Igaedmo ti Agbasa

SAAN a kabaelan dagiti animal ti madama nga ar-aramidem ita. Maysa iti kada 6 a tao ti di nakasursuro nga agbasa​—masansan a gapu ta awan gundawayda nga ageskuela​—ket kadagidiay nakasursuro, adu dagiti saan a regular nga agbasbasa. Ngem no kabaelam ti agbasa, arigna makapanka iti nadumaduma a pagilian, maam-ammom dagiti tattao a mangpasayaat iti biagmo, ken makagun-odka iti praktikal a pannakaammo a tumulong kenka a mangrisut kadagiti parikut iti biag.

Ti abilidad nga agbasa impluensiaanna ti kaadu ti masursuro ti maysa nga agtutubo idiay eskuelaan. Inton manggeden, ti abilidadna nga agbasa mabalin nga impluensiaanna ti klase ti trabaho a mastrekna ken ti kaadu ti oras a panagtrabahona tapno makategged. Dagiti assawa a babbai a nalaing nga agbasa mataripatoda a nasaysayaat dagiti pamiliada no maipapan iti nasustansia a taraon, kinadalus, ken panangliklik iti sakit. Dagiti managbasa nga inna mabalin nga addaanda met iti nagsayaat nga impluensia iti itatanor ti kinasaririt dagiti annakda.

Siempre, ti kadakkelan a magunggona iti panagbasa ket tapno kabaelam a ‘saraken ti mismo a pannakaammo iti Dios.’ (Prov. 2:5) Adu kadagiti pamay-an iti panagserbitayo iti Dios ti nainaig iti abilidadtayo nga agbasa. Kadagiti gimong ti kongregasion, maibasa dagiti Kasuratan ken dagiti publikasion a naibatay iti Biblia. Ti wagas ti panagbasam dakkel ti maitulongna iti epektibo a panangasabam. Ket ti panagsagana kadagitoy nga aktibidad iramanna ti panagbasa. Gapuna, ti irarang-aymo iti naespirituan agpannuray unay iti ugalim nga agbasa.

Aprobetsarem ti Gundaway

Adda dagidiay agad-adal iti daldalan ti Dios a limitado ti edukasionda. Masapul a masursuruanda nga agbasa tapno pumartak ti irarang-ayda iti naespirituan. Wenno mabalin a kasapulanda ti personal a tulong tapno lumaingda nga agbasa. No kasapulan, mangorganisar dagiti kongregasion kadagiti klase a mangisuro iti panagbasa a naibasar iti publikasion nga Apply Yourself to Reading and Writing. Rinibun dagiti nagunggonaan iti daytoy nga urnos. Gapu ta nagpateg ti abilidad nga agbasa, adda dagiti kongregasion a nangyurnos kadagiti klase a mangparang-ay iti panagbasa a kagiddan ti Teokratiko nga Eskuelaan ti Panagministro. Uray no awan dagiti kasta a klase, rumang-ay ti maysa no iwayaanna ti agbasa a sipipigsa iti kada aldaw ken regular a tumabuno ken makipartisipar iti eskuelaan.

Nakalkaldaang ta dagiti komiks ken ti telebision, malaksid iti dadduma pay a bambanag, sinallinandan ti panagbasa dagiti adu a tattao. Ti panagbuya iti telebision ken ti limitado a panagbasa lapdanda a lumaing ti maysa a tao nga agbasa ken ti abilidadna nga agpanunot ken agrason a naimbag ken mangyebkas a silalawag iti kayatna nga ibaga.

Ipapaay ti “matalek ken masirib nga adipen” dagiti publikasion a tumulong kadatayo a mangtarus iti Biblia. Naglaon dagitoy iti nabaknang nga impormasion maipapan kadagiti nasken a naespirituan a banag. (Mat. 24:45; 1 Cor. 2:12, 13) Tulongandatayo met a mangammo kadagiti agdama a napapateg a panagbalbaliw iti lubong ken ti kayuloganda, tulongandatayo a mangammo a nasaysayaat iti nakaparsuaan, ken isurodatayo a mangsaranget kadagiti parikut a pakaseknantayo. Kangrunaan iti amin, iturongda ti atensiontayo no kasano ti agserbi iti Dios iti makaay-ayo a wagas ken no kasano a magun-odan ti anamongna. Ti kasta a makagunggona a panagbasa tulongannaka nga agbalin a naespirituan a tao.

Siempre, ti kinalaing nga agbasa a mismo ket saan a talugading. Masapul nga umiso ti pannakausar dayta nga abilidad. Kas iti pannangan, masapul a piliem ti basaem. Apay a kanem ti taraon nga awan maitedna a sustansia wenno mangsabidong pay ketdi kenka? Kasta met, apay a basaem, uray naiparparna laeng, ti pagbasaan a mangmulit iti isip ken puso? Rumbeng a dagiti prinsipio ti Biblia ti pagrukodan no ania ti pilientayo a basaen. Sakbay nga ikeddengmo no ania ti basaem, silalagipka koma kadagiti teksto a kas iti Eclesiastes 12:12, 13; Efeso 4:22-24; 5:3, 4; Filipos 4:8; Colosas 2:8; 1 Juan 2:15-17; ken 2 Juan 10.

