Matmatanyo a Siuumiso ti Pateg ti Sagut a Biagyo
“Ti dara ni Kristo . . . dalusannanto dagiti konsiensiatayo manipud iti natay nga ar-aramid tapno mangipaaytayo iti sagrado a panagserbi iti sibibiag a Dios.”—HEBREO 9:14.
1. Ania ti pammaneknek a nakapatpateg kadatayo ti biag?
NO DAMAGENDA kenka ti balor ti biagmo, ania ti ibagam? Nakapatpateg kadatayo ti biag—ti mismo a biagtayo ken ti biag dagiti sabsabali. Kas pammaneknek iti dayta, regular nga agpaeksamentayo iti doktor wenno agpaagas no agsakittayo. Kayattayo ti agtultuloy nga agbiag ken nasalun-at. Uray ti kaaduan kadagiti lallakay wenno babbaket wenno addaan iti an-annayen dida kayat ti matay; kayatda ti agtultuloy nga agbiag.
2, 3. (a) Ania nga obligasion ti intampok ti Proverbio 23:22? (b) Kasano a nairaman ti Dios iti obligasion a nadakamat iti Proverbio 23:22?
2 Ti panangmatmatmo iti biag apektaranna ti relasionmo kadagiti sabsabali. Kas pagarigan, ibilin ti Sao ti Dios: “Umimdengka ken amam a nangputot kenka, ket saanmo nga umsien ni inam gapu laeng ta bimmaketen.” (Proverbio 23:22) Ti ‘panagimdeng’ ket saan laeng a panangdengngeg kadagiti sasao; daytoy a proverbio kaipapananna ti panangdengngeg ken panagtulnog. (Exodo 15:26; Deuteronomio 7:12; 13:18; 15:5; Josue 22:2; Salmo 81:13) Apay nga ibilin ti Sao ti Dios nga umimdengka? Saan laeng a gapu ta adayo a nataengan da tatang ken nanangmo wenno gapu ta ad-adu ti kapadasanda ngem kenka. Ibaga ti Biblia nga isuda ti “nangputot kenka.” Kuna ti dadduma a patarus: “Umimdengka ken ni amam a nangted iti biagmo.” Gapuna, no ipategmo ti biagmo, mariknam nga adda obligasionmo iti daydiay gubuayan ti biagmo.
3 Siempre, no maysaka a pudno a Kristiano, bigbigem a ni Jehova ti talaga a Gubuayan ti biagmo. Babaen kenkuana ‘naaddaanka iti biag’; ‘makagunayka,’ maysa a parsua nga addaan rikna; ket ita ‘sibibiagka’ ken makapanunot wenno makaplano agpaay iti masanguanan, agraman ti agnanayon a biag. (Aramid 17:28; Salmo 36:9; Eclesiastes 3:11) Maitunos iti Proverbio 23:22, maiparbeng ti “umimdeng” a situtulnog iti Dios, a tarigagayan a matarusan ken tuladen ti panangmatmatna iti biag imbes a ti sabali a panangmatmat iti biag.
Raemen ti Biag
4. Idi rugrugi ti pakasaritaan ti tao, kasano a nagbalin nga isyu ti panagraem iti biag?
4 Idi rugrugi ti pakasaritaan ti tao, imbatad ni Jehova a dina impabiang iti tao no kasanoda nga usaren (wenno abusuen) ti biag iti aniaman a panggep. Gapu iti imonna, pinapatay ni Cain ti maysa nga inosente a biag, ti biag ti kabsatna a ni Abel. Panagkunam adda kadi karbengan ni Cain a mangtrato iti biag iti kasta a pamay-an? Sigun iti Dios, awan ti karbenganna. Pinagsungbatna ni Cain: “Ania ti inaramidmo? Imdengam! Ti dara ni kabsatmo um-umkis kaniak manipud iti daga.” (Genesis 4:10) Imutektekanyo ta ti dara ni Abel a naibukbok iti daga irepresentarna ti biagna, a nasapa ken nadamsak a napapatay, ket dumawdawat iti Dios iti panangibales.—Hebreo 12:24.
5. (a) Ania ti imparit ni Jehova idi kaaldawan ni Noe, ken kadagiti siasino? (b) Iti ania nga anag a napateg nga addang daytoy a panangiparit?
