Panangipakita iti Ayat ken Panagraem kas Asawa a Babai
“Ti babai addaan koma ti nauneg a panagraem iti asawana.”—EFESO 5:33.
1. Ania a salsaludsod ti tumaud maipapan iti moderno a kasasaad ti panagasawa?
ITI daytoy moderno a panawen iti panagwaywayas ken “wayawaya,” ti gagangay a panangmatmat iti panagasawa nagsagaban iti nakaro a pannakababalaw. Minilion a pamilia ti masapul nga agandar nupay no awan ti ama wenno ti ina. Ti panagkabbalay a saan a legal nga agasawa ket naipaugalin kadagiti adu. Ngem daytoy kadi nangiturong iti dakdakkel a kinatalged iti babai ken ina? Dayta kadi nangipaay iti kinatalged kadagiti annak? Ket daytoy kadi a pannakadadael dagiti ipatpateg nagturong iti dakdakkel a panagraem iti urnos ti pamilia? Maisuppadi iti dayta, ania ti irekomendar ti Sao ti Dios?
2. Apay a saan a nasayaat nga agtultuloy nga agmaymaysa ni Adan?
2 Idi inyebkas ti Dios ti panggepna a mangparsua iti immuna a babai, kinunana: “Saan a nasayaat nga agmaymaysa ti tao.” Ket kalpasan ti panangpaliiwna kadagiti pamilia dagiti animal—lallaki ken babbai a kadua dagiti annakda—mabalin a ti rikna ni Adan ket maitunos kadagita a sasao. Nupay no perpekto ken adda iti makapnek a paraiso, awan ti kadua ni Adan a kapadana. Isut’ addaan kinasirib ken kabaelan nga agsao, ngem awan ti parsua a kapadana a pangiramananna kadagidiay a sagsagut. Kaskasdi, maidumanton ti kasasaad, ta kinuna ti Dios: “Yaramidakto ti katulonganna a maitutop kenkuana.”—Genesis 2:18-20.
3. (a) Apay a ni Eva “kapada” ni Adan? (b) Ania ti kaipapanan ti “tumiponto” ti lalaki iti asawana?
3 Pinarsua ni Jehova ti babai a ni Eva babaen ti panangusarna iti maysa a paragpag ni Adan kas namunganayanna. Ngarud, ni Eva ket “kapada” ni Adan. Saan a nababbaba nga animal no di ket “tulang [dagiti] tulangna ken lasag [dagiti] lasagna.” Naitunos iti dayta, ti naipaltiing a salaysay kunaenna: “Gapuna ti lalaki panawannanto ti amana ken ti inana ket tumiponto iti asawana ket agbalindanto a maymaysa a lasag.” (Genesis 2:23, 24) Ti Hebreo a sao a naipatarus a “tumipon” literal a kaipapananna “makitipon, makikadua, a sititibker, a kas ti pigket.” (Hebrew and Chaldee Lexicon ti the Old Testament Scriptures ni Gesenius) Pudno a daytoy ipaawatna ti kapanunotan a ti lalaki ken ti asawana ket agkadua a di maisina iti maysa ken maysa. Kunaen ti sabali nga eskolar a dayta “tuktukoyenna saan laeng a ti seksual a panagtipon ti agasawa ket ramanenna ti intero a relasion.” Gapuna, ti panagasawa ket saan nga aglabas a pagayatan. Dayta ket maysa a napaut a relasion. Ket sadiay nga adda ti panagraem ken panagdayaw iti maysa ken maysa, ti panagkaykaysa, nupay no adda parikut no dadduma, ket saan a mapugsat.—Mateo 19:3-9.