Agbasa a Buyogen ti Umiso a Motibo

Agbatad ti kinapateg ti umiso a motibo iti panagbasa no usigentayo ti salaysay dagiti Ebanghelio. Kas pagarigan, iti Ebanghelio ni Mateo, makitatayo a nagimtuod ni Jesus kadagiti nalaing a relihioso a panguluen iti salsaludsod a kas iti “Dikay kadi nabasa?” ken “Saanyo aya a pulos a nabasa daytoy?” sakbay a nangted kadagiti Nainkasuratan a sungbat iti makaallilaw a salsaludsodda. (Mat. 12:3, 5; 19:4; 21:16, 42; 22:31) Maadaltayo iti daytoy a no di umiso ti motibotayo nga agbasa, di umiso dagiti konklusion a mabukeltayo wenno maikapistayo a mamimpinsan iti punto. Basbasaen idi dagiti Fariseo ti Kasuratan gapu ta impagarupda a babaen kadagita, magun-odda ti biag nga agnanayon. Dayta a gunggona, kas kinuna ni Jesus, ket saan a maipaay kadagidiay di agayat iti Dios ken di mangakseptar iti impaayna a pakaisalakanan. (Juan 5:39-43) Inaagum ti panggep dagiti Fariseo; isu a biddut dagiti adu a konklusionda.

Ti panagayat ken Jehova ti kangrunaan a motibotayo a mangbasa iti Saona. Ti kasta nga ayat tignayennatayo a mangammo iti pagayatan ti Dios, ta ti ayat “makipagrag-o iti kinapudno.” (1 Cor. 13:6) Uray no dati a ditay kaay-ayo ti agbasa, ti panagayat ken Jehova iti ‘intero a pusotayo’ gutugotennatay a siaanep a gumun-od iti pannakaammo iti Dios. (Mat. 22:37) Ti ayat tukayenna ti interes, ket ti interes tignayennatayo nga agsursuro.

Amirisem ti Kapartakmo

Agkuykuyog ti panagbasa ken ti panangilasin. Bayat nga agbasbasaka a kas iti ar-aramidem ita, mailasinmo dagiti sasao ken tantandaanam ti kaipapananda. Pumartak ti panagbasam no palawaem ti masaklaw ti mailasinmo a sasao. Imbes nga agsardengka tapno imutektekam ti tunggal sao, matmatan a mamimpinsan ti sumagmamano a sasao. No maipaugalim daytoy, nalaklakanto a matarusam ti basbasaem.

Ngem no naun-uneg ti basbasaem, mabalin nga ad-adda a masurotam no sabali a metodo ti usarem. Idi binalakadan ni Jehova ni Josue maipapan iti panagbasana iti Kasuratan, kinunana: “Daytoy a libro ti linteg saan koma a sumina iti ngiwatmo, ket masapul nga iti nababa a timek agbasaka.” (Jos. 1:8) Masansan nga agsao ti maysa a tao iti nababa a timek no isu ket agam-amiris. Gapuna, ti Hebreo a termino a naipaulog nga “iti nababa a timek agbasaka” ket naipatarus met a ‘mennamennaem.’ (Sal. 63:6; 77:12; 143:5) No agmennamenna ti maysa a tao, agpanunot iti nauneg; saan nga agap-apura. Ti panagbasa a mabuyogan iti panangutob ipalubosna a ti Sao ti Dios ket ad-adda nga apektaranna ti isip ken puso. Naglaon ti Biblia iti padto, balakad, proverbio, daniw, pakdaar maipapan iti panangukom ti Dios, detalye a mainaig iti panggep ni Jehova, ken nawadwad a pudno a pasamak nga agserbi nga ulidan​—napateg amin dagita kadagidiay agtarigagay a magna iti daldalan ni Jehova. Anian a makagunggona a basaen ti Biblia iti wagas a maimula a naimbag iti isip ken pusom!

