Panangispal ti Biag Babaen iti Dara—Kasano?
“Piliem ti biag . . . babaen iti panagimdengmo iti timek [ti Dios] . . . ta isu ti biagmo ken ti kaatiddug dagiti al-aldawmo.”—DEUTERONOMIO 30:19, 20.
1. Kasano a naisalsalumina dagiti pudno a Kristiano iti panagraemda iti biag?
ADU a tattao ti agkunkuna a raemenda ti biag, nga ipapaayda kas ebidensia ti panangmatmatda iti dusa nga ipapatay, aborsion, wenno pananganup. Nupay kasta, adda naisangsangayan a pamay-an a dagiti pudno a Kristiano maipakitada ti panagraem iti biag. Kuna ti Salmo 36:9: “Ta adda kenka [Dios] ti ubbog ti biag.” Yantangay ti biag ket sagut ti Dios, sursuroten dagiti Kristiano ti panangmatmatna iti dara ti biag.
2, 3. Apay a rebbeng nga ibilangtayo ti Dios no maipapan ti dara? (Aramid 17:25, 28)
2 Ti biagtayo agpannuray iti dara, a mangaw-awit ti oksihena iti intero a bagitayo, ikkatenna ti carbon dioxide, tulongannatay a makibagay kadagiti panagbaliw ti temperatura, ken badangannatay a lumaban kadagiti sakit. Daydiay nangipaay ti biagtayo nangdisenio met ken nangipaay ti nakaskasdaaw, mangsustiner ti biag a tisyu a likido a naawagan dara. Isarmingna daytoy ti agtultuloy a pannakaseknanna iti panangtaginayon ti natauan a biag.—Genesis 45:5; Deuteronomio 28:66; 30:15, 16.
3 Agpadpada dagiti Kristiano ken dagiti tattao iti pangkaaduan saludsodanda ti bagbagida: ‘Maispal kadi ti dara ti biagko babaen laeng kadagiti natural nga usarna, wenno mabalinan kadi ti dara nga ispalen ti biag iti nalawlawa a pamay-an?’ Nupay kaaduan a tattao bigbigenda ti pannakainaig ti biag kadagiti normal a panagandar ti dara, iti kinaagpaysuanna ad-adu pay ti nairaman. Ti pagannurotan ti naimbag a kababalin dagiti Kristiano, Muslim, ken Judio aminda ti naisentro iti maysa a Manangted-Biag a nangiyebkas ti bagina maipapan ti biag ken maipapan ti dara. Wen, adut’ makuna ti Namarsuatayo maipapan ti dara.
Ti Natibker a Takder ti Dios iti Dara
4. Nasapa iti natauan a historia, aniat’ kinuna ti Dios maipapan ti dara?
4 Nadakamat ti dara iti nasurok nga 400 a daras idiay Sao ti Dios, ti Biblia. Kadagiti kaunaan isut’ bilin ni Jehova: “Amin nga aggaraw a sibibiag agpaaydanto a taraonyo. . . . Ngem ti lasag agraman ti biagna nga isu ti darana saanyonto a kanen.” Innayonna: “Ta ti dara ti biagyo di bumurong a sapulekto.” (Genesis 9:3-5, New International Version) Kinuna ni Jehova dayta ken Noe, ti inapo ti natauan a pamilia. Gapuna, napakaammuan ti amin a sangatauan a matmatan ti Dios ti dara kas mangitaktakder iti biag. No kasta tunggal maysa nga agkunkuna a bigbigenna ti Dios kas Manangted-Biag masapul a bigbigenna nga Isut’ natibker iti posisionna maipapan ti panangusar ti dara ti biag.