5 Kalpasan ti Layus, nangrugi manen ti sangatauan babaen ti walo laeng a kararua. Adda imbilin ti Dios kadagiti amin a tattao a nangipalgak iti kanayonan a panangmatmatna iti biag ken dara. Kinunana a mabalin a kanen dagiti tattao ti karne dagiti animal, ngem adda imparitna: “Tunggal aggargaraw nga animal a sibibiag mabalin nga agserbi kas taraon maipaay kadakayo. Kas kadagiti berde a mula, itedko amin dayta kadakayo. Ti laeng lasag agraman ti kararuana—ti darana—dikay kanen.” (Genesis 9:3, 4) Iti pannakaawat ti dadduma a Judio, ti maiparit isu ti pannangan iti lasag wenno iti dara ti maysa nga animal a sibibiag. Ngem idi agangay, nabatad a ti iparit ti Dios isu ti pannangan iti dara tapno masustiner ti biag. Maysa pay, ti bilin ti Dios babaen ken Noe ket maysa a dakkel nga addang a mangibanag iti natan-ok a panggepna mainaig iti dara—maysa a panggep a mangipaay kadagiti tattao iti namnama a biag nga agnanayon.
6. Babaen ken Noe, kasano nga impaganetget ti Dios ti panangipategna iti biag?
6 Intuloy ti Dios: “Singirekto ti dara dagiti kararuayo. Manipud iti ima ti tunggal sibibiag a parsua singirekto dayta; ken manipud iti ima ti tao, manipud iti ima ti tunggal maysa a kabsatna, singirekto ti kararua ti tao. Asinoman a mangibukbok iti dara ti tao, babaen ti tao maibukbokto ti bukodna a dara, ta iti ladawan ti Dios inaramidna ti tao.” (Genesis 9:5, 6) Daytoy a bilin iti intero a sangatauan ipakitana a ti Dios matmatanna ti dara ti tao kas simbolo ti biagna. Ti Namarsua intedna iti tao ti biag, ket awan ti karbengan ti asinoman a mangpatay iti dayta a biag, nga irepresentar ti dara. No ti maysa, kas ken Cain, ket makabasol iti pammapatay, adda kalintegan ti Namarsua a ‘mangsingir’ iti biag ti mammapatay.
7. Apay a nasken a paginteresantayo ti bilin ti Dios ken ni Noe maipapan iti dara?
7 Ipakita ti bilin ti Dios a kalikagumanna kadagiti tattao a dida usaren ti dara iti saan nga umiso a wagas. Pinampanunotyo kadin no apay? Ken apay a kasta ti panangmatmat ti Dios iti dara? Kinapudnona, ti sungbat ket mainaig iti maysa kadagiti kapatgan a pannursuro ti Biblia a naibugas iti Nakristianuan a mensahe, nupay inlaksid dayta ti adu a relihion. Ania dayta a pannursuro, ket kasano a nairaman ti biag, pangngeddeng, ken tigtignayyo?
Ti Dara—Kasano nga Usaren?
8. Iti Linteg, ania ti imparit ni Jehova mainaig iti dara?
8 Nangipaay ni Jehova kadagiti kanayonan a detalye maipapan iti biag ken dara idi intedna ti Linteg iti Israel. Iti panangaramidna iti dayta, ad-adda nga inyadelantarna ti pannakatungpal ti panggepna. Nalabit nga ammoyo a kinalikaguman ti Linteg ti panagdaton iti Dios, kas kadagiti bukel, lana, ken arak. (Levitico 2:1-4; 23:13; Numeros 15:1-5) Adda met dagiti maidaton nga animal. Kinuna ti Dios maipapan kadagitoy: “Ti kararua ti lasag adda iti dara, ket siak inkabilko dayta iti rabaw ti altar maipaay kadakayo tapno mangaramid iti panangabbong maipaay kadagiti kararuayo, agsipud ta ti dara ti mangaramid iti panangabbong babaen ti kararua nga adda iti dayta. Dayta ti makagapu a kinunak iti annak ti Israel: ‘Masapul nga awan kadakayo ti kararua a mangan iti dara.’” Innayon ni Jehova a no ti maysa, kas iti mangnganup wenno mannalon, ket mangpatay iti animal a pagtaraonna, masapul a padaraenna ket gaburanna ti dara iti tapok. Ti daga ti pagbatayan dagiti saka ti Dios, ket babaen ti panangibukbok ti tao iti dara iti daga, bigbigbigenna nga isubsublina ti biag iti daydiay Gubuayan ti Biag.—Levitico 17:11-13; Isaias 66:1.