4. Iti ania a kaipapanan a ti babai ti kadua ken katulongan ti lalaki?
4 Kinuna ti Dios a ti babai koma ti katulongan ken kadua ti lalaki. Yantangay naparsuada iti ladawan ti Dios, inanamaenna nga iparangarangda dagiti kualidadna—ti kinahustisia, ayat, kinasirib, ken pannakabalin—iti relasionda iti maysa ken maysa. Gapuna, ni Eva ti agbalin a “katulongan,” ket saan a kasalisal. Ti pamilia saanto a kas iti maysa a barko nga addaan iti dua nga agsalsalisal a kapitan, ngem ti kinaulo ket rebbengen ni Adan.—1 Corinto 11:3; Efeso 5:22-24; 1 Timoteo 2:12, 13.
5. Kasano ti panangtrato dagiti adu a lallaki kadagiti babbai, ket daytoy kadi inanamongan ti Dios?
5 Nupay kasta, ti iyaalsa ken ti basol ti umuna a pagassawaan a maibusor iti naayat a kinaulo ti Dios ti nangiyun-una iti naiduma a kasasaad iti pannakaporma ti pamiliada ken dagiti amin a masanguanan a pampamilia. Babaen iti immun-una a pannakaammo iti nagbanagan iti basolda ken ti epektona iti sangatauan, kinuna ni Jehova ken ni Eva: “Ti asawam isunto ti kalikagumam, ket isu iturayannakanto.” (Genesis 3:16) Daksanggasat, kadagiti adun a siglo adu a lallaki ti nangiturayen kadagiti babbai iti narungsot a pamay-an. Dagiti babbai ti nalalais ken malalais pay laeng ken maipababa iti nadumaduma a pamay-an iti isuamin a lubong. Kaskasdi, kas nakitatayo iti napalabas nga artikulo, ti panangiyaplikar kadagiti prinsipio ti Biblia saan a mangipaay iti pangibatayan iti kasta a narungsot a panangituray ti lalaki. Iti kasumbangirna, ipaganetgetna ketdi ti pateg ti nauneg a panagraem.
Nauneg a Panagraem—Maysa a Karit
6, 7. (a) Mano a di manamati nga assawa ti napagtulnog iti kinapudno? (b) Kasano a mabalin a saan a mangipakpakita ti babai iti “nauneg a panagraem” iti di manamati nga asawana?
6 Denitaliado ni Pedro ti ulidan ni Kristo iti kababalin ket inlawlawagna a nangibati ni Jesus ti ‘ulidan tapno surotenyo a sisisinged dagiti addangna.’ Kalpasanna kinuna ni Pedro: “Kasta met, dakayo a babbai, agtulnogkayo kadagiti assawayo, ta uray pay dagiti dadduma saanda nga agtulnog iti sao, mapatulnogda nga awan ti sao, gapu iti kababalin dagiti assawada no mapaliiwda ti nanakman a panagbiagyo a buyogen ti nauneg a panagraem.” (1 Pedro 2:21–3:2) Kasano a maiparangarang dagiti Kristiano nga assawa a babbai daytoy “nauneg a panagraem”?
7 Adu kadagiti Kristiano a kakabsattayo a babbai ti addaan iti di mamati ken no dadduma bumusbusor nga assawa. Dagitoy kadi a kasasaad kayatna a sawen nga awanen ti mamaay ti balakad ni Pedro? Saan, ti panagpaituray ken panagraem ket kasapulan uray no “adda saan nga agtulnog iti sao.” Ngarud, pagilasinan kadi ti nauneg a panagraem no ti maysa a Kristiano nga asawa a babai ket umay iti Kingdom Hall ket isarsaritana ti maipapan kenkuana, nga es-estoriaenna kadagiti adu a kakabsat a babbai iti kongregasion dagiti amin a nauyong a panangtrato ti asawana? No aramidenna ti kasta iti kabsat a lalaki wenno babai iti kongregasion, ania ti pangawagyo iti dayta? Panagidanondanon, wenno nalabit panangpardaya. Ngarud, saan a pammaneknek iti nauneg a panagraem no ti asawa a babai padaksenna ti di mamati nga asawana. (1 Timoteo 3:11; 5:13) Kaskasdi, masapul a bigbigen a dadduma a nabusbusor a babbai adda narikut a problemada. Ania ti Nakristianuan a solusion? Mabalinda ti mapan kadagiti panglakayen ket sapulenda ti tulongda ken balakadda.—Hebreo 13:17.