5. Ania ti kangrunaan a rason no apay a di ipauneg dagiti Israelitas ti dara?
5 Dinakamat manen ti Dios ti dara idi intedna iti Israel ti kodigo ti Linteg. Mabasa idiay Levitico 17:10, 11, sigun iti patarus a Judio a Tanakh: “No adda asinoman a tao iti balay ti Israel wenno ganggannaet a makipagtaeng kadakuada a mangan iti uray ania a dara, iparangkonto ti rupak a maibusor iti dayta a tao a mangan ti dara, ket ipusaykonto kadagiti kabagianna. Ta ti biag ti lasag adda iti dara.” Dayta a linteg mabalin nga addaan kadagiti pagimbagan iti salun-at, ngem ad-adu pay ti nairaman. Babaen ti panangtratar iti dara kas naisangsangayan, kasapulan nga ipakita dagiti Israelitas ti panagpannurayda iti Dios maipaay ti biag. (Deuteronomio 30:19, 20) Wen, ti kangrunaan a rason no apay a liklikanda ti pannangan ti dara, saan a gapu ta daytat’ di nasalun-at, ngem gapu ta ti dara ket addaan naisangsangayan a kaipapanan iti Dios.
6. Apay a makasiguradotayo nga intandudo ni Jesus ti takder ti Dios iti dara?
6 Sadino ti pagtaktakderan ti Kinakristiano iti panangispal ti natauan a biag babaen ti dara? Ammo ni Jesus no aniat’ kinuna ni Amana maipapan ti panangusar ti dara. Ni Jesus “awan naaramidanna a dakes, [ken] awan nasarakan nga allilaw iti ngiwatna.” Kaipapananna dayta a sinalimetmetanna a perpekto ti Linteg, agraman ti linteg maipapan ti dara. (1 Pedro 2:22, Knox) Iti kasta isut’ nangipasdek ti maysa a padron agpaay kadagiti pasurotna, agraman ti padron ti panangraem iti biag ken dara.
7, 8. Kasano a nagbalin a nalawag a ti linteg ti Dios iti dara agaplikar kadagiti Kristiano?
7 Ipakita ti historia kadatayo no ania ti napasamak iti naud-udi idi a ti konsilio ti Nakristianuan a manarawidwid a bagi nagsasaritaanda no dagiti Kristiano rebbeng a salimetmetanda amin a linteg iti Israel. Iti sidong ti nadiosan a pannakaiwanwan, kinunada a saan nga obligado dagiti Kristiano a mangtungpal ti kodigo a Mosaiko ngem ketdi “masapul” nga “adaywan dagiti banag a naidaton kadagiti idolo ken ti dara ken ti bambanag a nabekkel [di napadara a karne] ken ti pannakiabig.” (Aramid 15:22-29) Pinagbalinda ngarud a nalawag a ti panangliklik iti dara ket addaan moral a pateg kas ti panangliklik ti idolatria ken imoralidad.a
8 Intandudo dagiti immuna a Kristiano dayta a nadiosan a panangiparit. Iti panagkumentona maipapan iti dayta, ti eskolar a Briton a ni Joseph Benson kinunana: “Daytoy a panangiparit iti pannangan ti dara, a naited ken Noe ken ti amin a kaputotanna, ken naulit kadagiti Israelitas . . . di pulos nabalbaliwan, ngem, iti kasumbangirna, napasingkedan iti sidong ti Baro a Tulag, Aramid xv.; ket ngarud nangaramid ti nadiosan nga obligasion.” Kaskasdi, ti kadi kunaen ti Biblia maipapan ti dara ikkatenna dagiti moderno a medikal nga usarna, kas ti panangyalison, a nalawag a di naus-usar idi kaaldawan ni Noe wenno iti tiempo dagiti apostol?