9. Ania ti kakaisuna a pakausaran ti dara sigun iti Linteg, ken ania ti panggep dayta?
9 Dayta a linteg ket saan a laeng a maysa a narelihiosuan a ritual nga awan pategna kadatayo. Nadlawyo kadi no apay a saan a rumbeng a kanen dagiti Israelita ti dara? Kinuna ti Dios: “Dayta ti makagapu a kinunak iti annak ti Israel: ‘Masapul nga awan kadakayo ti kararua a mangan iti dara.’” Ania ti makagapu? “Siak inkabilko [ti dara] iti rabaw ti altar maipaay kadakayo tapno mangaramid iti panangabbong maipaay kadagiti kararuayo.” Saan kadi nga ad-adda a manglawag daytoy no apay nga imbaga ti Dios ken ni Noe a saan a rumbeng a kanen dagiti tattao ti dara? Ti mismo a Namarsua nangato ti panangmatmatna iti pateg ti dara, nga agpaay laeng dayta iti naisangsangayan a panggep a mangisalakan iti adu a biag. Napateg ti usar ti dara iti pannakaabbong dagiti basol. Isu nga iti sidong ti Linteg, ti laeng impalubos ti Dios a pakausaran ti dara ket iti altar kas pangabbong agpaay kadagiti biag dagiti Israelita, nga umar-araraw iti pammakawan ni Jehova.
10. Apay a ti dara ti animal dina maipaay ti naan-anay a pannakapakawan, ngem ania ti ipalagip dagiti sakripisio iti sidong ti Linteg?
10 Saan a baro a banag dayta kadagiti Kristiano. Iti panangtukoyna iti daytoy a paset ti Linteg nga inyurnos ti Dios, insurat ni Kristiano nga apostol Pablo: “Nganngani amin a bambanag madalusanda babaen ti dara sigun iti Linteg, ket malaksid no maiparukpok ti dara awan maaramid a pannakapakawan.” (Hebreo 9:22) Imbatad ni Pablo a dagiti naikalikagum a sakripisio dida pinagbalin a perpekto, awanan iti basol dagiti Israelita. Insuratna: “Babaen kadagitoy a sakripisio tinawen nga adda pannakaipalagip dagiti basol, ta ti dara dagiti toro ken dagiti kalding saanna a mabalin nga ikkaten dagiti basol.” (Hebreo 10:1-4) Kaskasdi, adda panggep dagita a sakripisio. Impalagipda kadagiti Israelita a managbasolda ken adda napatpateg nga amang a kasapulanda tapno magun-odda ti naan-anay a pammakawan. Ngem no ti dara a mangirepresentar kadagiti biag dagiti animal dida naan-anay a maabbongan ti basbasol dagiti tattao, adda kadi aniaman a dara a makaaramid iti kasta?
Ti Solusion nga Impaay ti Gubuayan ti Biag
11. Kasanotay nga ammo nga adda ipatpatuldo ti panangidaton kadagiti dara ti animal?
11 Kinapudnona, impatuldo ti Linteg ti maysa a banag nga ad-adda nga epektibo a mangitungpal iti pagayatan ti Dios. Inimtuod ni Pablo: “Apay, ngarud, ti Linteg?” Insungbatna: “Nainayon dayta tapno maiparangarang dagiti salungasing, agingga a dumteng ti bin-i a nakaipaayan ti kari; ket nayallatiw dayta baeten kadagiti anghel babaen ti ima ti maysa a manangibabaet [ni Moises].” (Galacia 3:19) Umasping iti dayta, insurat ni Pablo: “Ti Linteg addaan iti anniniwan ti naimbag a bambanag nga umay, ngem saan a ti mismo a kababagas ti bambanag.”—Hebreo 10:1.
12. No maipapan iti dara, ania ti impalgakna maipapan iti panggep ti Dios?
12 Kas iti naadaltayon, imbilin ti Dios idi kaaldawan ni Noe a mabalin a kanen dagiti tattao ti lasag ti animal tapno masustiner ti biag, ngem dida mabalin a kanen ti dara. Idi agangay, kinuna ti Dios a “ti kararua ti lasag adda iti dara.” Wen, minatmatanna ti dara a mangisimbolo iti biag ket kinunana: “Siak inkabilko dayta iti rabaw ti altar maipaay kadakayo tapno mangaramid iti panangabbong maipaay kadagiti kararuayo.” Ngem adda nagsayaat a banag a kanayonan a naipalgak mainaig iti panggep ti Dios. Inyanninaw ti Linteg dagiti nasayaat a bambanag a dumteng. Ania dagita?
