Nupay Agladladingit, Adda Namnamatayo

“Dikam kayat nga awan pannakaammoyo maipapan kadagidiay matmaturog ken patay; tapno dikay agladingit a kas met kadagiti dadduma nga awanan namnama.”​—1 TESALONICA 4:13.

1. Aniat’ kanayon a mapadpadasan ti sangatauan?

NATAYANKAY kadin iti patpatgen? Aniaman ti edadtayo, kaaduan kadatayo ti pinagladingiten ti ipupusay ti maysa a kabagian wenno gayyem. Nalabit daytat’ maysa nga apong, naganak, asawa, wenno anak. Ti kinalakay, sakit, ken dagiti aksidente ti kanayon a pakaigapuan ti ipapatay. Ti krimen, kinaranggas, ken gubat nayonanda ti panagsagaba ken panagladingit. Iti intero a lubong, agpromedio iti nasurok a 50 milion a tattao ti matmatay kada tawen. Ti inaldaw a promedio idi 1993 ket 140,250. Apektaran ti ipapatay ti gagayyem ken pamilia, ket nasaem ti pannakarikna iti pukaw.

2. Apay a saan a normal ti ipapatay dagiti annak?

² Ditay kadi makipagrikna iti nagannak idiay California, E.U.A., a nakalkaldaang a napukawan iti masikog nga anak a babai iti karkarna nga aksidente ti kotse? Iti di ninamnama a pasamak, napukawda ti kakaisuna nga anakda a babai ken ti maladaga nga isut’ umuna koma nga apoda. Ti asawa ti biktima napukawna ti asawana ken ti umuna nga anakna a lalaki wenno babai. Saan a kadawyan kadagiti nagannak ti matayan ti anak, agtutubo man wenno nataenganen. Saan a normal a matay nga umun-una dagiti annak ngem dagiti nagannakda. Pagay-ayattay amin ti agbiag. Ngarud, pudno a kabusor ti ipapatay.​—1 Corinto 15:26.

Simrek ti Ipapatay iti Natauan a Pamilia

3. Kasano a ti ipapatay ni Abel inapektaranna da Adan ken Eva?

³ Nagari ti basol ken ipapatay iti aginnem a ribu a tawenen iti natauan a historia, nanipud pay idi yaalsa dagiti immuna a natauan a nagannaktayo, da Adan ken Eva. (Roma 5:14; 6:12, 23) Saan nga ibaga ti Biblia kadatayo no kasano a nagtignayda iti pannakapapatay ti anakda a ni Abel babaen ken kabsatna a ni Cain. Saan a maymaysa ti rason a daytat’ talaga a makapaleddaang a kapadasan kadakuada. Ditoy, iti damo unay, naipasango a mismo kadakuada ti ipapatay ti tao, a naiparangarang iti anakda a mismo. Nakitada ti bunga ti yaalsada ken ti agtultuloy a di umiso a panangusar iti wayawaya nga agpili. Pinili ni Cain, nupay pinakdaaran ti Dios, ti nangaramid iti kaunaan a panangpapatay iti kabsat. Pagaammotay a mabalin a naladingit unay ni Eva iti ipapatay ni Abel gapu ta idi impasngayna ni Set, kinunana: “Ti Dios inikkannak iti sabali a putot a sukat ni Abel, ta daytoy pinatay ni Cain.”​—Genesis 4:3-8, 25.

4. Apay a di nakaliwliwa ti sarsarita a di matay a kararua kalpasan ti ipapatay ni Abel?

⁴ Nakita met dagiti immuna a nagannaktayo ti kinapudno ti sentensia ti Dios kadakuada​—a no umalsa ken agsukirda, “di bumurong a matay[danto].” Nupay nagulbod ni Satanas, nabatad a di pay timmaud ti sarsarita maipapan iti di matay a kararua, isu a dida makagun-od iti aniaman nga ubbaw a pakaliwliwaan iti dayta. Kinuna ti Dios ken Adan: “Agsubli[kanto] iti daga; isu a nakabuklam. Ta tapokka, ket iti tapok agsublikanto.” Dina dinakamat nga agbiag iti masanguanan kas maysa a di matay a kararua idiay langit, impierno, Limbo, purgatorio, wenno iti sadinoman. (Genesis 2:17; 3:4, 5, 19) Kas sibibiag a karkararua a nagbasol, matayto da Adan ken Eva kamaudiananna ket awandanton. Napaltiingan ni Ari Solomon a nagsurat: “Dagiti sibibiag ammoda a mataydanto; ngem no kadagiti natay, dida ammo ti aniaman, isuda awananda iti gunggona, ta ti pakalaglagipan kadakuada nalipatanen. Kasta met ti ayatda ken ti gurada ken ti imonda nabayagen a napukaw, ket awananda iti pannakibiang agingga iti panawen a di nakedngan iti aniaman a naaramid iti baba ti init.”​—Eclesiastes 9:5, 6.