Dara iti wenno kas Medisina
9. Kasano a nausar ti dara iti panangagas idi ugma, no maidilig iti ania a Nakristianuan a posision?
9 Ti medisinal nga usar ti dara ket saan a moderno. Ti libro a Flesh and Blood, ni Reay Tannahill, ipakitana nga iti ngangngani 2,000 a tawen ti napalabasen, idiay Egipto ken iti sadinoman, “naibilang ti dara kas soberano a remedio para ti kukutel.” Patien dagiti Romano a ti epilepsi ket mabalin a maagasan babaen ti pananginum ti natauan a dara. Nagsurat ni Tertullian maipapan daytoy “medikal” nga usar ti dara: “Amirisenyo dagidiay a gaput’ inaagum a wawda, iti pabuya idiay arena, inumenda ti presko a dara dagiti dakes a kriminal . . . nangpapatayda tapno agasanda ti epilepsida.” Maigiddiat unay daytoy iti inaramid dagiti Kristiano: “Dikam naaddaan uray dara dagiti animal idiay pangananmi . . . No mabista dagiti Kristiano pakanem ida ti longanisa a dinardaraan. Kumbinsidoka, siempre, a maiparit dayta kadakuada.” Usigenyo ti pagresultaanna: Imbes a mangandat’ dara, a mangirepresentar ti biag, situtulok dagidi immuna a Kristiano a nangirisgo ti ipapatay.—Idiligyo ti 2 Samuel 23:15-17.
10, 11. Apay a maikuna a ti pagalagadan ti Dios iti dara iparitna ti panangawat ti naiyalison a dara?
10 Siempre, saan a naiyalison ti dara idi, ta dagiti eksperimento iti panangyalison nangrugi laeng kasakbayan ti maika-16 a siglo. Kaskasdi, idi maika-17 a siglo, simmuppiat ti maysa a propesor ti anatomia idiay Unibersidad ti Copenhagen: ‘Dagidiay nagus-usar ti natauan a dara para ti internal a pannakaagas dagiti sakit rumsua nga inabusoda dayta ken grabet’ basolda. Makondenar dagiti agsidat’ tao. Apay a ditay karimon dagidiay mansaandat’ karabukobda iti dara ti tao? Umarngi pay met ti panangipauneg iti dara ti sabali manipud naguped nga urat, uray no ipauneg iti ngiwat wenno babaen iti instrumento a pangyalison. Dagiti autor daytoy nga operasion kondenaren ida ti nadiosan a linteg.’
11 Wen, uray iti naglablabasen a siglo, nakita dagiti tattao nga iparit ti Linteg ti Dios agpadpada ti panangipastrek iti dara idiay urat ken ti panangipauneg dayta iti ngiwat. Ti pannakaawat iti daytoy tulonganna dagiti tattao itatta a makaawat iti takder dagiti Saksi ni Jehova, maysa a maitunos iti takder ti Dios. Bayat a tagipatgenda ti biag ken apresiarenda ti nalaing a panangagas, dagiti pudno a Kristiano raemenda ti biag kas sagut ti Namarsua, gapuna dida ikagumaan a sustineren ti biag babaen ti panangipaunegdat’ dara.—1 Samuel 25:29.
Makaispal-Biag a Panangagas?
12. Mabalin a rasonable a panunoten dagiti masirib a tao ti ania maipapan kadagiti panangyalison iti dara?
12 Iti adun a tawen dagiti eksperto kinunkunada a ti dara mangsalbar ti biag. Mabalin a saritaen dagiti doktor ti maysa a naadasan ti dara a naiyalisonan ken immimbag. Gapuna maiyimtuod dagiti tattao, ‘Iti medikal a pamay-an kasano a nainsiriban wenno di nainsiriban ti Nakristianuan a takder?’ Sakbay nga usigen ti aniaman a serioso a medikal nga operasion, ti tao a masirib adalenna pay dagiti rumsua a pagimbagan ken pagpeggadanna. Dagiti ngay panangyalison iti dara? Ti kinapudnona ket ti panangyalison iti dara napunno kadagiti adu a risgo. Mabalin a makapapatayda pay.
13, 14. (a) Ania dagiti sumagmamano a pamay-an a napaneknekan a napeggad dagiti panangyalison iti dara? (b) Kasano nga iyilustrar ti kapadasan ti papa dagiti peggad ti dara iti salun-at?