Sursuruem nga Ipamaysa ti Isipmo

Bayat nga agbasbasaka, ipapanmo nga addaka iti eksena a madesdeskribir. Sirmataem dagiti tattao nga adda iti eksena, ken riknaem dagiti emosion a parnuayen dagiti nadumaduma a pagteng iti biagda. Nalaka laeng daytoy no agbasbasaka iti salaysay a kas iti maipapan kada David ken ni Goliat, a nailanad iti 1 Samuel kapitulo 17. Ngem uray dagiti detalye iti Exodo ken Levitico maipapan iti pannakaibangon ti tabernakulo wenno ti pannakaisaad ti kinapadi, kasla madamada a mapaspasamak no sirmataem dagiti rukod ken materiales wenno kasla masaysay-upmo ti banglo ti insienso, ti kinirog a trigo, ken dagiti animal a naidatag kas daton a mapuoran. Panunotem ti nadayaw a panangannong dagiti papadi iti rebbengenda. (Luc. 1:8-10) Ti kasta a panangabbukay iti sentido ken rikriknam ket makatulong kenka a mangtarus ken mangtandaan iti basbasaem.

Ngem no saanka a naannad, mabalin nga agtawataw ti isipmo bayat nga agbasbasaka. Mabalin a nakaturong dagiti matam iti maysa a panid, ngem agkalkallautang ti isipmo. Agpatpatokarka kadi? Silulukat kadi ti telebision? Agsasarita kadi dagiti kabbalaymo? No mabalbalin, nasaysayaat ti agbasa iti naulimek a lugar. Nupay kasta, mabalin a sika met laeng ti paggapuan ti pakasingaan. Nalabit nagadu ti inasikasom iti nagmalem. Anian a naglaka a sumiplot iti panunotmo dagiti inaramidmo iti nagmalem! Siempre, nasayaat a panunotem dagita​—ngem saan koma a no madamaka nga agbasbasa. Mabalin a mangrugika a naipamaysa ti isipmo, wenno agkararagka pay ketdi sakbay a rugiam ti agbasa. Ngem no agbasakan, mangrugi metten nga agtawataw ti isipmo. Dika maup-upay. Disiplinaem ti bagim a mangipamaysa iti isipmo iti basbasaem. In-inut a makitamto a rumangrang-ayka.

Ania ti aramidem no adda mabasam a sao a dimo maawatan? Dagiti dadduma a sasao a dimo matarusan ket madepinar wenno mailawlawag iti artikulo. Wenno mabalin a maawatam ti kaipapananda no basaem ti konteksto. Wenno saan, kitaem dayta a sao iti diksionario no addaanka, wenno markaam dayta sa damagento iti sabali a tao ti kaipapananna. Daytoy ti mangpalawa iti bokabulariom ken mangparang-ay iti abilidadmo a mangtarus iti basbasaem.

Panagbasa iti Publiko

Idi imbaga ni apostol Pablo ken Timoteo nga itultuloyna nga igaed ti agbasa, espesipiko a tuktukoyen ni Pablo ti panagbasa a pakagunggonaan dagiti sabali. (1 Tim. 4:13) Saan la a ti basta napigsa a panagbasa iti sasao nga adda iti maysa a panid ti saklawen ti epektibo a panagbasa iti publiko. Masapul a maawatan ti agbasbasa ti kayulogan dagiti sasao ken maalana ti kababagasda. Sana la mayallatiw a siuumiso dagiti ideya ken mayebkas nga apaghusto dagiti rikrikna no kasta ti aramidenna. Ngem kasapulan daytoy ti naan-anay a panagsagana ken panagensayo. Gapuna, indagadag ni Pablo: “Itultuloymo nga igaed ti bagim iti panagbasa iti publiko.” Masursurom daytoy nga abilidad iti Teokratiko nga Eskuelaan ti Panagministro.

Iwayaam ti Agbasa

“Dagiti gakat daydiay nasaet sigurado a mangipaay iti pagsayaatan, ngem tunggal maysa a nadarasudos sigurado nga agturong iti panagkasapulan.” (Prov. 21:5) Pudno unay dayta no maipapan iti tarigagaytayo nga agbasa! Tapno magun-odtayo ti “pagsayaatan,” masapul nga agplanotayo a naimbag tapno di agawen dagiti dadduma nga aktibidad ti tiempotayo nga agbasa.

Kaanoka nga agbasa? Ad-adda kadi a magunggonaanka no agbasaka iti bigbigat? Wenno naal-alibtakka kadi no iti mumalmalem? No makailatangka iti uray 15 agingga iti 20 minuto iti kada aldaw nga agbasa, masdaawkanto iti kaadu ti nabasam. Ti tulbek isu ti regular a panagbasa.

Apay a pinaisurat ni Jehova dagiti naindaklan a panggepna iti maysa a libro? Tapno amin a tattao mabasada ti naisurat a Saona. Daytoy ti tumulong kadakuada a mangutob kadagiti nakaskasdaaw a gapuanan ni Jehova, tapno maisarsaritada dagitoy kadagiti annakda, ken tapno maitukit iti panunotda dagiti aramid ti Dios. (Sal. 78:5-7) Ti kasayaatan a pamay-an a maipakitatayo ti apresasion iti kinaparabur ni Jehova iti daytoy a banag ket babaen ti naanep a panangbasa iti mangted-biag a Saona.