5. Ania ti pudno a namnama dagiti natay?

⁵ Talaga a pudno dagitoy a sasao! Kinapudnona, asino ti makalagip kadagiti appo idi dua wenno tallo gasut a tawenen ti napalabas? Masansan a saanen nga ammo wenno nabayagen a nabaybay-an uray dagiti tanemda. Kaipapanan kadi dayta nga awanen ti namnama dagiti inay-ayattayo a pimmusayen? Saan, nikaanoman. Kinuna ni Marta ken Jesus maipapan iti natay a kabsatna, a ni Lazaro: “Ammok a bumangonto inton panagungar iti kamaudianan nga aldaw.” (Juan 11:24) Patien dagiti tattao a Hebreo a pagungarento ti Dios dagiti natay iti masanguanan a tiempo. Ngem, dayta dina pinasardeng ida nga agladingit gapu iti pimmusay nga inay-ayatda.​—Job 14:13.

Dagiti Nagladingit a Matalek

6, 7. Kasanot’ panagtignay da Abraham ken Jacob iti ipapatay?

⁶ Agarup uppat a ribu a tawenen ti napalabas, idi natay ti asawa ni Abraham a ni Sara, “ni Abraham immay nga agladingit ken Sara ken tapno sangitanna.” Impakita dayta matalek nga adipen ti Dios ti nakaro a ladingitna iti ipupusay ti ingungoten ken nasungdo nga asawana. Nupay isut’ malalaki, saan a mabain nga agsangit a mangyebkas iti ladingitna.​—Genesis 14:11-16; 23:1, 2.

⁷ Umasping iti dayta ti kasasaad ni Jacob. Idi isut’ naallilaw a namati a pinatay ti atap nga animal ti anakna a ni Jose, kasanot’ panagtignayna? Mabasatayo idiay Genesis 37:34, 35: “Ni Jacob rinay-abna dagiti pagan-anayna, ket inkapetna kadagiti luppona ti nakersang a lupot, ket dinung-awanna ti anakna kadagiti adu nga al-aldaw. Ket timmakderda amin dagiti annakna a lallaki ken babbai a nangliwliwa kenkuana, ngem isu dina kinayat ti nagliwliwa a kunkunana: ‘Ta bumabaakto a sililiday iti Sheol a mapan ken anakko!’ Ket nagtultuloy a sinangitan ni amana.” Wen, agpada a natauan ken kadawyan ti mangyebkas iti ladingit no matay ti inay-ayat.

8. Kasano a masansan a yebkas dagiti Hebreo ti ladingitda?

⁸ Nalabit pagarupen ti dadduma a babaen ti moderno wenno lokal nga ugali, aglablabes ken napalalo ti panagladingit ni Jacob. Ngem isut’ dimmakkel iti naiduma a tiempo ken kultura. Ti panangyebkasna iti ladingit​—panagkawesna iti nakersang​—isu ti damo a pannakadakamat daytoy nga ugali iti Biblia. Nupay kasta, kas naisalaysay iti Hebreo a Kasuratan, mayebkas met ti panagladingit babaen ti panagdung-aw, panangputar kadagiti unnoy, ken panagtugaw iti dapo. Maibatay kadagitoy, saan a malapdan dagiti Hebreo a yebkas ti napudno a panagladingitda.a​—Ezequiel 27:30-32; Amos 8:10.

Panagladingit idi Panawen ni Jesus

9, 10. (a) Kasanot’ panagtignay ni Jesus iti ipapatay ni Lazaro? (b) Aniat’ ipasimudaag kadatayo ti tignay ni Jesus maipapan kenkuana?