8. Ania ti mabalin a kapanunotan ti bumusbusor nga asawa a lalaki?
8 Kasano a sitataktika a makilangen dagiti panglakayen iti bumusbusor nga asawa a lalaki? Umuna, masapul a matmatanda ti kasasaad manipud iti panangmatmatna. Ti naisao wenno pisikal a kinaranggasna mabalin a tinignay ti nagkatlo a paset a panagtignay a kinaignorante a mangiturong iti panagbuteng ken kalpasanna ti naranggas a tignay. Ket apay a mapasamak daytoy? No dadduma ti lalaki bassit laeng wenno awan pay ketdi ti ammona maipapan kadagiti Saksi ni Jehova malaksid ti mangngegna manipud kadagiti mangidumduma a katrabahuanna. Ammona a sakbay a nangrugi a nagadal ti Biblia mabalin a naan-anay a naipamaysa kenkuana ken kadagiti annakna. Nupay no isut’ nasaysayaaten nga asawa ken ina itatta, ti kababalinna ket: ‘Panawannak iti mamitlo iti maysa a lawas tapno makapan kadagidiay a gimong. Diak ammo no aniat’ mapaspasamak kadagidiay a gimong, ngem addada dagiti naguguapo a lallaki idiay a paggigimongan, ket . . . ’ Wen, ti kinaignorantena mabalin nga agbanag iti panagimon ken panagbuteng. Kalpasanna dumtengen ti panagdepensa. No madlaw dagitoy a kababalin, kasano a tumulong ti panglakayen?—Proverbio 14:30; 27:4.
9. Ania a nataktika a pamay-an ti mabalin a mausar kadagiti di manamati nga assawa a lallaki, ket ania ti mabalin nga epekto daytoy?
9 Nalabit maysa kadagiti panglakayen ti mabalin a makiam-ammo a personal iti asawa a lalaki. (1 Corinto 9:19-23) Ti lalaki mabalin a nalaing nga elektrisian, karpentero, pintor. Mabalin a mayat a mangusar iti paglainganna a mangtarimaan iti parikut iti Kingdom Hall. Iti kasta a pamay-an makitana ti uneg ti Kingdom Hall a saan a mapilpilit a tumabuno iti gimong. Bayat a maam-ammona dagiti kakabsat, mabalin a sumayaat ti kababalinna iti asawana ken iti kinapudno. No makitana ti ayat ken ti espiritu ti kongregasion, mabalin a rugianna payen nga itulod ti asawana kadagiti gimong. Kalpasanna, bayat a maaramid dagitoy, mabalin nga umuneg pay iti paggigimongan bayat ti gimong ket umimdeng iti apagbiit. Di agbayag, mabalin a kalikagumannanton ti panagadal iti Biblia. Maibanag amin daytoy ket pudno a napasamaken. Rinibribo dagiti manamati nga assawa a lallaki itatta, pagyamanan iti kasta nga ayat ken taktika ken ti “nauneg a panagraem” ti asawa.—Efeso 5:3.
Aywananna ti Sangakabbalayanna
10, 11. Ania a nagduduma a paset iti natalunggadingan a babai ti dineskribir ni Ari Lemuel? (Usigenyo a sinaggaysa.)
10 Nakagun-od ni Ari Lemuel iti nasayaat a balakad manipud iti inana maipapan kadagiti kualidad iti naimbag nga asawa. (Proverbio 31:1) Ti deskripsionna iti nagaget nga asawa ken ina idiay Proverbio 31:10-31 ket nasayaat a basaen a naimbag. Nalawag nga iyap-aplikarna dagiti nalinteg a prinsipio ti Dios ken mangipakpakita iti nauneg a panagraem.