13 Iti nabiit pay, kinuna da Dr. L. T. Goodnough ken J. M. Shuck: “Ti medikal a komunidad ammonan iti nabayagen a bayat a ti suplay ti dara ket kas katalged ti pannakaammotay a mangaramid iti dayta, ti panangyalison iti dara kankanayon nga agaw-awit ti peggad. Ti masansan unay a komplikasion ti panangyalison iti dara agtultuloy a kas non-A, non-B a hepatitis (NANBH); ti sabsabali pay a komplikasion iramanda ti hepatitis B, alloimmunization, reaksion ti panangyalison, panagkapuy ti resistansia, ken iron overload.” Iti panangpattapatta a ‘konserbatibo’ ti maysa laeng kadagidiay serioso a peggad, innayon ti report: “Mainanama nga agarup 40,000 a tattao [idiay Estados Unidos laeng] mapatauddanto ti NANBH iti tinawen ken agingga ti 10% kadagitoy mapatauddanto ti cirrhosis ken/wenno hepatoma [kanser ti dalem].”—The American Journal of Surgery, Hunio 1990.
14 Bayat a sumaksaknapen ti pannakaammo iti peggad ti pannakaalat’ sakit manipud panangyalison iti dara, us-usigen manen dagiti tattao ti panangmatmatda kadagiti panangyalison. Kas pangarigan, kalpasan pannakapaltog ti papa idi 1981, isut’ naagasan iti maysa nga ospital ket sa naparuar. Kalpasanna isut’ nagsubli iti dua a bulan, ket ti kasasaadna grabe unay ta kasla isut’ mairetiron kas inutil. Apay? Nakaalat’ impeksion ti cytomegalovirus manipud dara a naited kenkuana. Mabalin a maisaludsod ti dadduma, ‘No uray ti dara a naited iti papa ket di natalged, ania ngay dagiti maiyalison kadatayo a komon-tao?’
15, 16. Apay a saan a natalged dagiti panangyalison iti dara uray no ti dara ket naeksamen kadagiti sakit?
15 ‘Ngem saanda kadi a maeksamen ti dara kadagiti sakit?’ mabalin a maiyimtuod ti maysa. Bueno, usigenyo kas pangarigan ti panangeksamen iti hepatitis B. Inlawlawag ti Patient Care (Pebrero 28, 1990): “Ti itataud ti hepatitis kalpasan ti panangyalison nagpababan kalpasan ti sapasap a panangeksamen iti dara para iti [dayta], ngem 5-10% dagiti kaso ti hepatitis kalpasan ti panangyalison ket patpatauden pay laeng ti hepatitis B.”
16 Ti panagkamali ti kasta a panangeksamen ket makita met iti sabali pay nga aw-awiten-ti-dara a peggad—ti AIDS. Ti panagraira ti AIDS, a napakuyogan pammales, riniingna dagiti tattao iti peggad ti impektado a dara. Ala wen, addada itan dagiti panangeksamen iti dara para ti ebidensia iti virus. Nupay kasta, ti dara saan a maek-eksamen iti isuamin a lugar, ket agparang a kasla aw-awiten dagiti tattao ti virus ti AIDS iti darada iti adu a tawen a saan a madmadlaw dagiti agdama a pangeksamen. Gapuna dagiti pasiente makaalada ti AIDS—nakaalada ti AIDS—manipud dara a naeksamen ken nakapasa!
17. Kasano a dagiti panangyalison iti dara makaaramidda ti panangdadael a saan a dagdagus a makita?
17 Da Dr. Goodnough ken Shuck dinakamatda met ti “panagkapuy ti resistansia.” Wen, adu dagiti ebidensia nga uray umiso ti pannakapagdilig ti dara mabalinna a dadaelen ti resistansia (immune system) ti pasiente, a manglukat ti ruangan iti kanser ken ipapatay. Gapuna, ti maysa a Canadian a panangadal kadagiti “pasiente nga addaan ti kanser iti ulo ken tengnged impakitana a dagidiay immawat ti panangyalison iti dara kabayatan ti panangikkat iti [maysa a] tumor napadasanda ti naisangsangayan a panagpababa ti resistansiada kalpasanna.” (The Medical Post, Hulio 10, 1990) Impadamag dagiti doktor idiay University of Southern California: “Ti kapartak ti panagsubli para ti amin a kanser ti larynx ket 14% para kadagidiay saan nga immawat ti dara ken 65% para kadagidiay naiyalisonan. No iti kanser ti ngiwat, karabukob, ken agong wenno sinus, ti kapartak ti panagsubli ket 31% kadagiti di naiyalisonan ken 71% kadagiti naiyalisonan.” (Annals of Otology, Rhinology & Laryngology, Marso 1989) Ti panagkapuy ti resistansia kasla suportaranna ti kinapudno a dagidiay naikkan ti dara kabayatan ti operasion ad-adda a makaalada kadagiti impeksion.—Kitaenyo ti kahon, panid 10.