⁹ Aniat’ makunatayo kadagiti immuna nga adalan ni Jesus? Kas pagarigan, idi natay ni Lazaro, dinung-awan dagiti kakabsatna a babbai a da Marta ken Maria ti ipapatayna babaen iti lulua ken panagsangit. Kasano ti panagtignay ti perpekto a tao a ni Jesus idi simmangpet iti taengda? Kunaen ti salaysay ni Juan: “Ni Maria, idi dimteng iti yan ni Jesus ket nakitana, nagruknoy iti sakaananna, a kunkunana kenkuana: ‘Apo, no addaka koma idi ditoy, saan koma a natay ti kabsatko.’ Ni Jesus, ngarud, idi nakitana nga isu agsangsangit ken dagiti Judio nga immay a nakikuyog kenkuana agsangsangitda, nagsennaay iti espiritu ket nariribukan; ket kinunana: ‘Sadino ti nangikabilanyo kenkuana?’ Kinunada kenkuana: ‘Apo, umayka ket kitaem.’ Nagarubos dagiti lua ni Jesus.”​—Juan 11:32-35.

¹⁰ “Nagarubos dagiti lua ni Jesus.” Adut’ maibaga dagidiay sumagmamano a sasao maipapan iti kinanatauan ni Jesus, ti panangngaasina, dagiti riknana. Nupay pagaammona unay ti namnama a panagungar, “nagsangit ni Jesus.” (Juan 11:35, King James Version) Ituloy ti salaysay babaen ti panagkunana a nagkomento dagiti nakaimatang: “Kitaenyo, anian a panangdungngona idi ken [Lazaro]!” Kinapudnona, no nagsangit ti perpekto a tao a ni Jesus iti ipupusay ti maysa a gayyem, saan a nakababain no agdung-aw ken agsangit itatta ti maysa a lalaki wenno babai.​—Juan 11:36.

Ania ti Namnama Dagiti Natay?

11. (a) Aniat’ masursurotayo maipapan kadagiti pagarigan iti Biblia maipapan iti panagdung-aw? (b) Apay a ditay agladingit a kas kadagidiay awanan namnama?

¹¹ Aniat’ masursurotayo kadagitoy a pagarigan ti Biblia? A natauan ken kadawyan ti agladingit ket ditay koma mabain a mangiparangarang iti panagladingittayo. Uray pay no mapalag-anan babaen iti namnama a panagungar, kaskasdi a ti ipapatay ti inay-ayat ket makapaupay a pukaw, a nasaem unay. Kellaat ken nakalkaldaang a nagpatingga ti adu a tawen, nalabit dinekdekada, a nasinged a panagkadua ken panagrinnanud. Pudno, ditay agladingit a kas kadagidiay awanan iti namnama wenno kas kadagidiay ubbaw ti namnamada. (1 Tesalonica 4:13) Kasta met, ditay maallilaw iti aniaman a sarsarita nga addaan ti tao iti di matay a kararua wenno agtultuloy a sibibiag babaen iti reinkarnasion. Pagaammotayo nga inkari ni Jehova ‘ti baro a langlangit ken maysa a baro a daga a kadagitoy agtaeng ti kinalinteg.’ (2 Pedro 3:13) Ti Dios “punasennanto ti amin a lua kadagiti mata[tayo], ket awanton ni patay, awanto metten ti panagleddaang wenno panagsangit wenno ut-ot. Dagiti immuna a bambanag naglabasdan.”​—Apocalipsis 21:4.

12. Kasano nga inyebkas ni Pablo ti pammatina iti panagungar?

¹² Aniat’ namnama dagidiay a natayen?b Napaltiingan ti Kristiano a mannurat a ni Pablo a mangipaay iti liwliwa ken namnama kadatayo idi nagsurat: “Kas ti maudi a kabusor, ni patay mapukawto.” (1 Corinto 15:26) Kunaen ti The New English Bible: “Ti maudi a kabusor a mapukawto isu ni patay.” Apay a sigurado unay ni Pablo iti dayta? Agsipud ta isut’ kinomberte ken insuro ti maysa a napagungar manipud kadagiti natay, ni Jesu-Kristo. (Aramid 9:3-19) Dayta met ti makagapu no apay a makuna ni Pablo: “Ta yantangay ti ipapatay ket gapu iti maysa a tao [ni Adan], ti panagungar dagiti natay ket gapu met iti maysa a tao [ni Jesus]. Ta no kasano a ken Adan matmatay ti amin, kasta met a ken Kristo mapagbiagto ti amin.”​—1 Corinto 15:21, 22.