11 Insurat ni Lemuel a ti “natalunggadingan a babai” ket mapagpiaran, mapagtalkan, ken nasungdo. (Bersikulo 10-12) Agtrabaho a sigagaget tapno taraonanna ken aywananna ti asawana ken dagiti annakna. (Bersikulo 13-19, 21, 24) Isut’ naasi ken managparabur kadagidiay pudno nga agkasapulan. (Bersikulo 20) Babaen iti panagraemna ken ti nasayaat a kababalinna, nayonanna ti nasayaat a pakasarsaritaan ti asawana. (Bersikulo 23) Isut’ saan a manangidanondanon wenno maysa a kritiko. Maisupadi ketdi, isut’ mangpabileg ken manggunggona. (Bersikulo 26) Agsipud ta nagaget, nadalus, naurnos ti balayna. (Bersikulo 27) (Kinapudnona, ti pagtaengan a Kristiano isu koma ti kadadalusan iti sangakaarrubaan.) Ti asawana ken dagiti annakna agdayawda ken agyamanda kenkuana. Dagidiay saan a kameng ti pamilia apresiarenda met dagiti kualidadna. (Bersikulo 28, 29, 31) Ti kinapintasna saan a narabaw; daytat’ kinapintas ti managbuteng-Dios a babai nga addaan iti nadiosan a personalidad.—Bersikulo 30.
Nakem a Naemma ken Natalna
12. Ania ti “dakkel ti pategna iti imatang ti Dios,” ken kasano nga impaganetget ti Español a proverbio daytoy a punto?
12 Inyebkas ni Pedro daytoy maudi a punto idi binalakadanna dagiti Kristiano a babbai a saan unay a mangipamaysa iti makinruar a langada. Namaregta: “[Ti arkosyo isu] ti tao a makin-uneg iti puso a maarkosan koma iti kawes a mataginayon ti maysa a nakem a naemma ken natalna, isu a dakkel ti pategna iti imatang ti Dios.” (1 Pedro 3:3, 4) Paliiwenyo a ti punto a ‘nakem a naemma ken natalna ket dakkel ti pategna iti imatang ti Dios.’ Gapuna, ti Kristiano nga asawa a babai ken ina nga addaan iti kasta nga espiritu ket saan laeng a makaay-ayo iti asawana no di ket, nangnangruna pay, isut’ makaay-ayo iti Dios, kas kadagiti matalek a babbai idi ugma. Daytoy a makin-uneg a kinapintas naiparangarang met iti pagsasao nga Español a kunkunana: “Ti napintas a babai makaay-ayo iti mata; ti naimbag a babai makaay-ayo iti puso. No ti immun-una ket napateg a bato, ti naudi ket gameng.”
13. Ania a pammabileg ti ipaay ti asawa a babai kadagiti annakna?
13 Ti Kristiano nga asawa a babai makapabileg kadagiti amin iti sangakabbalayanna. (Idiligyo iti Mateo 11:28-30.) No mapaliiw dagiti annak ti panagraemna iti asawana, iparangarangdanto dayta iti pannakilangenda kadagiti dadakkelda ken kadagidiay saan a kameng ti pamilia. Kas banagna, dagiti Kristiano nga annak naanusda ken nakonsiderasion. Ket anian a makapabileg no dagiti annak agboluntarioda a mangaramid kadagiti trabaho iti balay imbes a madagdagda a mangaramid kadakuada! Ti kinamanagparaburda paragsakenna ti pagtaengan, ket ti pananganamong ti ina umdasen a bayad dayta.
14. Ti panangdisiplina mabalin nga agbanag iti ania a karit?
14 Ngem ania ngay no kasapulan ti panangdisiplina? Kas kadagiti nagannak, dagiti annak agbiddutda. No dadduma nasukirda. Kasanonto ti panagtignay ti Kristiano nga ina no awan ti ama? Ituloynanto kadi a raemen ti dayaw dagiti annakna? Wenno agariwawanto kadi ken agriaw tapno mapagtulnogna ida? Bueno, makasursuro kadi ti ubing no napigsa ti timek? Wenno ti kadi naalumamay, mannakirinnason a timek napigpigsa ti epektona?—Efeso 4:31, 32.