Adda aya Aniaman a Sandi iti Dara?
18. (a) Dagiti peggad a nairaman kadagiti panangyalison iti dara iturturongda dagiti doktor iti ania? (b) Ania nga impormasion maipapan kadagiti sandi ti mabalin a mairamanyo iti doktoryo?
18 Mabalin a marikna dagiti dadduma, ‘Napeggad dagiti panangyalison, ngem addada kadi aniaman a sandi?’ Sigurado a kayattayo ti epektibo a dekalidad a pannakaagas, gapuna adda kadi lehitimo ken epektibo a wagas a panangasikaso kadagiti grabe a medikal a problema a di mausar ti dara? Makaparagsak, wen. Inreport ti The New England Journal of Medicine (Hunio 7, 1990): “Dagiti doktor, a mangbigbigbigen kadagiti peggad ti [AIDS] ken dadduma pay nga impeksion a maiyak-akar babaen ti panangyalison, us-usigenda manen dagiti peggad ken gunggona ti panangyalison ken agturturongdan kadagiti sandi, agraman panangliklik ti panangyalison a sangsangkamaysa.”b
19. Apay a makapagtalekkayo a mabalinyo ti agkitakit iti dara ngem kaskasdi maagasankayo a naballigi?
19 Nabayagen a nagkitakit dagiti Saksi ni Jehova iti panangyalison ti dara, saan a gapu kadagiti peggad iti salun-at, ngem gapu iti panagtulnog iti linteg ti Dios iti dara. (Aramid 15:28, 29) Kaskasdi, dagiti nasigo a doktor sibaballigi nga inagasanda dagiti pasiente a Saksi a di naus-usar ti dara, agraman kadagiti mainanama a peggadna. Kas maysa laeng kadagiti adu a pangarigan a naipadamag iti literatura ti panangagas, insalaysay ti Archives of Surgery (Nobiembre 1990) ti panangisulbong iti puso kadagiti pasiente a Saksi a dagiti konsiensiada impalubosda ti kasta nga operasion nga awan panangyalison iti dara. Ti report kinunana: “Ti nasurok a 25 a tawen a kapadasan ti panagoperar iti puso kadagiti Saksi ni Jehova pinarang-ayna ti naballigi a panangisulbong iti puso nga awan panangyalison kadagiti produkto ti dara . . . Awan timmaud nga ipapatay bayat wenno kalpasan ti operasion idiay ospital, ket dagiti nasapsapa a pasaruno a panagadal impakitada a dagitoy a pasiente saandan a nalaklaka a makaptan kadagiti panagkapuy gapu iti panangisulbong iti organo.”
Ti Kapapatgan a Dara
20, 21. Apay a rebbeng nga agannad dagiti Kristiano a dida patauden ti kababalin a “Ti Dara ket dakes a medisina”?
20 Adda, nupay kasta, ti makasukisok-kararua a saludsod a kasapulan nga imtuoden ti tunggal maysa kadatayo iti bagina. ‘No inkeddengko ti di umawat ti panangyalison iti dara, apay? Iti kinapudnona, ania ti kangrunaan, umuna amin a rasonko?’
21 Naibagatayon nga addada epektibo a sandi iti dara a mangsalaknib iti maysa iti adu a peggad a nainaig kadagiti panangyalison. Dagiti peggad kas ti hepatitis wenno AIDS ti nangtignay pay ketdin iti adu nga agkitakit iti dara gaput’ di narelihiusuan a rason. Dadduma ti medio manangiyebkas maipapan iti daytoy, ngangngani kasla agmarmartsada nga addaan karatula a, “Ti Dara ket Dakes a Medisina.” Posible a ti maysa a Kristiano ket maiyeg iti dayta a martsa. Ngem martsa dayta iti awan pagruaranna a kalsada. Kasano a kasta?