13. Kasanot’ panagtignay dagiti nakaimatang iti panagungar ni Lazaro?

¹³ Ti pannursuro ni Jesus mangipaay iti dakkel a liwliwa ken namnama kadatayo iti masanguanan. Kas pagarigan, aniat’ inaramidna iti kasasaad ni Lazaro? Napan idiay tanem a nakaitabonan ti bangkay ni Lazaro iti uppat nga aldawen. Isut’ nagkararag, “ket idi naisaonan dagitoy a bambanag, nagpukkaw iti natbag a timek: ‘Lazaro, rummuarka!’ Ti tao a natayen rimmuar a dagiti saka ken im-imana sipapatapatda kadagiti bedbed, ken ti rupana napatapatan iti lupot. Ni Jesus kinunana kadakuada: ‘Warwaranyo ket bay-anyo a mapan.’” Mailadawanyo kadi ti siddaaw ken rag-o da Marta ken Maria? Ania ketdin a pannakasdaaw dagiti kaarruba[da] idi nakitada daytoy a milagro! Di ngarud pakasdaawan nga adu a nakaimatang ti namati ken Jesus. Nupay kasta, dagiti relihioso a kabusorna “nagnunumuanda ti mangpapatay kenkuana.”​—Juan 11:41-53.

14. Ti panagungar ni Lazaro ket sangkabassit laeng a paset ti ania?

¹⁴ Inaramid ni Jesus dayta di malipatan a panagungar iti imatang ti adu a nakasaksi. Daytat’ sangkabassit laeng a paset ti masanguanan a panagungar nga impadtona iti nasaksakbay a pasamak, idi kinunana: “Dikay agsiddaaw iti daytoy, agsipud ta um-umayen ti oras nga amin dagidiay adda kadagiti pakalaglagipan a tanem mangngegdanto ti timek [ti Anak ti Dios] ket rummuardanto, dagidiay nagaramid kadagiti naimbag a bambanag iti panagungar iti biag, dagidiay nangiyugali kadagiti nakadakdakes a bambanag iti panagungar iti pannakaukom.”​—Juan 5:28, 29.

15. Ania a pammaneknek ti adda kada Pablo ken Ananias iti panagungar ni Jesus?

¹⁵ Kas nadakamaten, patien ni apostol Pablo ti panagungar. Maibatay iti ania? Isu idi ni nadangkok a Saulo, a manangidadanes kadagiti Kristiano. Mangpaamak kadagiti manamati ti nagan ken pakasarsaritaanna. Ta, saan aya nga isu idi daydiay nanganamong iti pannakabato agingga ken patay ti Kristiano a martir a ni Esteban? (Aramid 8:1; 9:1, 2, 26) Ngem, iti dalan nga agturong idiay Damasco, impabigbig ni napagungaren a Kristo ti ar-aramiden ni Saulo, a temporario a pinagbulsekna. Nangngeg ni Saulo ti maysa a timek a nagkuna kenkuana: “‘Saulo, Saulo, apay nga idaddadanesnak?’ Kinunana: ‘Asinoka, Apo?’ Kinunana: ‘Siak ni Jesus, nga idaddadanesmo.’” Ti isu met laeng a napagungaren a Kristo ti nangbilin ken Ananias, nga agnanaed idiay Damasco, a mapan iti balay a sadiay ti pagkarkararagan ni Saulo ket isublina ti panagkitana. Isu a gapu iti personal a kapadasanna, agpadpada da Saulo ken Ananias nga addaan iti umdas a rason a mamati iti panagungar.​—Aramid 9:4, 5, 10-12.

