti ubbing,” kuna dayta a libro, “napateg ti pannakisarita kadakuada​—no nabagbagas ti saritaan . . . nasaysayaat dayta.”

Kiddawenyo kadagiti annakyo nga ibasaandakayo, ken paregtaenyo ida nga agsaludsod. Mabalinyo ti agsaludsod ken mangisingasing kadagiti posible a sungbat. Iti kasta, mabigbig dagiti ubbing a gubuayan iti impormasion dagiti libro ken adda masursuroda kadagiti mabasbasada. Ad-adda a makagunggona daytoy nga addang no ti basaenyo ket naibatay iti Sao ti Dios, ti libro a naglaon kadagiti kapatgan nga impormasion.​—Heb. 4:12.

Ngem diyo koma liplipatan a ti panagbasa ket maysa a komplikado a paglaingan. Agkalikagum iti tiempo ken panagsanay sakbay nga agbalinka a nasigo iti dayta.a Gapuna, kanayon koma a komendaranyo dagiti annakyo gapu iti dumakdakkel a panagayatda nga agbasa. Dayta ti mangparegta kadakuada a mangipateg iti panagbasa.

Makagunggona ken Makaparagsak

Makagunggona ti panagbasa no isuroyo dagiti annakyo no kasano ti agadal. Ti panagadal ramanenna ti panangammo kadagiti impormasion ken no kasano nga agkakanaig dagita. Agkalikagum dayta iti abilidad a mangorganisar, manglagip, ken mangyaplikar iti impormasion. No ammon ti ubing no kasano ti agadal ken makitanan ti kinapateg dayta, agbalinen a makagunggona ken makaparagsak ti panagadal.​—Ecl. 10:10.

Isuroyo no ania dagiti kasapulan iti panagadal. Ti Panagdaydayaw ti Pamilia, inaldaw a panagteksto, ken dagiti umasping nga aktibidad ket mangted iti nagsayaat a gundaway tapno maisuroyo kadagiti annakyo no ania dagiti paglaingan a ramanen ti panagadal. Ti panagtugaw ken panangisentro iti panunot iti maysa a topiko iti ababa a tiempo ti mangisuro kadakuada a mangipamaysa iti isip, banag a kasapulan iti panagadal. Kanayonanna, mabalinyo a damagen iti anakyo no ania ti pakainaigan ti nasursurona iti dati nga ammona. Dayta ti mangisuro kenkuana a mangaramid iti panangidilig. Mabalinmo met a kiddawen iti anakmo a gupgopenna iti bukodna a sasao ti binasana. Dayta ti tumulong kenkuana a manglagip ken mangtarus iti kaipapanan ti binasana. Isuroyo met kadakuada a repasuen wenno ulitenda dagiti kangrunaan a punto kalpasan ti panagbasa tapno dida malipatan dayta. Uray dagiti babassit nga annakyo mabalinyo ida a suruan nga aginotar bayat ti panagadalyo wenno kadagiti gimong. Dakkel ti maitulong dayta tapno maipamaysada ti atensionda! Dagitoy a pamay-an ti mamagbalin iti panagadal a makapainteres ken makaisuro kadakayo ken iti annakyo.

Maitutop koma ti lugar a pagadalanyo. Nalaklaka ti panangipamaysa iti atension no napariir, nalawag, naulimek, ken komportable ti pagadalan. Siempre, napateg ti panangmatmat dagiti nagannak iti panagadal. “Nagpateg nga iwayaanyo ti regular a panagbasa ken panagadal,” kuna ti maysa nga ina. “Dayta ti tumulong kadagiti annakyo nga agbalin nga organisado. Masursuroda no ania dagiti masapul a mairingpas iti espesipiko a tiempo.” Adu a nagannak ti saan a mangaramid iti aniaman nga aktibidad no tiempo ti panagadal. Sigun iti maysa a reperensia, dakkel ti maitulong dayta tapno maimula kadagiti annak dagiti makagunggona a kababalin iti panagadal.

Itampok ti kinapateg ti panagadal. Tulonganyo dagiti annakyo a mangkita kadagiti praktikal a gunggona nga itden ti panagadal. Ti panangyaplikar kadagiti impormasion a nasursuro itampokna ti pudno a panggep ti panagadal. Kuna ti maysa a Kristiano nga agtutubo: “Diak kayat nga adalen ti maysa a banag no awan met laeng ti napateg a masursurok iti dayta. Ngem no adda praktikal a maadalko, aginteresak unay iti dayta.” No makita dagiti agtutubo nga adda magunggonada iti panagadalda, matagiragsakda dayta. Segseggaandanton ti agadal, kas met la iti panagbasa.

Ti Kangrunaan a Gunggona

Nagadu ti gunggona no tulonganyo dagiti annakyo a mangipateg iti panagbasa. Naballigidanto iti eskuelaan, pagtrabahuan, pannakilangen iti pada a tao, lumawa ti pannakaammoda maipapan iti lubong, ken maaddaanda iti nasingsinged a relasion kadakayo. Kanayonanna, mariknada ti pannakapnek nga itden ti panagbasa ken panagadal.

Kangrunaan iti amin, agbalinto a naespirituan ti panagpampanunot dagiti annakyo. Ti panangipategda iti panagadal ket tulbek tapno maluktan ti isip ken pusoda a mangtarus iti “kaakaba ken kaatiddog ken kangato ken kauneg” ti kinapudno iti Biblia. (Efe. 3:18) Siempre, adu ti masapul nga isuro dagiti Kristiano a nagannak kadagiti annakda. Bayat nga ipapaayanda iti tiempo ken atension dagiti annakda ken ar-aramidenda ti amin a kabaelanda tapno maaddaan dagitoy iti nasayaat a biag, mangnamnamada a piliento dagiti annakda ti agserbi ken Jehova. No isuroyo kadagiti annakyo dagiti nasayaat a kababalin iti panagadal, addanto ti usarenda a mangparayray iti espiritualidadda ken mangpatanor iti nasayaat a relasionda iti Dios. Gapuna, addaankayo iti adu a rason a mangikararag iti tulong ni Jehova bayat nga ikagumaanyo a tulongan dagiti annakyo a mangipateg iti panagbasa ken panagadal.​—Prov. 22:6.

[Footnote]

[Kahon/Dagiti Ladawan iti panid 26]

Panagbasa . . .

• Ikkanyo dagiti annakyo kadagiti libro

• Ibasaanyo ida

• Paregtaenyo ida a makiraman

• Pagsaritaanyo ti nabasayo

• Kiddawenyo kadagiti annakyo nga ibasaandakayo

• Paregtaenyo ida nga agsaludsod

Panagadal . . .

• Mangipasdek iti nasayaat nga ulidan kas nagannak

• Suruanyo dagiti annakyo iti . . .

○ panangipamaysa iti isip

○ panangidilig

○ pananggupgop

○ panangrepaso

○ panaginotar

• Maaddaan iti maitutop a lugar para iti panagadal

• Itampok ti kinapateg ti panagadal