13. Apay a napateg ti ipapatay ni Jesus?
13 Ti kababagasna ket naisentro iti ipapatay ni Jesu-Kristo. Ammoyo a naparigat ken nailansa ni Jesus. Natay a kas kriminal. Insurat ni Pablo: “Ni Kristo, bayat a nakapuytayo pay laeng idi, natay maipaay kadagiti di nadiosan a tattao iti naituding a tiempo. . . . Ti Dios irekomendana ti bukodna nga ayat kadatayo ta, bayat a managbasoltayo pay laeng idi, ni Kristo natay a maipaay kadatayo.” (Roma 5:6, 8) Idi natay agpaay kadatayo, indaton ni Jesus ti subbot a mangabbong kadagiti basoltayo. Nakapatpateg dayta a subbot iti Nakristianuan a mensahetayo. (Mateo 20:28; Juan 3:16; 1 Corinto 15:3; 1 Timoteo 2:6) Ania ti pakainaiganna iti dara ken biag, ken kasano a nairaman ti biagyo?
14, 15. (a) Kasano a ti dadduma a pannakaipatarus ti Efeso 1:7 ipaganetgetda ti ipapatay ni Jesus? (b) Ania nga impormasion iti Efeso 1:7 ti mabalin a di madlaw?
14 Ti dadduma a relihion ipaganetgetda ti ipapatay ni Jesus, a kunkuna dagiti pasurotda, “Natay ni Jesus gapu kaniak.” Usigenyo ti dadduma a patarus ti Biblia iti Efeso 1:7: “Naispaltayo babaen kenkuana ken iti ipapatayna, kayatna a sawen, ti pannakaikkat dagiti basoltayo.” (The American Bible, ni Frank Scheil Ballentine, 1902) “Nawayawayaantayo babaen ti ipapatay ni Kristo, ket napakawan dagiti basoltayo.” (Today’s English Version, 1966) “Babaen ken ni Kristo ken iti pannakaidaton ti biagna a nawayawayaantayo, maysa a pannakawayawaya a kaipapananna ti pannakapakawan dagiti basol.” (The New Testament, ni William Barclay, 1969) “Napakawan dagiti basoltayo ken nawayawayaantayo babaen ti ipapatay ni Jesus.” (The Translator’s New Testament, 1973) Madlawyo kadagita a patarus no kasano a naipaganetget ti ipapatay ni Jesus. ‘Ngem,’ kuna dagiti dadduma, ‘ti ipapatay ni Jesus ket pudno a napateg. Ania pay koma ti kurang kadagitoy a patarus?’
15 No agpannuraykayo kadagita a patarus, mabalin a diyo madlaw ti maysa a nagpateg a punto, ket dayta ti mabalin a manglimitar iti pannakaawatyo iti mensahe ti Biblia. Kadagita a patarus, saan a naipalgak ti kinapudno a ti orihinal a teksto ti Efeso 1:7 ket naglaon iti Griego a sao a kaipapananna “dara.” Gapuna, nasaysayaat ti pannakaipatarus ti orihinal a teksto kadagiti adu a Biblia, kas iti Baro a Lubong a Patarus: “Babaen kenkuana addaantayo iti pannakaluk-at babaen ti subbot baeten iti dara dayta, wen, ti pannakapakawan dagiti labsingtayo, maitunos iti kinabaknang ti di kaikarian a kinamanangngaasina.”
16. Ania ti ipalagip kadatayo ti sasao nga “iti dara dayta”?
16 Nabagas ken pagpanunotennatayo ti sasao nga “iti dara dayta.” Saan nga umdas ti ipapatay ti maysa, uray ti ipapatay ti perpekto a tao a ni Jesus. Gapu kenkuana, natungpal ti iyan-anninaw ti Linteg, nangnangruna iti Aldaw ti Panangabbong. Iti dayta a naisangsangayan nga aldaw, maidaton dagiti animal a kalikaguman ti Linteg. Kalpasanna, ipan ti nangato a padi ti dadduma a dara ti animal iti Kasantuan a siled ti tabernakulo wenno templo, nga idatagna dayta iti Dios, a kasla adda iti saklang ni Jehova.—Exodo 25:22; Levitico 16:2-19.