16, 17. (a) Kasanotay nga ammo a saan a namati ni Pablo iti pammati dagiti Griego maipapan iti naisigud nga imortalidad ti natauan a kararua? (b) Ania a natibker a namnama ti ipaay ti Biblia? (Hebreo 6:17-20)

¹⁶ Paliiwenyo no kasano a simmungbat ni Saulo, ni apostol Pablo, idi, kas naidadanes a Kristiano, naipasango ken Gobernador Felix. Mabasatayo idiay Aramid 24:15: “Ket adda inanamak iti Dios . . . nga addanto panagungar agpadpada dagiti nalinteg ken dagiti nakillo.” Nalawag a saan a namati ni Pablo iti pagano a pammati maipapan iti naisiguden nga imortalidad ti natauan a kararua, a naipagarup nga aglabas iti maysa a sarsarita a panagbiag kalpasan ti ipapatay wenno lubong dagiti natay. Namati ken insurona ti panamati iti panagungar. Para kadagiti dadduma, dayta kaipapananna ti sagut nga imortal a biag kas espiritu a parparsua idiay langit a kadua ni Kristo ken para kadagiti kaaduan, ti panagsubli nga agbiag iti maysa a perpekto a daga.​—Lucas 23:43; 1 Corinto 15:20-22, 53, 54; Apocalipsis 7:4, 9, 17; 14:1, 3.

¹⁷ Isu a mangipaay ti Biblia kadatayo ti maysa a nalawag a kari ken natibker a namnama a babaen iti panagungar, adu ti makakitanto manen kadagiti inay-ayatda ditoy daga ngem iti sidong dagiti naiduma a kasasaad.​—2 Pedro 3:13; Apocalipsis 21:1-4.

Praktikal a Tulong Agpaay Kadagidiay Agladladingit

18. (a) Ania a makatulong a publikasion ti nairuar kadagiti “Nadiosan a Panagbuteng” a Kombension? (Kitaenyo ti kahon.) (b) Ania dagiti saludsod a masapul a masungbatan itan?

¹⁸ Ita adda dagiti pakalaglagipan ken pagladingitantayo. Aniat’ maaramidtayo tapno malasatantayo daytoy makasuot a panawen ti pannakaulila? Aniat’ maaramid ti dadduma tapno matulongan dagidiay agladladingit? Kasta met, aniat’ maaramidtayo tapno matulongan dagidiay napasnek a masabettayo iti tay-ak ti ministerio nga awanan iti pudno a namnama ken agladladingit met? Ken ania pay a pakaliwliwaan ti magun-odantayo iti Biblia maipapan kadagiti inay-ayattayo a naturogen ken patay? Mangipaay ti sumaganad nga artikulo kadagiti singasing.

[Dagiti Footnote]

Masungbatanyo Kadi?

◻ Apay a maikuna a maysa a kabusor ti ipapatay?

◻ Kasano nga imparangarang dagiti adipen ti Dios idi panawen ti Biblia ti panagladingitda?

◻ Aniat’ adda a namnama agpaay kadagiti inay-ayat a pimmusayen?

◻ Aniat’ adda a pangibatayan ni Pablo iti panamati iti panagungar?

[Kahon iti panid 8, 9]

Praktikal a Tulong Kadagidiay Agladladingit

Iti “Nadiosan a Panagbuteng” a Kombension bayat ti 1994-95, inyanunsio ti Watch Tower Society ti pannakairuar ti baro a broshur a napauluan No Adda Matay nga Ay-ayatenyo. Nadisenio daytoy a makaparegta a publikasion a mangliwliwa kadagiti tattao iti amin a nasion ken pagsasao. Kas nalabit nakitayon, iparangna ti simple a panangilawlawag ti Biblia iti ipapatay ken ti kasasaad ti natay. Ti napatpateg pay, itampokna ti kari ti Dios, babaen ken Kristo Jesus, a panagungar iti biag iti maysa a nadalusan, paraiso a daga. Pudno a makaliwliwa dayta kadagidiay agladladingit. Ngarud, talaga a makatulong dayta a publikasion iti Nakristianuan a ministerio ket agserbi koma a mangtignay iti interes, nga agbanag iti ad-adu pay a panagadal ti Biblia iti pagtaengan. Sisisirib a naikabil dagiti saludsod agpaay iti panagadal kadagiti kahon iti ngudo ti tunggal seksion tapno nalaka a marepaso dagiti nasaklaw a punto iti asinoman a napasnek, agladladingit a tao.

[Ladawan iti panid 8]

Idi natay ni Lazaro, nagsangit ni Jesus

[Ladawan iti panid 9]

Pinagungar ni Jesus ni Lazaro manipud kadagiti natay

[Picture Credit Line iti panid 7]

Umuna a Panagdung-aw, ni W. Bouguereau, manipud iti orihinal a sarming a plate iti Photo-Drama of Creation, 1914