15. Aniat’ nasarakan dagiti managsirarak maipapan iti panagtulnog dagiti annak?
15 Iti panagkomentona maipapan iti panagtulnog dagiti annak, kinuna ti magasin a Psychology Today: “Sigun iti nabiit pay a panagadal, no agariwawaka a mangibaga kadagiti ubbing iti saanda nga aramiden, ad-adda nga agsublida ket aramidenda ti saanyo a kayat nga aramidenda.” Iti kasumbangirna, nasarakan dagiti managsirarak a no naalumamay ti panagsao dagiti nataengan, agtulnog dagiti ubbing nga awan ti panagkedked. Siempre, nakapatpateg ti makirinnason iti ubing imbes a mangrurod kenkuana kadagiti kankanayon a bilbilin.—Efeso 6:4; 1 Pedro 4:8.
Panagraem iti Pisikal a Relasion
16. Kasano nga ipakita ti babai ti konsiderasion kadagiti emosional a kasapulan ti asawana, ket ania ti gunggona?
16 No kasano nga ipakita ti lalaki ti konsiderasion iti asawana gaput’ narasrasi a pannakabukelna, kasta met ti babai masapul a bigbigenna ti emosional ken seksual a kasapulan ti asawana. Ipamatmat ti Biblia a ti lalaki ken ti asawana ay-ayuenda koma ken pennekenda ti maysa ken maysa. Dayta sapulenna ti kinasensitibo ti tunggal maysa iti kasapulan ken rikrikna ti sabali. Ti pannakapnekda a dua makatulong a mangpatalgedto nga awan kadakuada ti agalla-alla ti matana a mangiturong iti agalla-alla a bagi.—Proverbio 5:15-20.
17. Kasano komat’ panangmatmat ti agasawa iti panangipaay ti rebbengen ti agasawa?
17 Pudno, adda panagraemda a dua, awan kadagiti pareha ti mangusarto iti seksual a kasapulan a mangirupir iti riknana. Tunggal maysa ipaayna ti rebbengenna iti asawana, ket no adda ti temporario a panagkedked, dayta ket pagnumuanda a dua. (1 Corinto 7:1-5) Kas pangarigan, no dadduma ti lalaki mabalin a temporario nga umadayo a mapan agtrabaho iti panagibangon iti lokal a sanga nga opisina iti Watch Tower Society wenno kadagiti dadduma a teokratiko a proyekto. Iti kasta siguraduenna koma ti naimpusuan a pammalubos ti asawana. Ti kasta a panagsina makaiyeg met ti naespirituan a bendision iti pamilia, kayatna a sawen, dagiti makapabileg a kapadasan nga insalaysay ti lalaki inton nakaawiden.
Napateg a Paset dagiti Kakabsat a Babbai
18. Apay a ti asawa ti panglakayen dakdakkel ti rebbengenna?
18 No panglakayen ti asawa ti Kristiano a babai, dakdakkel ti rebbengenna. Umuna, dakdakkel ti makalikaguman kenkuana. Agsungsungbat ken ni Jehova a maipaay iti naespirituan a kasasaad ti kongregasion. (Hebreo 13:17) Ngem kas asawa ti maysa a panglakayen ken nalabit natataengan a babai, ti mararaem nga ulidanna ket napateg. (Idiligyo iti 1 Timoteo 5:9, 10; Tito 2:3-5.) Ket anian a nagsayaatan nga ulidan ti ipasdek dagiti assawa dagiti panglakayen iti panangsuportarda kadagiti assawada! Masansan, ti lalaki pumanaw a mangaywan kadagiti bambanag iti kongregasion, ket mabalin nga agusiuso ti babai. Sisusungdo, nupay kasta, ti nadiosan nga asawa a babai dina bibiangan dagiti ar-aramid ti kongregasion.—1 Pedro 4:15.