22. Ania a realistiko a panangmatmat iti biag ken ipapatay ti masapul a gun-odentayo? (Eclesiastes 7:2)
22 Mabigbig dagiti pudno a Kristiano nga uray pay iti kalaingan a panangagas kadagiti kasayaatan nga ospital, iti maysa a punto matay dagiti tattao. Adda man wenno awan ti panangyalison iti dara, matay dagiti tattao. Di kayat a sawen dayta a ti tao naikeddeng ti pagtungpalanna. Daytat’ panagbalin a realistiko. Ti ipapatay ket maysa a kinapudno iti biag itatta. Dagiti tattao a di mangikabkabilangan ti linteg ti Dios iti dara masansan a mapadasanda ti giddato wenno naitantan a pannakadangran manipud ti dara. Dadduma ti matay pay gapu iti naiyalison a dara. Kaskasdi, kas amintayo ti masapul a makabigbig, dagidiay a makalasat kadagiti panangyalison dida nagun-odan ti agnanayon a biag, gapuna ti dara dina paneknekan a permanente nga inispalna ti biagda. Iti sabali a bangir, kaaduan a nagkitakit iti dara, agpaay iti narelihiusuan ken/wenno medikal a rasrason, ngem awatenda ti sandi a panangagas nasaysayaat ti maaramidanda no iti medikal a pamay-an. Iti kasta mapaatiddugda ti biagda iti adu a tawen—ngem saan nga iti agnanayon.
23. Kasano a dagiti linteg ti Dios iti dara nainaigda iti kinamanagbasoltayo ken iti pakasapulan ti subbot?
23 A dagiti amin a tattao a sibibiag itatta ket imperpektoda ken in-inut a matmatayda iturongnatayo iti kangrunaan a punto no ania ti kunaen ti Biblia maipapan ti dara. Imbaga ti Dios iti amin a sangatauan a saanda a mangan ti dara. Apay? Agsipud ta irepresentarna ti biag. (Genesis 9:3-6) Idiay kodigo ti Linteg, impasdekna dagiti linteg a mangipakpakaammo a ti amin a tattao ket managbasolda. Imbaga ti Dios kadagiti Israelitas a babaen ti panangidaton kadagiti sakripisio nga animal, maipakitada a kasapulan a maabbongan ti basbasolda. (Levitico 4:4-7, 13-18, 22-30) Nupay dinan kalikaguman kadatayo dayta itatta, adda ipaspasimudaagna itatta. Pinanggep ti Dios ti mangipaay iti sakripiso a mangabbong a naan-anay ti basbasol ti amin a mamati—ti subbot. (Mateo 20:28) Daytoy ti makagapu no apay a kasapulan a maaddaantayo ti panangmatmat ti Dios iti dara.
24. (a) Apay a kamali ti panangtrato kadagiti peggad iti salun-at kas kangrunaan a punto maipapan ti dara? (b) Ania ti talaga a rebbeng a mangsuporta ti panangmatmattayo iti panagusar ti dara?
24 Maysanto a kamali nga ipangpangruna dagiti peggad ti dara iti salun-at, ta saan a dayta ti ipagpaganetget ti Dios. Mabalin a nagun-odan dagiti Israelitas ti sumagmamano a gunggona ti salun-at babaen ti di panangipauneg iti dara, no kasano a mabalin a nagunggonaanda iti saan a pannangan ti lasag dagiti baboy wenno dagiti managkabukab nga animal. (Deuteronomio 12:15, 16; 14:7, 8, 11, 12) Laglagipenyo, nupay kasta, idi a pinalubosan ti Dios ni Noe a mangan ti karne, dina imparit ti pannangan ti lasag dagiti kakasta nga animal. Ngem imbilinna a dagiti tattao masapul a dida kanen ti dara. Di ipagpaganetget ti Dios a nangnangruna dagiti posible a peggad iti salun-at. Saan a dayta ti napateg a punto iti bilinna iti dara. Dagiti managdaydayawna ti agkitakit iti dara a mangsustiner ti biagda, nangnangruna saan a gapu ta di nadalus ti panangaramid ti kasta, ngem agsipud ta daytat’ di nasantuan. Nagkitakitanda ti dara, saan a gapu ta narugit dayta, ngem gapu ta daytat’ napateg. Babaen laeng iti dara a sakripisio a magun-odanda ti pannakapakawan.