17. Kasano a tinungpal ni Jesus ti inladawan ti Aldaw ti Panangabbong?
17 Tinungpal ni Jesus ti inladawan ti Aldaw ti Panangabbong, kas inlawlawag ni Pablo. Umuna, dinakamatna ti maminsan kada tawen nga iseserrek ti nangato a padi ti Israel iti Kasasantuan tapno idatonna ti dara “a maipaay iti bagina ken maipaay kadagiti basol gapu ti kinaignorante dagiti umili.” (Hebreo 9:6, 7) Maitunos iti inladawan ti Aldaw ti Panangabbong, simrek ni Jesus idiay langit kalpasan a napagungar kas espiritu. Kas maysa nga espiritu, nga awanan iti lasag ken dara, mabalinna ti dumatag “iti sanguanan a mismo ti Dios maipaay kadatayo.” Ania ti indatagna iti Dios? Saan a pisikal a banag no di ket maysa a napnuan iti kaipapanan a banag. Intuloy ni Pablo: “Idi immay ni Kristo a kas nangato a padi . . . , isu simrek, saan, saan a buyogen ti dara dagiti kalding ken dagiti urbon a toro, no di ket buyogen ti bukodna a dara, a namimpinsanen idiay nasantuan a disso ket nagun-odna ti agnanayon a pannakaispal maipaay kadatayo. Ta no ti dara dagiti kalding ken dagiti toro . . . mangsantipikar agingga iti pannakadalus ti lasag, anian nga ad-adda pay a ti dara ni Kristo, a babaen iti agnanayon nga espiritu indatonna ti bagina nga awan pakapilawanna iti Dios, dalusannanto dagiti konsiensiatayo manipud iti natay nga ar-aramid tapno mangipaaytayo iti sagrado a panagserbi iti sibibiag a Dios?” Wen, ni Jesus indatagna iti Dios ti pateg ti darana.—Hebreo 9:11-14, 24, 28; 10:11-14; 1 Pedro 3:18.
18. Apay a napateg kadagiti Kristiano ita dagiti dinakamat ti Biblia maipapan iti dara?
18 Daytoy a nadiosan a kinapudno tulongannatayo a mangtarus kadagiti amin a nakaskasdaaw nga aspeto a dinakamat ti Biblia maipapan iti dara—no apay a kasta ti panangmatmat ti Dios, no ania ti rumbeng a panangmatmattayo iti dayta, ken no apay a nasken a raementayo dagiti bilin ti Dios maipapan iti pannakausar ti dara. No basaenyo dagiti libro iti Kristiano a Griego a Kasuratan, adu a daras a nadakamat ti dara ni Kristo. (Kitaenyo ti kahon.) Nalawag nga ipakita daytoy a nasken a mamati ti tunggal Kristiano “iti darana [ni Jesus].” (Roma 3:25) Ti pananggun-odtayo iti pammakawan ken pannakikappia iti Dios ket posible laeng “babaen ti dara nga imparukpokna [ni Jesus].” (Colosas 1:20) Pudno unay daytoy kadagidiay naisangsangayan a nakitulagan ni Jesus a makipagturay kenkuana idiay langit. (Lucas 22:20, 28-30; 1 Corinto 11:25; Hebreo 13:20) Pudno met dayta iti “dakkel a bunggoy” ita, a makalasatto iti um-umay a “dakkel a rigat” ken mangtagiragsak iti biag nga agnanayon iti maysa a paraiso a daga. Iti piguratibo a pamay-an, ‘linabaanda dagiti pagan-anayda iti dara ti Kordero.’—Apocalipsis 7:9, 14.
19, 20. (a) Apay nga inkeddeng ti Dios no ania ti pakausaran ti dara, ket ania koma ti panangmatmattayo iti dayta? (b) Ania ngarud koma ti paginteresantayo nga ammuen?