19. Ania ti mabalin nga iraman ti ‘panangituray iti sangakabbalayanna’ para iti maysa a panglakayen??
19 Nupay kasta, ti panglakayen mabalin a balakadanna ti asawana no mangiparangarang kadagiti kababalin a saan a makapabileg wenno no saan a mangipapaay iti nasayaat nga ulidan kadagiti dadduma a kakabsat a babbai. ‘Ti panangituray a naimbag iti balayna met laeng’ ramanenna saan laeng a kadagiti annak no di ket iti pay asawa. Ti panangiyaplikar itoy a Nainkasuratan a pagalagadan mabalin a subokenna ti kinapakumbaba ti dadduma nga assawa a babbai.—1 Timoteo 3:4, 5, 11; Hebreo 12:11.
20. Mangdakamat kadagiti dadduma a nasasayaat nga ulidan dagiti naasawaan ken di naasawaan a kakabsat a babbai idi ugma ken iti moderno a tiempo. (Kitaenyo ti “Life Stories of Jehovah’s Witnesses” iti Watch Tower Publications Index 1930-1985.)
20 Dagiti di naasawaan a kakabsat a babbai mabalin a panunotenda met ti mararaem a paset dagiti assawa a babbai iti kongregasion. Addada adu a nagsasayaat nga ulidan iti nasayaat, matalek a kakabsat a babbai, agpadpada iti Kasuratan ken kadagiti kongregasion itatta! Ni Dorcas, a nalabit maysa nga agwaywayas a kabsat a babai, ket makomendaran unay kadagiti “naimbag nga ar-aramid[na].” (Aramid 9:36-42) Ni Prisca ken ni Febe naregtada met iti kinapudno. (Roma 16:1-4) Kasta met itatta, adu a kakabsattayo a babbai, naasawaan ken agwaywayas, ti naisangsangayan a misionero, payunir, ken manangibunannag. Maigiddato iti dayta dagita a nadiosan a babbai taginayonenda a nadalus, naurnos ti pagtaenganda ket saanda a pulos a baybay-an dagiti pamiliada. Gapu iti kaaduda ken dagiti kasasaadda, masansan nga aramidenda ti dakdakkel a paset iti panangasaba.—Salmo 68:11.
21. Kasano a dagiti matalek a kakabsat a babbai ket pammaregtada kadagiti Kristiano a kakabsatda a lallaki?
21 Dagiti matalek a babbai iti kongregasion napateg ti panangpabilegda. Ti regta ken ulidanda paregtaenna dagiti kakabsat a lallaki ken iti kaaduan ti kongregasion Kristiano. Dagitoy ket pudno a kakadua ken katulongan. (Idiligyo ti Genesis 2:18.) Pudno a maikarida iti ayat ken panagraem! Ket para kadagiti Kristiano nga assawa, pudno a maitutop ti balakad ni apostol Pablo: “Tunggal maysa kadakayo ayatenna koma ti asawana a babai kas iti bagina; ket ti babai padayawanna koma ti asawana.”—Efeso 5:33.
Malagipyo Kadi?
◻ Ania dagiti orihinal a rebbengen nga impaay ti Dios iti perpekto a lalaki ken babai?
◻ Kasano a mapagtulnog dagiti di manamati a lallaki iti kinapudno?
◻ Aniada dagiti naisangsangayan a kualidad ti natalunggadingan a babai?
◻ Kasano a maiparangarang ti Kristiano a babai ti ‘nakem a naemma ken natalna’?
◻ Ania a kinatimbeng ti kasapulan iti pisikal a relasion dagiti agassawa?
[Ladawan iti panid 16]
Ti pamilia saan koma a kas maysa a barko nga addaan iti dua nga agsalsalisal a kapitan
[Ladawan iti panid 18]
Ti di manamati a lalaki mabalin nga agimon, wenno mabutbuteng pay, maipapan iti itatabuno ti asawana kadagiti gimong wenno kadagiti dadduma a Nakristianuan nga ar-aramid. Kasano nga isut’ matulongan?