25. Kasano a ti dara ispalenna ti biag iti agnanayon?
25 Pudno met dayta kadatayo. Idiay Efeso 1:7, inlawlawag ni apostol Pablo: “Ket kenkuana [ni Kristo] maaddaantayo ti pannakasubbot gapu iti dara dayta a maysa, wen, ti pannakapakawan ti basbasol, a mayannurot iti kinabaknang ti paraburna.” No pakawanen ti Dios ti basbasol ti maysa ken matmatanna dayta kas nalinteg, ti tao ket addaan ti inanama ti agnanayon a biag. Gapuna ti subbot a dara ni Jesus kabaelanna nga ispalen ti biag—a manayon, kinapudnona, iti agnanayon.
[Dagiti Footnote]
a Inleppas ti bilin: “Ket no agaluadkayto kadagitoy a banag, naimbagto ti aramidenyo. Naimbag a salun-at kadakayo!” (Aramid 15:29) Ti sasao a “Naimbag a salun-at kadakayo” ket saan a maysa a kari no kunaen a, ‘No umadayokayo manipud iti dara wenno pannakiabig, maaddaankayto ti nasaysayaat a salun-at.’ Maysa laeng dayta a pangserra iti surat, kas ti, ‘Adios.’
b Adu nga epektibo a sandi iti panangyalison ti dara nasaklawda idiay brochure a Kasano nga Ispalen ti Dara ti Biagyo?, a naipablaak idi 1990 babaen ti Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
Mailawlawagyo Kadi?
◻ Ania ti kangrunaan a rason no apay nga agkitakit dagiti Saksi ni Jehova kadagiti panangyalison iti dara?
◻ Ania nga ebidensia ti mangpasingked a ti posision ti Biblia iti dara ket rasonable no iti panangagas?
◻ Kasano a nainaig ti subbot iti linteg ti Biblia iti dara?
◻ Ania ti kakaisuna a pamay-an a kabaelan ti dara nga ispalen a permanente ti biag?
[Kahon iti panid 10]
PANANGYALISON KEN IMPEKSION
Kalpasan ti nalawa a panangusig no dagiti panangyalison iti dara pagbalinenna ti pasiente a nalaklaka a makaptan ti impeksion, inleppas ni Dr. Neil Blumberg: “Kadagiti 12 a klinikal a panangadal [iti banag], nasarakan ti 10 a ti panangyalison ket naisangsangayan ken agwaywayas a naitimpuyog iti ad-adu a peggad ti bakterial nga impeksion . . . Mainayon pay, ti panangyalison iti nabayagen a tiempo sakbay ti panagoperar mabalin nga apektaranna ti resistansia ti pasiente iti impeksion no dagiti epekto ti panangyalison iti resistansia ket napautda kas isingasing ti sumagmamano a panagadal . . . No dagitoy a pannakaammo mapalawada ken mapasingkedanda, agparang a dagiti nakaro nga impeksion kalpasan ti operasion agbalinda a maymaysa a kadawyan unay a napateg a komplikasion a naitimpuyog iti homologous a panangyalison.”—Transfusion Medicine Reviews, Oktubre 1990.
[Ladawan iti panid 8]
Napadakkel a nalabaga a selula ti dara. “Tunggal mikrolitro (0.00003 nga onsa) ti dara aglaon ti manipud 4 a milion agingga ti 6 a milion a nalabaga a selula ti dara.”—“The World Book Encyclopedia”
[Credit Line]
Kunkel-CNRI/PHOTOTAKE NYC