Ammoyo Kadi?

Idi kaaldawan ni Jesus, ania dagiti buis a masapul a bayadan dagiti umili?

SIPUD idi un-unana, nayugalin dagiti Israelita ti mangted iti kuarta tapno masuportaran ti pudno a panagdaydayaw. Ngem nagbalin a komplikado ken makapadagsen ti panagbayad iti buis para kadagiti Judio iti kaaldawan ni Jesus.

Kas maysa a panangsuporta iti panagdaydayaw iti santuario ti Dios, masapul nga agbayad ti amin nga adulto a Judio a lalaki iti kagudua a siklo (wenno dua a drakma). Idi umuna a siglo, nausar dagita tapno kanayon nga adda maidaton iti templo ken mamantener dayta a pasdek nga imbangon ni Herodes. Sinaludsod ti dadduma a Judio ni Pedro no ania ti opinion ni Jesus iti dayta a banag, ket saan a kinontra ni Kristo ti panagbayad iti buis. Kinapudnona, imbilinna ken Pedro a mapanna alaen ti sinsilio a pagbayadna iti dayta a buis.—Mat. 17:24-27.

Imbilin met ti Dios kadagiti adipenna idi un-unana a mangtedda iti apagkapullo ti apitda wenno ti mapastrek wenno sueldoda. (Lev. 27:30-32; Num. 18:26-28) Impapilit dagiti lider ti relihion a masapul a maited ti apagkapullo ti tunggal nateng, uray ti “yerbabuena, eneldo, ken kumino.” Saan a kontra ni Jesus iti panangted iti apagkapullo, ngem imbutaktakna ti kinamanaginsisingpet dagiti eskriba ken Fariseo.—Mat. 23:23.

Ngem iti dayta a tiempo, dagiti Romano ti agturturay, ket imbilinda ti sumagmamano a buis a bayadan dagiti umili. Maysa kadagita a buis ket para kadagidiay adda dagana, ket mabalin a kuarta wenno produkto ti pagbayadda iti dayta a buis. Mapattapatta a daytoy a buis ket aggatad iti 20 agingga iti 25 a porsiento iti maapitda iti dagada. Adda met buis wenno sedula a bayadan ti tunggal Judio. Dayta a buis ti damdamagen idi dagiti Judio ken Jesus. Impakita ni Jesus no ania ti umiso a panangmatmat iti panagbayad iti buis idi imbagana: “Itedyo ngarud ken Cesar dagiti kukua ni Cesar, ngem itedyo iti Dios dagiti kukua ti Dios.”—Mat. 22:15-22.

Adda met dagiti maipataw a taripa wenno buis kadagiti tagilako a maiserrek wenno mairuar iti maysa a distrito. Masingir dagita a buis iti sangladan, rangtay, nagsangaan ti dalan wenno pagserkan kadagiti ili wenno palengke.

Sobra unay ti kadakkel ti buis a baybayadan dagiti umili nga iturturayan ti Roma. Sigun iti Romano a historiador a ni Tacitus, bayat ti panagturay ni Emperador Tiberio idi adda ni Jesus ditoy daga, “nagpakaasi ti Siria ken Judea, a makissayan ti buis a baybayadanda ta marigatanda nga agbayad.”

Ti ad-adda a nangparigat kadagiti umili ket ti pamay-an ti panagsingir iti buis. Ti kalintegan nga agsingir iti buis ket maipasubasta, sa maipaay dayta iti tao a kadakkelan ti maitedna a kuarta. Kalpasanna, mangtangdan kadagiti agsingir iti buis, ket iremedioda amin ti agganansia para iti bagida. Agparang nga adda dagiti kasta a parasingir ni Zakeo. (Luc. 19:1, 2) Isu met la gayam a kagurgura idi dagiti umili dagiti mismo nga agsingsingir iti buis ken nababa ti panagkitkitada kadakuada.