JAFET
[Mangipaay Koma iti Nalawa a Lugar].
Anak ni Noe; kabsat da Sem ken Ham. Nupay kadawyanna a ni Jafet ti nailista a maudi, agparang nga isu ti inaunaan kadagiti tallo nga annak, ta ti Hebreo a teksto ti Genesis 10:21 dakamatenna “ti inauna a ni Jafet” (“in-inauna,” KJ; Da; Yg; Le; AS, ftn). Nupay kasta, tarusan ti sumagmamano a managipatarus a ti Hebreo a teksto ditoy tuktukoyenna ketdi ni Sem kas “ti in-inauna a kabsat ni Jafet.” (RS; kasta met ti AT, JB, NE) No ni Jafet ti maibilang nga inaunaan nga anak ni Noe, idi ngarud 2470 K.K.P. ti tiempo a pannakayanakna.—Ge 5:32.
Ni Jafet ken ti asawana ket karaman kadagiti walo nga adda idi iti daong, ngarud nalasatanda ti Layus. (Ge 7:13; 1Pe 3:20) Nagtalinaedda nga awanan anak agingga iti kalpasan ti Layus, ngem kalpasanna nakaipasngayda iti pito nga annak: da Gomer, Magog, Madai, Javan, Tubal, Mesec, ken Tiras. (Ge 10:1, 2; 1Cr 1:5) Dagitoy nga annak ken sumagmamano pay nga appoko ti nagtaudan ‘ti populasion dagiti isla ti nasnasion [“dagiti tattao iti igid ti baybay,” RS] isuda a naiwaras kadagiti dagada, tunggal maysa sigun iti pagsasaona, sigun iti pampamiliada, kadagiti nasionda.’ (Ge 10:3-5; 1Cr 1:6, 7) No iti pakasaritaan, ni Jafet ti nagtaudan ti Aryano wenno Indo-Europeo (Indo-Aleman) a sanga ti natauan a pamilia. Ti nagnagan ti annak ken appokona ket masarakan kadagiti nagkauna a teksto iti pakasaritaan kas nainaig kadagidi tattao ken tribu nga agnanaed kangrunaanna iti amianan ken laud ti Fertile Crescent. Agparang a nagwarasda manipud Caucasus nga agpadaya a sumrek iti Makintengnga nga Asia ken agpalaud a lumasat iti Asia Menor nga agturong kadagiti isla ken dagdaga iti igid ti baybay ti Europa ken nalabit agingga iti Espania. Sigun iti nabayagen a patpatien dagiti Arabiano, ti maysa kadagiti annak ni Jafet ti nagtaudan met dagiti Tsino.—Kitaenyo ti TSART ken MAPA, Tomo 1, p. 329.
Kas imbunga ti napnuan-panagraem a tignay ni Jafet a kaduana ti kabsatna a ni Sem idi nabartek ni amada, ni Jafet ti nakaiturongan ti pamendision ni amana. (Ge 9:20-27) Iti dayta a pamendision, ni Noe indawatna a ti Dios “ipaayanna koma ni Jafet iti nalawa a lugar [Heb., yapht].” Daytoy a Hebreo a sao ket nalawag a naadaw iti pumadpada a ramut a sao maipaay iti nagan a Jafet (Heb., Yeʹpheth wenno Yaʹpheth) ken agparang nga ipasimudaagna a ti kaipapanan ti nagan ni Jafet ti matungpal iti literal a pamay-an ket dagiti kaputotanna agwarasda iti nalawa a lugar. Pagarupen ti dadduma a ti ‘panagtaengna kadagiti tolda ni Sem’ ipasimudaagna ti natalna a relasion iti nagbaetan dagiti Jafeteo ken dagiti Semita. Nupay kasta, saan nga espesipiko nga idatag ti pakasaritaan ti kasta a natalna a panagtimpuyog. Ngarud, nainaig la ketdi dayta iti naimpadtuan a kari ti Dios kadagiti kaputotan ni Sem a da Abraham, Isaac, ken Jacob iti naud-udi a tiempo, a babaen iti ‘bin-ida’ mabendisionanto dagiti amin a pamilia iti daga (a pakairamanan dagidiay nagtaud ken Jafet). (Ge 22:15-18; 26:3, 4; 28:10, 13, 14; idiligyo ti Ara 10:34-36; Ga 3:28, 29.) Ti ‘panagbalin [ni Canaan] nga adipen’ dagiti Jafeteo natungpal idi a ti daga ti Canaan ket naiturayan bayat ti panagturay ti Imperio ti Medo-Persia (maysa a Jafetiko a turay) ken kadagiti panagparmek dagiti Griego ken dagiti Romano iti naud-udi a tiempo, pakairamanan ti pannakaparmek ti Tiro ken Sidon a salsalindeg dagiti Canaanita.