19 Nalawag nga adda naisangsangayan a kaipapanan ti dara iti imatang ti Dios. Kasta met koma kadatayo. Ti Namarsua, a maseknan iti biag, adda karbenganna a mangikeddeng no ania ti pangusaran dagiti tattao iti dara. Iti dakkel a pannakaseknanna iti mismo a biagtayo, inkeddengna a mausar ti dara iti nakapatpateg a wagas, ti kakaisuna a wagas a mamagbalin a posible ti biag nga agnanayon. Nainaig dayta iti nagpateg a dara ni Jesus. Anian a yamantayo a nagtignay ni Jehova agpaay iti pagimbagantayo babaen ti panangusarna iti dara—ti dara ni Jesus—tapno mangisalakan iti biag! Ken anian a yamantayo ken ni Jesus gapu iti sakripisio a panangibukbokna iti darana maipaay kadatayo! Pudno a matarusantayo ti rikna nga inyebkas ni apostol Juan: “Kenkuana a mangay-ayat kadatayo ken nangluk-at kadatayo manipud basbasoltayo babaen ti bukodna a dara—ket pinagbalinnatayo a pagarian, papadi iti Dios ken Amana—wen, kenkuana maadda koma ti dayag ken ti pannakabalin iti agnanayon. Amen.”—Apocalipsis 1:5, 6.
20 Ti kasisiriban a Diostayo ken Nangted iti Biag nabayagen a pinanggepna daytoy a mangispal biag nga akem. Mayimtuodtayo ngarud, ‘Ania koma ti epektona daytoy kadagiti desision ken tigtignaytayo?’ Daytoy a saludsod ti lawlawagan ti sumaruno nga artikulo.
Ania ti Sungbatyo?
• Maibasar kadagiti salaysay mainaig kada Abel ken Noe, ania ti maadaltayo maipapan iti panangmatmat ti Dios iti dara?
• Iti Linteg, ania ti inkeddeng ti Dios a pakausaran ti dara, ken apay?
• Kasano a tinungpal ni Jesus ti inladawan ti Aldaw ti Panangabbong?
• Kasano a ti dara ni Jesus maisalakanna ti biagtayo?
[Kahon iti panid 18]
MAKINDARA TI MANGISALAKAN KADAGITI BIAG?
“Asikasuenyo ti bagbagiyo ken ti isuamin nga arban, a kadakuada dinutokannakayo ti nasantuan nga espiritu kas manangaywan, tapno ipastoranyo ti kongregasion ti Dios, a ginatangna babaen ti dara ti bukodna nga Anak.”—Aramid 20:28.
“Ad-adda pay, ngarud, yantangay naideklaratayo a nalinteg itan babaen iti darana, a maisalakantayto babaen kenkuana manipud iti pungtot.”—Roma 5:9.
“Awan ti namnamayo ken iti lubong awanankayo iti Dios. Ngem ita iti pannakikaykaysa ken Kristo Jesus dakayo nga adayo idi naminsan nayasidegkayo babaen ti dara ti Kristo.”—Efeso 2:12, 13.
“Ti Dios nakitana a nasayaat nga agtaeng kenkuana ti isuamin a kinanaan-anay, ket baeten kenkuana nga ikappiana manen iti bagina ti amin a sabsabali pay a bambanag iti panangaramidna iti kappia babaen ti dara nga imparukpokna iti kayo a pagtutuokan.”—Colosas 1:19, 20.
“Gapuna, kakabsat, . . . addaantayo iti kinatured iti dalan a sumrek iti nasantuan a disso babaen iti dara ni Jesus.”—Hebreo 10:19.
“Saan a babaen iti agrupsa a bambanag . . . a naispalkayo iti awanan bunga a kita ti panagbibiagyo nga inawatyo babaen iti tradision manipud kadagidi ammayo. No di ket babaen iti napateg a dara, a kas iti dara ti awan pakapilawanna ken di namulitan a kordero, ti mismo a dara ni Kristo.”—1 Pedro 1:18, 19.
“No magmagnatayo iti lawag a kas isu adda iti lawag, adda pannakiramantayo iti maysa ken maysa, ket ti dara ni Jesus nga Anakna dalusannatayo manipud iti amin a basol.”—1 Juan 1:7.
“Maikarika a mangala iti lukot ken manglukat kadagiti seliona, agsipud ta napapatayka ket babaen iti daram nanggatangka iti tattao maipaay iti Dios manipud iti tunggal tribu ken pagsasao ken ili ken nasion.”—Apocalipsis 5:9.
“Naitapuaken ti manangakusar kadagiti kakabsattayo . . . Ket isu pinarmekda gapu iti dara ti Kordero ken gapu iti sao ti panangsaksida.”—Apocalipsis 12:10, 11.
[Ladawan iti panid 16]
Babaen ti Linteg, imbatad ti Dios no ania ti maaramidan ti dara iti pannakapakawan dagiti basol
[Ladawan iti panid 17]
Babaen ti dara ni Jesus, maisalakan ti adu a biag